3/3/2011. ENF-102 Jeoloji 1. Akış Diyagramı. Akış Diyagramı Şekilleri

Transkript

1 Akış Diyagramı Akış Diyagramı Algoritma adımlarını şekillerle ifade etme işine akış diyagramı adı verilir. Standartlaşmış şekillerle ifade edilirler. Akış Diyagramı Şekilleri Akış Diyagramı Şekilleri başla ve dur eğer (koşul bildirimi veya karar) işlem sayfa içi bağlayıcı giriş ekrandan değer oku farklı sayfa bağlayıcı görüntüleme ekrana çıktı yaz bağlayıcı oklar Akış Diyagramı ÖRNEK : Taban ve yükseklik değerleri verilen üçgenin alanını hesaplayınız. Algoritmadaki ifadeler şekillerin içerisine yazılır. BAŞLA ve DUR şekilleri hariç her bir şeklin anlamı belli olduğundan içlerine tekrar anlamla aynı olacak kelime ve ifadeler yazılmaz. 1. BAŞLA 2. OKU taban, 3. OKU yukseklik 4. alan= (Taban X Yukseklik)/2 5. YAZ alan 6. DUR BAŞLA taban yukseklik alan = (taban X yukseklik)/2 alan DUR 1

2 Uyarılar... Akış şemalarında tek bir başlangıç simgesi olmalıdır Bitiş simgesi birden çok olabilir. Karar simgesinin haricindeki simgelere her zaman tek giriş ve tek çıkış yolu bulunur. Bağlaç simgesi sayfanın dolmasından ötürü parçalanan akış şemasının öğelerini birleştirmede kullanılır. Simgeler birbirleri ile tek yönlü okla bağlanırlar. Okların yönü algoritmanın mantıksal işlem akışını tanımlar. Uygulama Algoritması oluşturulan programın herhangi bir dilin kurallarına uyarak ve komutlarını kullanarak yazılma aşamasıdır. Sözde kod (Pseudocode), kullanılan programlama diline dönüştürülür. Sınama Program yazıldıktan sonra, uygun aşamalardan geçirilip, verilen girdilere göre uygun çıktıları üretip üretmediği kontrol edilir. Bu aşamada program girdi olarak verilebilecek tüm değerlere göre; özellikle de uç değerlere göre sınanır. Örneğin girdi olarak bir tamsayı girilmesi gereken programda, girilen sayının negatif olması halinde yapılacak işlemler tanımlanmamış olabilir. Bu gibi durumlar bu aşamada gözden geçirilmelidir. Bakım Sınama aşamasından sonra ortaya çıkan aksaklıklar varsa bunlar giderilir. ÖRNEK : Çalıştığı gün sayısı ve yevmiyesi girilen işçinin maaşını hesaplayan algoritmayı ve akış diyagramını yapınız. PROBLEM Bu program çalıştığı gün sayısı ve günlük yevmiyesi verilen işçinin maaşını bulacaktır. Maaş hesaplanırken işçinin çalıştığı gün sayısı ile günlük yevmiyesi çarpılarak maaş hesaplanabilir. 2

3 ANALĐZ Girdiler: Gün Yevmiye Çıktılar: Maaş Đlişki Maas=Gun X Yevmiye TASARIM 1. BAŞLA 2. OKU gun 3. OKU yevmiye 4. maas=gun x yevmiye 5. YAZ maas 6. DUR AKIŞ ŞEMASI BAŞLA Tanımlamalar gun, yevmiye maas = gun x yevmiye maas DUR Bir önceki örnekte gun ve yevmiye değerleri değişik işçiler için farklı olacaktır. Örneğin bir işçinin çalıştığı gün sayısı 25 iken diğerinin ki 30 olabilir. Program içerisinde değerleri birer isimle temsil etmek zorunluluğu buradan kaynaklanır. Doğrudan sayılar yerine değerleri temsil eden isimler kullanılır. Program içerisinde değerleri değişen bu tür yapılara değişken (variable) denir. isimleri verirken, aşağıdaki kurallara dikkat etmek uygun olacaktır. Ayrıca bütün programlama dillerinde bu kurallar aşağı yukarı aynıdır. Şimdiden bu kurallara dikkat edilmesi programlama dilini öğrenirken kolaylık sağlayacaktır. 3

4 isimleri içerisinde barındırdıkları ya da başka bir deyişle temsil ettikleri değeri anımsatmak zorundadırlar. Đsim seçerken programcı kendisine göre bir sistematik geliştirmeli, sonradan kendisinin baktığında hatırlayabileceği ve hep aynı olan bir yöntem benimsemelidir. Örneğin işçinin maaş değerini tutan değişkenin adı sadece m de olabilirdi, fakat daha iyi temsil etmesi ve anlaşılırlık açısından maas ismi tercih edilmiştir. isimleri muhakkak bir harf ile başlamalıdır. Yani rakamla başlamazlar ancak rakamla devam edebilirler. Adı sayi1 olan bir değişken olabilir ama adı 1sayi olan değişken olamaz. isimlerinin içerisinde rakam ya da harf olmayan nokta, virgül, artı, yıldız (., + * vs.) gibi simgeler bulunamaz. Eğer değişken ismi iki kelimeden oluşuyorsa, araya boşluk konmaz. Bu durumda birleşik yazılır ya da alt çizgi (_) işareti konulabilir. Yani vize notu yerine vizenotu ya da vize_notu kullanılmalıdır. ler tanımlandığında ya da değer aldıklarında onlara RAM bellekte bir hücre ayrılır. lerin tuttukları değerler bu hücre içerisine yazılırlar. ler değer aldıklarında bu değerler ayrılan bellek hücrelerine yerleştirilirler. Eğer bir değer aldıktan sonra program içerisinde ikinci bir değer almışlarsa; eski değer silinir, yerine yeni değer yerleşir. Aynı hücre içerisinde iki farklı değer tutulamaz. lerin bellekte ayrılmış hücrelerine değer yazma işine aktarmak anlamında değer atamak (assign) denilir. lere değer atama simgesi olarak eşittir ( = ) kullanılır. Bu simgenin anlamı eşitliğin sağındaki değeri, solundaki değişkenin içerisine ata ya da aktar anlamına gelmektedir. 4

5 c = 500 emri, c değişkenine 500 değerini ata" şeklinde düşünülür. Eşitliğin sağ tarafındaki 500 değeri soldaki c değişkeninin içerisine atanır. Bu emirden sonra c değişkeninin değeri 500 olmuştur. Program içerisinde değeri değişmeyen yapılardır. Örnek olarak matematikteki Pi sayısı, kimyadaki Avagadro sayısı verilebilir. Bu değerler her zaman aynıdır. Algoritmanın başında tanımlanırlar ve bundan sonrada değerleri değişmez. Sayısal sabitler olduğu gibi yazılırlar. Örneğin, girdi olarak verilen yarıçapa göre daire alanını hesaplayan bir algoritmada, alan aşağıdaki gibi hesaplanabilir. alan= 3,14 X r X r Kullanılan bu formülde pi sayısı 3.14 olarak alınmıştır. Bunun anlamı, algoritmaya girilen yarıçap değerleri çok farklı olabilir ama kullanılan pi sayısı hep aynı kalacaktır. Yani sabit kalacaktır. Fakat, sabit de olsa önceden tanımlanarak, sabit değerinin verilmesi iyi bir programcılık alışkanlığı olacaktır. Sayısal olmayan, yani alfasayısal sabitler kullanılırken ( ) tırnak işaretleri arasına alınır. Örneğin ekrana programcının adı yazılacaksa YAZ ali denemez. 5

6 Buradaki ali kelimesini bilgisayarımız bir değişken ismi olarak algılayacak ve bellek üzerinde adı ali olan bir değişken olup olmadığını araştıracaktır. Varsa değerini yazmaya çalışacaktır. Amaç Ali adını ekrana yazdırmaksa, verilecek emri şöyle olmalıdır: YAZ "Ali" C Programlarının Temel Yapısı C Programlarının Temel Yapısı Bir C programı iki temel bölümden oluşur: Önişlemci Direktifleri (Preprocessor Directives) ve Ana Fonksiyon(main function). Önişlemci Direktifleri Önişlemci direktifleri # işareti ile başlar ve program derlenmeden önce C önişlemcisi tarafından işletilir. Her bir önişlemci direktifinin farklı bir görevi vardır. En çok kullanılan iki direktif #include ve #define dır. Önişlemci Direktifleri C programlama dilinde belirli işleri gerçekleştiren program parçaları C nin temel yapısı içinde yer almaz. Bu nedenle program içinde kullanılan fonksiyonların kendilerinin ya da başlıklarının yer aldığı dosyalar #include direktifi kullanılarak ana programa dahil edilir. Önişlemci Direktifleri Örneğin printf fonksiyonunun özet bilgisi stdio.h isimli dosyanın içinde yeri almaktadır. Bir programda printf fonksiyonu kullanılacaksa, programın başında stdio.h (Standart Input Output) dosyasının #include direktifi ile programa dahil edilmesi gerekir. Aksi halde printf fonksiyonu kullanılamaz. Bu dosya programa #include <stdio.h> direktifi ile dahil edilir. C dilinde.h uzantılı bu dosyalar başlık (Header) dosyaları adı verilir. 6

7 C deki bazı kütüphaneler Kütüphane Đçeriği stdio.h Standart giriş-çıkış komutları conio.h DOS destekli giriş-çıkış komutları math.h Matematiksel fonksiyonlar stdlib.h Dönüşüm, sıralama, arama vb. komutları Main Fonksiyonu Hemen hemen bütün C programları birden fazla fonksiyondan oluşur. main () bütün C programlarında bulunması gereken programın ana gövdesidir. Đlk çalıştırılacak olan fonksiyon main () yani ana fonksiyondur. graphics.h dos.h ctype.h string.h Grafik ortam komutları DOS fonksiyonları Karakter dönüşüm ve sınıflandırma komutları Alfasayısal ve bazı bellek yönetim komutları Main Fonksiyonu Çalıştırılacak ifadeler, (statements) main () fonksiyonu içerisine { } işaretleri arasına yazılır. Açılan her { işareti mutlaka } ile kapatılmalıdır. Bu iki işaret arasında kalan kısımlara blok (block) ismi verilir. Main Fonksiyonu En dıştaki { } işaretleri arasında kalan blok programın asıl kısmıdır. Bu kısım, bildiriler (declarations) ve işletilebilir ifadeler (executable statements) olmak üzere iki bölümden oluşur. Bildiriler, bir program içerisinde kullanılacak değişkenlerin adlarını belirlemek amacı ile yazılırlar. Đşletilebilir ifadeler de yapılacak işlemleri yerine getirecek komutlardır. Basit Bir C Programı Önişlemci direktifi Açıklama satırları Başlık dosyası // Đlk C Programı /* Bu program ekrana Merhaba Dünya yazar */ #include <stdio.h> void main() Ana fonksiyon başlığı { printf ( "Merhaba Dünya" ) ; /* Tırnak içerisindeki mesajı görüntüler*/ } C Dili birden fazla satırdan oluşan açıklama satırlarına izin verir. Bu satırlar /* işaretleri ile başlar ve */ işaretleri ile biter ve açıklama (comment) adını alırlar. Veya // işaretleri sadece satırı açıklama cümlesi için kullanılır. Programın adı, ne iş yaptığı gibi açıklayıcı bilgi içerirler. Programcı tekrar kendi yazdığı programa dönüp baktığında hatırlayamayacağı önemli yerlere de açıklama yazabilir. Blok başlangıcı ve bitişi 7

8 Açıklama satırları programın derlenmesi sırasında derleyici tarafından göz ardı edilir, yani dikkate alınmazlar. Bu satırlar sadece programın okunabilirliğini (readability) arttırır ve program üzerinde daha sonra yapılacak çalışmaları kolaylaştırır. Đyi programcılık alışkanlıkları açısından programcı açıklama satırları yazmaya özen göstermelidir. C'de her işletilebilir ifade ; ile sonlandırılır. Bir satıra birden fazla ifade yazılabilir. Ancak önişlemci direktifleri, mutlaka her satırda yalnızca bir tane olacak şekilde yazılmalıdır. C programlama dilinde bütün anahtar kelimeler ve komutlar küçük harfle yazılır. (# define direktifi hariç ) C büyük-küçük harfe duyarlıdır (case sensitive). Yani "TOPLAM", "toplam" ve "toplam" kelimelerinin hepsi C derleyicisi tarafından farklı algılanırlar. Program yazım kuralları içerisinde olmasa dahi programlarımızı yazarken okunabilirliliği arttırmak için ana ifadeleri sola dayalı bloklar içerisine yazılan ifadeleri ise 3 boşluk girinti (indent) verilerek içerden yazmaya özen gösterilmelidir. Bir C programında birden fazla blok kullanılacaktır. Blok içindeki ifadelerin 3 boşluk girinti verilerek içeriden yazılması program stilinin düzgün olmasını sağlayacak bu da anlaşılabilirlik ve okunabilirliği arttıracaktır. Đyi Bir Program Stili Kötü Program Stili 8

9 Đşleçler (Operatör) Đşleçler (Operatör) Đşleç (operatör), matematiksel, mantıksal ve atama işlemlerini gerçekleştirmek için kullanılan simgelerdir. Bu işleçler ile işleme giren değerlere de işlenen (operand) adı verilir. Operatörler birden fazla operand alabilirler. Matematiksel Đşleçler Unary operatörlerin ifadenin sağında ya da solunda olması ile anlam değişik olur Matematikteki C dilindeki işlem. X veya hiçbirşey * Çarpma A++ (postincrement) Önce A'yı kullan, sonra içindeki değeri 1 artır. Mod % Modüler bölüm / / Bölme ++A(preincrement) Önce A'yı 1 artır, sonra bu arttırılmış değeri kullan Artırma (unary increment) 1 Eksiltme (unary decrement) A--(postdecrement) Önce A'yı kullan, sonra içindeki değeri 1 eksilt. + + Toplama - - Çıkartma --A (predecrement) Önce A'yı 1 eksilt, sonra bu eksiltilmiş değeri kullan. a=4 ve b=5 olsun Programcı, Arttırma ve eksiltme operatörlerini kullanırken ifadeleri yoruma mahal bırakmayacak şekilde anlaşılır ve açık bir şekilde yazmalıdır. 9

10 Örneğin; c=a+++b; ifadesinde ++, a değişkenine mi aittir yoksa b değişkenine mi aittir? Derleyiciler de burada takılacakları için hangisine aitse ona göre bir boşluk bırakılmalıdır. Farklı derleyiciler farklı şekilde yorumlayabilir. Yani; ya c=a++ +b ya da c=a+ ++b şeklinde yazmak daha doğru olacaktır. 10