İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASINDA YENİ DÖNEM

Transkript

1 İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASINDA YENİ DÖNEM Ertunç AKSÜMER* 57 1.GİRİŞ Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği) tarih sayılı resmi gazetede yayımlanarak tarihi itibariyle yürürlüğe girmiştir. Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ile günümüze kadar yayımlanan tüm KDV Genel Tebliğleri yürürlükten kaldırılmıştır. Bu tebliği ile Katma Değer Vergisinin uygulama alanları ve karmaşıklığının önlenmesi amaçlanmıştır. İndirimli Teminat Uygulama Sistemi (İTUS) de, KDV Genel Uygulama Tebliği ile yeniden gözden geçirilen ve kapsamı genişletilen uygulamalardan biri olmuştur. Önceki düzenlemelerde ihracat yapan mükelleflerin yararlanabildiği indirimli teminat uygulaması, yeni düzenlemeyle birlikte KDV iadesi alan tüm mükelleflerin yararlanabileceği bir sisteme dönüştürülmüştür. Bu çalışmamızda indirimli teminat uygulama sistemi ile yeni uygulamaya konulan İndirimli Teminat Uygulama Sertifikası Sistemi açıklamaya çalışılmıştır. 2. İNDİRİMLİ TEMİNAT UYGULAMASI SİSTEMİ (İTUS) 2.1. Kavramsal Çerçeve İTUS, KDV İade hakkı doğuran işlemleri bulunan ve kendileri için belirtilen genel ve özel şartları birlikte taşıyan mükelleflerin iade alacaklarının, indirimli teminat yoluyla düşük finansman koşullarında ve makul sürelerde iadesine imkân veren bir sistemdir. KDV Genel Uygulama Tebliğinde indirimli teminat oranları belirlenmiştir. İndirimli teminat, KDV iadesinin türüne göre Maliye Bakanlığınca belirlenen iade alt sınırını aşan kısım için aşağıda belirtilen oranlarda verilmektedir. * Dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri için % 4 * KDV İade hakkı doğuran işlemleri bulunan tüm mükellefler için % 8 Teminat, KDV Genel Uygulama Tebliğinde aksi belirtilmedikçe, iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde ibraz edilecek YMM raporu ile çözülür (iade türü için YMM Raporu aranılmadığı haller hariç). Bu süre içerisinde YMM raporu ibraz edilmemesi halinde veya mükellefin talep etmesi durumunda teminat VİR sonucuna göre çözülmektedir. 57 * Vergi Müfettişi Makale Geliş Tarihi: Yayın Kurulu Kabul Tarihi:

2 Teminat kapsamındaki nakden iade talepleri, nakit iade talebine ilişkin dilekçe ve teminatın yanı sıra ibrazı gerekli diğer belgelerin tamamlanıp KD- VİRA sistemi tarafından KDV İadesi Kontrol Raporu nun üretilmesinden ve varsa yapılması gereken teyitlerin (örneğin, mal ihracatında gümrük beyannameleri ve usulüne uygun olarak gösterilmiş teminat mektupları ile varsa onaylı özel faturaların teyidi) yapılmasından sonra 10 gün içinde yerine getirilir. KDV Kanununda yer alan istisna hükümlerine istinaden mükelleflerin iade hakları ortaya çıkabilmektedir. Mükelleflerin, belli sınırı aşan ve işlem türü itibarıyla YMM raporu veya vergi inceleme raporuna bağlanan katma değer vergisi iadelerinde, henüz YMM raporu ibraz edilmeden veya vergi incelemesi yapılmadan teminat gösterilmesi halinde iade yapılmaktadır. Gösterilen bu teminat, iadeye konu işlem türüne göre vergi inceleme raporu veya YMM raporuna dayanılarak çözülmektedir. Teminat uygulamasında asıl olan iadesi alınacak vergi tutarının %100 ü tutarında teminat alınmasıdır. Ancak çeşitli sektör ve mükellef grupları itibari ile %100 teminat uygulaması yerine değiştirilmiş teminat oranlaması uygulaması da getirilebilmektedir. Mevzuatımızda üç çeşit teminattan söz edebiliriz. Bunlar; Normal teminat, İndirimli Teminat (%4 olarak belirlenen %8 olarak belirlenen) teminat, Yükseltilmiş teminat, Bu kapsamda 84 Nolu KDV Genel Tebliği nde İndirimli Teminat Uygulaması düzenlenmiş bulunmakta idi. İndirimli teminat uygulamasının yasal dayanağı; Devlet Harcama Belgeleri Yönetmeliği nin Geri Verilecek Paralar başlıklı 52 inci maddesinin 3/c. bendi ile KDV iadelerinde mükellef grupları itibariyle teminat miktarının sıfıra kadar indirilmesi hususunda verilen yetkiye dayanmaktadır. İndirimli teminat uygulaması Katma Değer Vergisi Uygulama Genel Tebliği nde de düzenlenmiş olup, yapılan yeni düzenleme ile indirimli teminat uygulamasından faydalanacak olan mükelleflerin sertifikası alması zorunluluğu getirilmiş bulunmaktadır İndirimli Teminat Uygulama Sertifikası İndirimli Teminat Uygulama sertifikası; mükelleflerin KDV iadeleri işlemlerinde indirimli teminat uygulaması sisteminden yararlanmasını sağlayacak bir şekilde Vergi Dairesi başkanlıkları ve Vergi Dairesi Başkanlığı bulunma- 290 TEMMUZ - AĞUSTOS

3 yan ilerde Defterdarlıklar tarafından verilen sertifikadır. İndirimli teminat uygulamasından faydalanabilmek için bu sertifikanın alınması zorunludur. Daha önce, sadece ihracat istisnası kapsamında iade talep eden mükelleflerin (dış ticaret sermaye şirketlerinin, sektörel dış ticaret şirketlerinin, imalatçı-ihracatçıların, ihracatçıların ve özel finans kurumlarının) yararlanabildiği indirimli teminat uygulamasının kapsamı da yeni düzenleme ile genişletilmiş ve gerekli koşulları sağlayan ve KDV iadesi alan tüm mükelleflerin yararlanabileceği bir şekle dönüştürülmüştür. KDV Genel Uygulama Tebliği ile getirilen düzenleme ile; talep edilen iadenin türü (ihracat, indirimli oran, kısmi tevkifat kaynaklı iade vs.) önem arz etmeksizin iade talebi olan mükelleflerin belirlenen kriterleri taşımaları halinde Vergi Dairesi Başkanlıklarına (bulunmayan yerlerde Defterdarlık) başvurarak kendilerine İndirimli Teminat Uygulama Sistemi (İTUS) Sertifikası verilmesini talep edebilirler. Kendilerine İTUS sertifikası verilen mükellefler 1 Mayıs 2014 tarihinden itibaren teminat karşılığı talep edecekleri iadelerde indirimli teminat (%4 veya %8) sunarak, indirimli teminat uygulamasından faydalanabilirler İTUS Sertifikası Kapsamına Giren Mükellefler Aşağıdaki şartları taşıyan mükelleflere bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığı (bulunmayan yerlerde Defterdarlık) tarafından İTUS sertifikası verilir Genel Şartlar Başvuru tarihinden önceki son üç takvim yılı içinde; 1- Vergi mükellefiyetinin bulunması, 2- Mücbir sebep sayılan haller dışındaki nedenlerle, defter ve belgelerin ibrazından imtina edilmemiş olması, 3- Gelir veya kurumlar vergisi, geçici vergi, gelir vergisi stopajı, ÖTV ve KDV (tevkifat hariç) uygulamalarından her birine ait beyanname verme ödevinin her bir vergi türü itibarıyla ikiden fazla aksatılmamış olması (süresinden sonra kendiliğinden verilen beyannameler hariç), 4- Sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleme veya kullanma fiili nedeniyle özel esaslara tabi tutulmamış veya tutulmuşsa genel esaslara dönülmüş olması, 5- Cari takvim yılı da dahil olmak üzere son iki takvim yılına ilişkin tam tasdik sözleşmesi bulunması. Başvuru tarihi itibarıyla; 291

4 1- KDV iade taleplerinde özel esaslara tabi olmayı gerektiren bir durumunun bulunmaması, 2- Ödenmesi gereken vergi borcunun bulunmaması (vergilerin tecil edilmiş olması bu şartın ihlali sayılmaz). Sertifika başvurusundan önceki, iade talebinin bulunduğu birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemi itibarıyla haklarında yazılmış YMM ve/veya vergi inceleme raporlarının olumlu olması. YMM lerle süresinde düzenlenmiş tam tasdik sözleşmesi bulunan mükellefler hakkında iade hakkı doğuran işlemlerin bulunduğu birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemine ait olumlu YMM raporu bulunması halinde de bu bölüm bakımından bu şart gerçekleşmiş sayılır. Birbirini izleyen beş vergilendirme döneminden kasıt, iade hakkı doğuran işlemlerin yapıldığı birbirini izleyen dönemlerdir. Bu dönemler arasında herhangi bir dönemde vergi inceleme raporu veya YMM raporu düzenlenmesini gerektiren bir iade hakkı doğuran işlem bulunmadığı takdirde, bu dönemler, birbirini izleyen beş vergilendirme döneminin hesaplanmasında dikkate alınmaz. Birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemine ait olumlu raporlardan bir kısmının vergi inceleme elemanları, bir kısmının ise YMM tarafından düzenlenmiş olması halinde de bu şartın gerçekleşmiş sayılacağı tabiidir. Ancak beş olumlu rapor şartını kısmen veya tamamen YMM lerce düzenlenen raporlarla yerine getiren mükelleflerin indirimli teminattan yararlanabilmeleri için, iade talebinde bulundukları dönem için de tam tasdik sözleşmesi yapmış olmaları gerekmektedir. Tam tasdik sözleşmesi kapsamında bulunmayan dönemlere ilişkin iade taleplerinde ise Tebliğin ilgili bölümlerinde iadeye ilişkin yer alan açıklamalara göre işlem yapılacaktır. Son olumlu rapor vergi dairesine intikal ettikten sonra (diğer şartlar da gerçekleşmişse) raporun ilgili olduğu vergilendirme döneminden sonraki dönemlere ilişkin iade talepleri için indirimli teminat uygulamasına başlanır. Raporun ait olduğu vergilendirme döneminden sonraki dönemler için verilen teminatların, indirimli teminat tutarını aşan kısmı iade edilir. Yukarıda belirtilen genel şartları sağlayan Dış Ticaret Sermaye şirketi ve Sektörel Dış Ticaret şirketi statüsündeki şirketlere başka bir şart aranmaksızın İTUS sertifikası verilir.4760 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı listede yer alan tarifelerdeki taşıtların ihracatını yapan, otomotiv sektöründe faaliyet gösteren dış ticaret sermaye şirketi niteliğindeki imalatçılarda, iade talebinin bulunduğu birbirini izleyen son beş vergilendirme dönemine ilişkin olumlu rapor şartı aranmaz. 292 TEMMUZ - AĞUSTOS

5 Özel şartlar Yukarıda bölümde belirlenen genel şartlar ile birlikte, kendileri için öngörülen özel şartları taşıyan aşağıdaki mükellefler İTUS sertifikasına hak kazanırlar. a) İhracat İstisnası Kapsamındaki İade Talepleri Bakımından - İmalatçılar ve İmalatçı-İhracatçılar: Genel Şartlara ek olarak; 1. İlgili sicile kayıtlı olan, 2. Ödenmiş sermayelerinin veya son bilançolarında kayıtlı ATİK lerinin( gayrimenkuller hariç) amortisman düşülmeden önceki toplam tutarı TL yi aşan, 3. Üretim kapasitesi ile bu kapasitenin gerektirdiği iktisadi kıymetlere sahip olduğu kapasite raporuyla teyit edilen, 4. İmalat işinde 20 veya daha fazla işçi çalıştıran (İşçi sayısının tespitinde bizzat imalat içinde çalışan işçiler dikkate alınır. Bunlar dışında kalan yönetici, büro personeli ve muhasebeci gibi personel dikkate alınmaz. Hesaplamada, ihracatın gerçekleştiği dönemden önceki 12 aylık ortalama esas alınır.), imalatçı-ihracatçılar ile ihraç kaydıyla teslimde bulunan imalatçılara, bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığına/Defterdarlığa bir dilekçe ile başvurmaları halinde, başvuru tarihini izleyen 15 gün içinde İTUS sertifikası verilir. - Diğer İhracatçılar İhracatçılar(Hizmet İhracı Yapanlar Hariç): Genel şartları taşıyan mükelleflerden, son üç takvim yılı itibarıyla yıllık 4 milyon ABD Doları veya son beş takvim yılı itibarıyla yıllık iki milyon ABD Doları ve üzerinde ihracat yapanlara, bu şartları sağladıkları tarihi takip eden yılbaşından itibaren geçerli olmak üzere İTUS sertifikası verilir. b) Diğer İade Hakkı Doğuran İşlemler Bakımından İhracat İstisnası kapsamında iade talebi olmayan mükelleflerden; 1. Başvuru tarihinden önce vergi dairesine verilmiş olan son yıllık kurumlar vergisi veya gelir vergisi beyannamesinin ekinde yer alan bilânçoya göre en az; - Aktif toplamı TL, - Maddi duran varlıkları toplamı TL, - Öz sermaye tutarı TL, - Net satışları TL, 2- Cari yıl dahil, başvuru tarihinden önceki takvim yılında vergi dairesine verilmiş muhtasar beyannamelere göre aylık ortalama çalıştırılan kişi sayısı 293

6 50 veya daha fazla, (Hesaplamada işlemin gerçekleştiği dönemden önceki 12 aylık ortalama esas alınır.) olanlara, yukarıdaki ( Genel Şartlar bölümündeki) genel şartları da taşımaları kaydıyla İTUS sertifikası verilebilir. Bu şartları birlikte taşıyan mükelleflerin bağlı oldukları Vergi Dairesi Başkanlığına/Defterdarlığa bir dilekçe ile başvurması halinde, başvuru tarihini izleyen 15 gün içinde İTUS Sertifikası verilir. Bu mükelleflerin KDV iade talepleri, sertifika tarihini içine alan dönemden başlamak üzere, aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde yerine getirilir İTUS Sertifikası Uygulamasına Göre İade Taleplerinin Yerine Getirilmesi İTUS sertifikasına sahip mükelleflerin iade talepleri Tebliğin ilgili bölümlerinde yer alan açıklamalara göre yerine getirilir. İadenin teminat karşılığında talep edilmesi halinde, iade miktarının Maliye Bakanlığınca sınırı aşan kısmının (% 8) i (dış ticaret sermaye şirketleri ve sektörel dış ticaret şirketleri için %4 ü) için teminat verilir. Teminat, aksi belirtilmedikçe, iadenin yapıldığı tarihten itibaren altı ay içinde ibraz edilecek YMM raporu ile çözülür. Bu süre içerisinde YMM raporu ibraz edilmemesi halinde veya mükellefin talep etmesi durumunda teminat VİR sonucuna göre çözülür. İTUS sertifikasının iptalini gerektiren bir neden olmadığı sürece, sonraki iade taleplerinde indirimli teminat uygulamasına devam edileceği ve YMM raporunun da yine altı ay içinde ibraz edilmesinin isteneceği tabiidir İTUS Sertifikasının İptal Edilmesi Kendilerine İTUS sertifikası verilen mükelleflerle ilgili olarak, aşağıdaki hususlardan herhangi birisinin gerçekleşmesi halinde İTUS sertifikası iptal edilir. Sertifikanın iptal edildiği, gerekçesiyle birlikte mükellefe bildirilir. Mükellefin, bu durumun bildirildiği tarihi içine alan ve sonraki dönemlere ait olan veya önceki dönemlere ait olup bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerinde indirimli teminat uygulanmaz. a) İTUS sertifikası alabilmek için belirtilen özel koşullardan tutarlarla ilgili olanlar dışındaki şartları kaybeden mükellefler ile anılan bölümde belirtilen tutarlarda ve çalıştırılan içi sayılarında % 25 i aşan bir azalma meydana geldiği anlaşılan mükelleflerin sertifikaları iptal edilir. Mükelleflerin İTUS sertifikası alabilmek için belirtilen özel koşullardan tutarlar karşısındaki durumu, yıllık kurumlar vergisi beyannamesinin veril- 294 TEMMUZ - AĞUSTOS

7 diği tarihi, ortalama işçi sayısına ilişkin şart karşısındaki durumu ise her bir muhtasar beyannamenin verildiği tarihi izleyen 15 gün içinde mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi müdürlüğünce/malmüdürlüğünce tespit edilir. b) Defter ve belgelerini 213 sayılı Kanundaki süreler içinde ibraz etmeyen mükelleflerin sertifikaları sürenin dolduğu günü takip eden gün iptal edilir. c) Vergi borçlarını, vadesinde ödemediği anlaşılan mükelleflere, vade tarihinden itibaren 7 gün içinde 6183 sayılı Kanunun 55 inci maddesinde öngörülen ödeme emri veya alacağın teminata bağlanmış olması halinde 56 ncı maddesinde öngörülen yazı tebliğ edilir. Tebliğ tarihinden itibaren 7 gün içinde vergi borcunu ödemeyen mükelleflerin sertifikası iptal edilir. Ancak, takip edilen vergi borcunun nihai yargı kararı veya düzeltme işlemiyle tamamen kaldırılması halinde; yargı kararının idare ye tebliğ edildiği veya düzeltme işleminin yapıldığı tarihi içine alan dönem ve izleyen dönemlerdeki iadeler ile bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iadelerde İTUS Uygulaması kapsamında işlem yapılır. ç) Mükellef hakkında sahte belge veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenlediği veya kullandığı konusunda vergi dairesine olumsuz rapor intikal etmesi halinde, raporun vergi dairesine intikal ettiği tarihten sonraki ve bu tarihe kadar henüz sonuçlandırılmamış iade taleplerinde indirimli teminat hükümleri uygulanmaz ve sertifika iptal edilir. Olumsuz rapora dayanılarak yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile terkin edilmesi halinde mükellefe tekrar sertifika verilir. Yapılan tarhiyatın nihai yargı kararları ile kısmen veya tamamen onaylanması halinde mükellefin Sertifika alabilmesi için genel şartları tekrar sağlaması gerekir. Yargı kararından önce, mükellefin gerekli şartları yerine getirerek genel esaslara geçmesi halinde, genel esaslara tabi olduğu tarihten sonraki 24 ay süresince özel esaslara tabi olmayı gerektirecek şartların ortaya çıkmaması ve genel şartları taşıması kaydıyla, 24 aylık sürenin sonunda mükellefe tekrar sertifika verilir. SONUÇ Katma Değer Vergisi nin bugüne kadar yayımlanmış olan 123 adet tebliği, Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği ile tek bir tebliğde toplanmış ve uygulama alanına çeşitli yenilikler getirmiş bulunmaktadır. KDV Genel Uygulama Tebliği ile birlikte, İndirimli Teminat Uygulama Sisteminin, KDV iadesi alan tüm mükelleflerin (genel ve özel şartları sağlaması koşuluyla) yararlanabileceği bir sistem olarak düzenlenmesi, %100 teminat yerine düşük 295

8 oranlı teminat verilerek KDV iade taleplerinin yerine getirilmesine imkân verilmesi olumludur. KDV iade süreçlerinin hızlı işlemesi, mükelleflerin finansal durumlarını doğrudan ilgilendirdiği için kritik bir öneme sahiptir. İTUS sistemi ile beraber Hızlandırılmış İade Sisteminin de sağlıklı bir şekilde işlemesi ile KDV iade süreçleri daha hızlı ve sorunsuz bir şekilde tamamlanacaktır. KAYNAKÇA Demir,Ömer(2014), KDV Genel Uygulama Tebliği ile Birlikte İndirimli Teminat Uygulama Sisteminin (İTUS) Kapsamı ve İşleyişi, tarihinde dtt/1/ yeni-itus-kapsami.aspx, adresinden erişildi. Maliye Bakanlığı ( ) 84 seri nolu Katma Değer Vergisi Genel Tebliği Ankara : Resmi Gazete (24592 sayılı). Maliye Bakanlığı ( ) Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği Ankara: Resmi Gazete (28983 sayılı). T.C. Yasalar ( ) 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Ankara: Resmi Gazete(18563 Sayılı). 296 TEMMUZ - AĞUSTOS

9 İŞ KANUNLARI BAĞLAMINDA MUVAZZAF ASKERLİK, DİĞER ASKERİ VE KANUNİ ÖDEV YÜKÜMLÜLÜĞÜNDEN DOĞAN HAKLAR Erol GÜNER 58 * I.GİRİŞ Askerlik ve Kanundan doğan çalışma sosyal tarafların çalışma özgürlüğünün sınırlarından biridir. Muvazzaf Askerlik, 1111 sayılı Askerlik Kanununda da belirtildiği şekilde, her erkek vatandaşın belli yaşa geldiğinde yapmak zorunda olduğu ve bazen de vatan borcu diye adlandırılan bildiğimiz askerliktir. Ayrıca ülkemizde askerlik yükümlülüğü toplumumuzda kutsal sayılan bir vatan borcudur. Yasada muvazzaf askerlik ödevi dışında şeklinde ifade edilenler ise bazen kısa süreli silahaltına alınma şeklinde olanlardır Kişilerin, muvazzaf askerlik görevlerinin yanı sıra; sonradan değişen ve gelişen yeni teknolojiye uyum sağlanması amacıyla eğitimlerinin yenilenmesi, yeni bilgilerin verilmesi veya seferberlik ilanı gibi amaçlarla, askerlik hizmetine alınmaları söz konusudur. İşte bu kişilerin, yaşamlarının bu döneminde, askerlik görevi nedeniyle, kısa veya uzun süreli olarak çalışma hayatından ayrılmaları gerekir. İş sözleşmesinin işçinin muvazzaf askerlik ve kanuni ödev nedeni ile işyerinden ayrılması ile sona ermesi özel fesih nedenlerindedir. Belli bir yaşa gelmiş T.C. vatandaşlarının askerlik ödevini yerine getirmesi, kanunen kendilerine yüklenen ödevi yapmaları zorunludur. Bu durumda işçinin iş sözleşmesi işçi tarafından feshedilmektedir. Söz konusu fesih nedenini 4857 sayılı İş Yasasının 24-II. Bendinde gösterilen fesih nedenleri kapsamında değerlendirmek ve aynı hukuki sonuçları meydana getireceğini kabul etmek yerinde olacaktır. İş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte işçinin bir yıllık hizmet süresini doldurması koşuluyla yasal kıdem tazminatı hakkı bulunmaktadır sayılı İş Yasasının 120. maddesi gereğince halen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı İş Yasasının 14. maddesi de bu durumu açıkça düzenlemiş ve işçinin yasal kıdem tazminatı hakkının bulunduğunu hüküm altına almıştır. İş Kanunları doğaları gereği, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisine müdahale eden, işçilerin hak ve menfaatlerini işverenlere karşı korumak için 58 * İş Baş Müfettişi, İş Teftiş Kurulu Ankara Grup Başkanı Makale Geliş Tarihi: Yayın Kurulu Kabul Tarihi: