TARİHİ YIĞMA YAPILARIN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN YERİNDE YAPILAN FLAT-JACK (YASSI KRİKO) DENEYİ İLE BELİRLENMESİ

Transkript

1 Tarihi Yığma Yapıların Mekanik Özelliklerinin Yerinde Yapılan Flat-Jack (Yassı Kriko) Deneyi İle Belirlenmesi Determination of Mechanical Properties of Historical Masonry Structures Using in-situ Flat-Jack Test TARİHİ YIĞMA YAPILARIN MEKANİK ÖZELLİKLERİNİN YERİNDE YAPILAN FLAT-JACK (YASSI KRİKO) DENEYİ İLE BELİRLENMESİ Determination of Mechanical Properties of Historical Masonry Structures Using in-situ Flat-Jack Test Fikret KURAN İnşaat Y. Müh,, Vakıflar Genel Müdürlüğü Ömer DABANLI İnşaat Y.Müh.- Mimar, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Ün. - KURAM 180

2 Fikret Kuran, Ömer Dabanli Tarihi eserlerde ve aynı zamanda yeni yapılarda, yapıda gerçekleştirilecek müdahalenin kapsamını ve sınırlarını belirleyecek olan en önemli parametrelerden birisi taşıyıcı elemanların dayanımıdır. Dayanımın ise dış yükler etkisiyle ortaya çıkan içi kuvvetten daha büyük olması sağlanmalıdır. Bu sebeple taşıyıcı elemanların dayanımının makul bir yaklaşım ve yaklaşıklıkla belirlenmesi gerekmektedir. Ancak, bazı durumlarda ülkemizdeki tarihi yapı uygulamalarında, yapıyı oluşturan duvar, kemer, tonoz gibi elemanların basınç dayanımı, kayma dayanımı, elastisite modülü gibi mekanik parametreler belirlenmeden, bazı kabullere dayalı hesaplamalar yapılmaktadır. Bu kabuller, yapıya gereğinden fazla yapısal müdahale yapılmasına neden olabileceği gibi, bazen yetersiz müdahalelere de sebep olabilmektedir. Bu makalede tarihi yığma yapıların basınç dayanımı, elastisite modülü ve poisson oranı gibi mekanik parametrelerin belirlenmesi amacıyla yapı üzerinde gerçekleştirilen ve literatürde hafif tahribatlı veya yarı tahribatlı olarak tanımlanan ve yapıda kolayca tamir edilebilir nitelikte hafif bir hasar oluşturan flat-jack deneyi ve ülkemizdeki bir tarihi camide uygulanması ve sonuçları hakkında bilgiler verilmektedir. Anahtar kelimeler: tarihi yığma yapılar, mekanik özellikler, flat-jack The strength of the structural elements is very important parameter to determine the limits and extent of structural interventions in both historical and modern buildings. It have to be provided that, the strength must be greater than internal forces as a result of external loads. For this reason, the strength of structural elements has to be obtained with a reasonable approach and precision. However, in some implementations of historical structures in our country, the interventions are going on with some hypothesis but without any determination of the mechanical parameters of structural elements such as walls, arches and vaults. Furthermore, sometimes the hypothesis about the mechanical properties of structures causes over intervention or inadequate intervention problems. The paper gives information about flat-jack test which is named as semi-destructive test to determine the compressive strength, modulus of elasticity and poisson ratio of historical masonry structures. Also the paper discusses the results of a flat-jack test results of a case study in Turkey and compares the with laboratory test results.. Keywords: historical masonry, mechanical properties, flat-jack 181

3 Tarihi Yığma Yapıların Mekanik Özelliklerinin Yerinde Yapılan Flat-Jack (Yassı Kriko) Deneyi İle Belirlenmesi Determination of Mechanical Properties of Historical Masonry Structures Using in-situ Flat-Jack Test GİRİŞ Ülkemizin büyük bir kısmı deprem kuşağında yer almaktadır. Bu nedenle mevcut yapıların taşıyıcı sistemlerinin güvenlik tahkiklerinde çoğu durumda düşey yüklerle birlikte deprem kuvveti altında oluşan gerilme veya iç kuvvetler kritik olmaktadır. Hesaplanan iç kuvvet veya gerilmelerin ise taşıyıcı sistemi oluşturan malzeme dayanımı ile karşılaştırılması gerekmektedir. Ancak birçok projede taşıyıcı elemanların dayanımları belirlenmemekte, sadece bazı kabuller yapılmakta veya literatürde benzer duvar örgü biçimleri için tanımlanmış yine pek çoğu kabule dayalı dayanım değerleri kullanılmaktadır. Taşıyıcı sistem güvenliği açısından en önemli parametre olan dayanımdaki bu gelişigüzel yaklaşım, yapının hassas biçimde modellenerek buna bağlı olarak oluşan iç kuvvetlerin belirlenmesini ve ayrıca söz konusu hesapların sonuçlarına dayalı biçimde müdahale kararlarının verilmesini bazı durumlarda anlamsızlaştırmaktadır. Tarihi yığma yapılarda, taşıyıcı duvarların mekanik özellikleri, duvar içine ses dalgası hızının ölçülmesi ve malzemenin yoğunluğundan dayanımı tahmin edilebilmektedir. Ancak bu yöntemlerle mühendislik anlamında güvenilir veriler elde etmek homojen olmayan malzeme-yapı özellikleri ve ayrıca referans verisinin bulunmaması gibi sebeplerle çoğu zaman mümkün değildir. Bu yöntemlerle ancak dayanım değerlerinin yapının duvarlarında dağılımı ve homojenliği veya büyük değişim gösteren bölgeleri göreceli olarak tespit edilebilmektedir. Ancak duvarın basınç dayanımı ve elastisite modülü gibi mekanik özellikleri yeterli yaklaşıkla belirlenememektedir. Araştırmalar bu yöntemler ile elde edilen parametrelerin dayanım ile ilişkisinin düşük olduğunu ve yüksek hata payı içerdiğini göstermektedir. Benzer durum, günümüzde yapılmış mevcut binaların deprem güvenliklerinin belirlenmesinde de söz konusudur. Türk Deprem yönetmeliğinde olduğu gibi, hiçbir yönet- Yığma yapılarda malzemenin mekanik özelliklerini belirlemek için yapıdan numuneler alarak laboratuvar ortamında deneye tabi tutmak suretiyle duvar parçasının basınç dayanımı tespit edilebilmektedir. Örnek olarak, Edirne Ekmekçizade Ahmet Paşa Kervansarayı nda restorasyon uygulamaları sırasında tonozlarda basınç çatlaklarının gözlenmesi üzerine, zaten açık olan tonozlardan en az 3 derzi kapsayacak şekilde prizma numuneler alınmış ve tuğla örgülü tonozdan alınan numunelerin tek eksenli basınç dayanımı ortalama 0.90 MPa olarak tespit edilmiştir (Fotoğraf 1). Uygulanan yük doğrultusu, tonozdaki yük doğrultusu ile aynı olacak şekilde, derzlere dik olarak uygulanmıştır. Tarihi yapılarda duvar, tonoz, kemer ve kubbe gibi taşıyıcı elemanlardan kârgir örgüyü tamamen temsil edecek nitelikte kompozit halde numunelerin alınması çoğu zaman mümkün olamamaktadır. Nadiren yapının ancak kısmen yıkılmış veya açılmış olan bölümlerinden numuneler alınabilmekte ve laboratuvarda çeşitli deneyler yapılabilmektedir. Ancak bu yöntemin nadiren uygulanabilmesi ve yapıya önemli derecede hasar vermesi gibi önemli kısıtlamaları olduğu aşikârdır. Fotoğraf 1. Edirne Ekmekcizade Kervansarayı tonozundan alınan prizma numunelerin tek eksenli basınç deneyi. 182

4 Fikret Kuran, Ömer Dabanli melik tek başına ses dalgaları yöntemi veya yüzey sertliği ölçümü ile mevcut bir binanın malzeme dayanımlarının belirlenmesini önermemektedir. Eğer mevcut bir betonarme bina söz konusu ise, tüm yönetmelikler beton dayanımının yapıdan alınacak numunelerin laboratuvarda kırılması ile belirlenmesini zorunlu tutmaktadır. Geleneksel kârgir yapı malzemelerinin homojen özellikte olmaması yanı sıra, yapılarda taş, tuğla veya almaşık örgüler biçiminde bağlayıcı harçla kompozit bir bileşimde kullanılmış olması, bu malzemelerin mekanik özelliklerinin belirlenmesini güçleştirmektedir. Sözgelimi, bir duvardan alınan taş, tuğla ve harç içeren numunenin, yapının kârgir elemanlarında kullanılmış olan kompozit durumdaki malzemeyi ne kadar temsil ettiği oldukça tartışmalıdır. Bu duruma, tarihi yapılardan laboratuvar deneyleri için gerekli sayı ve ebatta numune alınması hususunda, yapıya zarar verilmemesi için, çeşitli haklı kısıtlamalarla karşılaşıldığı da eklenirse, yapılacak deneysel çalışmaların mühendislik ve istatistik açısından güvenilirliği daha da tartışmalı hale gelmektedir. Bu karmaşık durum, yapıdan numune almadan hasarsız veya tamir edilebilir hafif hasarla yerinde yapılan deneylerin önemini artırmaktadır. Bu anlamda, tarihi yapılarda etkin bir biçimde kullanılan, hafif hasarlı bir deney tekniği olan flat-jack yöntemi ile tarihi kârgir yapıların kompozit malzeme özelliklerini yerinde, numune almadan ve güvenilir bir biçimde belirlemek mümkündür. Yapıya hemen hemen hiçbir önemli zarar vermeden ve yapı kullanımda iken flat-jack deneyi ile duvar, ayak, tonoz, kubbe gibi taşıyıcı elemanların mekanik özellikleri belirlenebilmektedir. İtalya, Yunanistan, Portekiz gibi deprem tehlikesi yüksek ve tarihi yapı stoku açısından zengin olan ülkelerde flat-jack deneyi sıklıkla kullanılmakta, projelendirme aşamasında duvarların basınç dayanımı, elastisite modülü gibi mekanik parametreler belirlenmektedir. Ülkemizde ise bu deneyle ilgili yeterli sayıda çalışma bulunmamakta, hatta çoğu mühendis ve mimarın bu deneyin varlığı hakkında dahi bilgi sahibi olmadığı görülmektedir. Yine benzer olarak tarihi yapıların proje ve uygulamalarını denetleyen ve karar verici durumundaki koruma kurulu raportör ve üyeleri ile kamu kurumlarındaki teknik sorumluların da söz konusu deney hakkında bilgi birikimi bulunmamakta, bu durum bazen deneyin yapılmasını için izin aşamasını zorlaştırmaktadır. Ancak bu tür deneylerin ülkemizde de yaygın bir biçimde yapılması ve koruma alanındaki tüm paydaşların bu deney ile ilgili bilgi birikimine sahip olması gerektiği aşikârdır. Flat-jack deneyinin uygulanması temel olarak ikiye ayrılmaktadır. Birinci yöntemde, iki yassı plaka kullanılmakta (double flat-jack) ve duvarın basınç dayanımı, elastisite modülü ve poison oranı belirlenebilmektedir. İkinci deney türünde ise, tek yassı plaka (single flat-jack) kullanılmakta ve duvardaki mevcut basınç gerilmesi seviyesi tespit edilebilmektedir. Her iki deney düzeneği de yassı çelik plakalar, hidrolik pompa, deformasyon ölçerler ve sayısal kayıtçıdan oluşmaktadır. Yassı çelik plakalar dikdörtgen veya yarı oval şekilde olabilmektedir. ASTM standardına göre çelik plakanın genişliği kârgir birimin genişliğinin iki katından ve 200 mm den az olmamalı, plakanın derinliği ise duvar tabaka kalınlığından ve 75 mm den az olmamalıdır. Söz konusu sınırlamaların kompozit haldeki malzemeyi yeterli bir yaklaşıklıkla deneye tabi tutulmasını sağlamaya yönelik olduğu söylenebilir. Hidrolik pompa ile yassı plaklara iletilen basınç değerleri, yük transducerleri ile ölçülmektedir. Yük ölçümlerinde en az % 1 hassasiyet olmalı, pompa yardımıyla hidrolik yağıyla doldurulan plakalardaki basınç değeri, maksimum işletim basıncı olan 50 bar da en az 5 dakika azalmadan sabit kalabilmelidir. Deney sırasında düşey ve yatay deformasyonlar mekanik deformasyon ölçerler veya LVDT yardımı ile belirlenmektedir. Deformasyon ölçerler 5 mm ye kadar en az mm hassasiyetinde ölçüm yapabilmelidir. FLAT-JACK DENEYİ Flat-jack deneyi ile yerinde duvarın basınç dayanımı, elastisite modülü ve poisson oranı gibi mekanik özellikleri ve ayrıca duvardaki mevcut düşey basınç gerilmesi miktarı tespit edilebilmektedir. Deneyin yapılmasına ilişkin ASTM C1197, ASTM C1196 ve RILEM standartları bulunmaktadır. Şekil 1 a) Çift Yassı Kriko Deneyi (üstte) b) Tek Yassı Kriko Deneyi (altta) [RILEM TC 177]. 183

5 Tarihi Yığma Yapıların Mekanik Özelliklerinin Yerinde Yapılan Flat-Jack (Yassı Kriko) Deneyi İle Belirlenmesi Determination of Mechanical Properties of Historical Masonry Structures Using in-situ Flat-Jack Test Şekil 2. Yassı Plaka Çeşitleri [RILEM TC 177]. ASTM standardında deformasyon ölçerlerin hassasiyetinin deformasyon ölçer uzunluğunun ±0.005% kadar olması gerektiği belirtilmektedir. RILEM de ise bu değer ±0.1% olarak verilmektedir. Flat-jack deneyi ile bir kârgir duvarın basınç dayanımını belirlemek için iki yassı plaka, matkap veya karbür uçlu dairesel testere ile duvar içinde derz hizalarından açılan yuvalara yerleştirilmektedir. RILEM de iki plaka arasındaki mesafe en az 40 cm olarak tanımlanmaktadır. Hidrolik pompa ile plaklara yağ verilmesi suretiyle plakalarda hacim genişlemesi meydana gelmekte ve iki plaka arasında kalan bölgedeki kârgir duvar parçası sıkıştırılarak duvara yük uygulanmaktadır. İki yassı plaka arasına düşey şekil değiştirmeleri ölçmek için 3 adet ekstensometre, yanal şekil değiştirmeleri ölçmek için ise bir adet yatay ekstensometre yerleştirilmektedir. Deney esnasında hidrolik pompadaki basınç miktarı ve düşey/yatay ekstensometrelerdeki deformasyonlar ölçülmekte ve bu veriler sayısal kayıtçı tarafından kaydedilmektedir. Deney, duvar dayanımına ulaştıktan sonra en az 3 yükleme çevrimi uygulanarak tekrarlanmaktadır. Deney esnasında ölçülen yük değerleri, pompadan uygulanan hidrolik yağ basıncına karşılık gelmektedir. Yassı plakanın duvara uyguladığı basınç değeri ise, pompa çıkışındaki yağ basıncından daha düşük olmaktadır. Plakalardaki hacimsel genişleme ile kârgir birime uygulanan gerçek basınç değerinin pompa çıkışındaki basınç değerine oranı kalibrasyon katsayısı (K m ) olarak tanımlanmakta ve her plaka için bu kalibrasyon katsayısı laboratuvarda yapılan deneylerle belirlenmektedir. Kalibrasyon katsayılarını üretici Şekil 3. Yassı Plaka Tipik Kalibrasyon Eğrisi [Gregorczyk ve Lourenço, 2000]. firmalar da verebilmektedir. Yassı plakalar kolay deforme olabildikleri için her plakanın kalibrasyon deneylerinin 4-5 deney sonrasında yeniden yapılması tavsiye edilmektedir. Deneyden elde edilen duvar basınç dayanımı aşağıdaki denkleme göre hesaplanmaktadır s r = K m (p) K a p Bu denklemdeki; K m (p) :Plakada oluşan basınç ile pompadan çıkan basınçoranını ifade eden ve kalibrasyon katsayısı olarak tanımlanan katsayı(<1), K a : Plakaları yerleştirmek için açılan derz boşluğu ve plaka arasındaki farkı hesaba katan ve plaka alanının açılan derz alanına oranını ifade eden katsayı (<1), p : Basınç ölçer tarafında deney esnasında ölçülen basınç değeridir. Deneyde her yük durumu için ölçülen deformasyonlardan, duvarın yük-birim şekil değiştirme eğrisi elde edilebilmektedir. Bazen deney esnasında duvarın basınç dayanımına ulaşılamamakta, bu durumda ölçülen en büyük gerilme duvar basınç dayanımı olamamaktadır. Ancak, deney esnasında plakalara daha fazla yük verilemediği durumlarda basınç dayanımına ulaşılmış olup, ölçülen en büyük gerilme duvarın basınç dayanımına (f m ) karşılık gelmektedir. Duvar elastisite modülü ise, ASTM C de duvar basınç dayanımının % 5 i ile % 33 ü arasından geçen doğrunun eğimi olarak tanımlanmaktadır. EN (2002) ve Eurocode 6 da ise elastisite modülü, başlangıç ile basınç dayanımının 1/3 ünden geçen doğrunun eğimi olarak tanımlanmaktadır. Elastisite modülü çeşitli yönetmeliklerde basınç dayanımının sabit bir katsayısı olarak da tanımlanmakta, söz gelimi FEMA 356 da, 550f m, Eurocode 6 da ise 1000f m olarak tanımlanmaktadır. FLAT-JACK DENEYİ UYGULAMALARI Eskişehir İli, İnönü İlçesinde bulunan Sultan Alaaddin Camii inde flat-jack deneyi uygulanarak duvarın basınç dayanımı ve elastisite modülü tespit edilmiştir. Alaaddin Camii tek kubbeli bir yapı olup, kubbeyi taşıyan kemerlerin altında taş veya tuğla dolgu yapacak bir beden duvarı bulunmamaktadır. Kubbe ve kemerler yaprak tuğladan yapılmıştır. Caminin dört tarafını çevreleyen yer yer kaba yonu ve yer yer moloz taş niteliğindeki beden duvarları ise, ana kemerlerin dış yüzeyine hemyüz olarak inşa edilmiştir. Bu nedenle kemerlerden beden duvarlarına düşey yük aktarımı bulunmamaktadır. Camide Beden duvarında bir adet, kemerlerde ise iki adet olmak üzere toplam 3 noktada flat-jack deneyi gerçekleştirilmiştir. Beden duvarındaki deney caminin doğu cephesinde yapılmış ve 1 nolu deney olarak isimlendirilmiştir. Cami içerisinde tuğla örgülü ana kemer ayaklarında yapılan deneylerden, kuzey köşede yapılan deney 2 nolu, güney kö- 184

6 Fikret Kuran, Ömer Dabanli şede yapılan deney ise 3 nolu deney olarak isimlendirilmiştir. Gerçekleştirilen deneylerdeki amaç duvar basınç dayanımını bulmak olduğu için, çift yassı plaka kullanılmıştır (double flat-jack). Sahada gerçekleştirilen çift plakalı Flat-jack deneyleri ASTM C (Standard Test Method for In- Situ Compressive Stress Using Flatjack) standardına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Deneyler 352mm 261mm 4mm ebadında yarı oval plakalar kullanılarak yapılmıştır. Plakaları yerleştirmek için duvarların derzlerinde 35 cm çapında karbür uçlu dairesel testere vasıtasıyla plaka yuvaları açılmıştır. Yük verme işlemi, plaka içerisine hirdolik yağı pompalamak ve plakaların hacimsel olarak genişlemesini sağlamak için hidrolik pompa ile gerçekleştirilmiştir. Yükleme esnasında deney sisteminde oluşan basınç sayısal olarak kaydedilmekle birlikte, aynı zamanda pompanın ucuna bağlanan 100 bar ölçekli manometreden (basınç ölçer) de kontrol edilmiştir. Yüke bağlı olarak oluşan şekil değiştirmeler ise veri kayıt sistemine bağlı deformasyon ölçerler (strain gauge) ile ölçülmüş ve kaydedilmiştir. Uygulama aşamalarının açıklaması: Birbirlerine yaklaşık olarak düşeyde cm uzaklıkta derzlerden geçen yatay iki plaka yuvası oluşturulmuştur. Duvarda açılan iki yarığa yerleştirilen yassı plakalar vasıtasıyla kârgir duvara tek eksenli basınç yüklenmiş ve iki plaka yarığı arasına yerleştirilmiş transdüserler aracılığıyla düşey ve yataydaki eksenel şekil değiştirmeler eş zamanlı olarak kaydedilmiştir. Kârgir duvarın basınç dayanımına ulaşılmasıyla yükte boşaltma yapılmış ve iki yük çevrimi daha yapılarak deney tekrarlanmıştır. Kaydedilmiş değerlerden, üç adet deformasyon ölçerin ortalaması alınarak duvara ait gerilme-birim şekildeğiştirme ilişkileri elde edilmiş, yapı elemanının mekanik özellikleri belirlenmiştir. Her yük çevriminde ölçülen en büyük gerilme, duvarın basınç dayanımı olarak alınmıştır. Duvar elastisite modülü, gerilme- birim şekildeğiştirme eğrisinden, basınç dayanımın % 5 ile % 33 ü arasındaki noktaların eğimi (ASTM C1314-3) ve basınç dayanımının 1/3 ünden geçen doğrunun eğimi (EN ve Eurocode 6) olarak hesaplanmıştır. Yarı oval plakalar, açılan derz boşluklarına düşeyde aynı hizaya gelecek şekilde yerleştirilmiş ve plakalar, pompa bağlantıları vebasınç ölçerlerin sistem bağlantıları yapılmıştır. 3 adet düşey deformasyon ölçer iki plaka arasına düşeyde paslanmaz çelik vida ile sabitlenmiş ve sayısal kayıtçı ile bağlantısı yapılmıştır. Ayrıca bir adet yatay deformasyon ölçer de yerleştirilmiş ve bağlantıları yapılmıştır. b a c Fotoğraf 2. Alaaddin Camii deneylerine ait fotoğraflar a) Doğu cephesi taş duvar b) Kuzey köşetuğla kemer ayağı c) Güney köşe tuğla kemer ayağı. 185

7 Tarihi Yığma Yapıların Mekanik Özelliklerinin Yerinde Yapılan Flat-Jack (Yassı Kriko) Deneyi İle Belirlenmesi Determination of Mechanical Properties of Historical Masonry Structures Using in-situ Flat-Jack Test a b c Şekil 4. Deneylere ait gerilme-birim şekil değiştirme ilişkileri a) Harim doğu cephesi - taş duvar b) Harim kuzey köşe-tuğla kemer ayağı c) Harim güney köşe tuğla-kemer ayağı. Deneyler sonucunda taş duvarın basınç dayanımı 1.5 MPa olarak tespit edilmiştir. Cami iç mekânında, harimin kuzey köşesinde tuğla örgülü kemerin basınç dayanımı ise 1.5 MPa olarak hesaplanmıştır (Şekil 5). Harimin güney köşesinde yapılan deneyde ise tuğla kemerin basınç dayanımı 1.35 MPa olarak bulunmuştur (Şekil 5). Flatjack deneyinden elde edilen bu sonuçların benzer nitelikte sayılabilecek Edirne Ekmekcizade Kervansarayı Deney No ASTM C (%5-%33f m ) (MPa) EN (%33f m ) (MPa) tonozundan alınan numuneler üzerinde laboratuvarda gerçekleştirilen tek eksenli basınç deneyi sonuçlarıyla da mertebe açısından uyumlu olduğu söylenebilir. Doğu cephedeki taş duvarda yapılan deneyden elde edilen gerilme birim şekil değiştirme eğrisinden ASTM C1314-3, EN , FEMA 356 ve Eurocode 6 ya göre elastisite modülü değerleri hesaplanmıştır. Diğer deneylerden elde edilen birim şekil değiştirme değerlerinde bazı sorun- FEMA 356 (550f m ) (MPa) Eurocode 6 (1000f m ) (MPa) Moloz Taş Duvar Tablo 1: Farklı yönetmeliklere göre elastisite modülünün basınç mukavemeti ile ilişkisi 186

8 Fikret Kuran, Ömer Dabanli lar görüldüğünden tuğla kemer ayaklarındaki deneylerden elastisite modülleri hesaplanmamıştır. Tablo 1 de görüldüğü üzere, elastisite modülünün tanımına bağlı olarak her yönetmeliğe göre elde edilen elastisite modülleri arasında önemli farklılıklar bulunmaktadır. Bu durum söz konusu parametrelerin belirlenmesi için yeterli sayıda deneyle desteklenmiş veriye ihtiyaç olduğunu da ortaya koymaktadır. SONUÇ İki yassı plaka ile yapılan flat-jack deneyi ile tarihi kargir yapıların basınç dayanımı, elastisite modülü gibi mekanik özellikleri belirlenebilmektedir. Buradan elde edilecek dayanım değerleri ile, düşey ve deprem gibi dış etkiler altında yapının taşıyıcı elemanlarında oluşan iç kuvvetler karşılaştırılarak yapıya uygulanacak müdahale yöntemlerine daha uygun bir biçimde karar verilebilir. Tek yassı plaka ile ise yapının herhangi bir taşıyıcı elemanında düşey yükler altında oluşan mevcut gerilme düzeyi belirlenebilmekte ve böylece elde edilecek veri ile, yapı modelinin elastik davranıştaki yaklaşıklığı ve hassasiyeti, yapının doğrusal olmayan gerçek davranışı nedeniyle herhangi bir çatlak/ hasar sonrası oluşan yeniden dağılım mekanizması tespit edilebilmektedir. Tarihi yapılarda gerçekleştirilen onarım çalışmalarındaki hassasiyeti artırmak ve daha isabetli uygulamalar yapabilmek için flat-jack deneyinin ülkemizdeki tarihi yapılarda da yaygın bir biçimde kullanılması gerektiği düşünülmektedir. Kaynakça ASTM C Standard test method for in situ compressive stress within solid unit masonry estimated using flat-jack measurements., Philadelphia. ASTM C Standard test method for compressive strength of masonry Prisms., Pennsylvania. ASTM C1197. Standard test method for in situ measurement of masonry deformability properties the using flat-jack method., Philadelphia. CEN EN Eurocode 6 Design of masonry structures Part 1: General rules for reinforced and unreinforced masonry structures CEN- EN Methods of test for masonry. Part I :Determination of compressive strength FEMA 356 Prestandard and commentary for the seismic rehabilitation of buildings, ASCE for the Federal Emergency Management Agency, Washington, D.C., November Gregorczyk P., Lourenço P.B.(2000), A Review on Flat-Jack Testing, Engenharia Civil No:9, pp RILEM, LUM.D.2. In-situ stress tests on masonry based on the flat jack, RILEM, LUM.D.3. In-situ strength/elasticity tests on masonry based on the flat-jack RILEM Technical Commite 177, RILEM Recommendation MDT. D. 4: In-situ stress tests based on the flat jack, Materials and Structures / Matériaux et Constructions, Vol. 37, August-September 2004, pp

9 FERRERA FUARI VE KONFERANSI V akıflar Genel Müdürlüğü, İtalya ile ortak yürütülmekte olan Med-Art 1 - Şeyh Süleyman Mescidi Restorasyonu ve Uygulamaları kapsamında 3-10 Nisan 2016 tarihlerinde, İtalya nın Ferrara kentindeki fuar ve konferansa davet edilmiştir. Amerika, Kanada, İran, Rusya, Ermenistan, Küba, Şili, gibi ülkelerin de katıldığı delegasyon tarafından konferansta sunumlar İngilizce yapılmış, farklı ülkelerden yaklaşık 30 kişi katılmıştır. Fuar, İtalya Kültür Bakanı tarafından da ziyaret edilmiştir. 5-6 Nisan 2016 da Ferrera daki fuar organizasyonu kapsamında düzenlenen konferansta Genel Müdürlüğümüz de temsil edilerek, bir sunum yapılmıştır. 188

10 DİVRİĞİ ULU CAMİİ VE DARÜŞŞİFASI NDA RESTORASYONA BAŞLANIYOR Suat Faruk GİRAY Vakıflar Genel Müdürlüğü, Sanat Eserleri ve Yapı İşleri Daire Başkanı Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Kuzey kapısı üzerinde yer alan yazıta göre H. 626/M H.638/M.1240 tarihleri arasında Mengücekoğulları tarafından, Mimar Muğisoğlu Ahlat lı Hürremşah a yaptırılarak, vakfedilmiştir. Darüşşifanın banisi Fahrüddin Behram Şah ın kızı Melike Turan; Ulu Caminin banisi ise, Mengücekoğlu Ahmet Şah tır. Ayrıca Cami ve Darüşşifanın H.641/M.1243 tarihli bir vakfiyesi vardır. Bu yapı Anadolu Selçuklu sanatının mimari, sanat tarihi, bezeme programı ve yapım tekniği ile bütünüyle bir sanat şaheseri olan ve daha sonra bir benzeri de yapılmamış, ünik bir eseridir. Birbirine bitişik olarak inşa edilen darüşşifa ve caminin meydana getirdiği dikdörtgen planlı yapı bloğu, Divriği Kalesi nin bulunduğu kayalık tepenin güney batı yamacına yapılmıştır. Dikdörtgen planlı camiye biri kuzey, diğeri batı cephesinin ortasında yer alan birer taç kapı ile girilir. Caminin kuzey, batı ve doğu cephesinde bulunan ve dışarıya doğru çıkma yapan taç kapıların her biri kendine özgü yaratıcı tasarımlar içermektedir. Caminin güney cephesine bitişik olarak yapılan darüşşifa, kendi kitlesi içinde düzgün ve caminin mihrap eksenine dik olarak inşa edilmiş olup, simetrik bir plana sahiptir. Darüşşifanın mimari düzeni içinde yer alan türbe, ana eyvan ile caminin güney duvarı arasında kalan dikdörtgen planlı köşe odadadır. Anıt yapıda bilinen en kapsamlı onarımlar 16.yy.da ve 20 yy. başlarında yapılmıştır. UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesinde bulunan Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası Vakıflar Genel Müdürlüğü mülkiyetinde olup anıt eserin korunması ve restorasyonu amacıyla projelendirme ve uygulama çalışmalarının yapılmasına yönelik olarak tarihinde Vakıflar Genel Müdürlüğü, Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Sivas Valiliği arasında bir protokol düzenlenmiştir. Ardından Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası nın korunması ve geliştirilmesi amacıyla 2006 yılında Anıt Eser Kurulu oluşturulmuştur. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası Malzeme Analizinin Yapılması; Rölöve, Restitüsyon, Restorasyon Yapısal Onarım / Güçlendirme ve Mühendislik Projelerinin Hazırlanması İşi kapsamında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünce 2010 yılı içerisinde bir ihale gerçekleştirilmiştir. Anıt Eser Kurulu danışmanlığında, Genel Müdürlüğümüz ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğünün ortak çalışmasıyla yürütülen projeler, 2013 yılında Sivas Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından onaylanmıştır. Onaylanan projeler doğrultusunda anıt yapının restorasyonuna yönelik Genel Müdürlüğümüzce 2015 yılı Haziran ayında, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası yılları restorasyonu işi ihalesi yapılmıştır. Restorasyon sürecini doğru bir şekilde yönetmek ve yönlendirmek amacıyla konusunda uzman bilim insanlarından-aralarında İtalyan uzmanın da bulunduğu-bir Bilim Danışma Kurulu oluşturulmuştur. Yapının yaklaşık 4 yıl sürmesi planlanan restorasyon uygulamaları sırasında, üst örtüsü üzerinde bulunan ve sonradan yapılan çimento içerikli imalatlardan arındırılması, çalışmalar sırasında olumsuz hava koşullarından ve dış etkenlerden korunması amacıyla, ayakları anıt yapının dışında konumlandırılacak şekilde çelik konstrüksiyondan geçici çatı yapılacaktır. Restorasyon uygulaması aşamasında ise, Venedik Tüzüğü nün rehberliğinde yapının özgün dokusuna müdahalenin mümkün olduğu kadar az olmasına, özgün yapım tekniği ve malzemesine uygun onarım yapılmasına özen gösterilecek olup, yapının en büyük sorunlarından biri olan tuzun temizlenmesi için çimentodan arındırılması, yapı çevresinde drenajın sağlanması öncelikli müdahaleler olacaktır. Uygulama süreci başlangıcından itibaren Bilim Danışma Kurulu, Kültür ve Turizm Bakanlığı yetkilileri, Genel Müdürlüğümüz ve Yüklenici ile ayda bir kez toplanarak, çalışmaların ve araştırmaların sürekli takibi yapılmakta ve uygulamaya yön verilmektedir. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası nın Divriği ilçesine kattığı değer göz önüne alınarak, restorasyon süresince hafta sonları ziyarete açılması için de gerekli düzenleme yapılmıştır. 189

11 Dışa doğru çıkma yapan taç kapılar (Esin SerttaşYaren). Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası nın genel görünümü (Esin Serttaş Yaren). 190

12 Yapıdaki kabartma motiflerden detaylar (Orhan Kaymak). Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası nın genel görünümü (Esin Serttaş Yaren). 191

13 VAKIFLAR İSTANBUL 1. BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ Faaliyet Özeti YILLARI ARASINDA RESTORASYONU GERÇEKLEŞTİRİLEN ESERLER 1 Bakırköy Bezm-i Alem Valide Sultan Camii Minaresi 2 Beşiktaş Asariye Camii Minaresi 3 Beşiktaş Ertuğrul Tekke Camii 4 Beşiktaş Küçük Mecidiye Camii 1.etap 5 Beşiktaş Küçük Mecidiye Camii ile Meşrutası 6 Beşiktaş Neşet Ağa Camii 7 Beşiktaş Sinan Paşa Camii 1. etap 8 Beşiktaş Sinan Paşa Medresesi Tamalama 9 Beşiktaş Şeyh Yahya Efendi Camii ve Külliyesi 10 Beyoğlu Arap Camii Tamamlama- 2. etap 11 Beyoğlu Beyazıt-ı Cedid Camii (Basit Onarım) 12 Beyoğlu Camii kebir Bahçe Duvarı ve Şadırvan 13 Beyoğlu Dolmabahçe Camii 14 Beyoğlu Dolmabahçe Camii Aydınlatma 15 Beyoğlu Ebu Fadıl Mehmet Efendi Camii 16 Beyoğlu Kasımpaşa Emin Camii Minaresi 17 Beyoğlu Kasımpaşa Güzelce Camii Avlu Tanzimi 18 Beyoğlu Kasımpaşa Güzelce Camii Sebili, Şadırvan 19 Beyoğlu Kemankeş Kara Mustafa Paşa Camii 20 Beyoğlu Kılıç Ali Paşa Camii Tamamlama - 2. etap 21 Beyoğlu Nusretiye Camii 1.etap 22 Beyoğlu Ömer Avni Bey Camii Minaresi 23 Beyoğlu Sahaf Muhittin Camii 24 Beyoğlu Sinan Paşa Camii 25 Beyoğlu Sinan Paşa Camii Çevre düz. Ve Türbesi 26 Beyoğlu Sütlüce Humbarhane Camii 1.etap 27 Beyoğlu Sütlüce Humbarhane Camii 2.etap 28 Eminönü Abdurrahman Şami Sancaktar Türbesi (B) 29 Eminönü Ayasoya İmareti (1. Etap) 30 Eminönü Ayasoya İmareti (2. Etap) 31 Eminönü Bali Paşa Camii 2007 Yılı Uygulama İşi 32 Eminönü Hacı Beşir Ağa Camii, Çeşme ve Sebili 33 Eminönü Hidayet Camii, Tıbbiye Camii 34 Eminönü Hobyar Cami Minaresi (B) 35 Eminönü Mercan Ağa Cami Minaresi Platform ve İskelesi 36 Eminönü Sultan Ahmet Külliyesinde Sıbyan Mektebi (B) 37 Eminönü Sülaymaniye Camii 38 Eminönü Süleymaniye Camii Tamamlama 39 Eminönü Süleymaniye Camii ve Çevre Düzenlemesi 40 Eminönü Üç Mihraplı Camii (B) 41 Eminönü Vilayet Camii (Nallı Mescid) (2011) 42 Eminönü Vilayet Camii (Nallı Mescid) Eminönü Vilayet Camii (Nallı Mescid) Eminönü Yusuf Ağa Sıbyan Mektebi 45 Eminönü Zeynep Sultan Mektebi (B) 46 Eyüp Çeribaşı Camii, Şahsultan Camii 47 Eyüp Defterdar Nazlı Çelebi Minaresi, çatısı ve türbesi 48 Eyüp Karaali Çavuş (Sofu Karaali) Camii 49 Eyüp Nişancı Mehmet Paşa Camii 2007 Yılı Uygulama İşi 50 Eyüp Şah Sultan Camii Yılı Uygulama İşi. 51 Fatih 1. Mahmut Çeşmesi 52 Fatih Ayasofya Hazine Dairesi ve Bitişik Odalar 53 Fatih Bala Süleymanağa Camii 54 Fatih Bali Paşa Camii 55 Fatih Behruzağa Odabaşı Camii 56 Fatih Bezm-i Alem Val Sultn Vakıf Gureba Hast. 57 Fatih Bezm-i Alem Valide Sultan Eski Gure HasT. 58 Fatih Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Gureba Camii 59 Fatih Bezm-i Alem Valide Sultan Vakıf Gureba (Eski Bina) 60 Fatih Bıçakçı Alaaddin Camii Minaresi 61 Fatih Canfeda Kadın Çeşmesi 62 Fatih Cendericizade Muhittin Çelebi Türbesi 63 Fatih Cerrah Mehmet Paşa Camii 2006 Yılı Onarımı 64 Fatih Damat İbrahimpaşa Medresesi (Esekapı) 65 Fatih Edirnekapı Mihrimah sultan Camii Tamamlama 66 Fatih Fatih Camii ve 1.Mahmut Kütüphanesi Yılı 67 Fatih Fatih Camii ve 1.Mahmut Kütüphanesi Fatih Hadım İbrahim Paşa Camii 2007 Yılı Uygulama İşi 69 Fatih Haseki Külliyesi (I.Kısım) 70 Fatih Haseki külliyesi Tamamlama İşi. 71 Fatih Haseki Külliyesinde Yeralan Ahşap Ev 72 Fatih Hidayet Camii ile Tıbbiye Camii 2007 Yılı 73 Fatih Hobyar Camii Minaresi Basit Onarımı 74 Fatih Hoca Ali Camii 75 Fatih II. Mahmut sebili 1.etap 76 Fatih II. Mahmut Sebili Uygulama İşi. 77 Fatih II.Beyazıt Medresesi ve Müze Teşhir Tanzimi 78 Fatih Kazgancıbaşı Sıbyan Mektebi 79 Fatih Mahmutpaşa Camii ve Haziresi Fatih Mehmet Ağa Camii 81 Fatih Mesih Mehmet Paşa Cami Minaresi 82 Fatih Mesnevihane Camii Uygulama İşi 83 Fatih Mihrimah Sultan Camii Tamamlama 84 Fatih Mihrişah Hacı Kadın Camii Minare Külahı, Osmanağa Türbesi Kubbe Kurşunu, Molla Fenari İsa Camii ve Hırka-i Şerif Camii Paratonerleri Basit Onarımı 85 Fatih Neslişah Sultan Camii Uygulama İşi 86 Fatih Nişancı Mehmet Paşa Camii 87 Fatih Nuruosmaniye Camii 88 Fatih Nuruosmaniye Camii Yılı Uygulama İşi 89 Fatih Nuruosmaniye Camii Çevre Düzenlemesi 90 Fatih Nuruosmaniye Camii Tamamlama Y 91 Fatih Odabaşı Behruzağa Camii Onarımı 92 Fatih Pertevniyal Valide Sultan Camii Yılı 93 Fatih Pertevniyal Valide Sultan Camii Uyg. İşi Fatih Pertevniyel Valide Sultan Camii Tamamlama 95 Fatih Selçuk Sultan Camii 2007 Yılı Uygulama İşi 96 Fatih Sofular Camii 97 Fatih Sultanahmet Ayasofya İmareti Halı Müzesi Onarımı, 98 Fatih Şehit Ahmet Paşa Sıbyan Mektebi 99 Fatih Tetümeler Medresesi 100 Fatih Üç Mihraplı Camii 101 Fatih Vasat Atik Ali Paşa Camii 102 Fatih Vilayet Camii Uygulama İşi 103 Fatih Yavuz Sultan Selim Camii Yılı 104 Fatih Yavuz Sultan Selim Camii Tamamlama 105 Fatih Yayla Kambur Mustafa Paşa Camii Minaresi 106 Fatih Yayla Kambur Mustafa Paşa Camii ve Minaresi 107 Fatih Debbağı Zade Hacı Piri Mehmet Efendi Camii 108 Fatih Zembilli Ali Efendi Türbesi ve mektebi 109 Güngören Genç Osman Camii Yılı Uygulama 110 Sarıyer Ali Pertek Camii Minaresi 111 Sarıyer Ali Pertek Camii ve Çevre Düzenlemesi 112 Silivri Akören Köyü Cedit Ali Paşa Camii 113 Tekirdağ Çorlu Fatih Camii 2012 Yılı Uygulama 114 Tekirdağ Çorlu Fatih Camii wc si Uygulama İşi 115 Tekirdağ Hayrabolu Çelebi Mehmet Paşa Camii Minaresi 116 Tekirdağ Hayrabolu Çelebi Sultan Mehmet Camii 117 Tekirdağ Hayrabolu Çorumi Mustafa Bey (Meydan) Camii 118 Tekirdağ Hayrabolu Çorumi Mustafa Bey (Meydan) 119 Tekirdağ Hayrabolu Gazi Ömer Bey Camii Tekirdağ Hayrabolu Güzelce Hasan Bey Camii Onarımı 121 Tekirdağ Malkara Gazi Süleyman Paşa Camii Tekirdağ Malkara Hacerzade İbrahim Bey Camii 123 Tekirdağ Merkez 124 Tekirdağ Saray Ayaspaşa Camii yılı 125 Tekirdağ Şarköy Mürefte Kebir Camii ve Kebir Camii 192

14 YILLARI ARASINDA RESTORASYONU GERÇEKLEŞTİRİLEN ESERLER (PROTOKOL) 1 Beşiktaş Büyük Mecidiye(Ortaköy) Camii 2. Etap 2 Beşiktaş Büyük Mecidiye(Ortaköy) Camii 1. Etap 3 Beşiktaş Defterdar İbrahim Paşa Camii 4 Beyoğlu Arap Camii 5 Beyoğlu Galata Mevlevihanesi ve Külliyesi 6 Beyoğlu Hacı Ferhat Camii 7 Beyoğlu Hacı Ferhat Camii (Çevre Düzenlemesi) 8 Beyoğlu Hüseyin Ağa Camii (1.Kısım) 9 Beyoğlu Hüseyin Ağa Camii (2.Kısım) 10 Beyoğlu Kılıç Ali Paşa Camii 1. Etap 11 Beyoğlu Kılıç Ali Paşa Külliyesinde Medrese 12 Beyoğlu Piyale Paşa Camii 13 Beyoğlu Süheylbel Camii 14 Eminönü Ahi Çelebi Camii 15 Eminönü Bosnalı İbrahim Paşa Türbesi 16 Eminönü Destari Mustafa Paşa Türbesi 17 Eminönü Fatma Sultan Türbesi 18 Eminönü Hadım Hasan Paşa Medresesi 19 Eminönü Hatice Turhan Valide Sultan Türbesi 20 Eminönü Hızır Bey Camii (Hacı Kadın Camii) 21 Eminönü Hürrem Sultan Türbesi 22 Eminönü I. Abdülhamit Türbesi 23 Eminönü Kanuni Sultan Süleyman Türbesi 24 Eminönü Küçük Ayasofya Camii 25 Eminönü Laleli Cami Restorasyonu (İmaret ve Wc) 26 Eminönü Laleli Camii Restorasyonu Tamamlama 27 Eminönü Mimar Sinan Türbesi 28 Eminönü Mustafa Reşit Paşa Türbesi 29 Eminönü Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi 30 Eminönü Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi 31 Eminönü Rüstem Paşa Medresesi 32 Eminönü Süleymaniye Külliyesinde Rabi Medresesi 33 Eminönü Süleymaniye Meydan Çeşmesi 34 Eminönü Süleymaniye Tabhane Med, (1. Etap) 35 Eminönü Şehzade Mahmud Türbesi 36 Eminönü Yeni Cami Hünkar Kasrı 37 Eyüp Akbaba Camii 38 Fatih Altıboğaça Camii 39 Fatih Aşık Paşa Camii 40 Fatih Fatih Külliyesi İçinde Yer Alan Türbeler 41 Fatih Fındıkzade Mescidi 42 Fatih Gazanferağa Medresesi 43 Fatih Kaptan Sinan Paşa Camii 44 Fatih Kasap Halil Camii 45 Fatih Kazasker Abdurrahman Camii 46 Fatih Kazasker Abdurrahman Efendi Camii 47 Fatih Murat Molla Kütüphanesi 48 Fatih Sadabat Camii 49 Fatih Uzun Yusuf Camii 50 Sarıyer Emirgan Hamid-İ Evvel Camii 51 Zeytinburnu Fatih Camii (783 Ada 4 Parsel) 52 Zeytinburnu Hacı Mahmutağa Camii Ve Kagir Fırın 53 Zeytinburnu Merkez Efendi Camii 54 Zeytinburnu Merzifonlu Kara Mustafa Camii 55 Zeytinburnu Takkeci İbrahimağa Camii 56 Zeytinburnu Yenikapı Mevlevihanesi YILLARI ARASINDA RESTORASYONU GERÇEKLEŞTİRİLEN ESERLER (TAHSİSLİ) 1 Beyoğlu Bereketzade Sıbyan Mektebi 2 Beyoğlu Galata Mevlevihanesi 3 Beyoğlu Kasımpaşa Turabi Baba Türbesi 4 Beyoğlu Kılıç Ali Paşa Külliyesinde Türbe 5 Beyoğlu Loğusa Sultan (Rahime Kadın) Türbesi 6 Beyoğlu Okçular Tekkesi 7 Beyoğlu Sütlüce Elif Efendi Tekkesi 8 Beyoğlu Kılıç Ali Paşa Medresesi 9 Beyoğlu Şeyh Galip Dede Türbesi 10 Beyoğlu Türabi Baba Tekkesi 11 Beyoğlu Zevki Sultan Sıbyan Mektebi 12 Eminönü Ataullah Efendi Sıbyan Mektebi 13 Eminönü Atıf Efendi Kütüphanesi 14 Eminönü Beyazıd İmareti (1. etap) 15 Eminönü Caferiye Tekkesi 16 Eminönü Cevri Kalfa Sıbyan Mektebi 17 Eminönü Ekmekcizade Ahmet Paşa Med. Türbe ve Mescid 18 Eminönü Hasanpaşa Hanı (Süpürgeciler) 19 Eminönü İbrahimpaşa Sarayı 20 Eminönü Kabasakal Medresesi 21 Eminönü Kızlarağası Mehmet Ağa Medresesi 22 Eminönü Koca Sinan Paşa Medresesi 23 Eminönü Köprülü Mehmet Paşa Medresesi 24 Eminönü Kuyucu Murat Paşa Medresesi 26 Eminönü Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Mescid 27 Eminönü Özbekler Tekkesi 28 Eminönü Siyavuşpaşa Medresesi Restorasyon işi 29 Eminönü Ragıp Paşa Kütüphanesi, Sıbyan Mektebi, Türbe, 30 Eminönü Recai Efendi Sıbyan Mektebi 31 Eminönü Seyid Hasan Paşa Medresesi 32 Eminönü Sultanahmet Külliyesinde Medrese 33 Eminönü Süleymaniye - Salis Medresesi 34 Eminönü Şehzade Camii Türbeleri 35 Eyüp Abdurahman Paşa Türbesi 36 Eyüp Adile Sultan Türbesi 37 Eyüp Afife Hatun Tekkesi (Balcı Dergahı) 38 Eyüp Ahmed Pir Edirnevi Türbesi 39 Eyüp Balcı Dergahı 40 Eyüp Bulak Mustafa Paşa Türbesi 41 Eyüp Cafer Paşa Medresesi 42 Eyüp Ebu Şeybetül Hudri Türbesi 43 Eyüp Eyüp Sultan Camii Türbesi 44 Eyüp Hacı Beşir Ağa Medresesi 45 Eyüp Hasan Hüsamettin Efendi Tekkesi 46 Eyüp Hüsrev Paşa Kütüphanesi 47 Eyüp İsmihan Sultan Kütüphanesi 48 Eyüp Makbul Mustafa Paşa Tekkesi 49 Eyüp Mustafa Selami Efendi Tekkesi 50 Eyüp Şeyh Murat Efendi Dergahı 51 Eyüp Şeyh Murat Efendi Tekkesi 52 Eyüp Vezir Tekkesi 53 Fatih Bala Sıbyan Mektebi 54 Fatih Gazanfer Ağa Türbesi 55 Fatih Hırka-İ Şerif Muhafızlık Konağı 56 Fatih Nazperver Kalfa Sıb. Mektebi 57 Fatih Sümbül Efendi Dergahı 58 Fatih Abdulmecid Evi 59 Fatih Abdülmecit Türbesi 60 Fatih Adile Sultan Sıbyan Mektebi 61 Fatih Ahmet Kamil Efendi Tekkesi 62 Fatih Başmaki Şerif Tekkesi. 63 Fatih Beşikçizade Tekkesi 64 Fatih Dimitri Kantemir Evi 65 Fatih Eftelzade Medresesi 66 Fatih Elhaç Ahmet Paşa Mektebi 67 Fatih Gazi Ahmet Paşa Medresesi 68 Fatih Hacı Beşirağa Mektebi 69 Fatih Hacı Hüseyin Ağa Mektebi 70 Fatih Haydar Medresesi 71 Fatih Hırka-ı Şerif Muhafazza Konağı 72 Fatih Hindular Tekkesi 73 Fatih Kasımağa Sıbyan Mektebi 74 Fatih Nazperver Kalfa Sıbyan Mektebi 75 Fatih Odabaşı Behruzağa C.Basit Onarımı Fatih Sofular Tekkesi 77 Fatih Zembilli Ali Efendi Ahşap Ev 78 Zeytinburnu Abdülbaki Paşa Kütüphanesi 193

15 RESTORASYONU DEVAM EDEN İŞLER 1 Eminönü Ayasofya Hazine Dairesi Ve Bitişik Odaları 2 Eminönü Beyazıt Camii 3 Eminönü Iı. Beyazıt Medresesi 4 Eminönü Kirazlı Mescit Camii 5 Eminönü Mercan Ağa Camii Ve Haziresi 6 Eminönü Mısır Çarşısı 7 Eminönü Sarı Beyazıt Camii 8 Eminönü Sultanahmet Camii Minaresi 9 Eminönü Tavaşi Süleyman Ağa Camii 10 Fatih Edirnekapı Ayayorgi Kilisesi Ve Meşrutaları 11 Fatih Molla Fenari İsa Camii Yılı 12 Fatih Davut Paşa Camii Yılı Uygulama ( 13 Fatih Kürkçübaşı Ahmet Şemsettin Camii 14 Beşiktaş Şeyh Yahya Efendi Haziresi 15 Beşiktaş Yıldız Hamidiye Camii Uygulama İşi 16 Beyoğlu Cihangir Camii, Müştemilat, Türbe, Hazire, Su Haznesi, Çeşme, İhata Duvarları Ve Çevre Düzenlemesi 17 Beyoğlu Fındıklı Molla Çelebi Camii 2013 Yılı 18 Beyoğlu İlyas Çelebi Camii Ve İmam Evi Yılı 19 Beyoğlu Nusretiye Camii Tamamlama 20 Beyoğlu Piyale Paşa Camii Haziresi Ve Hazire 21 Beyoğlu Şahsuvar Bey Camii 22 Eyüp Arakiyeci Cafer Ağa Camii Yılı 23 Eyüp Şah Sultan Camii 24 Fatih Mahmutpaşa Camii Tamamlama, Hazire 25 Fatih Sarıbeyazıt Camii Yılı 26 Fatih Sofular Molla Hüsrev Camii Yılı 27 Fatih Şeyh Süleyman Mescidi Yılı 28 Fatih Sümbül Efendi Külliyesi (Camii, Tekke Odaları, Bizans Sarnıcı, Türbeler, Çeşme, Şadırvan, Sıbyan Mektebi, 29 Tekirdağ Çorlu Süleymaniye Camii Kubbe Kurşunları 30 Tekirdağ Hayrabolu Ömer Efendi Camii 31 Tekirdağ Merkez Orta Camii Yılı RESTORASYONU DEVAM EDEN İŞLER (PROTOKOL/TAHSİSLİ/İHYA) 1 Eminönü Salis Medresesi İle Mülazımlar Medresesi 2 Eminönü Gazi Atik Ali Paşa Medresesi Uygulama İşi 3 Eminönü Hacı Beşir Ağa Medresesi Restorasyon İşi 4 Eminönü Kaygusuz Baba Tekkesi 5 Eminönü Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi Müştemilat 6 Eminönü Kuyucu Murat Paşa Medresesi 7 Eminönü Nevşehirli Damat İbrahim Paşa Külliyesi 8 Eminönü Saffeti Paşa Tekkesi Müştemilatı 9 Eminönü Sultanahmet Türbesi 10 Eminönü Süleymaniye Külliyesi Darülşifa Binası 11 Eminönü Süleymaniye Külliyesi Evvel Ve Sani Medreseleri 12 Eminönü Süleymaniye Külliyesi Tabhanesi Güçlendirme 13 Eminönü Şehzade Mehmet Medresesi 14 Eminönü Şehzade Mehmet Tabhanesi 15 Eminönü Turhan Hatice Valide Sultan Türbeleri 16 Eminönü Zeynep Sultan Camii 17 Beyoğlu Hacı Ferhat Camii 18 Beyoğlu Hacı Piri Camii Ve Tekkesi 19 Beyoğlu Kasımpaşa Mevlevihanesi 20 Beyoğlu Şaban Kaptan Camii 21 Eyüp Esbak Mustafa Efendi Medresesi Müştemilatı 22 Eyüp Eyüp Hamamı 23 Eyüp Mihrişah Sultan Mektebi 24 Eyüp Otakçıbaşı Hüseyin Ağa Camii 6 Eyüp Alaca Tekkesi 25 Eyüp Zal Mahmut Paşa Camii Ve Külliyesi 26 Sarıyer Osman Reis Camii 27 Fatih Adile Sultan Mektebi 28 Fatih Ahmet Buhari Tekkesi 29 Fatih Ahmet Kamil Efendi Tekkesi 30 Fatih Akşemsettin Mektebi 31 Fatih Altıboğaça Camii Arsası 32 Fatih Ankaravi Mehmet Efendi Medresesi 33 Fatih Avcı Bey Camii 34 Fatih Ayşe Hatun Tekkesi 35 Fatih Ayvansaray Mescidi 36 Fatih Bahçeli Ahşap Ev 37 Fatih Bahçeli Ahşap Ev 38 Fatih Bahri Sefit Kurşunlu Medresesi 39 Fatih Bahri Siyah Kurşunlu Medresesi 40 Fatih Bayram Paşa Medresesi 41 Fatih Bayrampaşa Medresesi Derviş Hücreleri 42 Fatih Bayrampaşa Medresi, Ahşap Ev 43 Fatih Cedit Abdurrahman Efendi Medresesi 44 Fatih Cedit Ali Paşa Medresesi 45 Fatih Çelebizade Mehmet Efendi Mektebi 46 Fatih Çırağı Hamza Camii Arsası 47 Fatih Davutpaşa Medresesi. 48 Fatih Dimitri Kantemir Evi 49 Fatih Ebubekir Paşa Sıbyan Mektebi 50 Fatih Elhaç Mehmet Emin Efendi Camii 51 Fatih Emir Buhari Tekkesi 52 Fatih Erdi Baba Tekkesi 53 Fatih Fatih Cami, Türbe, Sebilhane, Kabristan, Müştemilat 54 Fatih Fener-Balat 55 Fatih Fethiye Camii 56 Fatih Feyzullah Efendi Medresesi 57 Fatih Gazi Ahmet Paşa Medresesi. 58 Fatih Gevher Sultan Medresesi 59 Fatih Hacı Mustafa Ağa Mektebi 60 Fatih Hafız Ahmet Paşa Medresesi 61 Fatih Halveti Tekkesi 62 Fatih Has Odabaşı Hasan Ağa Medresesi 63 Fatih Hatice Sultan Sıbyan Mektebi 64 Fatih Hattat Rakım Efendi Medresesi 65 Fatih Haydarpaşa Camii 66 Fatih Hekimoğlu Ali Paşa Kütüphanesi 67 Fatih Hırka-İ Şerif Camii Avlusundaki Tek Katlı Bina 16 Fatih Katip Musluhittin Camii 17 Fatih Yavuz Mehmet Ağa Camii 18 Fatih Sucuettin Camii 19 Fatih Defterdar Yahya Efendi Mescidi 20 Fatih Hatuniye Mescidi 68 Fatih Hırka-İ Şerif Camii Müştemilatı 69 Fatih Hindular Tekkesi 70 Fatih Hoca Timur Camii 71 Fatih Hoca Üveys Camii ve Osman Ağa Türbesi 72 Fatih İnce Sarıca Cebeci Camii Müştemilatı 73 Fatih Kaba Halil Medresesi 74 Fatih Kadıasker Mehmet Efendi Parmakkapı Camii 75 Fatih Kariye Müzesi 76 Fatih Kaşıkçı Mustafa Efendi 77 Fatih Kazasker İvaz Efendi Camii 78 Fatih Kılıçcı Tekkesi 79 Fatih Kırkağaçlı Mehmet Emin Tekkesi 80 Fatih Koca Mustafa Paşa Medresesi. 81 Fatih Leblebiciler Camii 82 Fatih Mahmut Efendi Mescidi Zaviyesi 83 Fatih Manyasızade Medresesi 84 Fatih Mehmet Çelebi Vakfından Cami Arsası 85 Fatih Mehmet Çelebi Vakfından Camii Arsası 86 Fatih Mehmet Şemsettin Kadiri Tekkesi 87 Fatih Mihrinaz Sultan Camii Arsası 88 Fatih Mimar Acem Camii Müştrmilatı 89 Fatih Molla Aşkı Camii (Bitişik Bina) 90 Fatih Moravi Osman Efendi Medresesi 91 Fatih Muid Ahmet Efendi Ve Ulayı Hüseyini Medreseleri 194

16 92 Fatih Murat Molla Halk Kütüphanesi 93 Fatih Nişanca Mehmet Paşa Medr. 94 Fatih Öksüzce Hatip Camii 95 Fatih Öküz Mehmet Paşa Camii 96 Fatih Remli Mehmet Efendi Camii Arsası 97 Fatih Samanizade Medresesi 98 Fatih Sarmaşık Tekkesi 99 Fatih Seydibey Camii 100 Fatih Sivasi Tekkesi Ve Camii 101 Fatih Sofular Tekkesi 102 Fatih Sohta Sinan (Haremeyn Şeremeyn) 103 Fatih Şah Sultan 104 Fatih Şahuban Kadın Mektebi. 105 Fatih Şerife Hatun Vakfından Sıbyan Mektebi 106 Fatih Şeyh Mecit Arsası 107 Fatih Şeyhülislam Mehmet Celalettin Efendi Camii Arsası 108 Fatih Tabhane Medresesi 109 Fatih Tercüman Yunus Mektebi 110 Fatih Tetümmeler Medresesi 111 Fatih Toklu Dede Mescidi 112 Fatih Uzun Yusuf Camii 113 Fatih Üçbaş Nurettin Hamza Medresesi 114 Fatih Ümmü Sinan Tekke Arsası 115 Fatih Vani Efendi Dergahı 116 Fatih Yahya Tevfik Efendi Medresesi Arsasıı 117 Fatih Yahyazade Çeşmesi 118 Fatih Yavuz Sultan Selim Sıbyan Mektebi 119 Fatih Zembilli Ali Efendi Vakfında Ahşap Okul 120 K.Çekmece Ziraat Mektebi RESTORASYONU DEVAM EDEN İŞLER (RESTORASYON VEYA ONARIM KARŞILIĞI KİRALAMA ) 1 Eminönü Alemdar Mahallesi, 89 Pafta, 54 Ada, 2 Parsel 2 Eminönü Dükkanı Olan Ahşap Ev Vasıflı Taşınmaz 3 Eminönü I. Vakıf Han 4 Eminönü II. Vakıf Han Restorasyon Karşılığı Kialama İşi 5 Eminönü Kagir Yeni Han Restorasyon Karşılı Kiralama İşi 6 Eminönü Mehmet Ağa Mektep Ve Sebili 7 Eminönü Muhsine Hatun Mahallesi, Bahçeli Kagir Ev 8 Eminönü Sansaryan Han Restorasyon Karşılığı Kiralama İşi 9 Eminönü Sarraf Han Restorasyon Karşılığı Kiralama İşi 10 Eminönü V. Vakıf Han Restorasyon Karşılığı Kiralama İşi 11 Eminönü Yeni Valide Han 12 Fatih Ayşe Kadın Hamamı 13 Sarıyer Ahşap Ev 14 Beyoğlu Kagir Bina 15 Beyoğlu Kagir Ev Ve 3 Dükkan 16 Beyoğlu Kagir Ev Ve Dükkan 17 Beyoğlu Tamamen Yıkılmış Kagir Mektep, Mevcutta Boş. 18 Beşiktaş Ahşap Ev (157 Ada, 11 Parsel) 19 Beyoğlu 2507 Ada, 100 Parsel (Kagir Apartman) 20 Beyoğlu 347 Ada, 11 Parsel (Ev) 21 Beyoğlu Ahşap Ev (1709 Ada, Parsel) 22 Beyoğlu Apartman 340 Ada, 5 Parsel 23 Beyoğlu Kagir Ev (573 Ada, 11 Parsel) 24 Beyoğlu Ortaköy, Andonian Manastırı (615 Ada, 95 Parsel) 25 Sarıyer Kagir Ev Ve Dükkan (478 Ada, 12 Parsel) 26 Beşiktaş Kavafyan Konağı 27 Beyoğlu Eser Tescilli 2 Dükkan ve Apartman 28 Beyoğlu Eski Eser Kagir Apartman 29 Beyoğlu Emperyal Otel. 30 Beyoğlu Kagir Ev 31 Beyoğlu Kagir Ev 32 Beyoğlu Eski Eser Hamam 33 Beyoğlu Serdar-I Ekrem Sokak, 37 Pafta, 285 Ada, 53 Parsel 34 Beyoğlu (Hacı Mimi)-Otel 35 Beyoğlu Dükkanlı Kagir Ev 36 Eyüp Dükkanlı Ahşap Ev 37 Fatih Abdülkerim Efendi Tekkesi 38 Fatih Bahçeli Ahşap Ev Restorasyon 39 Fatih Eski Eser Ahşap Ev 40 Fatih Eski Eser Ahşap Ev 41 Fatih Eski Eser Ahşap Ev 42 Fatih Eski Eser Tescilli Kagir Mektep 43 Fatih Kagir Ev 44 Fatih Kagir Ev 45 Fatih Yusufpaşa Sıbyan Mektebi 46 Fatih Kagir Ev 47 Sarıyer Yavuz Sultan Selim Medresesi 48 Sarıyer Ahşap Ev 49 Sarıyer Kagir Ev ve Dükkan 50 Şişli Kagir Apartman, Butik Otel YILLARI ARASINDA RESTORASYONU GERÇEKLEŞTİRİLEN ESERLER RESTORASYONU DEVAM EDEN ESER SAYISI RESTORASYONU DEVAM EDEN ESER SAYISI (Protokol/Tahsisli/İhya) RESTORASYON VEYA ONARIM KARŞILIĞI KİRALAMA (Devam Eden İşler) KURULDA GÖRÜŞÜLEN PROJELER KAT KARŞILIĞI MODELİ İLE DEVAM EDEN İŞLER YAP-İŞLET-DEVRET MODELİ İLE DEVAM EDEN İŞLER

17 196