Orhan Okay Hoca, dönem

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Orhan Okay Hoca, dönem"

Berk Dilaver
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TANITIMI Edebiyat Edebi Eser Üzerine* Orhan Okay Hoca, dönem edebiyab tefekkürünün mihenk olan Fuat, Ahmet Midhat Efendi, Mehmet Akif, Necip Nurettin Topçu son olarak Ahmet Hamdi gibi birbirinden saha fikir olarak ayn gibi görünen birçok isim önemli yapan bir akademisyendir. Akademik ya- 'Yeni meselelerini ele alan, bunlara yorumlar getiren Orhan Okay, son yirmi dergilerde makaleleriyle akademik toplanblarda sunbildirilerini Edebiyat Eser Üzerine bir kitapta bir araya getirerek istifadesine sundu. 'Yeni meselelerini ele alan, bunlara yorumlar getiren Orhan Hoca, söz konusu eseriyle bildiri makalelerinden daha kolay istifade etmesine imkan 'Yeni prob - lemli biri de edebiyat Özellikle edebiyat tarihine edebiyat tarihi konusunda usul meselesi gelir. Toplam otuz iki makalenin yer eserde Okay Hoca da bu konuya yer "Edebiyat Usul : Edebiyat Tarihlerinin Edebiyab Tarihinin Meselesi" (s. 9-18). Makalede, ilimlerde mutlak bir kurala dikkat çekildikten sonra, edebiyat tarihi ile edebi tenkidin sahalar ancak ikisi paralelliklerin de bulundu- Konuyla ilgili "Abdülhalim Memduh 'tan Ahmet Hamdi Edebiyat Tarihlerinde ikinci makalede (s ) ise Avrupai anlamda -daha çok Fransa- ilk edebiyat tarihlerinden birisi kabul edilen Abdülhalim Memduh 'un Tarih-i Ede- Orhan Okay, Edebiyat Edebi Eser Üzerine, Dergah 2011, 280 s. 311

KiTAP TANITIMI Osmaniye (1889) isimli eserinden Alunet Hamdi 19'uncu Tarihi'ne (1948, düzelhne ilalerle 1956) kadar, on dört eserin "Yeni Dönemi Üzerine: Tespitler, Problemler Teklifler" makale de (s.

2 KiTAP TANITIMI Osmaniye (1889) isimli eserinden Alunet Hamdi 19'uncu Tarihi'ne (1948, düzelhne ilalerle 1956) kadar, on dört eserin "Yeni Dönemi Üzerine: Tespitler, Problemler Teklifler" makale de (s ) tasnifi dönemlerin hususundaki kimi sorunlar "Orta Asya' dan Akdeniz çenin Serüni" (s ) gelen dört makale ir üzerine kaleme makalede kadar bir millet sözü"nün günümüzü de içine alacak Eski ile yeni gösteren Fuzulf' (s ), yeni ortaya günümüze kadar pek çok eski izlerinin bunun örneklerle ortaya birçok devam eden ögelerin izlerini görmek ihtiva etmektedir. "Galip Dede'nin (s ) ise XVIlI. Divan rinin son büyük Galip'in saraya bu çerçe-. de ortaya onun konusunda tespitler içermektedir. Orhan Okay;. kopukluklara edebiyat eski ile daima çizer. Kendisi de bu tespit ri, eskiyle hiçbir zaman koparmayan bir edebiyat akademisyen Modern- Döneminde Krizlerinin Edebiyata makale (s ), edebiyahnda ile inanç krizine dikkati çeken, bunun duran ilk biri Hoca makalesinde, Fuat devrin önemli ederek paralel edebiyahna giren materyalist durur. Akif Ziya Abdülhak Hamid burada irdelenen belli isimlerdir. Özellikle Akif "Adem Kasidesi" inançla ilgili olarak kabul edilir. Eserde, ilk modem örneklerinden Kemal'in üzerine iki makale makalede (s ) 1876 önce Ahmet Midhat Efendi'nin Letaif-i Rivayat serisi içinde on bir / Hasan Mellah, Hüseyin Fellah, Dünyaya Yeryüzünde Bir Melek, Felatun Bey'le Efendi, Sami'nin Talat Fitnat gibi eserlerine neden ilk sorusuna cevap rilir: kendinden öncekilere göre daha edebi bir karakter ona bu söylemek isabetsiz olmaz." (s. 117). Orhan genel anlamda yer konulardan biri de Fatih olan dünya Fatih semtinin ayn bir yeri "Yeni Edebiyahnda (s ) Fatih" (s ) 312

3 TÜRK EDEBiYAT! ARASTIRMALARI makalelerinde, Tanzimat de vaziyeti ile ilgili tespitler önemli bir yer tutar. Bu makalelerde özellikle Ahmet Midhat Efendi, Hüseyin Rahmi, Ahmet Rasim, Mehmet Akif, Ahmet Hamdi Samiha Ayrdi, Tahir Olgun, Peyami Safa Yahya Kemal'in eserlerinde fetih Fatih'in yer bir "On Dokuzuncu büse Bir Hikayesi" (s ), Orhan akademik bir yap eser "Hace-i Evl" Ahmet Midhat Efendi'yi konu edinir. Okay Hoca, burada ile edebiyat ana birini Midhat Efendi'nin "popüler bir yazar olmakla birlikte popülist vurgular (s. 164). Daha sonraki üç doktora konu Fuat, Sert-i Fünun önemli Tevfik. Fikret Fecr-i Ati dfillil olup konusundaki Ahmet talebesi olan Orhan Yahya Kemal üzerine yobeklenebilir bir durumdur. Eserde dört makale yer Yeni en önemli isimlerinçlen biri Yahya Kemal'in temelinde "hikmet Orhan Hoca, onun "hikmet''i hakikati metafizik maral bir ifadeyle dile getirir." (s. 190). Yahya Kemal'in hem eski yeni bir hayat hem de yenilerinde hikmetle dengeli bir yol belirtilir. idaksine unsurlara vurgu metafizik "Deizm Yahya Kemal' de Din Duygusu" makale (s ) ise özellikle bir dönem yo- Yahya Kemal'in "deist" oladair sonuca Burada Yahya Kemal'in dini celerindeki çizgisi, kendi ifadelerine kronolojik bir ele Yazar, Yahya Kemal'in de örnekler rerek din inanç "Milletim için inamnak istiyorum" dan ibaret vurgular. Yahya Kemal'in Fransa'ya gidecedönemde, Fransa' da iken dönünce I. Dünya "deist", hatta "ateist'' bile söyler. Ancak Okay, bu tarihlerden sonra Yahya Kemal'in din inanç tereddütlerini, dönemin pek çok bir vaka olarak daha kanaatindedir. Onun bir ilrnihfil inanan insarun zaman zaman sorgulayan bir sahip da belirtir. "Eski (s ) ise da anlagibi, Yahya Kemal'in eski tarz üzere biri hariç ("Ok" aruz zniyle top eserini "Yahya Kemal' de Dilinin makalesinde (s ) Yahya Kemal'i hayatta iken birkaç defa gör- Hatta.bunlardan ikisinde Yahya Kemal'i okurken "Itri'', "Deniz üsü" "Sessiz Gemi" gibi Yahya Kemal klade 313

4 TANITIMI "Saf (s ) yine Yahya Kemal'i konu edinen bir "poesie pure" karolarak dilimize geçen "saf ir" den ilk defa bahseden bu teorisini kuran Yahya Kemal' dir. Yahya Kemal, saf "hakiki öz musaffa gibi kavramlar kullan- Mizaç olarak Yahya Kemal' e gibi görünen Ahmet ise saf Yahya Kemal' e en isim olarak zikredilir. Yahya Kemal Ahmet bir sonraki makalenin de ~o: nusudur: " Iki Yahya Kemal Ahmet Ha- (s ). Bu dost olan iki zamanla ufak tefek anlamalar, arada dedikodular yüzünden birbirlerinden anla- Bu konudaki en anekdot ise, fat Yahya Kemal'in kita- Okay eserinde ilgili makalelerden sonra romana dair na yer rir. " Köy Yaban" makalesinde (s ), Yaban edebiyat tarihinde önemli bir yer edinmesinde biraz da köy etkili eder. Yazar, Karabibik' e kadar köy köy romanlar de- genel bir yapar. Okay' a göre, Yaban' daki roman köy köylüye olumsuz temelinde roma- Yakup Kadri'nin ce Makalede, Yakup Kadri'nin devrindeki misyonu da dikkate Anadolu köy aksettiren realist bir roman bilakis idealist bir roman olarak nitelendisonucuna Eserde yer alan makalelerden üçü Samiha Ayrdi üzerinedir. "Samiha Ayrdi'nin Dönemde Sanat da (s ) Tanzimat Ferma- Cumhuriyet sonrauzanan bir dönem içerisinde zihniyet edebiyata durulur. "Mesih Ima- Üzerine Dikkatler" (s ) ise Samihii Ayrdi'nin Balkan da konu edinen dindar bir maddi manevi (ilahi merhamet na sahip n Okay, Samiha Ayrdi" makalesinde (s ) Ayrdi'nin deneme, mensur tarih sohbet gibi konulara ait eserleri en önemlilerinin türünde söyler. Hatta Ayrdi'nin eserlerinde bile ya dahil olabilecek bilgilerin buluneder. "Beylerbeyi'nde Bir Garip Çelebi" de (s ) yazar, Küplüce' de olan Asaf Halet Çelebi ses, mana hayal inanan Asaf Halet, ortaya Garipçilerin "kafaya hita~ eden yerine, sembollen ön planda tutan bir benimser. Bu yönüyle de Ahmet Hae Onu önemli hususiyeti ise mistisizme yer rmesidir. Esere dahil edilen son makale, "Bir Edebiyat Disiplini Kurucusu: 314

5 YENi TÜRK EDEBiYAT! Mehmet (s ). ikinci, "Yeni ise ilk doktora sahibi daha sonra bu alanda öncülük etmesi; edebi eser, edebi metin yeni bir metot getirmesi gibi durulur. 'Halk Edebiünirsitelerde ders olarak okutulmaya öncü rolü bu alanda ilk yapda özellikleriyle beraber bir disiplin kurucusu gerektirecek hususiyetlerdendir. Bunun derslerine her zaman gelmesi, akademik talebelerinin sadece debütün meseleleriyle bir 'baba' ilgilenmesi, boyunca en çok doktora tezi hocagelmesi Halk Edeolmak üzere on sekiz doktora tezi) gibi özellikleri talebesi Orhan Okay dile getirilir. Sonuç olarak Orhan edebiyat edebiyat tarihi birikiminin en önemli ürünlerini bir araya getiren Edebiyat Eser Üzerine, edebiyat tarihi, klasik modem roman, gibi alanlarda zevkle okunacak bir edebi eser özellikle için önemli bir kaynak Ahmet Koçak* Yusuf Ziya Ortaç Yeni Bir Kitabevi kültür önemli yer sahibi isimler "monografi dizisi"ne devam ediyor. Ali Bu- Münif Nuri Birol Emil'in Mizansonra Selçuk Yusuf da bu türdeki önemli bir olarak kültür bütün yönleriyle ortaya bir tarihinin mesi için ki eserler kadar ortaya koyan nürlerin de ~tüm yönleriyle- gerekiyor. Sözünü miz dizinin bu yöndeki gereken önemli bir bir ismin, daha sonra herhangi bir maya konu o konunun dair izlenim, ki bir de- Daha önce tespit bilimsel ge,rçeklerin ötesine geçerek yeni bilgiler belgeler yayeni oldaha önceleri de Yusuf Ziya daha önce ya- Dr., Kocaeli Ünirsitesi, Dili Bölümü. Selçuk Mizah Yazan, Gazeteci Yusuf Ziya Ortaç, Kitabevi 2010, 325 s. 315

Benzer belgeler

Bilim,Sevgi,Hoşgörü.

Bilim,Sevgi,Hoşgörü. Mehmet Akif Ersoy 20 Aralık 1873 27 Aralık 1936 Mehmet Akif Ersoy, Türkiye Cumhuriyeti nin ulusal marşı olan İstiklal Marşı nın yazarıdır. Vatan Şairi olarak anılır. Yahya Kemal Beyatlı