AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASI REZERV BELİRLEME VE GELİŞTİRME PROJESİ. Dr. Berk BESBELLİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASI REZERV BELİRLEME VE GELİŞTİRME PROJESİ. Dr. Berk BESBELLİ"

Esin Adin
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASI REZERV BELİRLEME VE GELİŞTİRME PROJESİ Dr. Berk BESBELLİ

ÖNÜLKE HAVZALARI Çankırı-Çorum Çorum Havzası Yozgat-Sorgun Havzası Sivas Havzası Trakya Havzası DOĞRULTU ATIMLI FAYLA İLİŞKİŞLİ HAVZALAR Adıyaman-Gölbaşı Havzası Bingöl-Karlıova Havzası Tosya Havzası

3 ÖNÜLKE HAVZALARI Çankırı-Çorum Çorum Havzası Yozgat-Sorgun Havzası Sivas Havzası Trakya Havzası DOĞRULTU ATIMLI FAYLA İLİŞKİŞLİ HAVZALAR Adıyaman-Gölbaşı Havzası Bingöl-Karlıova Havzası Tosya Havzası Havza-Ladik Havzası OVA HAVZALAR Afşin-Elbistan Havzası Ulukışla Havzası Sivas-Kangal Havzası Tuzgölü Havzası DAĞARASI HAVZALAR Muş Havzası Ahlat-Adilcevaz Adilcevaz Havzası Adıyaman-Gölbaşı Havzası EPİROJENİK HAVZALAR Çankırı-Çorum Çorum Havzası Sivas-Şarkışla Tuzgölü Havzası Niğde-Ulukışla Havzası GRABEN HAVZALARI Soma Havzası Gördes Havzası Tunçbilek Havzası Seyitömer Havzası Muğla-Milas Milas Havzası Gediz Havzası

AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASININ ÖNEMİ Afşin-Elbistan havzasında yapılan öncel çalışmalar, Kışlaköy ve Çöllolar alt sektörleri dışında kalan alt sektörlerin, değerlendirilmesi gereken önemli

5 AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASININ ÖNEMİ Afşin-Elbistan havzasında yapılan öncel çalışmalar, Kışlaköy ve Çöllolar alt sektörleri dışında kalan alt sektörlerin, değerlendirilmesi gereken önemli bir kömür potansiyeline sahip olduğuna işaret etmiştir. Ülkemiz enerji ihtiyacına koşut olarak bu sektörlerdeki kömürü tüketecek yeni termik santrallerin kurulması da planlanmaktadır.

6 EÜAŞ Genel Müdürlüğü tarihinde Genel Müdürlüğümüze başvuruda bulunmuş ve bu başvuruda; havzada yapılması gereken çalışmaların belirlenmesi istenmiştir. Bu bağlamda: -Rezerv miktarı ve kömür kalite parametrelerini belirlemeye yönelik eksik sondajların yapılması -Rezerv geliştirmeye yönelik sondajların yapılması -İşletme yapılacak sektörlerde işletmeyi olumsuz etkileyecek hidrojeolojik problemlerin belirlenmesi ve ortadan kaldırılmasına ilişkin önerilerin ortaya koyulması şeklinde bir çalışma programı belirlenmiştir tarihinde Genel Müdürlüğümüz ile EÜAŞ Genel Müdürlüğü arasında çalışmalara ilişkin hizmet alım sözleşmesi ve teknik şartname imzalanmıştır.

7 PROJE ALANI

9 AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASI SEKTÖRLERİ

10 1360 MW 550 mt 341 mt 474 mt 990 mt 766 mt 233 mt 1440 MW

12 AFŞİN-ELBİSTAN HAVZASINDA HER İKİ BÖLGEDE GERÇEKLEŞTİRİLEN SONDAJLARIN KARŞILAŞTIRMASI

REZERV BELİRLEME VE GELİŞTİRME SONDAJLARI 663 ADET 124 ADET ÖNCEL SONDAJ 1218 ADET SONDAJ 165.

13 REZERV BELİRLEME VE GELİŞTİRME SONDAJLARI 663 ADET 124 ADET ÖNCEL SONDAJ 1218 ADET SONDAJ m İLERLEME 555 ADET 30 ADET ÖNCEL SONDAJ TOPLAM DERİNLİK ,50 m TOPLAM DERİNLİK ,50 m ORTALAMA SONDAJ DERİNLİĞİ 103 m ORTALAMA SONDAJ DERİNLİĞİ 281 m

14 663 ADET 555 ADET

REZERV ARAKESME MİKTARI (<0,50 m): 25.049.186 ton ORTALAMA ÜST ÖRTÜ KALINLIĞI: 61 m TAŞ KARIŞIMLI GÖRÜNÜR REZERV: 1.496.340.759 ton TAŞ KARIŞIMSIZ GÖRÜNÜR REZERV: 1.471.291.

15 REZERV ARAKESME MİKTARI (<0,50 m): ton ORTALAMA ÜST ÖRTÜ KALINLIĞI: 61 m TAŞ KARIŞIMLI GÖRÜNÜR REZERV: ton TAŞ KARIŞIMSIZ GÖRÜNÜR REZERV: ton ORTALAMA ISIL DEĞER: 1163 kcal/kg ORTALAMA KÖMÜR KALINLIĞI: 23 m ORTALAMA KÖMÜR DERİNLİĞİ: 52 m ARAKESME MİKTARI (<0,50 m): ton ORTALAMA ÜST ÖRTÜ KALINLIĞI: 119 m TAŞ KARIŞIMLI GÖRÜNÜR REZERV: ton TAŞ KARIŞIMSIZ GÖRÜNÜR REZERV: ton ORTALAMA ISIL DEĞER: 1176 kcal/kg ORTALAMA KÖMÜR KALINLIĞI: 21 m ORTALAMA KÖMÜR DERİNLİĞİ: 163 m

23 ÇALIŞMANIN AMACI Termik santrallerde tüketilecek kömürün kalitesi, elektrik üretim verimini ve birim maliyeti doğrudan etkilemekte; ayrıca kazan içi cüruflaşma ve kül birikimi ile çevre ve hava kirliliği açısından belirleyici olmaktadır. Bu bağlamda kömürün özelliklerinin önceden bilinmesi bir yandan optimum verimin sağlanacağı bir santral dizaynının belirlenebilmesi anlamını taşımakta diğer yandan kirletici unsurların niceliklerinin yakma öncesinden bilinmesi anlamına gelmektedir.

GERÇEKLEŞTİRİLEN ANALİZLERİN SEKTÖR BAZINDA DAĞILIMI ANALİZ CİNSİ HB SEKTÖRÜ SAYISI (adet) HD SEKTÖRÜ TOPLAM Tam analiz 6642 9833 16475 Elementer analiz 228 159 387

25 GERÇEKLEŞTİRİLEN ANALİZLERİN SEKTÖR BAZINDA DAĞILIMI ANALİZ CİNSİ HB SEKTÖRÜ SAYISI (adet) HD SEKTÖRÜ TOPLAM Tam analiz Elementer analiz Karbondioksit analizi Klor analizi Majör element İz element Kül ergime Hard grove indeks Hakiki yoğunluk

26 TAM ANALİZ SONUÇLARI HB SEKTÖRÜ HD SEKTÖRÜ Nem % 52,31 53,13 Kül % 17,36 19,13 Uçucu madde % 23,2 20,06 Sabit karbon % 7,23 7,69 Yanar kükürt % 0,8 1,18 Külde kükürt % 1,12 0,95 Alt ısıl değer kcal/kg

27 ELEMENTERLER HB SEKTÖRÜ SEKTÖRLER HD SEKTÖRÜ C % 16,81 18,05 H % 1,33 1,32 N % 0,40 0,46 O % 8,16 9,93

29 ÇALIŞMANIN AMACI Afşin-Elbistan linyit havzasının Hurman çayı batısında kalan bölümünde, işletme sırasında ortaya çıkacak hidrojeolojik sorunları belirlemek ve ortadan kaldırmak için çözüm yolları üretmektir

Afşin Elbistan kömür sahası hidrojeoloji etütleri kapsamında 13 grupta, 59 farklı lokasyonda, toplam 13.

30 Afşin Elbistan kömür sahası hidrojeoloji etütleri kapsamında 13 grupta, 59 farklı lokasyonda, toplam ,40 m derinliğinde hidrojeolojik amaçlı sondaj yapılmıştır. Bu kuyulardan 13 tanesi pompaj, 46 tanesi gözlem kuyusu olarak açılmıştır.

31 Havzadaki akifer birimler, kömür üstü akiferler ve kömür altı akiferler olmak üzere iki ana gruba ayrılmıştır. Alüvyonlar ve yamaç molozları ile Pliyo-Kuvaterner yaşlı örtü birimlerinin çakıllı ve kumlu bölümleri kömür üstü akiferleri; temel birimlerini oluşturan Jura-Kretase yaşlı karstik kireçtaşları ile Permiyen yaşlı mermerler ise kömür altı akiferlerini oluşturmaktadır.

32 Yer altı suyu akımları, kurak ve yağışlı dönemlerde fazla farklılıklar göstermemektedir. Hurman çayının doğusunda genel yer altı suyu akımı kuzeyden güneye, Kışlaköy sektörü bölgesinde kuzeydoğudan güneybatıya, Hurman çayının batı bölgesinde ise batıdan doğuya doğru gelişmektedir.

KÖMÜR ÜSTÜ AKİFERİNİN DRENAJINDA KUYULARIN AÇILMASI GEREKEN ALANLAR Yer altı suyu dolaşımı, gerek kömür yayılım sınırı içinde gerekse de dışında üç ana yönden etkili olduğu için, birincil hedef

34 KÖMÜR ÜSTÜ AKİFERİNİN DRENAJINDA KUYULARIN AÇILMASI GEREKEN ALANLAR Yer altı suyu dolaşımı, gerek kömür yayılım sınırı içinde gerekse de dışında üç ana yönden etkili olduğu için, birincil hedef işletme alanına yer altı suyunun girişini engelemek olmalı ve bu bağlamda drenaj kuyuları işletme alanını çevreleyecek şekilde tasarlanmalıdır. Kömür üstü akiferin drenajı için; Hurman çayı batısında, özellikle Çobanbeyli ve Altunelma yerleşim alanlarının arasında kalan bölgede yoğunlaşmalı ve kuyu derinlikleri metre; Hurman çayı doğusunda ise kuyu derinlikleri kömür taban kotunu ( metre) hedeflemeli ve işletme sahasının kuzey bölgelerinde açılmalıdır

KÖMÜR ALTI AKİFERİNİN DRENAJINDA KUYULARIN AÇILMASI GEREKEN ALANLAR Kömür altında yayılım gösteren, yer altı suyuna doygun olan ve birçok alanda da basınçlı akifer özelliği gösteren, kırıklı-çatlaklı

35 KÖMÜR ALTI AKİFERİNİN DRENAJINDA KUYULARIN AÇILMASI GEREKEN ALANLAR Kömür altında yayılım gösteren, yer altı suyuna doygun olan ve birçok alanda da basınçlı akifer özelliği gösteren, kırıklı-çatlaklı kireçtaşı akiferinin drenajı yapılmalıdır. Bunun için de HİD-10 ve HİD-11 nolu kuyuların bulunduğu alanlarda kuyular açılmalı ve akiferin oluşturduğu hidrostatik basınç kömür taban kotu altına kadar düşürülmelidir

36 Hurman çayı, yıllık ortalama 264 x 106 m3 lük akımıyla, işletme için büyük bir sorun oluşturmaktadır. İşletme sahası öncesinde, akarsu sahadan uzaklaştırılmalı yada, akarsu yatağı izole edilmelidir Mağaraözü kaynağının boşalım yaptığı dönemlerde akışa geçen Karasu deresi, özellikle Afşin sektörleri için tehdit oluşturmaktadır. Dere yatağının islahının yapılması (dere yatağının değiştirilmesi, yatakta geçirimsizliğin sağlanması, v.b) gerekmektedir.

37 REZERV ARTIŞI

38 REZERV ARTIŞI

40 İZ ELEMENT ANALİZLERİ İZ ELEMENTLER V Ni Cu Zn As Hg * B Mo Sb Cd Cr Se Be HB SEKTÖRÜ HD SEKTÖRÜ * Cıva değerleri ppb, diğer elementler ppm cinsinden verilmiştir.

41 MAJÖR ELEMENT ANALİZ SONUÇLARI MAJÖR SEKTÖRLER ELEMENTLER SİO2 % CaO % Al2O3 % Fe2O3 % MgO % HB SEKTÖRÜ 31,34 20,90 15,03 10,29 2,02 HD SEKTÖRÜ 22,20 34,84 10,60 6,99 2,11

Benzer belgeler

AFŞİN- ELBİSTAN LİNYİT REZERVLERİNİN ELEKTRİK ÜRETİMİ BAKIMINDAN DEĞERİ VE İZLENMESİ GEREKEN POLİTİKALAR

AFŞİN- ELBİSTAN LİNYİT REZERVLERİNİN ELEKTRİK ÜRETİMİ BAKIMINDAN DEĞERİ VE İZLENMESİ GEREKEN POLİTİKALAR Çetin KOÇAK(Jeofizik Y.Müh.) Dr.Nejat TAMZOK(Maden Y.Müh.) Selçuk YILMAZ(Jeoloji Müh.) Türkiye 11.Enerji