YALAN ve YALANIN ZARARLARI

Transkript

1 YALAN ve YALANIN ZARARLARI KONUYLA İLGİLİ AYETLER ی اأ یھ ا ال ذ ین آم ن وا ا تق وا الله و ق ول وا ق و لا س د ید * ی ط ع الله و ر س ول ھ ف ق د ف از ف و ز ا ع ظ یم ا ی ص ل ح ل ك م أ ع م ال ك م و ی غ ف ر ل ك م ذن وب ك م و م ن Ey iman edenler! Allah tan sakının ve doğru söz söyleyin. Böyle davranırsanız, Allah işlerinizi düzeltir ve günahlarınızı bağışlar. Kim Allah ve Resulüne itaat ederse, büyük bir kurtuluşa ermiş olur. 1 و ال ذ ین لا ی ش ھ د ون ال زور و إ ذ ا م روا ب الل غ و م روا ك ر ام ا Onlar, yalana şahitlik etmeyen, faydasız boş bir şeyle karşılaştıkları zaman, vakar ve hoşgörü ile geçip gidenlerdir. 2 و لا ت ق ف م ا ل ی س ل ك ب ھ ع ل م ا ن ال سم ع و ال ب ص ر و ال ف ؤ اد ك ل ا ول ي ك ك ان ع ن ھ م س ؤ لا Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur. 3 KONUYLA İLGİLİ BAZI HADİSLER عن أبي ھریرة عن النبي صلى الله علیھ وسلم قال:آیة المنافق ثلاث: إذا حدث كذب وإذا وعد أخلف وإذا اؤتمن خان Ebu Hüreyre (r.a.) den rivayete göre Peygamberimiz (s.a.v) şöyle buyurmuştur: Münafığın belirtisi üçtür: Konuştuğu zaman yalan söyler, söz verdiği zaman sözünde durmaz, kendisine bir şey emanet edildiği zaman hıyanet eder 4 ق ال ر س و ل ہلل ص ل ي الله ع ل ی ھ و س ل م إ ن ال صد ق ی ھ د ي إ ل ى ال ب ر و إ ن ال ب ر ی ھ د ي إ ل ى ال ج نة و إ ن ال رج ل ل ی ص د ق و ی ت ح رى ال صد ق ح تى ی ك ت ب ع ن د الله ص دیق ا و إ ن ال ك ذ ب ی ھ د ي إ ل ى ال ف ج ور و إ ن ال ف ج و ر ی ھ د ي إ ل ى ال نار و إ ن ال رج ل ل ی ك ذ ب و ی ت ح رى ال ك ذ ب ح تى ی ك ت ب ع ن د الله ك ذاب ا İbni Mes ud (r.a.) anlatıyor: Rasulullah (s.a.v) buyurdular ki: Sıdk insanı birr e (Allah ı razı edecek iyiliğe) götürür, birr de Cennete götürür. Kişi, doğru söyler ve doğruyu arar da sonunda Allah ın indinde sıddîk (doğru sözlü) diye kaydedilir. Yalan da kişiyi haddi aşmaya götürür. Haddi 1 Ahzab, Furkan, 72 3 İsra suresi, 36 4 Buhari, İman, 24; Müslim, İman, 25

2 aşmak da ateşe götürür. Kişi yalan söyler ve yalanı arar da sonunda Allah ın indinde yalancı diye kaydedilir. 5 عن صفوان بن سل ی م ق ال : ن ع م. ق ل ن ا: أف ی ك ون قال: ق ل ن ا ی ا ر س و ل الله : أی ك ون ك ذ ابا ق ال: لا ر ض ي الله ع ن ھ ج بانا. ال م ؤ م ن ق ال : ن ع م. ق ل ن ا: أف ی ك و ن ب خ ي Safvan İbnu Süleym (r.a.) anlatıyor: "Ey Allah'ın Resulü! dedik, mü'min korkak olur mu?" "Evet!" buyurdular. "Pekiyi cimri olur mu?" dedik, yine: "Evet!" buyurdular. Biz yine: "Pekiyi yalancı olur mu?" diye sorduk. Bu sefer: Hayır! buyurdular." 6 (Yani, cimri ve korkak mü min olabilir. Ama asla yalancı mü min olamaz. İman ile yalanın bir arada durması mümkün değildir.) Konunun İşlenişi Rabbim bizlere zararlı olan, insanlığın hayrına olmayan her şeyi yasaklamış. Gerek ferdi, gerekse toplumsal olarak güzel ve faydalı olan her şeyi emretmiş veya emretmediyse serbest bırakmıştır. Yasak ettiği bazı günahlar vardır ki; bunlar bireyseldir. Kişinin kendisine zarar verir. Bazı günahlar da vardır ki; kişinin kendisine verdiği zararın yanında topluma zarar verir. Toplumdaki sosyal yapının, güven ve huzur yapısının kimyasını bozar. İşte bu zararlı davranışlardan biri de yalandır. Yalan söylemektir. Yalan, doğru bildiğinin aksini söylemektir. Hakkın ve haklının ortaya çıkmasını engelleyeceği için doğruyu bildiğin halde gizlemekte yalan asıl itibariyle yalandır. Dinimiz yalanı haram kılmış, büyük günahlardan saymış ve şiddetle yasaklamıştır. Yalancının öncelikle kendine saygısı yoktur. Yalan kişinin; kişilik bozukluğunu ve aşağılık duygularını ortaya koyar. Yalancı başkalarının hakkını gasp etmiş ve günahını almış olur. Yalancıdan her türlü kötülük bekleneceği için kendisine asla güvenilmez. Böyle insanlar için onunla abdest bozmaya bile gidilmez deriz. Kısaca: Yalan, kişinin gerçeği gizleyip, bildiğinin aksini söylemesidir. Yalan, hakkında bilgi sahibi olmadığı bir konuda kesin biliyormuş gibi konuşmaktır. Yalan, kişinin her duyduğunu söylemesidir. Yalan, çirkin bir davranış ve büyük bir günahtır. Yalancının kendisine ve kendisini dinleyenlere saygısı yoktur. Yalancılık, bir kişilik bozukluğudur. Aşağılık kompleksinin bir ürünüdür. İmandan sonra en büyük erdem, doğruluktur, bunun aksi yalancılık ise en aşağılık huylardan biridir. Yalan söyleyenden her türlü kötülük beklenir ve kendisine asla güvenilmez. Mahkemede şahitliği kabul edilmez. Müslüman, elinden ve dilinden her kesin emin olduğu kimsedir ve mü min asla yalan konuşmaz, belki yanılarak konuşabilir. 5 Buharî, Edeb,78/ 69, (VII, 95); Müslim, Birr,45/ 102, 103, (III, 2012); Muvatta, Kelam: 16, (2, 989); Ebu Dâvud, Edeb,40/ 88, (V,264) 6 Muvatta, Kelam 19, (2, 990)

3 Onun için Kur an-ı Kerim de : Ey iman edenler! Allah tan sakının ve doğru söz söyleyin. Böyle davranırsanız, Allah işlerinizi düzeltir ve günahlarınızı bağışlar. Kim Allah ve Resulüne itaat ederse, büyük bir kurtuluşa ermiş olur. (Ahzab,70-71) Onlar, yalana şahitlik etmeyen, faydasız boş bir şeyle karşılaştıkları zaman, vakar ve hoşgörü ile geçip gidenlerdir. (Furkan, 72) Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur. (İsra suresi,36) Yalan, insanların birbirine düşmesine, toplumdaki ahengin bozulmasına sebep olduğu için, çok çirkin bir fiil olarak kabul edilmiştir. Dinimiz, yalan söylemeyi haram kılmış, dünyada da ahirette de huzur, mutluluk ve kurtuluşun doğru söylemekte olduğunu bildirmiştir. Atalarımız: Yalancının mumu yatsıya kadar yanar derken önemli bir gerçeğe işaret etmişlerdir. Yalan, sahibini utandırır, rezil eder. Kişinin yalancı olduğu bir kere anlaşıldı mı, söylediği doğru sözlere de inanılmaz. İmandan sonra en büyük erdem, doğruluktur, yalancılık ise en aşağılık huylardan biridir. Doğruluk imanın sermayesi, yalan da nifakın sermayesidir. Yalanın büyük suç olmasının sebeplerinden biri, verdiği zararın büyük olmasındandır. Müslüman, elinden ve dilinden her kesin emin olduğu kimsedir ve mü min asla bilerek yalan konuşmaz. Peygamberimiz: Büyük günahların en ağırını size haber vereyim mi? diye üç defa sordu. Sahabe: Evet ya Resulüllah dediler. Bunun üzerine: Allah'a şirk koşmak, ana-babaya itaatsizlik etmek yaslandığı yerden doğrulup İyi dinleyin! Bir de yalan söylemek ve yalancı şahitlik yapmaktır (Buhari, Edep, 6:Müslim, İman 143) buyurdu. Başka bir hadiste peygamberimiz (s.a.v): Söylediklerine inanacak bir mümin kardeşine yalan söylemen, çok büyük bir hıyanettir (Ebu Davud, Edep, 79) buyurur. Gerçekler karşısında yalan söylemek; gündüz vakti gözleri kapatıp Şimdi gecedir demek gibidir. Peygamberimiz(s.a.v): Ey insanlar! Pervanenin ateşe atılması gibi sizi yalanın peşine düşmeye sevk eden şey nedir? Hâlbuki üç yer hariç yalanın her çeşidi âdemoğluna haramdır: Bu üç yere gelince: Erkeğin, rızasını sağlamak için hanımına yalanı, Harpte söylenecek yalan. Çünkü harp bir hileden ibarettir. İki Müslüman ın arasında sulhu sağlamak kastıyla söylenen yalandır" (Tirmizi, Birr, 26) İki kişinin arasını düzelten, hayır söyleyip, hayır tebliğ eden kimse yalancı değildir. (Buhari, Sulh, 2; Tirmizi, Birr, 26) Ebu Hüreyre (r.a.) den rivayete göre Peygamberimiz s.a.v. şöyle buyurmuştur: Münafığın belirtisi üçtür: Konuştuğu zaman yalan söyler, söz verdiği zaman sözünde durmaz, kendisine bir şey emanet edildiği zaman hıyanet eder (Buhari, İman, 24; Müslim, İman, 25) Yalanın Zararları * Yalan öncelikle söyleyenini şahsiyetini tahrip eder, yalan, sahibini mahcup ve rezil eder. * İnsanlar arasında güveni sarsar.

4 * İnsanlar arasında anlaşmazlıklara, kavga ve huzursuzluklara yol açar. * Eğer yalan söz başkaları hakkında ise onların da günahını almış olur. * Yalancı bir yalanını gizleyebilmek için en az beş altı yalan daha söyler. * Yalan rızkı azaltır *Yalan, münafıkların alametlerindendir Yalan yere şahitlik Hz. Peygamber (s.a.v) bir gün sabah namazını eda edip cemaate döndüğü vakit ayağa kalktı da üç defa şöyle söyledi: Yalan yere şahitlik etmenin günahı, Allah a şirk koşmaya denk kılınmıştır. Daha sonra şu ayeti okudu: «Bu böyle. Kim Allah'ın hükümlerine saygı gösterirse, bu, Rabbi katında kendisi için bir hayırdır. Haramlığı size okunanların (bildirilenlerin) dışında bütün hayvanlar size helâl kılındı. Artık putlara tapma pisliğinden kaçının, yalan sözden kaçının. Allah'a yönelen, O'na ortak koşmayan kimseler (olun). Kim Allah'a ortak koşarsa, sanki gökten düşmüş de kendisini kuşlar kapışıyor veya rüzgâr onu uzak bir yere sürüklüyor gibidir.» (Hac suresi, 31-32) Yalan ve Zararlarından Korunma Yolları * Kamil bir imana sahip olmak * İnsanların her yaptığından ve söylediğinden sorumlu olduklarını unutmamaları * Huzur ve mutluluğun temeli ancak doğruluktur * İslam doğruluk dinidir * Doğruluk iyiliğe iyilik de cennete götürür * Yalan ve imanın bir arada durması mümkün değildir * Yalan er geç ortaya çıkar * Kişinin ve toplumun güven duygusuna sahip olması yalandan uzaklaşmakla mümkündür * Yalan insan bünyesinde büyük tahribatlara yol açar * Yalanın bir karakter zaafı olduğu bilinmeli ve küçük yaştan itibaren bu eğitim verilmelidir ASR-I SAADETTEN ÖRNEK Daima kendisini örnek almamız gereken Sevgili peygamberimiz (s.a.v) hayatı boyunca kimseyi aldatmamıştır. Bizans İmparatoru Hirakl, ticaret amacı ile Şam'a gelmiş olan Ebû Süfyan'ı kabul ederek, kendisine Peygamberimiz ( s.a.v) ile ilgili bazı sorular sormuştu. Bu sorulardan biri de şuydu : Peygamberlik iddiasında bulunan bu zatın, bundan önce hiç yalan söylediğini duydunuz mu? Henüz müslümanlığı kabul etmemiş olan Ebû Süfyan şu cevabı verdi: Hayır asla yalan söylediğini duymadık. Bu cevap üzerine Bizans İmparatoru Hirakl'ın verdiği cevap enteresandır: İnsanları yalan söyleyerek aldatmayan, Allah adına hiç yalan söyleyerek aldatır mı.

5 Güzel Bir Söz Lokman Hakîm oğluna şöyle dedi: 'Ey oğul! Yalandan sakın! Çünkü yalan serçenin eti gibi tatlıdır; Fakat pek kısa bir zamanda sahibi kendisinden bıkar!' Bir Hikaye Vaktiyle İstanbul'daki Fatih Medresesi'nin her odasında dört-beş talebe beraber kalırmış. Bu talebeler memleketlerinden getirdikleri fasulye, bulgur, mercimek, nohut vs.yi beraber pişirirler, beraber yerler ve her hafta içlerinden birisi nöbet tutarak bu işleri yaparmış. Geceleri ders çalışmak için yaktıkları mumların parasını da aralarında toplayıp, o haftaki nöbetçi talebeye verirlermiş. Bu talebelerden birisi çok açıkgöz imiş. Her gece şamdanın dibinde kalan kırıntı mumlan toplar, eritir ve onlardan uydurma bir mum yaparak parayı cebine atarmış. Fakat onun yaptığı mum, yeni mumlar gibi uzun müddet odayı aydınlatmaz ve erkenden sönermiş. İşin farkına varan arkadaşları, bir gece yine yatsı namazından sonra karanlıkta kalınca arkadaşlarını sıkıştırmışlar: demiş. "Biz sana para verdik, ne diye mum almadın?" demişler. Beriki: "Aldım işte, ne yapayım mumlar küçülmüş, bu kadar yanıyor." İçlerinden birisi: "Tabii o kadar yanar. Çünkü sen hilekâr bir adamsın, yalancının mumu yatsıya kadar yanar..." Bu söz, yalancıların, sahtekârların er ya da geç ortaya çıkacakları mânâsında kullanılır. Bu sebeple, münafıklığa ait bir özellik olan yalandan uzak duralım. Mevlâna Hazretlerinin ifadesiyle : Ya olduğumuz gibi görünelim, ya da göründüğümüz gibi olalım. Yalanın, kazancımızın bereketini yok ettiğini, yuvamızın huzurunu bozduğunu unutmayalım. Beyin Fırtınası Sizce bir kısım insanlar yalan söylemekten kaçınmazlar? Sizce yalan, neden ve ne şekilde söyleyene zarar verir? Sizce bir toplumda yalan söylemek yaygınlaşırsa hangi kötü sonuçlara sebeb olabilir? Sizce sıkça yalan söylemek bir kişilik bozukluğu veya bir hastalık mıdır? Sizce kişi zor durumda kaldığında yalan söylemesi uygun olur mu? Soru - Cevap

6 1. Yalan söylemek neyin alametlerindendir? 2. Yalan yere şahitlik ne demektir ve neden büyük günah sayılmıştır? 3. Yalan söyleyenin şahitliği niçin kabul edilmez?