Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN. Uygulama Asistanı Melda KÜÇÜK

Transkript

1 MİNERALOJİ-PETROGRAFİ VI. Yarıyıl l (2+2) Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Sabah YILMAZ ŞAHİN (sabahys@istanbul.edu.tr) Uygulama Asistanı Araş.. Gör. G Melda KÜÇÜK ÜÇÜKDEMİRCİ

2 Mineraloji-Petrografi Dönem Boyunca Etkinlikler - Laboratuvarda dosya hazırlama - Haftalık k ya da aylık ödevler - Kısa sınav/ s nav/quiz - Ara sınavs - Çatalca veya Gebze Yöresine Y Arazi Gezisi - (imkanlar ölçüsünde) - Final sınavs navı (Sınavlarda % oranında nda Uygulama kısmk smı olacaktır)

3 Uygulama Dersi; Uygulama dersinde mineral ve kayaçlar, mineralojik- petrografik olarak incelenecektir. Bu inceleme esnasında, nda, dosya kağı ğıdına mineral ve/veya kayaç çizilecek, fiziksel özellikleri tanımlanacak ve boyanacaktır. Bunun için, i in, derse boya kalemleri getirilecektir. Hazırlanan dosyalar dönem d sonunda değerlendirilerek, erlendirilerek, Final notuna yansıtılacakt lacaktır.

4 Kaynaklar Mineraloji Ders notları (Prof.Dr.. Hüseyin H Yalçın, Cumhuriyet Üniversitesi) Petrografi Ders notları (Yrd.Do Doç.Dr. Nazmi Otlu, Cumhuriyet Üniversitesi) Mineraloji-Petrografi Ders Notları (Prof.Dr.. Timur USTAÖMER, İ.Ü.).) Petrografi-Petroloji Petroloji Ders Notları (Prof.Dr.. Sinan, Öngen, İ.Ü.).) Magmatik, Metamorfik, Sedimanter Petrografi Ders Kitapları (Prof. Dr. Yavuz Erkan, Hacettepe Üniv.. Yayınlar nları) Mineraloji kitabı (Prof.Dr. Mefail Yeniyol) Çeşitli Jeoloji dergi ve makaleleri Genel Jeoloji, İhsan Ketin İTÜ Yayınlar nları Çeşitli Üniversitelerin Mineraloji-Petrografi Ders notları (İTÜ,, Kocaeli Üniv.,...) İnternette, Mineraloji-Petrografi ile ilgili web siteleri

5 GENEL KAVRAMLAR Mineral Kristal Amorf Mineraloji Mineralojinin ilgili olduğu u alanlar Kayaç Petrografi Petroloji Petrojenez

6 Mineral: Doğal olarak oluşan, katı, homojen, genellikle inorganik, oldukça düzenli atom dizilimine ve belirli bir kimyasal bileşime sahip olan maddelere mineral denir. Kristal: Yapıtaşları üç boyutlu, düzenli bir geometrik dizilim gösteren homojen nitelikteki katı maddelere kristal denir. Mineralden farkı doğal olma şartının olmamasıdır. Amorf (camsı/izotrop): Kimyasal yapı taşlarının (atom, iyon ve molekül) diziliminde düzensizlik olan ve fiziksel özelliklerin tüm yönlerde aynı olduğu maddelere amorf denir. Mineraloji: Minerallerin geometrik şekillerini, iç yapılarını, fiziksel-kimyasal özelliklerini ve bunlar arasındaki ilişkileri inceleyen bir bilim dalıdır. Kuvars Apofillit Ametist (Kuvars)

7 Slow Cooling - bigger minerals with distinct crystal structure Amorf kuvars Kristalin kuvars

8 Fast cooling - very fine grained, not crystalline Not a mineral!!!!!!

9 Mineraller Kuvars ve götit Ametist Kuvars Granat Zümrüt

10 Mineralojinin İlgili Olduğu u Bilim Jeoloji Matematik, Kimya, Fizik Coğrafya, Biyoloji Fizikokimya, Metalurji, Ziraat, Topoğrafya rafya, Jeofizik, Astrofizik İnşaat, Zeminbilimi, Tıp p ve Eczacılık Dalları

11 PETROGRAFİ Kayaç: Bir veya birden fazla mineralden oluşan, belli bir jeolojik bütünlüğü olan, katı,, doğal maddelere kayaç denir. Petrografi: Kayaçlar ların n mineralojik bileşimlerini, imlerini, yapısal ve dokusal özelliklerini inceleyen, kayaçlar ları oluşum um koşullar ullarına / şekillerine, kimyasal ve mineralojik bileşimlerine imlerine ve yapı/doku ilişkilerine göre g tanımlamaya ve adlandırmaya çalışan bir bilim dalıdır. Yani tanımsald msaldır r (descriptive( descriptive). Petroloji: Kayaçlar ların n oluşumlar umları ile ilgili tüm t m sorunların açıklanması, çeşitli kayaç türlerinin zaman ve mekan bakımından birbirleri ile olan ilişkilerinin ortaya çıkarılması ise yorumsal (ınterpretative) bir bilim dalı olan petroloji nin ödevidir. Petrojenez: Kayaçlar ların n kökenini k kenini inceleyen bilim dalına petrojenez denir.

12 YERKABUĞUNDA KAYAÇLAR 1. Magmatik kayaçlar - plütonik tonik/intrüzif/sokulum/derinlik - volkanik/extr extrüzif/püskürük/yüzey - subvolkanik/subpl subplütonikdamar/yarıderinlik 2. Metamorfik/başkala kalaşım m kayaçlar 3. Sedimanter/tortultabakal tortultabakalı kayaçlar Kayaçlar ların n yerkabuğunda unda bulunuş oranları; Hacım olarak; - Magmatik ve metamorfik kayaçlar % 95, - Sedimanter kayaçlar % 5, Yeryüzünde kapladıkları alan olarak; - Magmatik ve metamorfik kayaçlar % 25, - Sedimanter kayaçlar % 75,

13 Granit Magmatik derinlik (pl( plütonik) ) kayaçlar ları

14 Granite Mineralogy

15 Magmatik yüzey y (volkanik) kayaçlar ları Volkanlar ve volkanik kayaçlar

16 Metamorfik kayaçlar

17 Metamorphic Rocks

18 Sedimanter kayaçlar ve Fosiller

19 Chemical Clastic

20 Dünyadaki Büyük Levhalar Türkiye Levhası

21 8 cm tourmaline crystals from pegmatite 5 mm gold from a hydrothermal deposit

22

23

24 Bowen s Reaction Series Ferromagnesian (Fe,Mg) 2 Si 4 O 16 Felsic CaAl 2 Si 2 O 8 (Ca,Mg,Fe)Si 4 O 12 (Ca,Mg)Si 4 O 11 (Na,Ca)Al 1-2 Si 2-3 O 8 (K,Fe,Mg)Si 4 O 10 KAlSi 3 O 8 NaAlSi 3 O 8 (K,Al)Si 4 O 10 Si 4 O 8

25 SOME SYMMETRY EXAMPLES ISOMETRIC DIAMOND TETRAGONAL WULFENITE HEXAGONAL BERYL TRIGONAL QUARTZ variety - AMETHYST ORTHORHOMBI C TANZANITE MONOCLINIC GYPSUM TRICLINIC MONTEBRASITE AMORPHOUS AMBER