EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI AYDIN MÜZESİNDE BULUNAN

Transkript

1 GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI AYDIN MÜZESİNDE BULUNAN ETNOGRAFİK TAKILAR YÜKSEK LİSANS TEZİ Hazırlayan Yeşim ÖZKAN Ankara Haziran, 2010

2 GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞİTİMİ ANA BİLİM DALI GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞİTİMİ BİLİM DALI AYDIN MÜZESİNDE BULUNAN ETNOGRAFİK TAKILAR YÜKSEK LİSANS TEZİ Yeşim ÖZKAN Danışman: Doç. Aysen SOYSALDI Ankara Haziran, 2010

3 Yeşim ÖZKAN ın AYDIN MÜZESĠ DE BULUNAN ETNOGRAFĠK TAKILAR başlıklı tezi.../.../ 2010 tarihinde, jürimiz tarafından GELENEKSEL TÜRK EL SANATLARI EĞĠTĠMĠ Ana Bilim Dalında Yüksek Lisans Tezi olarak kabul edilmiştir. Adı Soyadı Ġmza Başkan:.... Üye (Tez Danışmanı):.... Üye :.... i

4 ÖNSÖZ Mekanikleşen bir yüzyılda geleneksel el sanatlarımızı korumak ve aktarmak üzere yapılan her çalışma saygıya değerdir. Harcanan her emek geleceğe hazırlanmış bir çeyiz gibi özel ve önemlidir. Teknolojik gelişmeler takip edilip ayak uydurulmalı fakat bu takip değerlerimizi kaybetmeden, yaratıcı ve yenilikçi ruhu tekdüzeleştirmeden yapılmalıdır. Bu bağlamda takı gün geçtikçe popüler kültürün vazgeçilmezi olmakta ve hayal gücünün sınırlarını zorlamaktadır. Sürekli bir üretim ve hareketlilik yaşayan kuyumculuk sektörü ise gittikçe yıldızı parlayan bir alan olmaktadır. Birçok sanat dalında olduğu gibi takının da ilham kaynağı geçmiş ve geleneksellik olmuştur. Yeniyi izlerken geçmişi yok etmemek adına önemli bir görev edinen müzelerimiz zengin eserlere sahiptir. Ne yazık ki ülkemizde müzelerin değeri henüz tam olarak anlaşılamamıştır. Bu eğitim ve kültür kaynakları bilimsel araştırmalarla canlı tutulmaya çalışılmaktadır. Bu araştırmayı Avrupa ülkelerinde olduğu gibi müzelerin atıl olmaktan çıkıp bir eğitim ve kültür evi haline getirilmesini, depolarda sıkışmış bu eserleri gün yüzüne çıkarma çabalarımın sonuçsuz kalmamasını temenni ederek sunuyorum. Sadece tez çalışmamda değil, üniversite yaşamımda da bana inanan ve yol gösteren saygıdeğer hocam Doç. Aysen SOYSALDI ya, Müze çalışmalarımdaki yardımları için arkeolog Arzu CEVĠZĠ ye, bilgisayar desteği için Ruşen DUMAN a, Bana desteğini esirgemeyen teşvikçi kimliğiyle hep ileri götüren eşim Bilal ÖZKAN a ve yeryüzündeki bulunuşunun beşinci ayını yaşayan ilgi yumağı bebeğim ElaAzra ya; çaldığım her saniye için özür dileyerek, teşekkür ediyorum. Yeşim ÖZKAN ii

5 ÖZET AYDIN MÜZESĠ NDE BULUNAN ETNOĞRAFĠK TAKILAR ÖZKAN, Yeşim Yükse Lisans, Geleneksel Türk El Sanatları Bilim Dalı Tez Danışman: Doç. Aysen SOYSALDI Haziran 2010, 278 sayfa Takı toplumda ayırt edici bir unsur olarak, doğum, ölüm, evlilik, kahramanlık ve dini törenlerde bir ödüllendirici olarak kullanılmıştır.toplumlar kültürlerini etnografik eserler aracılığıyla yayar ve tanıtır. Anadolu nun kültürünü ortaya koymada etnografik eserler içinde yer alan takı örnekleri oldukça önemlidir. Etnografik takı örnekleri gerek kullanılan malzemeler, uygulanan teknikler ve kullanım yerleri yönünden; gerekse formları yönünden uygulandıkları dönemin dikkat çekici zengin özelliklerine sahiptir. Bu araştırma; Aydın Müzesi'nde bulunan etnografik takıları incelemek, döneme ait takı özelliklerini ortaya koymak, buna dayalı olarak yeni kaynaklar ve uyarlamalar yapılmasına katkıda bulunmak amacıyla plânlanıp yürütülmüştür. Müzede bulunan 98 adet etnografik takı örneği hazırlanan bilgi formları kapsamında incelenmiş, fotoğraflanmış ve katalogda sunulmuştur. Yapılan gözlem ve incelemelerden elde edilen verilere göre, etnografik takıları; kemer ve kemer tokaları, küpe v.b. olmak üzere kullanım yerlerine göre gruplandırılmıştır. Takıların çoğu 1985 yılında koleksiyona katılmıştır. Cumhuriyet ve Osmanlı dönemine ait olup daha çok gümüş ve bakır madenlerinden yapılmış; süslemede yarı değerli taşlar kullanılmıştır.yapım tekniklerinden yaprak metal, süsleme tekniklerinden kabartma, telkari ve mıhlama yoğun olarak kullanılmıştır. Penes kullanımının fazla olduğu ve daha gösterişli takılarda penesin kullanıldığı gözlenmiştir. Peneslerde, bereketi temsil eden geleneksel Fatma ana eli formu kullanılmıştır.takılarda geometrik bezeme ağırlıktadır. Bitkisel motiflerden kıvrık dallar; geleneksel formlardan, adalet ve sağlamlığı sembolize eden Mührü Süleyman dikkati çekmektedir. Kilit sistemi olarak pimli ve çengel kilitlerin kullanımı daha yoğundur. iii

6 ABSTRACT ETHNOGRAPHIC JEWELLERY IN AYDIN MUSEUM ÖZKAN, Yeşim Master s Degree, Science Department of the Traditional Turkish Handcraft Thesis Adviser: Doç. Aysen SOYSALDI June-2010, 278 page The emergence of the ornaments used for accessory today is a necessity rather than a decoration. The bones which were put on necks for defence during antiquity was used to attach the clothes (today s chest needle) for covering. With the formation of the tribes they are used as a distinctive sign and as a gift during ceremonies of religion, birth, death, marriage, and bravery.among the works of art belonging to the Anatolian Civilization, ornaments have a unique place and importance. The fact that there isn t any civilization which hasn t used ornaments shows ornaments' importance even though there have been people living naked in the past and now. In this sense, ornament is an indication of the need for decorating oneself, at the same time it shows an important part of the most primitive style of clothing. This research was done in order to investigate ethnographic ornaments in Aydın Museum and to contribute to the new adaptations and sources. According to the information obtained during the observation and study in Aydın Museum, ethnographic ornaments are classified as belt, earing, bracelet, necklace and brooch etc. and evaluated under the appropriate title. The material in the research consists of 98 examples of ethnographic ornaments in Aydın Museum. iv

7 İÇİNDEKİLER Sayfa JÜRĠ ÜYELERĠNĠN ĠMZA SAYFASI... i ÖNSÖZ... ii ÖZET... iii ABSTRACT... iv TABLOLAR LĠSTESĠ... viii GRAFĠKLER LĠSTESĠ... ix FOTOĞRAFLAR LĠSTESi... x ŞEKĠLLER LĠSTESĠ... xvi 1. GĠRĠŞ Problem Amaç Önem Varsayımlar Sınırlılıklar Terimler ve Tanımlar KAVRAMSAL ÇERÇEVE Aydın Ġlinin Tanıtılması Aydın Müzesi Hakkında Genel Bilgi Maden Ġşleri ve Kuyumculuğun Tarihçesi Takıların Türk Etnografyasındaki yeri Takıların Sınıflandırılması Baş Takıları Saç Takıları v

8 Boyun Takıları Bel Takıları Bilek ve El Takıları Kuyumculukta Kullanılan Araçlar Kuyumculukta Kullanılan Hammaddeler Madenler Kuyumculukta Kullanılan Taşlar Takı Yapım Teknikleri Temel Teknikler Süsleme Teknikleri YÖNTEM Araştırmanın Modeli Evren ve Örneklem Verilerin Toplanması Verilerin Analizi BULGULAR ve YORUM Etnografik Takılar (Bilgi Formları) Kataloğu Etnografik Takıların Özellikleri Kullanım alanları Takıların müzeye geliş şekli, müzeye geliş tarihi ve müzedeki yeri Takıların ait olduğu dönem Boyutları (uzunluk, genişlik ve çap) Kullanılan hammaddeler Yapım ve bezeme özellikleri Penes kullanımı ve formları Bezeme konularının ve kompozisyon şemaları vi

9 5. SONUÇ ve ÖNERĠLER Sonuç Öneriler KAYNAKÇA EKLER Ek-1 Bilgi Formu Ek-2 Diğer Fotoğraflar vii

10 TABLOLAR LĠSTESĠ Sayfa No Tablo 1 Takıların Kullanım Alanına Göre Dağılımı Tablo 2 Takıların Müzedeki Yerine Göre Dağılımı Tablo 3 Takıların Müzeye Geliş Şekline Göre Dağılımı Tablo 4 Eserin Müzeye Geldiği Tarihe Göre Dağılımı Tablo 5 Eserin Ait Olduğu Döneme Göre Dağılımı Tablo 6 Eserin Boyut Dağılımı a. Uzunluk Tablosu b. Genişlik Tablosu c. Çap Tablosu Tablo 7 Eser Hammaddesine Göre Dağılımı Tablo 8 Eserin Uygulanan Yapım ve Bezeme Tekniğe Göre Dağılımı a. Yapım Tekniği Tablosu b. Bezeme Tekniği Tablosu Tablo 9 Eserin Penes Kullanımına Göre Dağılımı Tablo 10 Eserin Penes Formuna Göre Dağılımı Tablo 11 Eserin Uygulanan Bezeme Konusuna Göre Dağılımı viii

11 GRAFĠKLER LĠSTESĠ Sayfa No Grafik 1 Takıların Kullanım Alanına Göre Grafiği Grafik 2 Takıların Müzedeki Yerine Göre Grafiği Grafik 3 Takıların Müzeye Geliş Şekline Göre Grafiği Grafik 4 Eserin Müzeye Geldiği Tarihe Göre Grafiği Grafik 5 Eserin Ait Olduğu Döneme Göre Grafiği Grafik 6 Eserin Boyut Grafiği a. Uzunluk Grafiği b. Genişlik Grafiği c. Çap Grafiği Grafik 7 Eser Hammaddesine Göre Grafiği Grafik 8 Eserin Uygulanan Yapım ve Bezeme Tekniğe Göre Grafiği a. Yapım Tekniği Grafiği b. Bezeme Tekniği Grafiği Grafik 9 Eserin Penes Kullanımına Göre Grafiği Grafik 10 Eserin Penes Formuna Göre Grafiği Grafik 11 Eserin Uygulanan Bezeme Konusuna Göre Grafiği ix

12 FOTOĞRAFLAR LĠSTESĠ Sayfa No Fotoğraf 1. Aydın Müzesi Fotoğraf 2. Ajur Tekniği Örneği Fotoğraf 3. Ajur Tekniğiyle Buhurdanlık Fotoğraf 4. Mıhlama Örneği Fotoğraf 5. Kalıp Örneği Fotoğraf 6. Kazıma Örneği Fotoğraf 7. Örnek 1 Kemer Fotoğraf 8. Örnek 2 Kemer Fotoğraf 9. Örnek 3 Kemer Fotoğraf 10.Örnek 4 Kemer Fotoğraf 11. Örnek 5 Kemer Fotoğraf 12. Örnek 6 Kemer Fotoğraf 13. Örnek 7 Kemer Fotoğraf 14. Örnek 8 Kemer Fotoğraf 15. Örnek 9 Kemer tokası Fotoğraf 16. Örnek 10 Kemer tokası Fotoğraf 17. Örnek 11 Kemer tokası Fotoğraf 18. Örnek 12 Kemer tokası x

13 Fotoğraf 19. Örnek 13 Kemer tokası Fotoğraf 20. Örnek 14 Kemer tokası Fotoğraf 21. Örnek 15 Kemer tokası Fotoğraf 22. Örnek 16 Kemer tokası Fotoğraf 23. Örnek 17 Kemer tokası Fotoğraf 24. Örnek 18 Kemer tokası Fotoğraf 25. Örnek 19 Kemer tokası Fotoğraf 26. Örnek 20 Kemer tokası Fotoğraf 27. Örnek 21 Kemer tokası Fotoğraf 28. Örnek 22 Kemer tokası Fotoğraf 29. Örnek 23 Kemer tokası Fotoğraf 30. Örnek 24 Kemer tokası Fotoğraf 31. Örnek 25 Kemer tokası Fotoğraf 32. Örnek 26 Kemer tokası Fotoğraf 33. Örnek 27 Kemer tokası Fotoğraf 34. Örnek 28 Kemer tokası Fotoğraf 35. Örnek 29 Kemer tokası Fotoğraf 36. Örnek 30 Kemer tokası Fotoğraf 37. Örnek 31 Tepelik Fotoğraf 38. Örnek 32 Gerdanlık xi

14 Fotoğraf 39. Örnek 33 Gerdanlık Fotoğraf 40. Örnek 34 Gerdanlık Fotoğraf 41. Örnek 35 Başlık tokası Fotoğraf 42. Örnek 36 Başlık tokası Fotoğraf 43. Örnek 37 Başlık tokası Fotoğraf 44. Örnek 38 Zülüflük Fotoğraf 45. Örnek 39 Alınlık Fotoğraf 46. Örnek 40 Alınlık Fotoğraf 47. Örnek 41 Alınlık Fotoğraf 48. Örnek 42 Alınlık Fotoğraf 49. Örnek 43 Alınlık Fotoğraf 50. Örnek 44 Alınlık Fotoğraf 51. Örnek 45 Alınlık Fotoğraf 52. Örnek 46 Alınlık Fotoğraf 53. Örnek 47 Alınlık Fotoğraf 54. Örnek 48 Alınlık Fotoğraf 55. Örnek 49 Alınlık Fotoğraf 56. Örnek 50 Alınlık Fotoğraf 57. Örnek 51 Kolye Fotoğraf 58. Örnek 52 Kolye xii

15 Fotoğraf 59. Örnek 53 Kolye Fotoğraf 60. Örnek 54 Kolye Fotoğraf 61. Örnek 55 Kolye Fotoğraf 62. Örnek 56 Kolye Fotoğraf 63. Örnek 57 Kolye Fotoğraf 64. Örnek 58 Kolye Fotoğraf 65. Örnek 59 Kolye Fotoğraf 66. Örnek 60 Kolye Fotoğraf 67. Örnek 61 Kolye Fotoğraf 68. Örnek 62 Kolye Fotoğraf 69. Örnek 63 Kolye Fotoğraf 70. Örnek 64 Kolye Fotoğraf 71. Örnek 65 Kolye Fotoğraf 72. Örnek 66 Bilezik Fotoğraf 73. Örnek 67 Bilezik Fotoğraf 74. Örnek 68 Bilezik Fotoğraf 75. Örnek 69 Bilezik Fotoğraf 76. Örnek 70 Bilezik Fotoğraf 77. Örnek 71 Bilezik Fotoğraf 78. Örnek 72 Bilezik xiii

16 Fotoğraf 79. Örnek 73 Bilezik Fotoğraf 80. Örnek 74 Bilezik Fotoğraf 81. Örnek 75 Bilezik Fotoğraf 82. Örnek 76 Bilezik Fotoğraf 83. Örnek 77 Bilezik Fotoğraf 84. Örnek 78 Bilezik Fotoğraf 85. Örnek 79 Bilezik Fotoğraf 86. Örnek 80 Bilezik Fotoğraf 87. Örnek 81 Bilezik Fotoğraf 88. Örnek 82 Bilezik Fotoğraf 89. Örnek 83 Bilezik Fotoğraf 90. Örnek 84 Bilezik Fotoğraf 91. Örnek 85 Bilezik Fotoğraf 92. Örnek 86 Bilezik Fotoğraf 93. Örnek 87 Bilezik Fotoğraf 94. Örnek 88 Bilezik Fotoğraf 95. Örnek 89 Bilezik Fotoğraf 96. Örnek 90 Bilezik Fotoğraf 97. Örnek 91 Bilezik Fotoğraf 98. Örnek 92 Bilezik xiv

17 Fotoğraf 99. Örnek 93 Bilezik Fotoğraf 100. Örnek 94 Bilezik Fotoğraf 101. Örnek 95 Yüzük Fotoğraf 102. Örnek 96 Yüzük Fotoğraf 103. Örnek 97 Yüzük Fotoğraf 104. Örnek 98 Küpe Fotoğraf 105. Örnek 25 in Detayı Fotoğraf 106. Örnek 26 nın Detayı Fotoğraf 107. Örnek 59 un Detayı Fotoğraf 108. Örnek 52 in Detayı Fotoğraf 109. Örnek 63 ün Detayı Fotoğraf 110. Örnek 32 in Detayı Fotoğraf 111. Örnek 92 in Detayı Fotoğraf 112. Müze Girişinde Çalışma xv

18 ŞEKĠLLER LĠSTESĠ Sayfa No Şekil 1. Çiftler Şekil 2. Eğeler Şekil 3. Freze Uçları Şekil 4. Kargaburunlar Şekil 5. Keskiler Şekil 6. Kılavuz ve Paftalar Şekil 7. Makaslar Şekil 8. Malafalar Şekil 9. Matkap Uçları Şekil 10. Pota Şekil 11. Şalimolar Şekil 12. Şideler Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi xvi

19 Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi Şekil Nolu Örneğin Çizimi xvii

20 1 1. GİRİŞ Medeniyetler ve milletler birikimlerini sonraki kuşaklara ancak kültürleriyle aktarabilmektedirler. Bu bağlamda güçlü bir kültürel yapıya sahip medeniyetler daha göz alıcı ve sayıca daha fazla eseri günümüze ulaştırabilmiştirler. Kültür dediğimiz sosyolojik varlığın en önemli ve aktarılmaya müsait unsuru ise sanattır. Sanat dalları içerisinden de el sanatları ve en yaygın beliren örneği olan takılara dair eserler insanoğlunun varoluşundan bugüne birbirinden farklı sayısız eserle günümüze kadar ışık tutmakta günümüz takılarına ilham vermektedir. Kuyum alanında eserlerin fazla olmasında insanoğlunun ilk çağlardan günümüze estetiğe ve süslenmeye karşı ilgisinin yüksek olmasının etkili olduğu savunulabilir(aras,1996:28). Anadolu'da yaşamış uygarlıklara ait sanat eserleri arasında, takıların ayrı bir yeri ve önemi bulunmaktadır. Geçmişten günümüze, çıplak yaşayan topluluklar görülmesine rağmen; takı kullanmamış uygarlıklar görülmemesi, takıya verilen önemi göstermektedir. Bu anlamda takı; en ilkel giyim tarzının önemli bir parçasını oluşturmasının yanında, süslenme ihtiyacının da başladığının göstergesi olarak kabul edilebilir. Kuyumculuk, değerli-değersiz metal ve metal olmayan hammaddeleri işlemek suretiyle sanat eseri yapmaya yönelik faaliyetlerin tümüne denir. Mesleki beceri, alelade bir malzemeyi bir mücevhere dönüştürür. Güzel alımlı her takı takıldığı zaman seyredende haz duygusu ve ilgi uyandırır. Bu etkiyi fark eden insanoğlu, ta taş devrinde yani metallerin keşfinden önce kuyumculuğa başlamıştır; kuyumculuk, insanoğlunun kendini güzelleştirme ihtiyacını ve arzusunu karşılamaktadır (Vitiello, 1995:1). Takı ilkçağlardan günümüze değişik amaçlara hizmet etmiştir. Kabileleri birbirinden ayırmak için simge, yine kabilelerdeki reisleri belirtmek için güç ve otorite

21 2 unsuru olmuştur. Yerleşik hayata geçişte alışveriş amaçlı kullanılan takılar bir döneme dinsel inançlarla damgası vurmuştur. Kraliyet ailesinin güç simgesi olan takılar onure edilmek istenenlere ödül, aileye girecek prenseslere takılan takılar aitlik, bağlılık sembolü olmuştur. Yani takı ayrıcalık, üstünlük ve zenginlik sembolü olarak çağlar boyu kullanılmıştır. Yaşanılan çağın zenginliğini ve estetik anlayışını ortaya koymuştur (Erginsoy,1978:99). Günümüzde geleneklerimizin bir parçası olan takı; doğumlarda, kına gecelerinde, düğünlerde, özel günlerde hem ziynet eşyası hem de yatırım amacı olarak altın madeniyle karşımıza çıkmaktadır. Günlük yaşamda şıklığın vazgeçilmezi olan takı daha çok kadınların kullandığı aksesuarlar olarak kalmamakta erkeklerin de kullanım alanlarına hizmet etmektedir(favori,2002:11). Dolayısı ile geleneksel bir yaşam unsuru olan takılar asırlardır var olmakta ve bu varlığını katlayarak sürdürmektedir. Bu nedenledir ki takıların Geleneksel Türk El Sanatlarının bir parçası olarak incelenmesi önem arz etmektedir. Bu düşünce sonucunda en geçerli ve önemli kaynağın müzeler olduğu kanısına varılmıştır. Müzeler gezildiğinde müzelerin bir vitrin olmaktan daha fonksiyonel bir hal alması için çeşitli konularda yapılan araştırmalar görülmüştür. Seçilen müzede takı konusunda hiçbir araştırma yapılmamış olması, var olan takıların sayıları ve niteliklerinin tam olarak bilinmemesi, hatta bazılarının görüntülerinin bile olmaması sergilenmeyen eserlerin varlığından haberdar olunamaması araştırma için geçerli nedenler olarak saptanmıştır. Yapılan ön araştırma neticesinde takıların pek çoğunun depoda olduğunun ve görüntülenmesinin zaman alacağının öğrenilmesi araştırmanın gelişimi açısından soru işaretleri doğurmaktadır. Ġncelenen 35 cilt envanterden var olan takılar tespit edilmiş fakat görüntüsü olmadığı için bu takıların özellikleri hakkında henüz bilgi

22 3 toplanamamıştır. Takıların yetkililer tarafından korunma dışında hiçbir çalışma veya incelemeye tabi tutulmamış olması araştırmanın önemini ortaya koymaktadır. Teknolojik gelişmeler sayesinde takının gün geçtikçe önem kazanması, bu konuda yapılan ya da yapılacak çalışmaların da önemini ortaya koymakta, Geleneksel Türk El Sanatlarının günümüz teknolojisiyle bütünleşmesine dikkat çekmektedir. Bu geleneksel sanatın yaş, grup ve cinsiyet farkı gözetmeksizin herkese ve her kesime ulaşması açısından daha geniş alanlara yayılmış olması konunun toparlanması ve belgelendirilmesi gerekliliğine dikkat çekmektedir Problem Aydın Müzesi ile ilgili derli toplu ayrıntılı bir çalışmanın ortaya konulması gerekmektedir. Bu araştırma ile bahsedilen boşluğun önemli ölçüde doldurulabileceği düşünülmektedir Ancak bu yolla kültür mirasımızı yok olmaktan kurtarıp, gelecek nesillere aktarılabilir. Araştırmanın problemi Geleneksel Türk El Sanatlarının bir dalı olan takılar içinde Aydın Müzesi takılarının belgelenmesi ve bazı özelliklerinin belirlenmesidir Amaç Araştırmanın genel amacı; Aydın Ġli Müzesinde sergilenen ve depoda saklanan takıların belgelenmesi ve özelliklerinin tespit edilmesidir. Bu genel amaç için aşağıdaki konularda inceleme yapılmıştır. 1-Müzede bulunan takıları bilgi formaları oluşturularak belgeleyerek katalog oluşturmak. 2-Gözlem formlarından elde edilen bilgilerin analizi yapılarak müzedeki takıların 2.1-Kullanım alanlarının

23 Takıların müzeye geliş şekli, müzeye geliş tarihi ve müzedeki yerinin 2.3- Takıların ait olduğu dönemin 2.4- Boyutlarının (uzunluk, genişlik ve çap) 2.5- Kullanılan ham madenlerin 2.6- Yapım ve bezeme özelliklerinin 2.7- Penes kullanımı ve formlarının 2.8- Bezeme konularının ve kompozisyon şemalarının belirlenmesi 1.3. Önem Aydın Müzesinde daha önce böyle bir araştırma yapılmadığı için, müzedeki takılarla ilgili yayın bulunamamıştır. Müze çalışanları ise takıların sayısı ve yapım teknikleri hakkında yeterli bilgiye sahip değildir. Müzede yapılan araştırmalarda yaklaşık 200 ürün bulunmuştur. Bu sayı envanter defterindeki kayıtlara göre etnografik ve arkeolojik olmak üzere ayrılmıştır. Arkeolojik takıların çoğu kazı çalışması eseri olması sebebiyle araştırmanın yasal hakkına sahip olunamadığı kaydedilmiştir. Etnografik takılardan 98 adet tespit edilerek görüntü alma ve araştırma iznine tabii olduğu anlaşılmıştır. Kaynak kişilerden alınan bilgiler doğrultusunda bu eserlerin çoğunun depoda bulunduğu belirtilmiştir. Bu eserlerin teknik değerlendirmesi, form, desen, motif, dönem ve maden açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ancak, bazı eserlerin döneminin henüz açıklığa kavuşmamış olması araştırmadaki başlıca güçlüklerden birisidir. Yapılan araştırmalar sonucunda Aydın ili müzesinde böyle bir çalışmanın daha önce yapılmamış olması araştırmaya önem kazandırmaktadır Varsayımlar -Aydın müzesindeki etnografik takıların tezin veri materyalini oluşturacağı,

24 5 -Aydın ili müzesindeki takıların bölgede geçmişte yaşayan insanların kültürel zenginliklerini ortaya koyduğu, Varsayımından hareketle çalışılmıştır Sınırlılıklar -Araştırma Aydın Müzesi takıları ile sınırlandırılmıştır. -Araştırmada sadece etnografik takılar ele alınmıştır. -Araştırma yazılı Türkçe ve yabancı kaynaklar, görsel kaynaklar ve görüşmelerle sınırlıdır Terimler ve Tanımlar Ağartma: Kaynak esnasında bulaşan lehim parçalarının veya ısınmadan dolayı oluşan oksitlerin temizlenmesi için ürünlerin genelde sıcak olan asit çözeltisine batırılması işlemine ağartma denilmektedir (VĠTĠELLO, 1995). Ajur: Madeni eserlerin üzerine kesici ve delici aletler kullanarak, delikli süslemelerin yapıldığı tekniğe "delik işi", "kesme" veya "ajur" tekniği adı verilmektedir (ERGĠNSOY, 1978). Akik: Kuvars cinsi çok sert ve güzel desenli bir taştır. Türklerce kutlu sayılmaktadır. Değişik renklerde ve merkezleri bir olan kürelerden oluşan kalsedon katmanlarından oluşur. En çok bilineni koyu kahverengi olanıdır (KUŞOĞLU, 1994). Alaşım: Ġki ya da daha fazla sayıda metalin, bileşen metallerin ayrı ayrı olduğundan daha iyi ya da daha dengeli özelliklere sahip olacak şekilde genellikle bir arada eritilerek oluşturulmuş bileşimidir (ĠKO, 1995). Altın: Yoğun, parlak sarı renkte, ışıltılı, üstün işleme kabiliyeti olan değerli bir metaldir. Dövülmeye ve haddelenmeye (soğuk şekillendirme) elverişli metaller içinde ilk sırayı alır. Bu özellikleri nedeniyle kolayca çok ince levhalar (altın yaprak) ve tel haline getirilebilir (ARAŞ, 1996).

25 6 Arda: Maden üzerine kazıma yapmak ve çıkrıkta çevrilen şeyleri yontmak için kullanılan çelik kalem. Arkeoloji: Kazı bilimi. Astar: Kalıp, külçe madenin levha durumuna getirilmiş biçimi. Astar gümüş genellikle 0,5 mm. ile 1,5 cm. arasındaki inceliktedir (KUŞOĞLU, 1994). Bakır: Hemen hemen tüm alaşımlarda renk veya belirli mekanik özellikler elde etmek için kullanılır. Değerli olmamasına karşın kuyumculukta son derece önemlidir. Altının aşınmaya karşı direncini artırmaktadır (VITIELLO, 1995). Başlık: Başa takılan ya da fese dikilen özellikle gümüşten ve gümüşle ilgili bütün tekniklerle yapılan süs eşyası. Ayrıca başlıklar biçim ve durumlarına göre fes, taç, tepelik gibi adlar alırlar (KUŞOĞLU, 1994). Bileği Taşı: Gümüş nesnelerin yapımında kullanılan aletlerin zamanla aşınan kısımlarını, kullanılır duruma getiren aşındırıcı taş (KUŞOĞLU, 1994). Bilezik: Kadınların kol ve bileklerini süslemek için taktıkları halka (ÖNDER, 1998). Broş: Değerli yaka iğnesi (ÖNDER, 1998). Cilalama: Genellikle zımparadan sonra, perdah tozu cilalayıcı bileşenleriyle dolu fırça ya da döner tekerler kullanılarak metale parlaklığın kazandırıldığı son bitirme aşaması (ĠKO, 1995). Çekiç: Gümüş astarının bir örs üzerinde biçimlenmesi ve her türlü tekniğin uygulamasında kullanılan el aletidir. Kullanıldığı alanlara göre farklı biçimler ve isimler almaktadır. Bunlar: Çukurlama çekici, Kakmacı çekici, Perdah çekici, Toplama çekici (KUŞOĞLU, 1994). Çift: Küçük nesneleri ve taşları tutmak için kullanılan pense (VITIELLO, 1995). Çökertme: Gümüş kakmacılıkta zemine çizilmiş desenin çevresindeki boşlukların çelik kalemler aracılığı ile vurarak indirme işlemi (KUŞOĞLU, 1994).

26 7 Delik işi ( kesme, ajur ): Madeni eserlerin üzerine, kesici ve delici aletler kullanılarak, delikli süslemelerin yapıldığı tekniğe delik işi kesme veya ajur tekniği denir. Delik işi tekniği ile süslemeler yapılırken, bazen maden tabakasının üzerine çizilen desenin zemin kısımları kesilerek çıkartılır; bazen de zemin bırakılarak desenler kesilip çıkartılır. Sonra kesilen kenarlar törpülenerek pürüzleri giderilir. Çelik kalemle zemini oyularak boşaltılmış eserlere denir. "Ajur", "Kafes Oyma ", "Maden Oyma" gibi değişik isimler almaktadır (KUŞOĞLU, 1994). Eğe: Maden üzerindeki pürüzleri gidermek için kullanılan çelik dişli alet. Kuyumculukta; balıksırtı, düz, sıçankuyruğu, üç kenar isimleriyle bilinenler en çok kullanılan çeşitleridir (KUŞOĞLU, 1994). Etnografya: Kavimleri karşılaştırarak inceleyen, kültür oluşumlarını araştıran bilim, budun betimi, kavmiyat. Façeta: Elmasın yontulmuş yüzlerinden her biri. Fakfon: Bakır, nikel ve çinkodan oluşan gümüş görünüşünde bir alaşım. Filigran: Altın veya gümüş metal üzerine, yine metalden yapılmış çok ince tellerle süsler yapılmasıdır. Bu teller, düz, burmalı, zig-zag veya örgü olabilir. Telkari diye de bilinir (ÖNDER, 1998). Freze: Boşluk açmak ya da bir taşı yuvaya yerleştirmek için kullanılan, bir dizi ufak çelik (ĠKO, 1995). Form: Biçim, şekil. Gerdanlık: Boyna takılan ziynettir. Çeşitleri çoktur. Günümüzde kolye diye adlandırılmıştır (ÖNDER, 1998). Güderse: Altın veya gümüş üzerine aynı malzeme ile hazırlanan küreciklerin çapının çok ufak boyutta olmasıdır. Gümüş: Ġşlenebilir, parlak-beyaz bir metaldir. Işığı en iyi yansıtabilen bu metal binlik sistemde ifade edilmektedir (VITIELLO, 1995). Granülasyon: Taneleme. Girift Bezeme: iç içe girmiş süsleme.

27 8 Hadde: Külçe madenden tel elde etmek için kullanılan, üstünde genişten dara doğru sıralanmış delikleri bulunan demir (KUŞOĞLU, 1994). Hasır Örgüsü: Haddeden geçirilmiş ince tellerle örülen örgü. En çok Trabzon yöresinde yapıldığı için bir adı da "Trabzon işi"dir (KUŞOĞLU, 1994). Kabartma: Gümüş kakmanın işçiliğinden değil de görüntüsünden yola çıkılarak verilen ad. Kakma: Sağlam fakat esnek bir destek kullanılarak rölyefin ters yüzünün çekiçlenmesiyle yüzey bezeme tekniği, Kabartma ile karşılaştırıldığında, daha küçük ölçekli ve daha ayrıntılıdır (ĠKO, 1995). Kalay: Gümüşî renkte olup çevre sıcaklığında oluşan asitlerden etkilenmez. Yüksek erime özelliği olan lehimler gerektiğinde kurşun ile alaşım halinde kullanılır (VITIELLO, 1996). Kalem: Altın ve gümüş levha ya da eşya üzerine çizilmiş her türlü kalem işi (ÖNDER, 1998). Kalsedon: Yapısında billurlaşmış kuvars ve amorf silis bulunan, mavimtırak beyaz renkte bir cins akik. Kaplama: Değersiz bir madenin; maliyetin düşük tutulması amacıyla değerli madenlerle kaplanması. Kaplama lehim, kaynak, eritme kaynak ve katı difüzyon metotlarıyla gerçekleştirilmektedir (VITIELLO, 1995). Kargaburun: Bir teli veya levhayı tutmak, çekmek veya eğmek için kullanılan uçları kullanım alanlarına göre farklılıklar gösteren alet (VITIELLO, 1995). Kaynak: Hiç lehim kullanılmadan gerçekleştirilen birleştirme işlemi. Parçalar, ortak kaynaşmayla, erikten maddeyle ya da erikten maddesiz, ocak ya da elektrikli ark kullanılarak, ya da kızgın katı-katı basınç uygulanmasıyla ya da çekiçle kaynaklanarak birleştirilir (ĠKO, 1995). Keski: Kesme kapasitesi, kesilebilen en kalın çaplı telle belirlenen kesici alet. (VITIELLO, 1995).

28 9 Kumlama: Gümüşçülükte pütürlü yüzey elde etmeye kumlama denir. Gerçek kumla yapılan kumlama ve çelik kalemle yapılan kumlama teknikleri vardır (KUŞOĞLU, 1994). Kuvars: Billurlaşmış silisin doğada çok yaygın bir türü. Kuyum: Değerli madenler ve taşlardan çeşitli teknikler kullanılarak yapılmış sanat değeri yüksek takı (KUŞOĞLU, 1994). Değerli metal ve taşlardan yapılan süs eşyası. Küpe: Kulağa takılan takıdır (ÖNDER, 1998). Lehim: Yumuşak lehim; kurşun-kalay karışımı lehimlerdir. Genelde yüksek ısılara tahammülü olmayan ürünlerin tamirinde kullanılır. Kuyumculukta lehim yerine kaynak tercih edilmektedir (VITIELLO, 1995). Maden: Yer kabuğunun bazı bölgelerinde çeşitli iç ve dış doğal etkenlerle oluşan, ekonomik yönden değer taşıyan mineral. Tabiattaki filizlerinden elde edildikten sonra eritilip dökülmeğe, istenilen biçimlerde kesilmeğe, dövülmeğe, her türlü biçimlendirmeğe ve üzerinde çeşitli nakışlar yapmaya elverişli maddeler (KUŞOĞLU, 1994). Makas: Uzun levhaları kesmek için özel şekilli ve rahat çalışmayı sağlayan makaslar kullanılmaktadır. Seri üretimlerde motorlu makaslardan yararlanılmaktadır (VITIELLO, 1995). Malafa: Yüzük ve bilezik imalinde kullanılan, konik şeklinde demirden mamul bir alettir. Malafa bir nevi örs vazifesi görerek çekiçle vurulan darbelerin şiddetini artırmaktadır. Boyları farklı olup geniş ve dar olanları mevcuttur, sapın yanında en ufak ve en büyük çapı belirten sayılar vardır (VITIELLO, 1995). Mandren: Hareketi sağlamak üzere bir aletin sapını sabitlemeye yarar. Kuyumculukta el ve kuyumcu frezelerinde görülmektedir (VITIELLO, 1995). Martela: Çekiç işi. Kakmacılıkta ve dövücülükte geniş yüzeylerin, çekiç ya da yüzeyi pürüzsüz kalem yardımıyla işlenmesidir (KUŞOĞLU, 1994). Masif: Dışı ve içi aynı madenden olan. Ġçi boş olmayan (KUŞOĞLU, 1994).

29 10 Mastar: Değerli taşların ölçümünde kullanılan alet. Yelpazeli veya levhalı taş mastarları olmak üzere iki çeşidi vardır (VITIELLO, 1995). Matkap: Delik açma aleti. Matkap Uçları: Kuyumculukta herhangi bir nesneye delik açmak amacıyla kullanılmaktadır. Delik açmak için frezeye takılan bir çelik matkap ucu kullanılır. Kuyumculukta kullanılan uçlar genelde "mızrak" tipi olanlardır (VITIELLO, 1995). Metal: Çok yüksek elektrik ve ısı iletkenliği, kendine özgü parlaklığı olan, oksijenli birleşimiyle çoğunlukla bazik oksitler veren madde. Metal İşleme: Ġnce bir zımba ya da kalemle bir parçanın yüzüne bir modelin çekiçle işlenmesi. Bir keski çekiciyle doğrudan yüzeye işlenmesiyle kabartmada kalıplama. Bu parça, genellikle mum ya da zift gibi bir yüzey üzerinde desteklenir ( ĠKO, 1995). Mıhlama: Değerli taş tutan metal bileşen ve taşın bu tür bir bileşen içinde sağlamlaştırılması işlemi (ĠKO, 1995). Mihengir: Bir uzunluğu kontrol etmeyi amaçlayan araç olup, örnek olarak ayağı yerleştirilecek bir kupanın simetri merkezini bulmaya yarar (VITIELLO, 1995). Mine: Toz cam ve maden oksidi karışımından elde edilmektedir. Mine için kullanılan toz cam; içinde % 50 çakmak taşı veya kum, % 35 kırmızı kurşun, % 15 soda veya potas bulunan yumuşak bir cam bileşimidir. Bu tozun içine renk vermem için bir miktarda maden oksidi katılmaktadır (ERGĠNSOY, 1978). Motif: Bir tablonun, bir figürün veyahut süslemenin esasını oluşturan örgeler. Müze: Sanat ve bilim eserlerinin veya sanat ve bilime yarayan nesnelerin saklandığı, halka gösterilmek için sergilendiği yer veya yapı. Nare: Dövücülerin kullandığı sert lifli ağaçtan ya da demirden yapılmış toplama çekici (KUŞOĞLU, 1994).

30 11 Ocak: Altın, gümüş gibi madenlerin bir pota içine konulup eritildiği yer. Altın ve gümüş eritmek için yüksek ısı gerektiğinden ocakta taş kömürü kullanılır (KUŞOĞLU, 1994). Oksit: Havadaki nem ile madeni eşyaların yüzeyinde ortaya çıkan pas. BU havadan oksijen alma işine demirde pas, gümüşte ise oksit adı verilmektedir. Demir oksitlenince çürür, gümüşte ise koruyucu ölü bir tabaka oluşur (KUŞOĞLU, 1994). Oksitleme: Yeni yapılan esere gümüş havası vermek için yapılan işlem. Oltu taşı: Erzurum un Oltu ilçesinde çıkartılan bir taş çeşididir. Rengi siyah. Kullanımı kolay olup iyi cila tutması nedeniyle kuyumculukta altın ve gümüş işçiliklerinde birlikte kullanılmaktadır (KUŞOĞLU, 1994). Oniks: Renkleri siyah ve beyaz olan, kalınca, daireleri düzgün bir akik türüdür (KUŞOĞLU, 1994). Örs: Dövücülükte külçe gümüşün astar durumuna getirildiği geniş yüzeyli demir aletin adı. "Deve boynu", "S", "T" örsü çeşitlerinden bir kaçıdır (KUŞOĞLU, 1994). Perçin: Kaynak ve lehim yapma yerine parçaları üst üste getirip sonra bir delik delinir ve deliğe geçirilen aynı madenlerden yapılmış çivi geçirilir ve çekiçlenir (KUŞOĞLU, 1994). Perdah: Nesne üzerindeki göze hoş gelmeyen çekiç darbelerini perdah çekici denen çekiçle giderme çalışması (KUŞOĞLU, 1994). Pota: Grafit ya da toprak özlü, bardak formunda, madeni eritmek için kullanılan kaptır. Ocağa rahat yerleştirebilmek için kenarlarında masanın tutabileceği çeperleri bulunmaktadır. Eriyen madenin rahat boşaltılmasını sağlayan şekilli ağza sahiptir (VITIELLO, 1995). Raslama(Yaslama): Alafranga mıhlamalarda açılan taş yuvalarına yerleştirilen taşları, çelik kalemlerle sıkıştırma işlemi (KUŞOĞLU, 1994). Saf altın: 24 ayar, 999,9 saflıkta saf altın, sadece rafinasyon işlemiyle elde edilen bir saflık düzeyidir (ĠKO, 1995).

31 12 Sanat: Ġnsanın bir zamanlar yaşamış olduğu duyguyu, kendinde canlandırdıktan sonra aynı duyguyu başkalarının da hissedebilmesi için hareket, ses, çizgi, renk veya kelimelerle belirlenen biçimlerle ifade etme ihtiyacından ortaya çıkan etkinliklerdir. Savat: Madeni eserlerin üzerine açılan yivlere ve yuvalara, başka cins ve renkte madenler yerine, bir kükürt ve maden karışımı olan siyah renkteki savat (niello) doldurularak eser üzerinde renk kontrastı elde etmek (ERGĠNSOY, 1978). Sırma: Haddeden defalarca geçirildikten sonra ince iplik durumuna getirilen gümüş ve altın (ÖNDER, 1998). Sıvama: Tornada şekillendirme. Silis: Kum, çakmaktaşı, kuvars gibi silisyumun oksijenli bileşimlerine verilen ad. Simendut: Gümüş kaplamalı, gümüş yaldızlı (KUŞOĞLU, 1994). Şahmerdan: Külçe gümüşten astar elde etmek için iner-çıkarlı küçük çekiçleri olan basit bir dövücülük tezgâhı (KUŞOĞLU, 1994). Şalimo: Sıvılaştırılmış gaz ile çalışan bir ısıtma aleti. Gümüşü tavlama, kaynak gibi her türlü yakma ve ısıtma işlemlerinde kullanılmaktadır (KUŞOĞLU, 1994). Takı: Ġnsanların bilek, boyun, bel, ayak bileği, kulak, parmak, burun v.b vücudun birçok yerine, çıplak ya da giysi üzerine taktıkları değerli ya da değersiz maden, boncuk ve taşlardan yapılmış süs eşyalarıdır (KUŞOĞLU, 1994). Talaş: Ağacın testere ile kesilmesi sırasında ağaçtan dökülen kırpıntılar. Gümüşçülükte talaş; ciladan, zaç(sulandırılmış sülfikasit) yağından, yaldızlamadan ve temizlemeden sonra madenin lekesiz olarak kurutulması için kullanılmaktadır (KUŞOĞLU, 1994). Tavlama: Metal veya alaşıma yumuşaklık ve işlenebilirlik kazandırmak takip edilecek işlem operasyonlarına metal ve alaşımı hazırlamaktır (ARAS, 1996). Teknik: Bir sanat, bir bilim, bir meslek dalında kullanılan yöntemlerin hepsi. Telkari: Diğer iki adı "vav işi", "çift işi" olan telkari tel ile yapıla-sanatlardan biridir (KUŞOĞLU, 1994).

32 13 Tenekar: Gümüş kaynağında kullanılan, sürüldüğü yerde gümüşün yürümesini sağlayan toz ya da sulandırılmış boraks (KUŞOĞLU, 1994). Testiye: Gümüş eserin üzerinde her türlü teknik çalışma bittikten sonra düzeltilmesi. Çeşitli eğelerle tesfiyeleme ile her türlü çapak, derin çizgi ve istenmeyen çıkıntılar, ince dişli su zımparasıyla temizlenirler (KUŞOĞLU, 1994). Tırtıl (Tertel): Çevresinde kertikler bulunan ve işlenecek parça üzerine bastırılarak bu kertiklerin izini parçaya basmaya yarayan çelik disk. Telkari tekniğinde bir süsleme şekli. Tokmak - (Çukurlama Tokmağı) : Çukurlamayı yapmada kullanılan çekicin adı. Bu çekiç genellikle sert lifli şimşir ağacından yapılır. Örs ve çekicin maden olması durumunda gümüş ağır darbelere dayanamaz, delinir, bu nedenle çukurlama tokmakları ağaçtan yapılmaktadır (KUŞOĞLU, 1994). Yaldız: Kimya yöntemleriyle malzemeleri değerli madenlerle kaplama. Yüzsürü: Siyah deniz mercanı. Yüzük: Parmağa takılan, kimileri halka kimileri ise değişik malzemeli takı (ÖNDER, 1998). Zülüflük: Kadın feslerinin kulak yanına gelen kısmına asılan, kulak zülüf ya da zülfe denilen kulak önü saçlarını örten (şekke) takı (KUŞOĞLU, 1994).

33 14 2.KAVRAMSAL ÇERÇEVE 2.1. Aydın İlinin Tanıtılması Ege Bölgesi nin önemli bir konumunda bulunan Aydın; tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuş, antik çağın Afrodisias, Milet, Alinda, Didyma, Nisa, Priene, Magnesia gibi önde gelen kentlerinde sayısız bilgin ve bilge kişiler yetişmiştir ( Bugünkü Aydın; kuzeyindeki Top Yatağı sırtında kurulan Tralles Kenti ile birlikte MÖ.2500 yılında Hititler zamanında gelişmiş, VII. yy.da Lydia zamanında da en parlak çağını yaşamıştır. Sırasıyla Neolitik, Kalkolitik, Tunç Çağları ile Frigya, Lidya, Pers, Roma ve Bizans çağlarını, yılları arasında Selçuklular, yılları arasında Menteşeoğulları, yılları arasında Aydınoğulları, yılları arasında Osmanlı dönemini yaşamıştır ( Aydın'ın Türk egemenliğinde bir yönetim birimi statüsü kazanması 1390 yılında Yıldırım Beyazıt'ın şehzadesi Ertuğrul Bey'in Vali olarak Aydın'a atanmasıyla başlamıştır. Selçuklularla birlikte Türk uygarlığının kültür varlığı ve eserleriyle donatılan Aydın, sosyal hizmetler, tarım ve mimaride uygar günlere şahit olmuştur. 25 Mayıs Eylül 1922 yılları arasında 40 aya yakın süren Yunan işgalinden sonra ve Kurtuluş Savaşının kazanılmasıyla birlikte 1923 yılında bağımsız bir il statüsüne kavuşan Aydın, günümüz Türkiye sinde de, geçmişte olduğu gibi, kültür, sanat, sanayi ve tarım başta olmak üzere pek çok alanda önemli bir yere sahiptir ( Aydın Ġli, orta ve batı kesiminde verimli ovalar, kuzey ve güneyi dağlar ile çevrili Büyük Menderes Havzası üzerinde 8007 km2 lik bir alan üzerine kuruludur. Doğusunda Denizli, batıda Ege Denizi, kuzeyde Ġzmir ve Manisa, güneyde ise Muğla illeriyle komşudur. Akdeniz ikliminin hâkim olduğu Aydın da yazlar sıcak ve kurak,

34 15 kışları ılık ve yağışlı geçer. Topraklarının % 37 si ormanlarla kaplıdır. Bunların beşte biri üretime elverişli koru ormanlarıdır ( Aydın Ġli nin toplam nüfusu kişidir. Ġl nüfusunun ülke genelinde olduğu gibi yaklaşık % 50 si erkek,% 50 si de kadındır. Nüfusun %59 u kent merkezlerinde, % 41 i ise kırsal kesimlerde yaşamını sürdürmektedir ( Aydın halkının kültür seviyesi yüksek düzeyde olup, yeniliğe ve gelişime açık insan yapısının egemen olduğu ilde yıl boyunca düzenlenen çeşitli kültürel ve sanatsal etkinlikler sosyal yaşamın vazgeçilmez bir parçası konumundadır. Ġl Merkezine bağlı 16 ilçesi vardır. Bunlar: Bozdoğan, Buharkent, Çine, Didim, Germencik, Ġncirliova, Karacasu, Karpuzlu, Koçarlı, Köşk, Kuşadası, Kuyucak, Nazilli, Söke, Sultanhisar ve Yenipazar'dır. Aydın ilinde okur-yazarlık oranı 2009 yılında erkeklerde % 96, kadınlarda % 86 dır. Okullaşma oranı 2009 yılı sonu verilerine göre, okul öncesi eğitimde ülkemizde %37iken Aydın da %44; ilköğretimde ülkemizde %98 iken Aydın da %100, orta öğretimde ülkemizde %65 iken, Aydın da %70 oranındadır ( Adnan Menderes Üniversitesi 1993 akademik yılında eğitime başlamış olup, 39 birimde yaklaşık 1200 akademik personel ve öğrenci ile eğitim-öğretim, araştırma, yayın ve danışmanlık hizmetlerini sürdürmektedir ( Antik kentleriyle açık hava müzesi görünümünde olan Büyük Menderes Vadisi, tarihin bilinen devirlerinden beri çeşitli uygarlıklara merkez olmuştur. Halen ziyarete açık 8 (Afrodisias, Nysa, Alinda, Alabanda, Mağnezia, Pirene, Milet ve Didim) Ören yeri olmak üzere toplam 21 adet Ören yeri mevcuttur. Aydın da yaklaşık 700 civarında kültür varlığı tescillidir ( Aydın halk kültüründe efeler ve efelik önemli bir kültürel değer olarak göze çarpmaktadır. Aydın her yıl kış aylarında düzenlenen deve güreşleri, halk oyunları (zeybek oyunları), efelik kültürü, asker uğurlama, incir (Germencik, Ġncirliova), erik (Umurlu), çilek, portakal (Sultanhisar), pamuk (Söke) festivalleri, keçi kılından

35 16 dokumacılık (Bozdoğan), el sanatları ( iğne oyası, nakıs, simli islemeler, havut deve süslemeciliği-semercilik, Türkmen ve Yörük kilimleri, heybeleri ) ile ünlüdür ( Türkiye ölçeğinde zengin bir turizm potansiyel ve çeşitliliğine sahip olan Aydın da; Kuşadası ve Didim de deniz turizmi, ilin genelinde ise termal turizm, gençlik, kültür ve sanat turizmi, eko turizm, kongre turizmi, yayla turizmi, kamp ve karavan turizmi türleri yılın 12 ayı boyunca iklimin de elverişli olmasının avantajı ile sürdürülmektedir. Ġlin en önemli turizm değerleri Kuşadası ve Didim plajları ile Dilek Yarımadası Milli Parkı dır. Turizm, tarımdan sonra Aydın ın ikinci gelir kaynağıdır. Büyük Menderes Ovası nın verimli toprakları üzerine kurulu ilde, tarımın hemen her dalında faaliyet gösterilir. Ġl, zeytin, incir, kestane üretiminde Türkiye genelinde 1. sırada, pamuk üretiminde Şanlıurfa dan sonra 2.sırada yer almaktadır. Ġlin ülkemiz tarımsal üretimindeki payı % 3,5 civarındadır. Aydın Ġli son yıllarda hayvancılık alanında da önemli bir atılım içine girmiştir ( Ġki ayrı organize sanayi bölgesi bulunan Aydın Ġli nde sanayi ve ticaret sağladığı istihdam ve ilin toplam gelirine katkısı ile oldukça önem arz eder. Ġlden çeşitli ülkelere; pamuklu dokuma, salamura zeytin, konserve, işlenmiş incir gibi tarımsal ürünler, tarım makineleri, zeytinyağı makineleri, otomotiv yan sanayi ürünleri, beyaz eşya ürünleri, yer altı servetleri feldspat, kuvars, mermer ile şişelenmiş içme suları ihraç edilmektedir ( Ġlin önemli maden varlıkları linyit kömürü ve zımpara taşı mermer, demir, feldspat, kuvars, kükürt, tuğla-kiremit hammaddesidir. Porselen, vitrifiye seramik hammaddesi olan feldspat ve kuvarsın ildeki üretimi ülke toplam üretiminin yaklaşık %95 ini oluşturacak şekilde Çine ve Karpuzlu yöresindeki maden rezervlerinden karşılanır (

36 Aydın Müzesi Hakkında Genel Bilgi Daha önce modern anlamda bir müzesi olmayan Aydın ilinde müze kurma fikri ilk olarak 1948 lerde ortaya çıkmıştır. Eserlerin Erkek Sanat Enstitüsü nde toplanması için ayrılan ödenekle eserler toplanmıştır ( Aydın da ilk müze Aydın Halkevi nin bir kolu olarak açılmıştır. 16 Şubat 1959 tarihinde Depo Statüsünde kurulmuştur tarihinde Zafer Ġlkokulu na taşınan Aydın Müzesi,17 Şubat 1969 da Arkeolog Şakire Erkanlı nın Müze Müdürlüğü ne atanmasıyla Aydın Müzesi Müdürlüğü ismini almıştır (EPĠKMAN, 1967: 7). Yeni müze binası yapımı için 1967 yılında inşaata başlanılmış olup, Türkiye Büyük Millet Meclisi nin açılışının 50.yılı olan 23 Nisan 1973 te yeni müze binası özel bir törenle ziyarete açılmıştır. En son yılları arasında tadilat ve yeni teşhir çalışmaları için kapatılmıştır (YENER, 2004: 6). Ardından 23 Mayıs 2003 tarihinde Müzeler Haftasında Kültür ve Turizm Bakanı Erkan Mumcu nun ziyaretiyle halkın ziyaretine açılmıştır (ÖZKAN, 2004: 6). Fotoğraf 1. Aydın Müzesi (

37 18 Aydın Müzesi nin çekirdeğini Halkevi Müzesi nin eserleri teşkil etmiştir (GÜNEŞ, 2003: 54). Bugün, özellikle etnografya seksiyonundaki yöreye özgü etnografik eserler ile Arkeoloji seksiyonundaki Tralleis kökenli pişmiş toprak eserleri ve ayrıca Müzenin sorumluluk alanında bulunan sikke defineleriyle önemli bir kazanıma sahiptir( Özellikle Roma devrinde yapılmış olan Roma Ġmparatorları gümüş sikke koleksiyonu olan Kızıldere Definesi, her müzenin sahip olmak isteyip de sahip olamadığı bir definedir. Kızıldere Definesi (M.S ) yılları arasında görev yapan 29 imparator ve 9 imparatoriçeden oluşmaktadır (ÖZKAN, 2005: 37). Aydın Müzesi bugün 40 bine yakın envanterlik esere sahiptir. Geniş bir bahçe içerisinde yer alan müze binasında Aydın Ġl sınırları içerisinde yer alan Tralleis, Magnesia, Alinda, Alabanda, Nysa, Amyzon, Piginda, Harpasa, Myus, Pygela, Orthosia, Mastaura gibi antik kentlerden gelen çeşitli dönemlere ait taş eserler sergilenmektedir. Bu eserler, heykeller, lahitler, sütun ve sütun başlıkları, altarlar, mezar stelleri, Ġslâmi mezar taşları, mil taşları, yazıtlı ve kabartmalı stellerle çeşitli mimari parçalar sayılabilir. Aydın Müzesinde 2004 yılı sonu itibariyle Adet eser bulunmaktadır ( Müze Arkeoloji, Nümizmatik (Sikke) ve Etnografya bölümlerinden oluşturulmuştur. Arkeolojik Eserler Bölümü: Eserler kronolojik bir sıraya göre sergilenmektedir. Prehistorik dönem eserlerinin yanı sıra, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı döneminin en güzel örneklerini görmek mümkündür. Bunlar; el baltaları, kesici ve delici aletler, idoller, ağırşaklar, pişmiş toprak seramik örnekleri, kandiller, mask ve heykelcikler, cam objeler, altın, gümüş ve bronzdan yapılmış takılar, tıp aletleri, makyaj malzemeleri ve silahlardır (

38 19 Helenistik Dönem Tralleis heykeltıraşçılığının en güzel örneklerinden Athena büstü, Nike heykeli, Satyr heykeli, çeşitli heykel ve kabartmalar ile Tralleis nekropolünde yapılan kurtarma kazılarında elde edilen çok sayıda terrakota, kandil, unguentarium ve oyuncak figürinler özel bir koleksiyon oluşturmaktadır ( Nümizmatik (Sikke) Eserler Bölümü: Grek, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu, Osmanlı gibi çeşitli dönemlere ait altın, gümüş, bakır ve bronz sikkeler sergilenmektedir. Etnografik Eserler Bölümü: Bölgenin zengin halk sanat ürünlerinin sergilendiği bölümdür. Halı, kilim, cicim, sumak gibi dokuma örnekleri, efe kıyafetleri, sırmalı simli kadın kıyafetleri, oyalı yazmalar, tepelik, kemer, kolye, bilezik, küpe ve yüzük gibi gümüş takılar, hamam takımları, el yazması Kuran ve kitaplar, sigara ağızlıkları, kalyenler, tas, lenger, sahan, ibrik, sefer tası, kazan ve sini gibi bakır mutfak kapları, dibek, kahve değirmeni, kahve soğutacağı, takunya gibi ahşap eserler, kılıç, kama, çakmaklı tüfek, tabanca gibi silahlar sergilenmektedir Maden İşleri ve Kuyumculuğun Tarihçesi Maden İşlerinin Tarihçesi Çeşitli madenlerden, çeşitli teknikler uygulayarak ürünler yapma ve bezeme sanatı olan maden sanatı, madenlerin keşfedilmesine ve özelliklerinin anlaşılmasına bağlı olarak gelişmiştir. Tarihi çağlardan önce demirin bulunması birçok av ve korunma aletlerinin yapımını sağlamıştır. Demiri şekillendirmede ustaların beceri kazanmaları önce yaptıkları aletleri daha kullanışlı ve süslü yapmalarına imkan tanımıştır. Bu çağda yapılan başlıca demir işler silahlar ve kapı kilitleri olmuştur(çalişkan, 1976: 15).

39 20 Milattan sonra yılları Mısır sanatının en yüksek devresi olan yıllardır. Bu yıllarda tahtadan kapı kilitlerini ilk yapan Mısırlı ustalar olmuştur. Yapılarda can ve mal güvenliği kilidin kapıya takılmasıyla sağlanmıştır. Mısırlılardan gördükleri kapı kilitlerinin benzerini Romalılar tarihte ilk olarak demirden yapmışlardır. Madeni kilit yapımı demir işlerin yapılara uygulanmasının başlangıcı olmuştur. Romalılar kilidi madeni bir kutu içine saptayarak bunu kapıya ve kasaya tutturulmuş halkalara geçirmekle asma kilidi yapmışlardır. Ancak bu asma kilitlerin süsleme sanatı yönünden hiç bir sanat değerleri yoktur. Kapılar üzerine tunçtan süslü olarak yapılmış kilitlerin sanat değeri yüksektir. Bu işler süslü kilit yapımının öncüleri sayılırlar (ÇALIŞKAN, 1976: 15). 13 üncü yüzyılın başlarına kadar bütün süslü demir işler bilek ve çekiç kuvvetiyle demir takozun dövülerek şekillendirilmesi sonucu yapılmıştır. 13 üncü yüzyılın sonlarına doğru takoz halindeki demir gereç sıcak dövülerek kesiti inceltilmiş ve sac haline getirilmiştir. Endüstrideki bu gelişme süslemede de her memlekette bu işlere karşı ilgi uyandırmıştır (ÇALIŞKAN, 1976: 15). Türk maden sanatının uzun bir gelişim süreci vardır. Orta Asya dan başlayan bu gelişim, Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları ile sürer ve Osmanlılara kadar uzanır. Ġslam maden sanatı içinde Büyük Selçuklu dönemi, gerek yapım tekniği gerek form bakımından öncü tiplerin ortaya çıktığı bir evredir. Büyük Selçukluların maden sanatı konusunda verdikleri ürünler, dünya müzelerindeki koleksiyonlar arasında önde gelen örneklerdir ( Bu alanda tarih içerisinde önemli ilerleme kaydeden ve değerli eserler veren Türkler de, maden işçiliğinin en eski örnekleri Altay, Orhon ve Yenisey dolaylarında yapılan kazılarda bulunmuştur. Altın, bakır ve tunçtan yapılmış çeşitli eşyalar yanında, demir işçiliğinin özel bir yönü vardır. Orta Asya Türkleri, eski Çin ve Arap kaynaklarında, demir üreten ve bunu en iyi işleyen kavim diye anılmaktadır. Ġranlılar ise Türkleri çeliğe bürünmüş millet diye adlandırmıştır (Türk El Sanatları, 1969: 109).

40 21 Türkler de Osmanlılar a gelinceye kadar her türlü maden ve süsleme teknikleri denenmiş, çeşitli formlar geliştirilmiş, Osmanlılar a hazır oturmuş bir maden sanatı miras kalmıştır. Büyük Selçuklu Devleti nin yıkılması ve Ġslam maden sanatının gerilemesinden sonra, Anadolu ve Balkanlar da Osmanlı Ġmparatorluğu yayılmaya başlamıştı. Osmanlı Devleti nin kurulmasıyla Anadolu ve Balkanlar daki madenlerde yoğun bir faaliyet başlamış ve bunun sonucunda Osmanlı devri maden sanatı doruk noktasına ulaşmıştır (AHMETBEYOĞLU, 2002: 85). Anadolu Selçukluları döneminden, öteki sanat dallarından farklı olarak, çok az madeni yapıt günümüze gelmiştir. Kalanlardan da gerek teknik gerek malzeme bakımından Büyük Selçuklu geleneğinin sürmüş olduğu anlaşılmaktadır. Bu dönemin malzemesi genelde tunçtur. Bu döneme bir örnek olarak Beyşehir Eşrefoğlu Camii nde bulunmuş olan yuvarlak karınlı Cami Kandili (1280), Ankara Etnografya Müzesi verilebilir. Artuklular a ait pek çok bronz yapıtın, 12. ve 13. yüzyıl maden sanatı içinde ayrı ve önemli bir yeri vardır. Bu dönemde malzeme tunçtan pirince dönmüştür. Ayrıca kazıma tekniği, gümüş ve bakır kakma figürlü kompozisyonlar, özellikle de figürlü kufi yazının olağan üstü örnekleri bu dönem içinde toplanmaktadır ( Selçuklu maden sanatından tanıdığımız kakma tekniğinin 14. yüzyılda Osmanlılar tarafından geniş şekilde uygulanması, dönemin göze çarpan özelliğidir. Kakma tekniği, daha sonraki yüzyıllarda Osmanlı maden ustalarınca bu denli yoğun biçimde uygulanmamıştır ( Özellikle altın ve gümüş madenleri açısından zengin Balkan topraklarının fethiyle Osmanlılar hem hammadde kaynaklarına, hem de köklü bir geçmişe sahip maden sanatçılarına kavuşmuşlardır. Delik işi, kabartma ve kazıma teknikleriyle işlenmiş, rumî ve hatayîlerle bezenmiş bu kandillerin günümüze gelen örneklerinin sayıca çokluğu, bunların 15. yüzyılın ikinci yarısında bolca yapıldığını gösterir. Bu dönemin madeni eserleri arasında şamdanlar da önemli bir yer tutar (

41 22 Günümüze kalan Osmanlı madeni eserleri arasında, 16. Yüzyıla rast gelen, Sultan II. Bayezid dönemine ait olanların fazlalığı dikkati çeker. II. Bayezid in değerli eşya tutkusu, sanata olumlu etki yaptığı; yeni eserler yaratmak, sanatçıların korunma ve teşvikinde itici bir güç oluşturduğu bir gerçektir. Osmanlı sanatının her dalı için bir okul işlevi gören Ehli Hiref teşkilatı bu dönemde kurulmuştur ( Fotoğraf 2.Ajur Tekniği Örneği (www. turkishtime.org) Fotoğraf 3. Ajur Tekniğiyle Buhurdanlık (www. turkishtime.org) Özellikle de Tebriz ve Mısır ın fethi sonrası, 16. yüzyılın ortalarında, belirgin etkilerden arınan Osmanlı maden sanatı, kendi özgün biçimini bulmuştur. Bu yüzyılda yapılan kazıma, kabartma, telkari, delik işi, savat, kakma ve kaplama teknikleriyle süslü eserlerin üzerinde genellikle birkaç süsleme tekniği birden uygulanmıştır. Ancak bu dönemin genel karakterini en iyi yansıtan bölüm, kuşkusuz değerli taşlarla süslü madeni eserlerdir ( 17. yüzyıl süsleme motiflerinde, 16. yüzyıl klasik biçimlerinin yanı sıra, çiçekler de görülmeye başlanır. Batı etkisiyle ortaya çıkan bu motif, Türk üslubunda işlenmiş çiçek motifleriyle kompoze edilmiştir. Dönemin, çoğunlukla kazıma tekniğiyle bezenmiş bakır eserlerinde örgü frizleri, hayat ağacı, Mührü Süleyman, balık gibi geleneksel motiflerin yanı sıra, dönemin gümüş eşyasından tanıdığımız nar çiçekleri, lale gibi natüralist desenlere de rastlanır. 18. yüzyılın başında kısmen geleneksel kalıplara bağlı kaldığı görülen Osmanlı maden sanatı, 17. yüzyılın natüralist üslubunu devam ettirir (

42 23 Geç 18. yüzyıl ve 19. yüzyıl Osmanlı maden sanatı ise, tümüyle Batı zevkini yansıtacak bir görünümdedir. Artık 16. ve 17. yüzyılın klasik Osmanlı biçim ve motifleri, yerlerini Avrupa dan ithal edilen Barok ve Rokoko form ve desenlerine bırakmıştır. Bu dönemde, Batı ürünlerini taklit etmeye çalışan Osmanlı maden sanatının özellikle kazıma tekniğinde başarılı olduğu ve dönemin revaçta malzemesi olan kahve takımları, ibrik, tepsi, maşrapa, ayna gibi parçalarda iyi örnekler yarattığı görülmektedir. Osmanlı maden sanatının Türk Rokokosu doğrultusunda yarattığı eserleri incelerken, bir zevk değişimini de görürüz. Kakma eserlerde ve kuyumculukta klasik dönemin yakut, zümrüt, lâl gibi renkli taşlarının yerini yontulmuş elmas, inci almakta; minecilik rağbet bulmaktadır. Ustalık isteyen kalem işi kabartmanın yerini, kalıpla çakma almıştır ( Fotoğraf 4. Mıhlama Örneği (www. turkishtime.org) Fotoğraf 5. Kalıp Örneği (www. turkishtime.org) 19. yüzyıl Osmanlı dünyasının değişen siyasi ve ekonomik yapısı, Osmanlı sanatını da etkilemiştir. Saraydaki Ehli Hiref teşkilatının giderek zayıflaması ve 19. yüzyılda tamamen ortadan kalkması, mali sıkıntılar, Osmanlı sanatındaki parlak evreleri sona erdirir. Devletin giderek artan bir sıklıkta Hazine deki altın, gümüş, hatta bakır eşyayı eritmek üzere Darphane ye yollaması, eritilerek yeniden kullanılabilen madeni malzemeye dayalı Osmanlı maden sanatından günümüze kalan eserlerin, kaynakların sözünü ettiği zenginliği yansıtamaması sonucunu doğurmuştur. Sadece çoğu türbe ve camilere vakfedildiği için elde kalan eserler ile Saray Hazinesi nde korunabilen

43 24 malzeme, Osmanlı sanatının bu dalındaki üslup ve işçilik zenginliğini göstermektedir. ( Fotoğraf 6. Kazıma Örneği (www. turkishtime.org) Kısaca gördüğümüz gibi maden sanatı, form, teknik ve değişen malzemeler içinde her yüzyılda farklı görünümlere bürünmüştür. Genel olarak, gümüş ve altın objelerin Osmanlı metal işçiliğinin doruk noktası olduğu ifade edilebilir. Değişik bir teknik olan altınlama, Osmanlı maden sanatında sık uygulanmıştır. Gümüşten sonra altınla kaplanmış bakır, en uygun malzeme olmuştur. Bu teknik Osmanlı sanatında Tombak olarak tanınmaktadır. Altınlama tekniğinin, Orta Asya da ele geçen metal buluntular üzerinde uygulandığı görülmüştür. Nişapur da yapılan kazılarda altınlanmış ahşap ve bronz eserler, özellikle kemer tokaları ve at koşum plakaları üzerinde aynı tekniğe rastlanmaktadır (AHMETBEYOĞLU, 2002: 85). Maden sanatı Türkler de de, birçok alanda öncü olarak, meslek dallarının oluşumunu sağlamıştır. Bunlar arasında bakırcılık, dökümcülük, demircilik ve günümüz takılarının oluşum yeri olan kuyumculuk sayılabilir. Kuyumculuğun Tarihçesi Ġlk insanlar, beslenmek ve giyinmek için avladıkları hayvanların deri ve kemiklerinden çeşitli takılar yapmışlardır. Yapılan bu takıların malzemeleri camın ve özellikle de madenin keşfiyle değişerek günümüz kuyumculuğuna ulaşmıştır. Kuyumculuk, değerli değersiz, metal ve metal olmayan hammaddeleri işlemek suretiyle ortaya koyma sanatıdır (VITIELLO, 1995: 1). Başka bir ifadeyle kuyumculuk;

44 25 kıymetli soy madenlerle değerli taşlardan süs eşyası, takı ve mücevher gibi eşyaları yapma sanatıdır. Yapılan bu eşyalara da kuyum adı verilmektedir (AYTER, 1996: 1). Takının tarihi günümüzden yaklaşık yıl öncesine tekabül eden Üst Paleolotik Çağ a kadar uzanmaktadır. Ancak gerçek manada kuyumculuğun M.Ö li yıllarda Mısır, Mezopotamya ve Anadolu da başladığına dair birer delil olan karışık takı kompozisyonları bulunmuştur. Yine bu yıllarda Sümerlerin Mezopotamya bölgesindeki Ur Kenti nde altın ve gümüşü işlediklerine dair buluntular vardır ( Takı deyince akla ilk olarak süslenme gelse bile takılar sadece süslenme amacıyla kullanılmamış; ilk çağda kabile fertlerini belirlemekte bir ayırt edici, krallık döneminde insanların konumuna göre bir derecelendirme unsuru olmuştur. Örneğin; kral ve devlet adamları yüzüklerini işaret parmaklarına takmışlardır. Aynı zamanda tanrı krallar ve rahipler, sahip oldukları güçleri üzerlerinde taşıdıkları sembollerden alırlardı. Bu simgeler o zamana kadar keşfedilmiş kıymetli taş ve madenlerden yapılırlardı. Ġşte bu sembollerdir ki günümüz takılarının kaynağıdır. Yani insanoğlu binlerce yıl içinde kurduğu çeşitli medeniyetlerle kendi yapar kendi tapar misali icat ettikleri tanrıları ile belki bilerek belki de bilmeyerek günümüz kuyumculuğunun temellerini atmışlardır (KUŞOĞLU, 1998: 12). Büyünün mistik atmosferiyle süren bu gelenek; insanlara, kemikler, dişler, deniz kabukları, kutsal ağaç parçacıkları, tüyler, değerli taşlar ve renk renk boyaları sürüp sürüştürmüştür. Modern zamanların dışında yaşamakta olan topluluklarda renklerin ve takıların dili büyü ve dinle yakından ilişkilidir. Mavi boncuk takmak, tıpkı fala inanma falsız da kalma misali çokça yapılan bir örnektir (KUŞOĞLU, 1998: 12). Takı zenginlik göstergesi ve süslenme aracı olduğu gibi insan hayatını kolaylaştırıcı özelliği de taşımıştır. Örneğin Anadolu kadını halhalı küçük çocuklarının kol ya da ayak bileklerine takarak tarla ve bahçede çalışmıştır. Çalışmaya dalan kadın çocuğunun nerede olduğunu halhal sesiyle bulmuştur.

45 26 Takılar, kadınlar kadar erkekler için de üretilmiştir. Pazubent ya da küpeler bunun örneğidir. Düş gücünün renkliliğini taşıyan takılar çok pahalı mücevherlerle süslendiği gibi gümüşün metalik renginde de kendine yer bulur. Ġnce bele gümüş kemer ifadesi sadece takıyla sınırlı olmayıp birçok çağrışımıyla bize ince belli güzelleri de anlatır (KUŞOĞLU, 1998: 7). Ġnsan ve hayvan figürlerinin çokluğu ile dikkat çeken Helenistik dönem takıları, bol granülasyon ve filigre ile zenginleştirilmiştir. Hellenistik dönem, sadece değerli metallerin ve kimi zaman da yarı değerli taşların kullanıldığı takıların yerini artık değerli taşlarla bezeli mücevherlerin aldığı dönemdir. Büyük Ġskender'in doğu seferleriyle Anadolu'ya taşınan zümrüt, yakut, agat, aquamarin, grena, karneol, sard, plasma, amatist gibi değerli taşlar, Hellenistik dönem takılarına yerleşmiştir ( Ġçinde yaşadığımız Anadolu coğrafyası yukarıda da bahsedildiği gibi, dünya kuyumculuğunun doğum yeri sayılabilir. Anadolu da bulunan ilk kuyumculuk örnekleri tunç çağı eserleri arasında yer alıp, günümüzden beş bin yıl öncesine kadar uzanan bir zaman dilimi içinde yer alan bu şaheserler, bu topraklarda yaşamış sanatçılar tarafından hazırlanmıştır. Alacahöyük, Boğazköy, Truva, Eskiyapar hazineleri bize bunu göstermektedir. Anadolu'ya yayılmış eski uygarlıklarda fildişi ve değerli taşların işlenmesi biliniyordu. Selçuklular, Bizans kuyumcuları ile doğu ustalarının tekniklerini birleştirerek yeni bir sentez yaratmışlardır. Lonca geleneği içinde sanatlarını sürdüren Selçuklu kuyumcuları ve daha sonra yaşayan Osmanlı ustalar Davut Peygamber' in, kuyumculuk mesleğinin piri olduğu inancındaydılar. Selçukluların, Horasan ve Heraf'taki kuyumculuk merkezlerinin başkent oluşuyla Konya'da katılmıştı. Artuklu Beyliği'nin kuyumculukta önemli şehirleri olan Mardin, Şanlıurfa ve Diyarbakır ustalarıyla ünlüydü. Osmanlı döneminde, eski zamanların bütün ustalarından ve kuyumculuk geleneklerinden yararlanılmıştır (DEMĠRBAĞ, 1996: 16).

46 27 Tarihin en eski milletlerinden olan Türkler de de kuyumculuğun eski, köklü ve renkli bir tarihi vardır. Eski Türkler' de "KUYMAK" madeni eritmek, "KUYUM" ise tunç dökümü anlamına gelen sözcüklerdir. Bu iş kolunda eser verenlere, değerli madeni eritip, şekillendirmeleri nedeniyle "Kuyumcu" denmesi bu sözcüklere dayanır. Kuyumculuk, değerli maden ve taşlarla ilgili olarak pek çok uzman kişinin ortak çalışması ile ortaya çıkabilen, ürünler veren bir meslektir (DEMĠRBAĞ, 1996: 15). Ġşte binlerce yıllık geçmişi olan Türk toplumu da değişe gelişe özellikle doğum ve evlilik gibi mutlu günlerle töreleştirdiği adetleriyle büyük bir medeniyet meydana getirmiştir. Orta Asya dan başlayıp çeşitli adlar altında kurdukları çok sayıdaki Türk devletleriyle, dünya giyim kuşam sanatına büyük katkılarda bulunmuşlardır. Öncelikle Uygur Türkleri, daha sonraları Selçuklu ve en önemlisi ise Osmanlı medeniyeti, bıraktıkları kuyumculuk eserleriyle de, bütün dünyayı, özellikle de batı dünyasını uzun müddet hayran bırakmıştır (KUŞOĞLU, 1998: 12). Osmanlı da ilk dönemlerde daha sade olan takılar, sonraları giyimin ayrılmaz bir parçası haline dönüştü ve giderek daha gösterişli olmaya başladı. Sorguç, istefan, zülüflük, enselik, saç bağı, gerdanlık, iğne, çelenk, küpe, bilezik, yüzük, zengir, mühür, nişan, halhal, pazubent, düğme, çaprast, zincir, saat, köstek, kemer, kemer tokası gibi takılar, en çok tercih edilen parçalardı. Osmanlı'da değerli maden ve taşlar, yalnız takılarda da kullanılmazdı. Kur'an kabı, askı, kılıç, hançer, gaddare, gürz, tüfek, teşbih, bardak, matara, kâse, şerbetlik, maşrapa, zarf, kutu, sandık, şamdan, buhurdan, gülabdan, kaşık, nargile, yazı takımı, yelpaze, ayna, tarak, kamçı, sadak, Kâbe Armağanları gibi eşyaların süslenmesinde de kullanılırdı. Altın, gümüş ve değerli taşlar kullanılarak yapılan taht, beşik, örtü, kaftan, zırh, at koşum takımı gibi büyük parçalar ise özellikle Osmanlı Ġmparatorluğu'nun gücünü simgeliyordu. Balkanlardan ve Ġran'dan getirtilen kuyumcu ustaları ile Türk ustaların yanına geç dönemlerde katılan Ermeni ustaların kakma, çalma, oyma, savat, telkari, hasır, mıhlama gibi tekniklerle çalıştıkları Osmanlı takılarının en önemli özelliği,

47 28 Ġmparatorluğun çoğulcu yapısını yansıtan çeşitliliğiydi. Çok değişik parçaların yan yana kullanılması bir yana farklı tarza sahip, karşıt renklerin de büyük bir uyumla kullanıldığı takılar, Osmanlı Ġmparatorluğu'nun özgünlüğünü yaratıyordu (KUŞOĞLU, 1998: 12). Türkiye kuyumculuğunun geleceği, bugün Anadolu'nun bu görkemli takı geleneğinin üzerinde biçimlenmektedir. Binlerce yılın içinden süzülüp gelen kuyum tekniklerinin incelikleri, detaylarda saklanan derinlik, birbirinin içinden geçerken başkalaşan kültürlerin izlerini süren tasarımların zenginliği, bu topraklarda yetişen kuyumculara mirastır. Anadolu takılarının mezar odalarından saraylara yaptığı yolculuğu şimdi onlar sürdürmektedir. Günümüzde takı, başta kutlama günlerinde kemer, evlilikte bağlılık unsuru olan yüzük, yatırım aracı olan altın ve giyimin tamamlayıcısı olan aksesuar olarak kullanılmaya devam edilmektedir Takıların Türk Etnografyasındaki Yeri Ġnsanların var oluşundan bu yana savaşta, şölende, düğünde ve günlük hayatta süslenmek doğa tutkusu olmuştur. Onun için medeniyetin ilk çağlarında dahi ağaçtan, hayvan kemiklerinden, sert taşlardan, camdan ve çeşitli madenlere kadar süs ve takı için göz kamaştırıcı eserler hazırladıkları görülmektedir. Bilim ve tekniğin çok kısır olduğu o zamanlarda insanların yaptığı eserler bu günkü tekniği düşündürmektedir (DEMĠRKAN, 1981: 110). Etnografya, kavimleri maddi kültürleri açısından inceleyen bilimdir. Halkın yarattığı, kendine özgü, tarihten süzülüp gelen maddi kültür varlıkları ve el sanatlarını kapsamaktadır. Giyimden, ev ve mutfak eşyalarına, halı, kilim, bezden kullanılan süs takılarına kadar ne varsa etnografik eser olarak sayılmaktadır (ÖNDER, 1998: 79). Ülkemizde bulunan arkeolojik müzelerin içerisinde etnografik eserler seksiyonu olduğu gibi etnografik müzeler de bulunmaktadır.

48 29 Tarihi süreç incelendiğinde, insanların, özellikle de kadınların yaşantısında önemli yeri olan takılar, maddi açıdan güven kaynağı, estetik açıdan ise mükemmel süs unsuru olmuşlardır. Süslenmek, güzel ve estetik görünmek isteği, her insanda çağlar boyunca az veya çok süregelmiştir. Geçmişten günümüze insanlar süslenmek için yüzük, bilezik, kolye takmış bazen de küpeleri kullanmıştır (DEMĠRTAŞ, 1996: 3). Ġslam geleneğinde altın, gümüş gibi değerli madenlerin ve taşların kullanımı yasaklanmamakla birlikte bunların kullanımında aşırılığa kaçınılmaması telkin edildiğinden, Osmanlı kuyumculuğu Kur an kabı, kılıç, hançer, gürz, gaddâre, tüfek, tespih, bardak, matara, kâse, şerbetlik, maşrapa, zarf, kutu, sandık, şamdan, buhurdan, gülabdan, kaşık, nargile, yazı takımı, yelpaze, ayna, tarak, askı, kamçı, sadak, Kâbe hediyeleri, taht, beşik, örtü, kaftan, at koşum takımı gibi küçük ve büyük boyutlu eşyalar, yani dekoratif eşya ve kullanıma yönelik eşyalardan başka sorguç, hotoz, zülüflük, enselik, saç bağı, gerdanlık, iğne, çelenk, küpe, bilezik, yüzük, zihgîr, halhal, pazubend, düğme, çap rast, zincir, saat, köstek, kemer, kemer tokası, muska ve hamaylı gibi örneklerini çoğaltabileceğimiz takı çeşitleri olarak da oldukça güzel eserler ortaya koymuştur (ÜLGEN, 1999: 238). Türk toplumunda düğünler, doğum günleri ve sünnet törenleri çok önemlidir. Özel anlarını gösterişli kılmak amacıyla çeşitli takılar kullanılması Türk toplumunda gelenekleşmiştir. Özellikle saray kadınlarının giyim kuşamında önemli bir yer tutan mücevherler, sadece takıları değil giysileri de süsleyerek ihtişam artırmaktaydı. Takı sadece gösteriş değil kimi zaman kadının yaşamını anlatan bir kimlik olmuştur. Başlıklardan sarkan altın pulların sayısı bazı yörelerde kadının kaç çocuğu olduğunu belirtirken, bazı yerlerde kadının kaç yıllık evli olduğu anlatır. Genç kızların, evli veya dul kadınların takılarında da farklılıklar görülür. Bin yıl öncesinden başlayıp, yaşadığımız güne kadar takılar ele alınıp incelendiğinde, her çağın tasarım yönünden kendine has özellikler sunmasına karşın,

49 30 kuyumcuların çalışma yöntemlerinde ve aletlerinde pek farklılık olmamıştır (DEMĠRTAŞ, 1996: 3). Osmanlı takılarının başında erkek ve kadınlara tarafından takılan sorguçlar gelmektedir. Osmanlı kuyumculuk eserlerinden kemerler ve yüzükler, hem erkekler hem de kadınlar tarafından kullanılmıştır. Gerdanlık, hemen her kesinden kadının kullandığı çok sevilen bir takı çeşidiydi (ÜLGEN, 1999: 236). Padişahların kıyafetlerinde de Osmanlı kuyumculuğunun sergilenmiştir. Örneğin Yıldırım Beyazıt ın altı düğmeli altın tellerle işlenmiş ve dokunmuş elbise giydiği bilinmektedir. Geçmiş uygarlıklar birikimlerini Anadolu nun farklı kentlerinde gelecek kuşaklara aktararak sürdürmektedir. Modern kuyumculuk da geleneksel el sanatlarını değişik tasarımlarla günümüze aktarmaktadır (ÜLGEN, 1999: 238) Takıların Sınıflandırılması Takılar farklı biçimde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflandırmalar tarih, dönem, maden, cinsiyet ve kullanım alanı şeklinde olmuştur. Çalışma alanı açısından en yararlı sınıflandırma kullanım yerine göre yapılan olarak belirlenmiştir. Buna göre takılar: Baş Takıları Alınlık: Fesin ön kısmından yanlara doğru sarkıtılarak kullanılan; çeşitli metal, boncuk ve taşlarla süslü, bolca zincirli takı türüdür (SERDAR, 2006: 134). Küpe: Kulağı süsleme güdüsünün evrensel simgesi olan küpelerin ilk örnekleri kulağa takılan sade halkla süslerdi ve kadına özgü bir takı sayılırdı. Daha sonraları özellikle altından, çok ince işçilik gösteren, dönemlerin özelliklerini ve süsleme tekniklerini yansıtan küpeler yapılmıştır (BĠNGÖL, 1999: 33). Anadolu kadınının en çok kullandığı takılardan biri olan küpeler biçim olarak fazla çeşitlilik göstermemektedir. Dikkati çeken özellik, son derece yalın olmalarına karşın, etkileyici görünümleridir.

50 31 Taçlar : Ġlk örneklerini ince altın, gümüş veya çok az da olsa tunç levhadan oval veya kısa kenarları yuvarlak, ortası rozet motifli olarak görmekteyiz. Repousse nokta veya zikzak bezemeli olanları da vardır. Tanrı ve insanlar için adak, sunu veya otorite göstergesi veya süs takısı anlamında kullanılmışlardır. Özel hayatta, doğumda, sevgi belirtisi olarak, şölenlerde, hastalıkta, ölümde ve cenazede kullanılırdı (BĠNGÖL, 1999: 33). Tepelik: Genellikle ortası bombeli yuvarlak bir tacı olan, göbeğinde bir taş yerleştirilmiş Anadolu kadınlarının başlarına giydiği süslü başlıktır. Genellikle savat tekniği kullanılıp çevresinden sıra zincirler sarmaktadır (ÖNDER, 1998: 248). Tepelikler genellikle kakma tekniklerinde olup, gümüş paraların zincirsiz olarak doğrudan doğruya fesin üzerine dikilmesiyle, fesin gümüş paralarla kaplanmasıdır (KUŞOĞLU, 1998: 32) Saç takıları Altın saç halkaları Anadolu da Tunç Çağı ndan beri görülmektedir. Alacahöyük mezarlarında iskeletin başının yanında bulunmuş olan halkaların, saçları toplamak ya da saçlara süs olarak takıldıkları var sayılmaktadır (BĠNGÖL, 1999: 33). Zülüflük-Yanak döven: Tepeliğin yanlarından sarkıtılarak kullanılan dairesel üçgen ve sembolik şekillerde zincir ve boncuklarla süslü askıdır. Genellikle telkari işçilikle yapılır. Baş hareket ettikçe yanaklara vuruş yapar (SERDAR, 2006: 134) Boyun Takıları Gerdanlık Pandantif: Kadın süs takılarının başında gelen gerdanlık; çok öğeli, boynu saran takılara verilen isimdir. Ġlk örnekleri kemikten, deniz kabuklarından, daha sonra altın, gümüş, tunç ve taşlardan yapılmıştır (BĠNGÖL, 1999: 33).

51 32 Hamaylı: Kordon ya da zincirle omuzdan bele çapraz olarak asılan; altın, gümüş gibi madenlerden yapılan dörtgen, üçgen ve yürek formunda, içinde muska bulunan işlemeli kutulardır (ÖNDER, 1998: 97). Kolye: Genellikle tek öğeli boyun takılarına kolye denilmektedir. Çeşitli halka ve formlardan oluşan öğesiz zincirler bu guruba girer (BĠNGÖL, 1999: 33). Günümüzde üç tür kolye vardır. Ġnci ve mercan dizilerinden oluşan, kuyumcuların kilit sistemiyle iki ucu birleştirilen ve mücevherlerden oluşanlardır (VITIELLO, 1995: 453). Anadolu kadınları parlaklığa, gösterişe çok önem verirler. Altını güneşin ışıltısı, gümüşü ayın parıltısı olarak kullanırlar ve altını daha çok tercih ederler. Çünkü altının ışıltısı boyundaki zerafeti daha çok etkiler. Boyuna takılan kolyeler kullanıldığı değerleriyle, öldükten sonra da kullanan kişilerin ve sahiplerinin aralarındaki bağın ne kadar önemli ve kuvvetli olduğunu gösterir. Bu değer, altının paslanmaması ve değerinden hiçbir şey kaybetmemesinden dolayı, kalıcılığın simgesi haline gelmiştir (ALKAŞI, 2001: 63) Bel Takıları Kemer: Kumaş, deri ve metalden yapılan ve bele dolanan kuşaktır. Madeni kemerler kakmalı, kabartmalı, gümüş savatlı, değerli taşlarla süslü, kafesli oymalı ve ajurludur. Ayrıca telkari tekniği ile yapılanları da vardır (ÖNDER, 1998: 137). Kemer tokası: Örgü veya kumaş kemerin ön tarafında iki ucu bir tokayla bağlanan altın, gümüş, pirinç ve bakır gibi madenlerden yapılan takıdır (ÖNDER, 1998: 138) Bilek ve El Takıları Bilezik: Kadınların kollarına taktıkları halka şeklindeki süs takısıdır. Ġlk insanın, hayvan derisinden bileklik yapmasından sonra madenlerin ve camın keşfi ile bileziği

52 33 madenden; madeni kullanarak da ağaçtan ve de camdan, akik taşından yaptığını görülmektedir (KUŞOĞLU, 1998: 81). Anadolu kadını tarafından en fazla kullanılan burma bilezikler ise, kalın dört telin burulmasından meydana gelir. Boyun kısmı düz bir levhanın yuvarlatılmasından oluşur. Dövme tekniğinde yapılmış olan başın içi boştur. Genelde burma bileziklerin başında hayvan figürleri kullanılmaktadır. Halhal: Küçük küreciklerinin içine maden parçası, güverse veya sert kum gibi malzemeler konulan; takıldığı zaman ses çıkaran takıdır. Sütün, top, zincir, burmalı, akarsu veya akıtmalı, dilimli, dilmeç, baklalı, savatlı, kabara, telkari, kalınca telden şeva, tor, yedek, Adana, Antep ve bademli gibi çeşitleri vardır (KUŞOĞLU, 1998: 80). Yüzük: Yuvarlak nesne anlamına gelen, el parmaklarına takılan, genelde tek parçadan oluşan takılardır. Yüzük halkası üzerinde genellikle değerli taşların oluşturduğu, kaş denilen bir çıkıntı vardır. Türklerde yüzük kaşları mühür olarak da kullanılmıştır. Yüzyıllar boyunca her toplumda yüzüklerin tarihsel, sanatsal, sosyal, dinsel görevleri ve önemleri olmuştur. Zengin toplumlarda yüzük gösterişli, ağır ve som altındandır (VITIELLO, 1995:445). Anadolu daki el sanatları, kadın ve erkek yüzüklerine çok içten bir yaklaşım getirmiştir. Çünkü yüzük, tek amaç için kullanılmaz, birçok işlevi vardır. Belki de yüzüğün en eski amacı süs eşyası olarak kullanılmasıydı. Bunun dışında belli amaçlar için kullanılan yüzükleri şöyle sıralayabiliriz: Mühür yüzüğü, anahtar yüzükler, unvan belirten yüzükler, evlilik ve nişan yüzükleri, büyü için kullanılan yüzükler, mevki belirten yüzükler vb. (ALKAŞI, 2001: 62). Bir başka grupta yazıtlı yüzüklerdir. Bunları da Kendi içinde gruplandırdığımız zaman şu başlıklar ortaya çıkar: sahibinin ismini belirtenler, hediye olanlar, ithaflar, mezara ait olanlardır (ALKAŞI, 2001: 63).

53 Kuyumculukta Kullanılan Araçlar Büyütücüler: Büyüteç, bir nesnenin, bir alaşımın veya bir taşın yüzeyinin incelenmesinde, kuyumculukta sıkça kullanılan bir alettir. En azından bir tarafı dışbükey olan iki taraflı cam bir mercek kullanılır. Çelik Kalemler: Engala kalemi, boşaltma kalemi, çılpa kalemi gibi isimler alırlar. Çekiç: Sertliği ve parlaklığı aktarmakta, saflığı ayarlanmaktadır. Sıcak metallerin çekiçlemesi esnasında ince bir demir tozu, çekiç ve örsten değerli metale iletilir. Çiftler (Pensler): Değişik alanlarda kullanılan ve değişik şekillerde adlandırılan bir alettir. Kuyumcular "çift" de demektedir. Küçük nesneleri ve taşları tutmak için kullanır. Şekil 1. Çiftler Domarika: Vernik yapımında kullanılan bir çeşit reçinedir. Eğeler: Tesviyecilikte kullanılmaktadır. Eğe, iki kısımdan oluşur; Ġlki aletin diş açılmış eğe kısmı olup diğeri kuyruktur ve sapın içine girmektedir. Bu tür eğelere, "saplı eğeler" denir. Eğe tek sıra veya çift sıra dişli olabilir. Diş boyu, uzunluk ve genişlikten farklılık gösterir. Diş boyu bir inç veya bir cm. düşen diş sayısıdır. Eğeler diş biçimlerine göre kalın, kaba, yarı kaba, ince ve çok ince olarak sınıflara ayrılırlar. Şekil 2. Eğeler

54 35 Faya Kâğıdı: Elmas mıhlamada kullanılır. Freze Uçları (Fisurlar): Sapları, matkap ucu gibi inceltilmiş ve değişik şekillere sahip bir çeşit eğedir. Her şekil kendi içinde numaralandırılmış olup, değişik çaptaki deliklerde kullanılırlar. Genelde bir deliğin (Dip kısmının) yuvarlatılması, bir kakmanın etrafının düzeltilmesi vb. işlerde kullanılır. En çok kullanılan Fisurlar, silindirik ve konik olanlarıdır. Normal eğelerin ulaşamayacağı girintili kısımlarda kullanılırlar. Dişlerinden dolayı taşlardan ayırt edilirler. Hem kuyumculukta, hem değerli taş yerleştirilmesinde kullanılırlar. Şekil 3. Freze Uçları 1) Küresel 2) Kozalak 3) Disk 4) Kesik koni 5) Dişleri uçta kupa (dişleri içerde olanı daha yaygındır) 6) Konik 7) Silindirik konik 8) Silindirik 9) Lamba İsteka: Elması yuvasına koymaya yarayan, balmumu ve kömür tozundan elde edilen bir çeşit mumdur. Kargaburunlar: Bir teli veya levhayı tutmak, çekmek ve eğmek için kullanılır. Uçların şekilleri kullanım alanlarına göre farklılık göstermektedirler. Şekil 4. Kargaburunlar Keskiler: Kesme kapasitesi, kesilebilen en kalın çaplı çelik telle belirlenir. Eğer çelik su verilmemiş (sertleştirilmemiş) ise, bu kalınlık fazla olur. Tutacağa göre ağız izlemlerinin eğimi önemlidir. Geleneksel keskide bu düzlemler kesişirken, modern

55 36 keskilerde düzlemler eğimli ya da düzdür. Bu tipler kullanıcıya daha fazla rahatlık sağlamaktadır. Şekil 5. Keskiler a) Geleneksel keski b) Düz keski c) Eğimli (yan) keski Kılavuz ve Paftalar: Somun ve cıvataların dişlerinin açılmasında özel kılavuz ve paftalar kullanılır. Makinede ve elde kullanılan çeşitleri vardır. Somun veya delik içine vida dişi açmak için kullanılan kılavuzlar diş tipine göre (kör delik, boydan boya delik vb gibi) farklılıklar gösterir. Şekil 6. Kılavuz ve Paftalar Maşa: Elle tutulamayacak kadar ısısı yükselmiş olan metal veya eritme kaplarını tutmak için kullanılan bir alettir. Çeşitli ebat ve özelliklerde olan maşalar bir ucu birleştirilmiş iki demir çubuk şeklindedirler. Makaslar: Kuyumcular fazla büyük makaslar kullanmazlar. Genelde kesilecek kalınlıklar küçük olduğundan 10 ve 15 cm olanları kullanılır. Uzun levhaları kesmek için özel şekilli ve rahat çalışmayı sağlayan makaslar kullanılır. Seri üretimlerde, motorlu makaslardan haydanılmaktadır. Şekil 7. Makaslar

56 37 Malafalar: Yüzükler için kullanılan demir bir konik şekildedir. Başka bir deyişle yüzük işlemede, malafa bir nevi örs vazifesi görmektedir. Nitekim çekiçle vurulan darbelerin etkinliğini artırmaktadır. Boyları farklı farklı olup, geniş ve dar olanları vardır. Sapın yanında en ufak ve en büyük çapı belirten sayılar vardır. Şekil 8. Malafalar Mandren: Hareketi sağlamak üzere bir aletin sapını sabitlemeye yarar. Vidalı bir sistem sayesinde, döndürüldüğünde sıkışan en az üç parçadan oluşur. Kuyumculukta el ve kuyumcu frezesi, frezelerde vb aletlerde rastlanır. Tornalarda da bulunan mandren, özel bir anahtar ile açılıp kapanır. Matkap Uçları: Kuyumcu delik açmak zorundadır. Testerenin ağzını geçirmek için, taşa yuva açmak için, menteşe yerleştirmek için, diş açmak için vs. kullanılır. Piyasada helisel uçları bulunmakta olup bu uçlar malzemenin sertliği, talaşın türü ve deliğin derinliğine göre farklılık göstermektedir. Mızrak uçlar, nispeten yumuşak malzemelerde ve derin olmayan deliklerde kullanılır. Kuyumculukta genelde 1 mm. daha büyük delikler delinmediğinden talaş yok denecek kadar azdır. Delik açmak için matkap ucu kullanılır. Matkapla el ve elektrikli matkaplar olarak ikiye ayrılır. Şekil 9. Matkap Uçları Pota: Madenin eritildiği kaptır. Tas şeklinde biçimlendirilmiş kilin pişirilmesi sonucu elde edilmiştir. Şekil 10. Pota

57 38 Şalimo: Sıvı gaz ile çalışan bir alettir. Tavlama, eritme ve kaynak işlerinde sıcak basınç şalimodan çıkan alevle sağlanır. Kullanım amacına göre eritme, tavlama ve kaynak gibi başlık çeşitlen mevcuttur. Şekil 11. Şalimolar Şide: Potada eritilen madenin, eriyik halde dökülerek dondurulmasında kullanılan bir malzemedir. Demir-çelikten yapılmış olup, eritilen madenin döküleceği çeşitli boy ve genişlikte dökümle oluşturulmuş yuvaları mevcuttur. Silindirde şekillenecek olan maden, şidenin yuvalarında, silindire uygun halde dondurulur. Astar Şidesi, Tel Şidesi, Halka Şidesi gibi çeşitleri bulunmaktadır. Şekil 12. Şideler Testere: Kuyumcunun temel aletlerindendir. Ġki ayrı kısımdan oluşmaktadır: Sabitleyici vidası bulunan bir sap ve uzun bir kılı, değişik boyları vardır. Erkek yüzüklerinin şekillendirilmesinde, kalıp ile çoğaltılan nesnelerin ayrılmasında, levhaların kesilmesinde daha büyük testereler kullanılırken, hassas işlerde en inceleri kullanılır. Bazı durumlarda levhanın üzerine çizilmiş bir şekil kesilebilir. Zımba: Ġnce levhaların kesilmesinde kullanılır. Kesilen parça aletin içinde kalır ve elle çıkarılır. Bazı türlerinde ise kesilen parça fire ile birlikte alt kısımda bulunan boşluktan düşer.

58 Kuyumculukta Kullanılan Hammaddeler Madenler Maden sanatı teknikleri, bu sanatın malzemesi olan madenlerin keşfedilmesine ve madenlerin kendilerine has özelliklerinin anlaşılmasına bağlı olarak gelişmiştir. Eski Çağ içinde gerçekleştirilen her metalürjik keşif yeni bir maden sanan tekniğinin doğmasına yol açmıştır. Çeşitli maden sanatı tekniklerini çeşitli cins madenler üzerine, büyük maharetle uygulamış olan Ġslamlık devri ustalarının madenlerle ilgili bilgileri bütün ayrıntıları ile bildikleri anlaşılmakta ve kullandıkları tekniklere göre daima en uygun malzemeyi seçmiş oldukları görülmektedir. Ġslam maden sanatında kullanılan başlıca madenler altın, gümüş, bakır-kalay alaşımı olan tunç ve bakır-çinko alaşımı olan pirinçtir. Demir ve çelik daha çok silâh ve alet yapımında; kurşun, lehim alaşımlarında ve soy madenlerin (altın ve gümüşün) saflaştırılmasında cıva ise yıldızlama da kullanılır. Bu sekiz madenin sekizi de Ġslâmiyet ten önceki devirlerde Yakın Doğu Topraklarında biliniyor ve işleniyordu. Madeni ısıtarak uysallaştırma, cevherinden ayırma, eritme, saflaştırma, diğer madenlerle karıştırarak alaşım elde etme, çeşitli teknikler uygulayarak eserler yapma ve süsleme usulleri, ilk olarak Yakın Doğu Topraklarında, bu madenler üzerinde denenmiş ve geliştirilmiştir (ERGĠNSOY, 1978: 34). Madenler doğada metalik halde veya cevher olarak mevcuttur. Metalik halde bulunan madenlere "doğal madenler içinde kimyasal bileşikler halinde madenlerin bulunduğu kayalara ise cevher denir. Örneğin altın doğal bir madendir. Gümüş, bakır ve demir hem doğal maden, hem de cevher olarak mevcuttur. Kurşun, kalay, çinko ve cıva ise, ancak cevherden tasfiye yoluyla (ısı kullanarak) elde edilebilen madenlerdir. Ġlk keşfedilen madenler doğal madenler olmuştur. (ERGĠNSOY, 1978: 34).

59 40 Kıymetli madenlerin alaşımında bulunan kıymetli maden miktarına saflık derecesi veya ayar denir (YILMAZ, 2004: 8). A. Altın: Yumuşak, parlak, sarı, iletken, yoğunluğu ve ticari değeri yüksek, okside olmayan ve tek başına hiçbir asidin etkileyemediği, kolay işlenebilen bir madendir (AYTER, 1996: 35). Hava ve ateşle rengini değiştirmez. Kuvvetli asit ve bazlardan etkilenmez. Bildiğimiz ve kullandığımız sülfürik asit, tuz ruhu ve nitrik asitten (kezzap) etkilenmediği gibi yalnızca 3 kısım tuz ruhu ve 1 kısım nitrik asit karışımında (buna kral suyu denir) çözülür (YILMAZ, 2004: 8). Doğada yaygın olarak bulunan altının keşif tarihi kesin olarak bilinmemekte, M.Ö yıl kadar önce birkaç mısırlı işçinin tesadüfen bulduğu düşünülmektedir (SERDAR, 2006: 23). Altın, dağ ırmaklarının yataklarında alüvyon birikintileri arasında, ufak külçecikler veya kırıntılar halinde bulunur. Atın, dere yataklarından başka, kuvars kayalarının içinde, damar halinde de mevcuttur. Altın saf bir maden değildir. Altının içinde daima doğal olarak bir miktar gümüş, bakır ve demir gibi madenler de bulunur (ERGĠNSOY, 1978: 8). Altın yumuşak kolay işlenebilen bir madendir; soğukken de çekiçlenebilir. Altından dövme veya döküm teknikleri uygulanarak istenen her şekil yapılabilir. Altına bakır eklenirse kırmızımsı; gümüş eklenirse yeşilimsi bir renk elde edilir (VITIELLO, 1995: 77). Ġslamlık devrinde altın, hem tas, ibrik, maşrapa gibi eserlerin; hem de yüzük, bilezik, küpe, gerdanlık gibi ziynet eşyalarının yapımında kullanılmış; tunç ve pirinç eserlerin yaldız ve kakma teknikleri ile süslenmesinde de geniş ölçüde kullanılmıştır (ERGĠNSOY, 1978: 9-10).

60 41 Kuyumcu ve mücevher imalatçılarının kullandığı çeşitli ayarda ve renklerde altın alaşımlar bulunmaktadır. Alaşım içindeki altın miktarı milyem veya ayar sistemine göre açıklanır. Altın standartları ülkelere göre değişmekle beraber, Amerika ve ülkemizde 22, 18, 14 ve 10 ayar olarak belirlenmiştir (ARAS, 1996: 16). B.Gümüş: Ġşlenebilir, parlak bir metaldir. En iyi elektrik ve ısı iletkenidir. Tüm metaller arasında ışığı en iyi yansıtandır (VITIELLO, 1995: 70). Altının özelliklerine en yakın metaldir. Doğada yoğun olarak bulunur. Gümüş, görünen ışığın % 99,5 ten fazlasını yansıtarak, kullanılan metallerin içinde en beyazı konumundadır. Altından biraz sert, bakırdan daha yumuşaktır. Bir gram gümüş çekilerek iki kilometre uzunluğunda ince bir tel haline getirilebilir. Çekiçlenerek iki ile üç milim folyolar haline getirilebilir (SERDAR, 2006: 34). Gümüş doğada hem doğal maden hem de cevher olarak mevcuttur. Doğal bir altın-gümüş alaşımı olan elektrom madeninin içinde de % 40 oranında gümüş bulunmaktadır (ERGĠNSOY, 1978: 34). Kuyumculukta, süs eşyası yapımında, elektronik sanayisinde ve para yapımında kullanılır (AYTER, 1996: 64). Doğal-gümüş: Ġlk kullanılan gümüş, doğal-gümüş olmuştur. Doğal gümüş çok az miktarlarda mevcut olduğundan, altından daha geç bir tarihte fark edildiği tahmin edilmektedir. M.Ö. dördüncü binin başlarından itibaren süs eşyalarının yapımında kullanıldığı görülmektedir (ERGĠNSOY, 1978: 34). C.Bakır: Bakır doğada hem doğal-maden hem de cevher olarak mevcuttur (ERGĠNSOY, 1978: 34).Bakır karışımları, çok yönlü özelliklerinden dolayı (renk, fiyat, kazınmaya ve aşınmaya karşı dirençli olması) genellikle çok tercih edilir. Metal para, mücevher,

61 42 armatür, sanatsal yapılar, müzik aletleri gibi birçok eşyanın yapımında kullanılır (SERDAR, 2006: 23). Bakır havanın nemi ve oksijenin yardımıyla bakır karbonat denilen yeşil bir renk kazanır ki, buna patina denir (AYTER, 1996: 67). Arsenik içeren bakır, oksitlenmeye ve sıcağa karşı dayanıklıdır. Ayarı 997 olup, arsenik, gümüş ve nikel içerir (VITIELLO, 1995: 79).Bakır, kuyumcular için kıymetsiz madenler içerisinde en önemli olanıdır (YILMAZ, 2004: 10) Doğal Bakır: Bakır okside olan bir madendir. Doğal-bakır parçalarının yüzeyi okside olduğundan, rengi morumsu bir yeşildir. Bakır altından ve gümüşten daha sert bir madendir; soğuk halde dövülürse, büsbütün sertleşir ve işlenemez hale gelir. Dövüldükçe sertleşen bakırı önce ısıtıp, sonra suya daldırarak ılıklaştırıp yumuşatmaya tavlama denir. M.S. 19 uncu yüz yıldaki ilk ve önemli metalürjik keşif, madeni eserlerin yapımında uygulanan iki ana metoddan biri olan dövme tekniğinin gelişmesine yol açmıştır (ERGĠNSOY, 1978: 10). D.Kurşun: Gümüşe yakın beyaz gri renkte, yumuşak, ezilebilen, sünebilme özelliğine sahip fakat yoğunluğu yüksek bir metaldir (AYTER, 1996: 65). Kurşun doğada saf maden olarak bulunmaz. Bir kurşun sülfürü olan galen cevherinden tasfiye yolu ile elde edilir. Erime noktası düşük olan kurşun Ġslam öncesi devirlerde olduğu gibi, Ġslamlık devrinde de daha çok lehim alaşımlarında ve kolay okside olması nedeniyle soy madenlerin saflaştırılması işlemlerinde kullanılmıştır. Bazen de bir miktar kurşun, döküm yapılacak olan bakır alaşımlarına, akıcılık vermesi için karıştırılmıştır (ERGĠNSOY, 1978: 12).Plastik özelliklerinden dolayı hem gümüşçülükte hem de kuyumculukta şekil verme işlemlerinde sıkça kullanılmaktadır (VITIELLO, 1995: 77).

62 43 Altına şekil vermede altlık yatak olarak, sülfürik asitle çalışmada kap olarak kullanılır. Kurşun parçacıkları altına karışarak, altının çatlamasına mani olmak için çok dikkatli kullanılmaktadır (YILMAZ, 2004: 12).Kurşun, kalay ile karıştırılarak lehim alaşımı elde edilir (AYTER, 1996: 65). E. Tunç Tunç içinde bir miktar kalay olan bir bakır alaşımıdır. Tunç alaşımının keşfi, maden teknolojisinde yeni bir çığır açmış, bir çağa adını veren bu çok önemli madenin keşfinden sonra, çeşitli maden sanatı teknikleri gelmiştir. (ERGĠNSOY, 1978: 12). Bakırdan daha sert ve sağlam bir maden olan tunç soğuk olarak işlenemez; çekiçlenen tuncun sık tavlanması gerekir. Tuncun kızılımtırak sarı bir rengi vardır; fakat kimyasal yapısına ve karşılaştığı etkenlere göre, zamanla tunç sarıdan griye, kahverenginden siyaha kadar çeşitli renklere girebilir (ERGĠNSOY, 1978: 13). Ġğne, fibula, yüzük, küpe, boncuk, bilezik, zincir olarak, ayrıca altın ve gümüş kaplama takılarda kullanılmıştır (BĠNGÖL, 1999: 19). F. Pirinç Pirinç, içinde çinko olan bir bakır alaşımıdır. Bakır ile çinko-cevheri kalamin (tutya) birlikte tasfiye edilerek, tunç kadar sert ve sağlam ve rengi altın gibi sarı ve parlak olan pirinç madeni elde edilir. Altına en çok benzeyen pirinç alaşımı, içinde % 20 oranında çinko bulunan bakır alaşımıdır. Pirincin içindeki çinko oranı % 40 a kadar artırılabilir; ancak pirincin çinkosu çoğaldıkça, madenin rengi beyazlaşır ve parlaklığını kaybeder (ERGĠNSOY, 1978: 13). Pirinç alaşımı da tunç kadar sert ve sağlam bir madendir; tavlanmadan işlenemez. 12 nci yüz yılın üçüncü çeyreğinden itibaren tuncun yanı sıra ve özellikle

63 44 dövme tekniğinin uygulandığı eserlerin yapımında bol miktarda kullanılmıştır (ERGĠNSOY, 1978: 14). G. Demir-Çelik: Demir doğada hem doğal maden, hem de cevher olarak mevcuttur (ERGĠNSOY, 1978: 14). Düşük karbonlu demirden yapılmış takılara en çok Urartularda rastlanır. Urartular, demir madenciliğinin ve teknolojisinin gelişip yaygınlaşmasında öncü olmuşlardır (PARLAK, 2000: 39). Halka, iğne ve ender olarak Roma Dönemi yüzüklerinde kullanılmıştır (BĠNGÖL, 1999: 19). H. Cıva: Cıva, bir cıva-kükürt bileşiği olan sinabar (zincifre) cevherinden elde edilir. Bu cevher ısıtılınca, içinde cıva buharlaşır ve sonra tekrar yoğunlaşarak, sıvı halde potanın dibine toplanır. Cıvanın en önemli özelliği, altın ve gümüşle malgama olabilmesidir; yani bu madenler cıvanın içinde çözünerek cıva alaşımları oluştururlar. Malgamalar, cıva oranına göre sıvı, yarı-sıvı, veya katı hallerde olabilirler (ERGĠNSOY, 1978: 16). Cıva, altın ve gümüşle karıştırıldığında amalgam meydana gelir. Amalgam eski zamanlarda altın kaplama yapılmasında çok kullanılmakta idi. Cıva buharının zehirli olması, bu kaplama şeklinin kullanılmamasına neden olmuştur (YILMAZ, 2004: 10) Kuyumculukta Kullanılan Taşlar Kuyumculuk sektöründe kullanılan taşlar üç kısma ayrılmıştır. A.Kıymetli Taşlar: Elmas-pırlanta, yakut, zümrüt, safir.

64 45 1. Elmas-Pırlanta Elmas; parlaklık, direnç, korkusuzluk ve yenilmezliğin sembolüdür. Elmasın bu sıfatları hiç şüphesiz onun baş edilmez sertliği, şeffaflık ve saflığından gelmektedir. Genellikle farklı bir taş adı olarak bilinen pırlanta sözcüğünün, belirli bir kesim şekline göre, elmasın aldığı isim olduğunu hatırlatmak gerekmektedir (SEZEROĞLU, 1989: 2). Elmas doğada saf olarak bulunur ve renksizdir. Elmas kimyasal bakımdan tek bir elemandır. Elmasın ışığı yansıtmasındaki yüksek kapasitesi aşırı sertliği ve mükemmel parlaklığı gibi özellikleri onun, yani karbondan oluşan elmasın özellikleri atomik yapısındaki değişiklikten ileri gelir. Ġyi kesilmiş bir elmas üzerine düşen tüm ışınları yansıtır. Taşın içinde meydana gelen dağıtımdan ötürü ışık dışarı gökkuşağı renkleri şeklinde akseder(ġab, 2000: 3). Elmaslar kural olarak renksizdirler. Doğada kübik zar şeklinde bulunurlar. Elmas, değeri kesin ve kati kurallarla belirlenen tek taştır. Elmas genellikle güçlü ışıltısının ortaya çıkması için Faset kesimle kesilir. Faset kesimlerin içinde pırlanta kesim en çok tercih edilen kesim şeklidir ki elmasa has bir kesim tipidir. Bu kesim tipinde taşın ışıltılı gücü ve ateşi en iyi şekilde sergilenir(serdar, 2006: 61). İşlenmemiş ham elmas: Elmas yüzeylerine faseta denir. Bu yüzeyler üst ve alt olarak 64, 32, 16 ve 8 olarak tanzim edilir. Artık ham elmas parçaları pırlantaya dönüşmüş olur. Pırlanta, ağırlık birimi olan karat ile ölçülür.1 karat = 1/5 gr = 20 santigramdır. Ayrıca 1 karat 100 santim olarak ölçümlenir. Pırlantanın karatı arttıkça fiyatı ve kalitesi de artar. Çok kaliteli pırlantalar büyük karatlarda olur. Küçük pırlantalar daha küçük santimlerde oluşur. Ortalama bir santimden 30 cm. kadar olurlar (ĠAB, 2000: 4 ). Elmasın genellikle yalnız üst kısmı fasetalanır, altı düz olarak bırakılır. Elmas, yüzük ve başka bir mücevherin üzerine takılırken alt kısmı kapalı olur ve altına foya denilen bir nesne konarak parlaması sağlanır. Elmasın üstü 16 veya 8 faseta işlenir (ĠAB, 2000: 4).

65 46 Faseta diye adlandırılan yüzeyler oluşturulurken elmas kesiminde oluşturulan formlar; yuvarlak, kare, baget, trapez, üçgen, armut, gül, jübile, modem, manga, royal ve pırlanta kesimi gibi isimler alır (Altın Haber, 2003: 36). Dünyadaki değerli elmasların başlıcaları: 44,5 karatlık Mavi Elmas, 108 karatlık Dağ Işığı, 200 karatlık Katerina nın Elması, 260 karatlık Güney Yıldızı ve Vargas, 86 karatlık Kaşıkçı Elması, 21 karatlık Afrika Elması, 83,5 karatlık Afrika Yıldızı dır. Bunların bazıları küçük parçalara bölünmüştür (Altın Haber, 1989: 3). 2. Zümrüt Berilin, açık yeşil renkli türü olan değerli bir taştır (BĠNGÖL, 1999: 23). Saydam ve parlaktır. Zümrüde rengini veren krom oksittir (AYTER, 2000: 87). Ġçinde süt beyazı leke olanı makbul değildir. Kıymetli olanı şeffaf, ördek yeşili renginde olanıdır. Mücevherin üzerinde ele yakışır şekilde değerlendirilir. Doğa krom oksit olayı ile zümrüdün yeşilini meydana getirir. (ĠAB, 2000: 5). Taşlar arasında sadece zümrüt prizmatik kristal forma sahip olduğu için kendine has ayarlanmış olan zümrüt kesim (basamak kesim) ile işlenir (SERDAR, 2006: 75). Renksiz, sarı renkte zümrüt çeşitlerine beril denir (ÖNDER, 1998: 273). Zümrüt de karat ile ölçülür ve pazarlanır. Renksiz olanları daha değersiz olarak pazarlanır (Ġstanbul Altın Borsası, 2000: 5). 3. Safir Saydam ve yarı saydam arası doğal alüminyum oksit mineralinin bir türüdür. Ġnce taneli ve değerlidir. Açık mavi ve koyu çivit rengi arasında değişir (BĠNGÖL, 1999: 23). Mavi rengi, safirin alüminyum oksitten oluşan kristal kafesinde yer alan çok az miktardaki demir ve titan atomlarından kaynaklanır (Altın Haber, 2004: 29). Safir, asitlerden etkilenmeyen değerli bir taştır. Turkuaz mavisi-yeşil ve yeşilsarı renklerde olanı da vardır (AYTER, 2000: 87).

66 47 Yeşil-gri, renksiz, beyaz renkteki birçok safir, 1000 derecenin üzerinde fırınlandıktan sonra oluşan çok güzel mavi tonu ile çıkar ki, doğal ve güzel mavi tonuna sahip safirler en değerli olanlarıdır. Bunu ayırt etmek çok zordur. Fiziki yapı olarak 6 yüzlü prizmadır. Genel kesim şekli ise ovaldir (SERDAR, 2006: 79). Safir de karatla ölçülür ve pazarlanır. Siyaha kaçan rengi sütlü benekleri ve açık olanları daha az değerlidir (ĠAB, 2000: 5). 4. Yakut Kırmızının açıktan koyuya tüm tonları, saydam ve cam parlaklığında değerli bir taştır. Faset kesim türleriyle işlenmektedir. Fiziki yapısı prizma olup genel kesim şekli ovaldir (SERDAR, 2006: 77). Alüminyum oksidin bir mineral biçimi olan korindondan oluşan morumsu ve kan kırmızı renktekiler makbuldür. Işığı kırma özelliği yüksektir. Ender bulunan bir taştır. Değeri çok yüksektir. Ateşe dayanıklıdır. Gök yakut, sarı yakut ve kızıl yakut gibi isimler alır (AYTER, 2000: 87). Kırmızı koyu renkte, elmas gibi sert olan yakutlar kadın süs takılarında, erkek ve kadın yüzük kaşlarında kullanılır (ÖNDER, 1998: 263). Açık renklisi ve sütlü denilen benekli olanları daha az makbuldür. Bu taş da karatla ölçülür ve pazarlaması yapılır (ĠAB, 2000: 5). B. Yarı Kıymetli Taşlar: Aquamarin, topaz, turmalin, ametist, opal, doğal zirkon vs. gibi saydam ve yansıtıcı nitelikli taşlardır. C. Süs Taşları: Turkuaz, akik, firuze, lapis, yeşim vs. gibi ışık geçirgen veya donuk taşlar olup bunlar da takı üretiminde kullanılan taşlardır (ĠAB, 2000: 3) Takı Yapım Teknikleri Takı yapım teknikleri temel ve süsleme teknikleri olarak ikiye ayrılır.

67 Temel Teknikler A. Yaprak Metal: Külçe madenin dövülmesi ile elde edilir (BĠNGÖL, 1999: 25) B. Tel: Tel yapma usulleri Eski Çağ içinde giderek daha gelişmiş, "delikten tel çekme" usulü icat edildikten sonra, çok daha düzgün ve ince ve çok daha çeşitli şekillerde teller elde etmek mümkün olmuştur (ERGĠNSOY, 1978: 38). C. Döküm: Döküm, metalleri eritip kalıplara dökerek biçimlendirme işlemidir. Hemen hemen her metalle yapılabilir. En çok kullanılan kalıp kum ve kilden yapılandır. Bu tür kalıplar, dökülecek parçanın biçimine göre hazırlanmış bir modelin çevresine döküm kumu sıkıştırılarak hazırlanır. Model kalıbın içinden alınınca yerinde erimiş metalin döküleceği boşluk kalır. Kalıp hem erimiş metalin basıncına dayanacak güçte, hem de boşluğundaki havanın ve gazların dışarı atılmasına olanak verecek kadar geçirgen olmalıdır. Ayrıca kalıp malzemesinin metalle kaynaşmaması ve boşluğun iç yüzeyinin düzgün profilli bir döküme elverecek biçimde olması gerekir (DEMĠRBAĞ, 1996: 19) Süsleme Teknikleri Ġnsanlık tarihinin ortak sanat kültürleri takılar üzerinde işlenerek sergilenir. Milli sanat kültürümüzün uluslar arası alanda sergilenmesinde kuyumculuk sanatı oldukça önemli bir yer tutar. Bir şeyi güzelleştirmek ve daha zenginleştirmek için süs olarak kullanılan motiflere bezeme denir. Bezeme yedi ayrı başlık altında incelenir. Bunlar sembolik, geometrik, hayvan üsluplu, bitki üsluplu, çiçek üsluplu, hat ve dekor üsluplu, fikri ve hayali üsluplu bezemelerdir (AYTER, 1996: 107). A.Kabartma(Çekiçleme-Repoussé) Madenî eserlerin üzerine kabartma aletleri ve çekiç kullanılarak, kabartma süslemelerin yapıldığı tekniğe "repousse" (çarpma, çakma) tekniği denir. Gerçek repousse, içten (tersten) çekiçleyerek kabartma yapma usulüdür; ancak "repousse" keli-

68 49 mesi, bütün kabartma süslemeler için genel bir deyim olarak kullanılmaktadır (ÇALIŞKAN, 1976: 51). Kabartma tekniğinde yuvarlak maden tabakasını dıştan (yüzden) veya içten (tersten); veya hem dıştan, hem de içten çekiçlemek suretiyle elde edilmesidir (SÖZEN, 1998: 4). Madenî eserlerin üzerine yapılacak kabartma desenlerin alçak - kabartma olarak işlenmesi isteniyorsa, ''dıştan çekiçleme" usulü uygulanır. Daha çok tepsi ve tabak 'gibi sığ eserlerin süslemesinde kullanılan dıştan, yani eserin yüz tarafından çekiçleme usulünde, zemin çökertilerek desenlerin rölyef halinde kalması sağlanır (ERGĠNSOY, 1978: 36). Madenî eserlerin üzerine yapılacak kabartma desenlerin yüksek kabartma olması isteniyorsa, "içten çekiçleme" usulü uygulanır, içten, yani eserin ters tarafından çekiçleme usulünde, zemine hiç el sürülmez; bu usulde yalnızca desenler istenen yüksekliğe gelinceye kadar kabartılır (ERGĠNSOY, 1978: 34). Repousse işlemi için kurşun, tahta, kum torbası gibi çok sert olmayan bir destek veya zift - çamsakızı - kum - kül ve yağ karışımından hazırlanmış bir yatak kullanılır. Sıcakken sıvı halinde olan bu karışım, soğudukça donar ve sertleşir. Rölyefler en kolay, zift - yatak ılık haldeyken işlenebilir (ERGĠNSOY, 1978: 35). B. Telkari (Filigre) Telkari Farsça bir terim olup, gümüşün ince bir tel haline geçirilerek birbiri içinde örülüp desen meydana getirerek lehimlenmesi işine denir (SERDAR, 2006: 147). Ġnce altın ya da gümüş tellerin kıvrılarak, sarılarak ya da örülerek çeşitli desenler oluşturacak biçimde düzenlenmesi ve birbirlerine ya da metal bir zemin üzerine lehimlenmesiyle yapılan dantele benzeyen kafes işidir (BĠNGÖL, 1999: 26). Genellikler spiral şekilli helezonlar, S şeklinde sular, armut, mekik ve gül motifleri kullanılır (AYTER, 1996: 106).

69 50 Özellikle; bilezik, küpe, broş, kemer gibi takılar (TÜRKOĞLU, 1993: 37) ve tas, ayna, kül tablası, küçük mücevher muhafazası gibi eşyaların yapımında bu teknik kullanılmıştır (ARSEVEN, 1970: 240). En yaygın olarak yapılan Ful küpeler, önce alt kısmı sonra üst kısmı yapılır ve daha sonra üst kısmı bombelenerek alt kısmın üstüne kaynatılır (YILMAZ, 2004: 19). Arkeolojik buluntular bu tekniğin Ġ.Ö de Mezopotamya'da, Ġ.Ö de Anadolu'da kullanıldığını göstermektedir (ATANUR, 1993: 47-48). C.Damlatma (Granüle) Madenlerden çeşitli şekillerde hazırlanmış taneciklerin yan yana veya metal üzerine lehimlenmesi ile elde edilen süslemeye damlatma (granül) tekniği denir (BĠNGÖL, 1999: 26). Damlatma tekniğinde iki aşama vardır. Ġlki; aynı çapta küreciklerin elde edilmesi, ikincisi ise bu küreciklerin zemine kaynatılmasıdır (PARLAK, 2000: 49). Bu teknikle takı üretimi daha zordur. Çünkü aynı metalden elde edilen bu minik küreciklerin takı yüzeyine dizildikten sonra gerek lehim gerekse maden ile kaynatılmalıdır. Bu işlem sırasında tanecikler küçülebilir (YILMAZ, 2004: 19). D. Mine (Emaye) Metal yüzeyler üzerinde yüksek ısı uygulayarak cam benzeri bir sır kaplamanın (mine) kaynaştırıldığı bezeme tekniğidir. Mine; toz cam ve metal oksit karışımından yapılır (ECZACIBAŞI, 1998: 1140). Madeni eserler, başka cins bir maden veya niello dolguların dışında, değerli bir taş, renkli cam veya mine dolgularla da süslenebilir. Bu renkli maddeler, eser üzerine çökertilerek veya oyularak açılan yuvaların veya eserin zeminine lehimle tutturulan tel hücrelerin (cloison'larrn) içine doldurulur (ÖNDER, 1998: 177). Toz cam içerisine % 50 çakmaktaşı, % 35 kırmızı kurşun ve % 15 oranında soda veya potas bulunan yumuşak bir cam bileşimidir. Mine yapmak için en uygun madeni

70 51 yüzey altın, gümüş veya saf bakırdır. Mine tekniği kontrollü bir ısı gerektirir. Minenin renk tonu, ısı derecesi ve fırında bırakıldığı süre ile ayarlanır. (ERGĠNSOY, 1978: 44). Farklı mineleme teknikleri vardır. En çok bilinen ve kullanılanlar; bölmeli, gömme, telkari ve daldırma mineleme teknikleridir (BĠNGÖL, 1999: 27). Yakın Doğuda, mine tekniğiyle süslemenin en güzel örnekleri, M.S. 6 ncı y.y.dan sonra, özellikle 9 ile 12 nci y.y.lar arasında, Bizans sanatında görülmektedir (ERGĠNSOY, 1978: 45). E.Savat (Niello) Madenî eşyalar (çoğunlukla gümüş) üstüne oyulmuş desenleri doldurmakta kullandıkları siyah renkli, kükürtlü metal alaşımıdır. Belli oranda kükürtle gümüş ve bakır ya da kükürtle kurşun ve bakır karıştırılarak hazırlanır (BĠNGÖL, 1999: 27). Potada eritilen karışım, soğuduktan sonra havanda dövülerek toz haline getirilir. Bu toz, işlenecek eşyanın üstündeki yuvalara doldurularak alçak ısıda fırınlanır (ECZACIBAŞI, 1998: 1140). Toz halindeki alaşım ısı ile sıvılaşır ve yuvanın içine yayılarak zemine sıkıca yapışır. Eşya soğuduktan sonra cilalanarak parlatılır (DEMĠRBAĞ, 1996: 18). "Trablus toprağı" denen silisyumlu kil ve zeytinyağı karışımı ile cilalanarak parlatılır. Savat tekniği, Ġslâm maden sanatında geniş ölçüde kullanılmıştır. Özellikle Türkistan, Ġran, Kafkasya ve Doğu Anadolu'ya ait gümüş eserlerin üzerinde niello tekniği ile süslemeye sık sık rastlanır (ERGĠNSOY, 1978: 43). Türkiye de savat, yalnız altın ve gümüş üzerinde kullanılmış, bakır ve pirinç hiçbir zaman kullanılmamıştır. Ülkemizde üç savat türü vardır. Düz, perdaz (tırtıllı) ve şikaf ( çukur oyulmuş süslemeli) savattır (ARSEVEN, 1970: 240). F. Kakma Bu sanat temelde, bahsedilen olukların ve kanalların içine; altın, gümüş, tel, sedef, fildişi ve kemik yerleştirilmesine dayanır (ARSEVEN, 1970: 239). Takılardaki

71 52 bu dolgu malzemesi başka bir cins maden, savat macunu, değerli bir taş, renkli bir cam ya da mine de olabilir. Kakmada esas olan, takının madeniyle zıtlık oluşturacak, onu renklendirecek değişik bir malzemenin kullanılmasıdır (ECZACIBAŞI, 1998: 1140). Her ne kadar mineleme ve kakma tekniği birbirine benzese de minelemede parçalar eritilerek oyuklara yerleştirilir, kakma da ise parçalar halinde yerleştirilir (BĠNGÖL, 1999: 28). Kakmacılık sanatı çok eskilerden beri geniş astarlı altın bileziklerde, küpelerde en yaygın olarak da gümüş tepsi, sigara kutusu ve tabakalar üzerindeki işlemelerde kullanılır. Kakmacılar işleyecekleri figürlere göre lazım olan zımbaları, çelikten kendileri yaparlar (YILMAZ, 2004: 18). Ġki çeşit kakma yapılmaktadır. Altın ve gümüş tellerle yapılanlara tel kakma, kıymetli taşlarla yapılanlara ise mıhlama kakma denir. Mıhlama kakma da oyuklara daha çok sedef ve fildişi yerleştirilir (TÜRKOĞLU, 1993: 39). Maden üzerine açılan oyuk ve kanallara, altın ve gümüş tel döşenip çakılarak üzerinin silinmesine tel kakma tekniği denir (SÖZEN, 1998: 4). G. Mıhlama Mıhlama; değerli taşların takı üzerine yerleştirilmesi sanatıdır (YILMAZ, 2004: 17). Taş yuvalarının hazırlanması, taşın elde edilmesi için metalin kesilmesi ve daha sonra taşın yerinde tutunması için boncuk, çatal, bilezik ya da kanal kenarlarının oluşturulması aşamalarını içerir (ĠKO, 1994: 10). Taşın yerleşeceği boşluk bazen önceden, bazen de sonradan hazırlanır. Örneğin bir esere mıhlama yapılmak isteniyor ise, o yer kakmada boş bırakılır. Taş kullanılacak kıymetli taşın önceden hazırlanmış şekline göre, taşın yüksekliği katılarak, kesme makası ile altın ya da gümüş astar kesilir. Kesilen ölçülü astar kaynak yapılmadan önce, üst kısmı zikzaklı dişler meydana getirecek sekile Taşın taban şekline göre yuvarlak, köşeli ya da yıldız gibi biçimlerde kanal hazırlanan taş yuvaya yerleştirilir. Önceden oluşturulmuş bu tırnaklar taşın yuvadan çıkıp düşmesini önler. Ya da yuva tırnaksız

72 53 hazır durumda taş yerleştirildikten sonra çelik kalem vasıtasıyla sıvanarak yuvalara sabitlenir (SEMERKAND, 2002). Mıhlamanın, beyaz altınla ya da en azından düşük ayar altınla yapılması iyi sonuç verir. Yüksek ayar altınların yumuşaklığı kesime daha uygun olabilir. Ancak mıhlamalar çok sağlam olmayabilir (ĠKO, 1994: 10). Kaşlı, dolgulu, ajurlu ve tırnaklı mıhlama çeşitleri vardır. Mıhlama tekniği genelde yüzük, bilezik ve kolyede kullanılır (ÖNDER, 1998: 174). H. Çalma ve Kazıma Altın, gümüş, bakır, tunç ve pirinç eserlerin üzerine, derin çizgilerle (yivlerle) süslemeler yapılmasıdır. Bu çizgiler, iki ayrı usul uygulanarak açılabilir. Çalma denilen usulde, ucu küt çalma - kalemleri ve çekiç; kazıma denilen usulde ise, ucu keskin kalemler ve çekiç veya keski (burun) denilen, tahta saplı, keskin ve sivri uçlu kazıma aleti kullanılır (ERGĠNSOY, 1978: 32). Yani kazıma tekniğinde motifler yüzeye çizildikten sonra, çelik kalemlerle oyma işi yapılır (SÖZEN,1998: 4). Çalma, ucu-küt çelik kalemlere hafif bir çekiçle vurularak yapılır. Ġşlenen maden altın veya gümüşse, tunç kalemler de kullanılabilir. 3 mm. ile 12 mm. arasında değişen çalma kalemlerinin uç kısımları, madeni kesmemesi için hafifçe yuvarlatılmıştır. Çalma usulü ile yivler açılırken, yivin içindeki maden yerinden kesilip çıkarılmaz; yalnızca yivin iki tarafına itilir. Kazıma usulü ile açılan yivlerin içindeki maden, çalma usulünde olduğu 'gibi yanlara itilmez; kesilerek dışarı çıkarılır. Madenî eserleri derin çizgilerle süsleme, Tunç Çağının başlarından itibaren (M.Ö. dördüncü bin sonu) kullanılan bir usuldür. Ġslâm maden sanatında tek basma veya diğer süsleme teknikleriyle birlikte kullanılan çalma ve kazıma teknikleri; her devirde ve bölgede, her çeşit maden üzerinde büyük ustalıkla uygulanmıştır (ERGĠNSOY, 1978: 32,33). İ. Delik işi (Ajur) Metal üzerine delici ve kesici aletler kullanılarak delikli süslemelerin yapıldığı işleme, delik işi, kesme veya ajur tekniği adı verilmektedir (ERGĠNSOY, 1978: 32).

73 54 Başka bir deyişle, delgiyle açılan küçük delikten geçirilen testere kılıyla desen üzerinden istenilen biçimin verilmesidir (KUŞOĞLU, 1994: 4). Delik işi ile bezemede genellikle desenlerin dışındaki zemin kesilip çıkartılır (ECZACIBAŞI, 1998: 1140). Erken Etrüsk döneminde görülür. Roma döneminde sevilen bir işçiliktir. En gelişmiş örnekleri Bizans döneminde görülmektedir (BĠNGÖL, 1999: 28). J. Kaplama ve Yaldız Bakır, tunç ve gümüş eserler, mekanik ve kimyasal yöntemler uygulanarak altınla kaplanmasıdır. Altın kaplama, eserin bazen tüm yüzeyine, bazen de yalnızca belli kısımlara uygulanır. Madeni eserler, mekanik usullerle çok ince altın levhalar çekiçlenerek veya yapıştırıcıyla yapıştırılarak kaplanır (ERGĠNSOY, 1978: 47). Madeni eserlerin kimyasal usullerle cıva-altın alaşımı olan malgama ve ısının kullanılmasıyla yapılan kaplamaya yaldız denir (ERGĠNSOY, 1978: 48). Kaplanacak objenin dışı, hafif darbelerle pürüzlendirilir. Ġncecik dövülen altın levha bu yüzeye yerleştirilir. Dövülerek veya sürtme yöntemi ile takıya kaplanır (BĠNGÖL, 1999: 28). Ancak bu çeşit kaplamalar, kimyasal yöntemlerle elde edilen yaldız kaplama kadar sağlam ve düzgün olmaz. Yaldızlama yöntemlerinden birinde, altın ya da gümüş tozu civanın içine karıştırılarak malgama elde edilir. Yaldızlanması istenen yüzeye bu malgama sürülerek yapıt fırınlanır. Cıva ısıyla buharlaşırken, altın ya da gümüş tozu madenin yüzeyine yapışarak yaldızı oluşturur. Ġkinci yöntemde, bir süre sıcak sirkede bırakılan yapıtın üstüne cıva sürülüp, istenen kalınlıkta altın ya da gümüş varaklar (ince yapraklar) yerleştirilerek fırınlanır. Cıva buharlaşırken varaklar madenin yüzeyine yapışır. Böylece hem çok düzgün hem de istenen kalınlıkta bir yaldız tabakası elde edilir. Bakırın altınla yaldızlanmasına Osmanlı Dönemi nde tombak denirdi (ECZACIBAŞI, 1998: 1140).

74 55 3. YÖNTEM Bu bölümde araştırmanın modeli, evren ve örneklemiyle verilerin toplanması ve verilerin analizi konuları üzerinde durulmuştur Araştırmanın Modeli Araştırma tarama modelinde bir betimleme çalışmasıdır Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni, Aydın ili merkezinde bulunan Aydın Müzesi ndeki Etnografik Takılar dır. Araştırmanın evreni aynı zamanda örneklemidir Verilerin Toplaması Araştırma kapsamında veriler şu aşamalardan oluşmuştur: Literatürlerin taraması sonucunda konu hakkında ön bilgi toplanmıştır. Müzede bulunan tüm takılar hazırlanan gözlem formları kapsamında incelenerek katalog halinde verilmiştir. Katalogda yer alan bilgi formları hazırlanırken, eserin kaynağı, tarihi, bulunduğu yeri gibi genel bilgilerine ve bezeme, boyut, süsleme gibi teknik özelliklerine ilişkin bilgilere ait başlıklara yer verilmiştir. Yine bu takılara ait envanter bilgilerinde yanlışlık ve eksiklikler görülmüştür. Bilgi formlarında bu bilgiler tamamlanmıştır. Envanter kayıtlarına göre belirlenen takılardan 98 i fotoğraflanmıştır. Fotoğraf çekimi ölçek kullanılarak gerçekleştirilmiştir.

75 Verilerin Analizi Literatür taramasından elde edilen veriler, ilgili araştırmalar ve kavramsal çerçeve kapsamında kullanılmıştır. Takı örnekleri bilgi formları eşliğinde eklerde katalog olarak sunulmuştur. Katalogda yer alan bilgi formları hazırlanırken, kullanım alanlarının, takıların müzeye geliş şekli, müzeye geliş tarihi ve müzedeki yerinin, takıların ait olduğu dönemin, boyutlarının (uzunluk, genişlik ve çap) belirlenmesi, kullanılan ham madenlerin, yapım ve bezeme özelliklerinin, penes kullanımı ve formlarının, bezeme konularının ve kompozisyon şemaları esas alınmıştır. Ayrıca eserler arasından örneklem seçilerek, seçilen örneklerin desen ve kompozisyon şemaları çizilmiştir. Bilgi formlarında yer alan veriler analiz edilerek amaçlar doğrultusunda uygun başlıklar altında tablolara dönüştürülmüştür. Tabloda yer alan verilerin frekans ve yüzdeleri alınarak yorumlanmaya çalışılmıştır.

76 57 4.BULGULAR VE YORUM 4.1. Bilgi Formları (Katalog) Bilgi formları hazırlanırken, eserin kaynağı, tarihi, bulunduğu yeri gibi genel bilgilerine ve bezeme, boyut, süsleme gibi teknik özelliklerine ilişkin bilgilere ait başlıklara yer verilmiştir. Envanter kayıtlarına göre belirlenen takılardan 98 i fotoğraflanmıştır. Fotoğraf çekimi ölçek kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Fotoğrafı çekilen her eserin boyut ölçüleri alınarak kaydedilmiş ve envanter kayıtları ile karşılaştırılarak incelenmiştir. Buna göre tespit edile eksiklikler tamamlanıp, hiç ölçüsü bulunmayan eserlerin boyutları belirlenip bilgi formuna kaydedilmiştir. Ayrıca her eserde uygulanan yapım ve bezeme teknikleri incelenip bilgi formlarına kaydedilmiştir. Aynı şekilde müzedeki yeri, bezeme ve kompozisyon özellikleri belirlenmiştir Eserler adlarına göre kategorilere ayrılıp bilgi formunda sıralanmıştır. Katalogda yer alan bilgi formlarında, kullanım alanlarının, takıların müzeye geliş şekli, müzeye geliş tarihi ve müzedeki yerinin, takıların ait olduğu dönemin, boyutlarının (uzunluk, genişlik ve çap) belirlenmesi, kullanılan ham madenlerin, yapım ve bezeme özelliklerinin, penes kullanımı ve formlarının, bezeme konularının ve kompozisyon şemaları yer alınmıştır. Ayrıca eserler arasından örneklem seçilerek, seçilen örneklerin desen ve kompozisyon şemaları fotoğraf üzerinden çizilmiştir. Aşağıda yapılan bu işlemlerin sistematik bir şekilde düzenlenmiş hali sunulmaktadır.

77 58 Örnek No : 1 Envanter No : 3380 Fotoğraf No: 7 Eserin Adı : Kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar : Satın alma : Depo B3 PK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Uzunluk 92,5 cm, genişlik 4 cm : Fakfon : Tel çekme, döküm : Telkari, delik işi, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik : Kemer tamamen kararmış durumdadır. Kemer bir bez üzerine aplike edilmiştir.

78 59 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kemer yirmi dikdörtgen plakanın birbirine tellerle bağlanmasıyla oluşmuştur. Bazı levhalar anahtar delikli; bazıları ise ikiye bölünerek üzerine birer yarım kubbe motifi lehimlenmiştir. Kemer tokası telkari tekniğinde fiyonk formundadır. Fiyonk göbeğine ve iki ucuna taş oturtulmuştur.

79 60 Örnek No : 2 Envanter No : 407 Fotoğraf No: 8 Eserin Adı : Kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 3,7 cm, uzunluk 81 cm, göbek çapı 4,5 cm : Bakır : Yaprak metal,döküm : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik : Kemer ortadan kopuk vaziyettedir.

80 61 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bakırdan doksan dokuz parça olarak hazırlanan bilezikler bir deri üzerine dizilmiştir. Bilezikler üzerinde geometrik bezeme, tokada ise bitkisel bezeme görülmektedir. Kemer tokası dairesel formda kenarı düz merkeze doğru bombeleşmekte ve üzerinde yeşil bir taş bulunmaktadır. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

81 62 Örnek No : 3 Envanter No : 1014 Fotoğraf No: 9 Eserin Adı : Kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Teşhir K1 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Toka genişlik 4,5 cm, uzunluk 85 cm Kemer genişlik 3,8 cm, uzunluk 91 cm, penes çapı 1,9 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Gümüş : Tel çekme, yaprak metal, döküm : Telkari, kabartma, damlatma : Bitkisel ve geometrik : Kemer bazı noktalardan kopuk vaziyettedir.

82 63 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : 64 adet oluklu baklalar birer halka ile her iki ucundan bağlanarak meydana getirilmiş gümüş bir kemerdir. Her baklanın üzerinde bir yarım küre ve iki yaprak motifi vardır. Baklalar telkari tekniği ile işlidir. Kemer tokası iki parçadan meydana gelmiştir. Fiyonk formu ana parçaya yerleştirilmiş ve parçanın merkezine bir çiçek düğme ile bağlanmıştır. Tokadan iki zincir sarkmaktadır. Bunların biri tokaya bağlı olup penesli, diğeri sallanır pozisyonda topuzludur.

83 64 Örnek No : 4 Envanter No : 135 Fotoğraf No: 10 Eserin Adı : Kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Aydın Milli Eğitim Müdürlüğü : Teslim edilmiştir : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 84 cm, genişlik 3,5 cm : Gümüş : Tel çekme, döküm : Telkari : Bitkisel ve geometrik : Eser iyi durumdadır.

84 65 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Tokası üzerinde iki bayrak, nişan ve silahlar mevcut olup çiçek motifi kullanılmıştır. Kemer 65bakladan meydana gelmektedir. Telkari tekniği kullanılarak yapılan baklalar halkalar yardımıyla birbirine bağlanmıştır. Her baklanın üstünde birer çiçek ve ikişer baklava dilimi formu bulunmaktadır. Kilit sistemi çengel olup tokadan sarkan zincir vardır. Zincire takılı yumurta formlu gümüş toplar bulunmaktadır.

85 66 Örnek No : 5 Fotoğraf No: 11 Envanter No : 165/503 Eserin Adı : Tokalı kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Teşhir K1 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Kemer genişlik 7 cm, uzunluk 89 cm, Toka genişlik 10 cm, uzunluk 18 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bez ve sarı maden : Tel çekme, yaprak metal : Telkari, kabartma, mıhlama ve damlatma : Geometrik ve bitkisel

86 67 Eserin Bugünkü Durumu : Eser iyi durumdadır. Kemer dokumasında yıpranmalar bulunmaktadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ġki ana parçadan oluşan kemer tokası ortada ters damla formlu bir kilit sistemiyle birleşmektedir. Parçalarda çiçek formlu helezonik desenlerin ortasına taş yuvası yapılmış ve bu yuvaların birine bir kırmızı, diğerine yeşil taş yerleştirilmiştir. Sarı madenden işlentili iki parça halindeki bu tokaya bezden kemeri eklenmiştir. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

87 68 Örnek No : 6 Fotoğraf No: 12 Envanter No : 199/542 Eserin Adı : Tokalı kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Kemer genişlik 6,5 cm, uzunluk 84 cm, Toka genişlik 12,5 cm, uzunluk 23,5 cm, taş çapı 2 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bez ve Sarı maden : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik : Genel olarak toka ve kemer iyi durumdadır.

88 69 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Eserin tokası iki parçanın kilit sistemiyle birleşmesiyle oluşmaktadır. Ortada iki kırmızı taşlı ve yanlarda iki yeşil taşlı, sarı madenden, dokuma kemeri olan kadın kemeridir. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

89 70 Örnek No : 7 Envanter No : 633 Fotoğraf No: 13 Eserin Adı : Kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Bağış : Depo V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Kemer genişlik 8 cm, uzunluk 76 cm, Toka genişlik 9,5 cm, uzunluk 16 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Maden : Tel çekme, yaprak metal : Telkari, kabartma, mıhlama ve damlatma : Geometrik ve bitkisel : Dokuma kemer yıpranmış, toka iyi durumdadır.

90 71 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Sarı madenden palmet formlu tokası olan kemerdir. Tokalar üzeri kıvrık dal motifli, telkari teknik üzerine damlatma yarım küreler bulunan kemer kanca kilit sistemiyle birleşmektedir. Üzerinde ikişer adet bir kırmızı ve yeşil taş bulunmaktadır. Kilit sistemindeki dişi toka sağlam yalnız erkek tokadaki yeşil taş düşmüş, dişi tokada kancanın takılacağı yer yok. Kemer kısmı simle karışık kırmızı dokumadan oluşmaktadır.

91 72 Örnek No : 8 Envanter No : 406 Fotoğraf No: 14 Eserin Adı : Kemer Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Kemer genişlik 5 cm, uzunluk 90 cm, zincir uzunluk 7 cm, Toka çap 11,5 cm, uzunluk 16 cm, göbek 6x4 cm, taş çapı 1,3 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bakır : Yaprak metal, döküm : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik

92 73 Eserin Bugünkü Durumu : Bazı penesler eksik olup, kilit sistemi kırılmış ama kemer ve toka iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bakır toka dokuma kemere takılmıştır. Toka üç parçadan oluşmaktadır. Ġki yuvarlak formlu ve üzeri bitkisel bezemeli, tokaların ortalarına birer kırmızı taş, iki tokayı birbirine bağlayan parçanın üzerine de yeşil bir taş tırnaklı mıhlama uygulanarak yerleştirilmiştir. Tokalardan sarkan zincirlerin ortasına ve uçlarına penesler takılmıştır.

93 74 Örnek No : 9 Fotoğraf No: 15 Envanter No : 0005/137 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Aydın Milli Eğitim Müdürlüğü : Teslim edilmiştir : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Yükseklik 1 cm, uzunluk 16 cm, genişlik 9 cm, penes çapı 1,4 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bakır : Tel çekme, döküm : Telkari, kabartma, mıhlama ve damlatma : Geometrik

94 75 Eserin Bugünkü Durumu : Eser yer yer oksitlenmiş ve bir taşı düşmüş olmakla beraber iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzerinde taşları olan çok işlemeli bir tokadır. Yıldız şeklinde (Mührü Süleyman) desenlerin ortasında taş yuvası ve bu yuvanın içerisine oturtulmuş zümrüt taşlar bulunmaktadır. Toka üç ana parçadan oluşmaktadır. Ġki yan parçayı birbirine bağlayan zincir ve bu zincire yerleştirilmiş penesler bulunmaktadır. Kilit merkezde olup yan parçanın ayrılabilmesiyle açıp-kapatma gerçekleşmektedir.

95 76 Örnek No : 10 Envanter No : 251 Fotoğraf No: 16 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 11 cm, genişlik 21 cm : Maden : Tel çekme,döküm : Telkari, kabartma, mıhlama : Geometrik : Bir tarafın zincirleri kopuk diğer taraf ise tamamen zincirsiz durumdadır. Tokada yamulmalar görülmekle birlikte; genel görüntüsü iyidir.

96 77 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üç parçanın birleşmesi ile meydana gelmiş, ortadaki parça üzerinde iki yeşil bir kırmızı, yan parçalarda ise birer kırmızı taş mevcuttur. Parçalarda zeminler telkari daire formunda çiçek gibi düzenlenip, ortalarına birer yarım küre yerleştirilmiştir. Her parçanın ortasında kabartma, bombeli daireler yerleştirilmiş onun da ortasına taş yuvası ve taş yerleştirilmiştir. Yan parçalardan sarkan zincirler bulunmaktadır.

97 78 Örnek No : 11 Envanter No : 867 Fotoğraf No: 17 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Teşhir B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 15 cm, uzunluk 31 cm(tek parça 18 cm), Zincir uzunluk 35 cm, penes çapı 1,3, taş çap 0,6 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Maden : Yaprak metal, döküm : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama, yaldızlama : Bitkisel : Birkaç penes düşmüş olup eser iyi durumdadır.

98 79 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Sarı madenden kemer tokası, tokalar üzeri çiçek ve nokta kabartmalı sağ ve sol tokalar birbirine menteşe vazifesi gören bir pimle tutturuluyor. Pim boşta değil, üzeri pullarla süslü uzunca bir zincirle tokaya bağlıdır. Her toka üzerinde üçer adet kırmızı taş vardır. Menteşe yerini kapatan kapak üzerinde ise yeşil bir taş vardır. Toka üzerinde ortadaki kırmızı taşların altında ucunda pul bulunan küçük zincirler sallanmaktadır. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

99 80 Örnek No : 12 Envanter No : 868 Fotoğraf No: 18 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 11 cm, uzunluk 29 cm(tek parça 15 cm), Zincir uzunluk 29 cm, penes çapı 1,3, taş çap 0,6 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği : Maden : Yaprak metal,döküm : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama, yaldızlama, delik işi Bezeme Konusu : Bitkisel

100 81 Eserin Bugünkü Durumu : Eser iyi durumdadır. Sadece toka üzerindeki yaldızda bozulma görülmektedir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Toka üzerinde beş sağda beş solda kubbemsi düğmeler vardır. Ortadaki taşlardan biri yeşil diğeri kırmızıdır. Toka üzerine bitkisel motifli kabartmalar vardır. Tokayı kemere bağlayan iki kenarda delik işi süsleme yapılmıştır. Menteşenin bir halkası kopuk, menteşe yerini kapatmaya yarayan kapak yoktur. Menteşe pimi bir zincirle tokaya bağlıdır. Pim çok kaba yapılmıştır.

101 82 Örnek No : 13 Fotoğraf No: 19 Envanter No : 166/504 Eserin Adı : Toka Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 8 cm, uzunluk 23,5, zincir uzunluğu 6 cm, Göbek 5 x 3,2 cm, penes 1 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bakır : Yaprak metal,döküm : Kazıma, kabartma, delik işi ve mıhlama : Geometrik ve bitkisel

102 83 Eserin Bugünkü Durumu : Eser çok iyi durumda değildir. Taşların hepsi düşmüş, penesler eksik, zincirler kopuk durumda olup; bazı yerlerinde tamirler görülmektedir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kemer tokası iki yaprak formlu parçanın; damla formundaki kilit sistemi ile birleşmesiyle oluşmaktadır. Üç parçadan sarkan zincirlerin ucunda daire formunda penesler; zincirin ortasında ise yaprak penesler yerleştirilmiştir. Zincirler kopuk ve eksik durumdadır. Tokada üç adet taş yuvası vardır ama taşları bulunmamaktadır.

103 84 Örnek No : 14 Envanter No : 136 Fotoğraf No: 20 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Aydın Milli Eğitim Müdürlüğü : Teslim edilmiştir : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 16 cm, genişlik 9 cm : Bakır : Tel çekme,yaprak metal : Telkari, kabartma, mıhlama ve damlatma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

104 85 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bir parça halindedir. Çok işlenmiş yuvarlak formlu ana parça bombeli olup telkari tekniğiyle yapılmıştır. Üst üste çapraşık yerleştirilmiş iki üçgenden yıldız (Mührü Süleyman)oluşturulmuştur. Ortasında kırmızı bir taş bulunmaktadır. Tokanın kilit kısmı da telkari yuvarlak formda ve ortası yeşil taşlıdır. Kemere sivrilerek bağlanan kısmın merkezinde mavi taş bulunmaktadır. Yer yer madeni yarım küreler yerleştirilmiştir. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

105 86 Örnek No : 15 Envanter No : 250 Fotoğraf No: 21 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 10 cm, Genişlik 4,5 cm : Gümüş karışımı : Yaprak metal,tel çekme : Telkari, kabartma ve damlatma : Geometrik ve bitkisel : Eser iyi durumdadır.

106 87 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kurdele formlu toka üç parçanın üst üste bindirilmesiyle oluşmuştur. En üst parça dışındaki parçalarda telkari tekniği kullanılmış, zemin parça üzerine ikinci parça bombeleştirilerek monte edilmiştir. En üstteki kubbemsi parça kabartma yapılmış ve damlatmalarla zenginleştirilmiştir.

107 88 Örnek No : 16 Envanter No : 3312 Fotoğraf No: 22 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Şükrü Tamer : Satın alma : Teşhir A 5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk9,3 cm, genişlik 4,4 cm : Bronz Gümüş Kaplama : Tel çekme : Telkari : Bitkisel ve geometrik : Yer yer oksitlenme olup eser iyi durumdadır.

108 89 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ortadan boğumlu zemin üzerine elips şeklinde telkari fiyonk aplike edilmiştir. Fiyonk yaprak formlu süslemeler bulunmaktadır. Fiyonk ortasında bir rozet aplike edilmiştir. Alt kenara uçları kozalı telkari saçaklı, aralarında uçları toka halkalarına bağlıdır. Bütün toka telkari tekniğinde yapılmıştır. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

109 90 Örnek No : 17 Envanter No : 255 Fotoğraf No: 23 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Rıza Kanlıer : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 12 cm, uzunluk 28 cm (tek toka 13,5), Göbek çapı 3,5 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bakır : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma : Bitkisel ve geometrik

110 91 Eserin Bugünkü Durumu : Hafif yamulmalar dışında eser iyi durumdadır. Halkalarda zincir ya da penes yoktur. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Eserin tokası iki parçanın kilit sistemiyle birleşmesiyle oluşmaktadır. Birleşme bombeli kubbemsi bir parçanın altında, ortada gerçekleşmektedir. Yaprak formlu iki parçanın üzerinde bitkisel motifler olup, bu parçaların alt uçlarında zincir veya penes takma halkaları bulunmaktadır.

111 92 Örnek No : 18 Envanter No : 271 Fotoğraf No: 24 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Çap 6,5 cm : Gümüş : Yaprak metal,tel çekme : Telkari, damlatma, çalma, kabartma, mıhlama : Geometrik : Sadece bir taşı düşmüş olup eser iyi durumdadır.

112 93 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yuvarlak, telkari zemin üzerine iç içe geçmiş iki üçgen (Mührü Süleyman) şeritle bir yıldız oluşturulmuştur. Bu şeridin ortasında damlatma tekniğiyle yapılmış küreler bulunmaktadır. Yıldızın merkezinde kırmızı bir taş bulunmaktadır. Bir taraftaki taş ve taş yuvası düşmüş olup diğeri sağlam ve iyi durumdadır. Kemeri birbirine bağlayan tokuz iki parçadır. Alt parça düz olup üstteki parça bombeli ve üstüne mıhlanmış yeşil bir taş bulunmaktadır.

113 94 Örnek No : 19 Envanter No : 3239 Fotoğraf No: 25 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Teşhir A 5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Osmanlı : Genişlik 10,7 cm, uzunluk(tek toka) 15 cm, Yükseklik 3,3 cm, göbek 5,3 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Gümüş : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

114 95 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yaprak biçimli dişi ve erkek tokadan meydana gelen kemer tokasının üstü hafifi bombeli olup tamamen telkari süslemedir. Tokasının tam ortasında küçük bir yaprak motifi ile bunlarının içerisinde çoğunun taşları düşmüştür. Küçük yuvarlak yuvalar ve bu yuvaların ortası delik kırmızı taşı bulunan silindirik gövdeli yaklaşık 2 cm yüksekliğinde göbekleri bulunmaktadır. Dişi tokanın halkasının üzerinde kilit yerini gizlemek için içbükey tabanlı, kafesli kasnaklı üzeri dilimli ve noktalı, gövdesi helezonik biçimli ucunda topuzuyla sonlanmaktadır. Her ikisinin de kayışlık kirişleri mevcuttur.

115 96 Örnek No : 20 Envanter No : 3240 Fotoğraf No: 26 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Teşhir A 5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Genişlik 9,9 cm, uzunluk (tek toka) 13,5 cm : Gümüş : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik : Tokalar üzerinde çatlak ve kırıklar mevcut, erkek tokanın taşı parçalanmış halkalıdır.

116 97 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ucu kıvrık yaprak motifi şeklinde, ortalarında birer kırmızı taş bulunmaktadır. Kilit üstündeki telkari kubbemsi rozetin taşı yeşil, rozetin alt kenarında sabit altı halka bulunmaktadır. Tokanın üzerinde toka formuna uygun kenar bordürü, ortada daha küçük toka biçimi içi kabartmalı altından çiçekler çıkmakta üst tarafında tek sapa bağlı beş çiçekli bir dal motifi işlidir.

117 98 Örnek No : 21 Envanter No : 3394 Fotoğraf No: 27 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar(Kuşadası nda) : Satın alma : Teşhir A 5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Genişlik 8,5 cm, uzunluk 13,3 cm : Gümüş : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik : Dişi tokanın bir kirişi düşmüş olup eser iyi durumdadır.

118 99 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Uçları geriye kıvrık yaprak biçimli bombeli düzgün ve düz ağız kenarlı, dış kabartma kenarlarda çepeçevre bitkisel bir bordür ile ortada kırmızı taşlı bir göbekle uca doğru bir yaprak motifi ile göbeğin öteki ucunda bir çift bitkisel yapraklı dal motifi işlidir. Tokaların öteki uçlarında dişi halkasıyla erkek çengeli kilidi meydana getirmekteler. Kilit yeşil taşlı bir aplike ile örtülmekte tokaların altlarında uçları yuvarlak, ortalarına yaprak pullar takılı saçakları bulunmakta, bu zincir saçakların bir tanesinin ucundaki yuvarlak pul düşmüş, hemen üstüne bir yaprak pul eklenmiştir. Orta rozetin üç saçağı da aynı olup yuvarlak pulların üzerinde birer stilize el motifi basılıdır.

119 100 Örnek No : 22 Envanter No : 1440 Fotoğraf No: 28 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Zeki Yıldırım : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 9 cm, uzunluk 15,5 cm,(tek parça5.5 x 7,5) Zincir uzunluk 2,5 cm, penes çap 1,5 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bakır : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik

120 101 Eserin Bugünkü Durumu : Birçok zincir ve penes düşmüş olup eser oksitlenmiş ve deforme olmuş durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Su damlası şeklinde iki adet toka, üzeri bitkisel bezemeli kabartmalı ve birer adet yeşil taşlıdır. Yeşil taşlar bir çiçek ortasındadır. Ġki tokanın birleştiği yerde kırmızı bir taş vardır. Tokayı süslemeye yarayan zincirler için her toka üzerinde onar adet halka mevcuttur. Dişi toka pulludur.

121 102 Örnek No : 23 Envanter No : 328 Fotoğraf No: 29 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 9 cm, uzunluk 24 cm (tek toka 11), Göbek 6 x 3,5 cm, taş çapı 0,6 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bakır : Yaprak metal, tel çekme : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik : Ġki taşı düşmüş ve zincirleri kopmuş durumdadır.

122 103 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Tokanın üzeri bitkisel bezemeli, kabartma, taşla süslü; bir kaşında iki kırmızı iki yeşil, diğer kaşında iki kırmızı ikisi düşmüş yeşil, bağlayıcı üzerinde bir kırmızı taş bulunmaktadır. Tokanın alt kenarında zincir dizilerinin asıldığı halkalar mevcuttur. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

123 104 Örnek No : 24 Envanter No : 3228 Fotoğraf No: 30 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Ali Çallı : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Osmanlı : Uzunluk 11 cm, genişlik 5.5cm : Bronz : Yaprak metal : Kabartma : Bitkisel Eserin Bugünkü Durumu : Erkek tokasının dili dibinde bir yarık bulunmaktadır. Tokalar kararmış ve lekeli haldedir.

124 105 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kenarları dalgalı ucu kıvrık su damlası veya yaprak motifi şeklinde, toka üstleri kabartma bitkisel süslemeli, ortalarında yuvarlak kubbemsi madalyonları bulunmaktadır. Dişi tokanın dişi halkasının üstünde kilit kısmını örten alt ve üst uçları birer palmet şeklinde biten ortası yuvarlak ve kubbemsi bir madalyon var. Ayrıca iki tokayı birbirine bağlayan, soluk vaziyette dokuma üst yüzü desenli bir kuşak kısmı yani kemeri mevcuttur.

125 106 Örnek No : 25 Envanter No : 3237 Fotoğraf No: 31 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Osmanlı : Genişlik 8,3 cm, uzunluk 11,6 cm : Bronz : Yaprak metal, döküm : Damlatma, kabartma, mıhlama, delik işi : Geometrik Eserin Bugünkü Durumu : Erkek tokanın kemer kirişi kopmuş ve yoktur, dil gibi yarılmıştır. Toka kararmış kirli bir haldedir.

126 107 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Oval formda bir erkek ve bir dişi kısımdan meydana gelen birbirinin benzeri iki toka parçası olup hafif bombeli, yüzleri kenarları küçük noktacıklardan bir bordürle kenarın iç kısmında tek sıra daha büyük noktalardan bir bordür ortada uzunlamasına orta kısımdaki rozetleri çevrelemekte iki yanda küçük, ortada daha büyük telkari kubbemsi rozetler ortadaki kesikli yarıda da kırmızı taşlıdır. Dişi yarının kilit tarafındaki telkari süslemeli rozeti düşmüş yerine başka bir rozet lehimlenmiştir. Dişi halkasının üzerindeki rozet ortadaki rozetlerin benzeri olup taşı yeşildir. Rozetlerin öteki uçlarında ortada düz bir alan köşelerde stilize çiçek motifleri işlidir. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

127 108 Örnek No : 26 Envanter No : 606 Fotoğraf No: 32 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 10 cm, uzunluk 34 cm (tek toka 15,5), Göbek 5,5 x 3,5 cm, taş çapı 0,6 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Sarı maden : Tel çekme, döküm : Telkari, kabartma, mıhlama ve damlatma : Geometrik ve bitkisel

128 109 Eserin Bugünkü Durumu : Eser iyi durumdadır. Yer yer oksitlenmeler görülmektedir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ġki ana parçadan oluşan kemer tokası ortada ters damla formlu bir kilit sistemiyle birleşmektedir. Parçalarda çiçek formlu kıvrık dal desenlerinin ortasına taş yuvası yapılmış ve bu yuvaların içinde birer kırmızı ve yeşil taş yerleştirilmiştir. Merkez dairesel formlu bezemelerle kubbeleştirilip yeşil bir taş yerleştirilmiştir. Zeminde yoğun olarak telkari tekniği görülmekte ve üzerinde damlatma ile yapılmış yarım küreler bulunmaktadır.

129 110 Örnek No : 27 Envanter No : 3310 Fotoğraf No: 33 Eserin Adı : Kemer Tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Şükrü Tamer : Satın alma : Depo A 5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Çap 9,6 cm : Gümüş (ile altın suyu) karışımı : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma : Bitkisel : Yer yer kararma ve oksitlenme vardır.

130 111 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Daire formlu, dış bükey yüzlü üzerinde kabartma çepeçevre rokokovari, bitkisel süslemeli, ortada ışın rozetli, düğme göbekli süslemeli birisi tepesi küçük topuzlu yuvarlak halkalı dişi toka ile orijinali düşen yerine şimdiki takılmış çengelli erkek toka, bu tokasının kemer geçkileri bugün yoktur.

131 112 Örnek No : 28 Envanter No : 3052 Fotoğraf No: 34 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Nazım Peker : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Cumhuriyet : Çap 13,9 cm : Fakfon : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma : Bitkisel ve geometrik Eserin Bugünkü Durumu : Yer yer lekeli olmasına rağmen eser iyi durumdadır.

132 113 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Erkek ve dişi bir çift kemer tokası olup yuvarlak dış yüze doğru bombeli yüzlüdür. Tokalar birbirinin benzeridir. Üzerindeki motifler aynıdır. Kenarında üzerinde çiçekleri olan kıvrık dal bordürü vardır. Merkezde bir rozet içine yerleştirilen yine dışa bombeli ve üzerinde çarkıfelek çiçeğini andıran çiçek vardır. Bütün motifler kabartmalı olarak yapılmıştır. Ġç yüzde biri ince ve düz, öteki kalın ve dalgalı kenarlı borulardan kemer uçlarına tokaların bağlanmasını sağlayan askılar vardır.

133 114 Örnek No : 29 Envanter No : 3227 Fotoğraf No: 35 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Çap 10,2 cm : Gümüş : Yaprak metal, döküm : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama, delik işi : Bitkisel ve geometrik : Eser iyi durumdadır.

134 115 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yuvarlak hafif bombeli görünüşlü, ortasında yeşil taşları olan kubbeli telkari teknikli göbekleri bulunmaktadır. Tokaların bir kenarında kilit için erkek- dişi kısımları ekli, iki toka kilitlendiğinde kilidi örten ortasında kırmızı taşı olan yuvarlak kubbeli, telkari işlemeli dişi toka dişi halkası üzerine lehimli bir rozet (göbek) tokaların serbest uçlarına bitkisel süsleme eklenmiş, tokalar üzerinde kayış (kolon-kemer) için biri ince öteki bir kenarı düz, bir kenarı dalgalı düz kirişleri bulunmaktadır.

135 116 Örnek No : 30 Envanter No : 3238 Fotoğraf No: 36 Eserin Adı : Kemer tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Ali Çallı : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo A5 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Osmanlı : Çap 10,5 cm : Gümüş : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, mıhlama : Bitkisel ve geometrik

136 117 Eserin Bugünkü Durumu : Erkek tokanın kemer kiriş kopmuş,zincirler kopuk ve bazı penesler yoktur. Bu tokanın alt kenarlarında yarılmalar ve oksitli yerler bulunmaktadır. Tamir edilmiş lehimler bulunmaktadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yuvarlak kubbemsi biçimli, üzerinde yuvarlak ortası kırmızı taşlıdır. Dişi tokanın taş halkası kenarına, altında bir halka lehimli, bu durum kilit kısmını örten yeşil taşlı benzer rozetin alt kısmında da görülmekte, tokaların serbest uçlarına rokokovari süsleme lehimlenmiştir.

137 118 Örnek No : 31 Fotoğraf No: 37 Envanter No : 239/731 Eserin Adı : Tepelik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Bağış : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Çapı 14,5 cm : Maden : Yaprak metal : Kabartma, mıhlama, çalma : Geometrik : Bir taşı düşmüş, yer yer yamulmalar ve yırtıklar görülmektedir.

138 119 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Daire formundaki iki adet tepeliğin merkezlerinde taş yuvası bulunmaktadır. Birinin taşı düşmüş, diğerinin ise sağlam durumdadır. Merkezden uçlara doğru yayılan kabartma süslemeler bulunmaktadır.

139 120 Örnek No : 32 Fotoğraf No: 38 Envanter No : 240/732 Eserin Adı : Gerdanlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Bağış : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 19 cm, uzunluk 12 cm : Madeni : Yaprak metal, döküm, tel çekme : Kabartma ve damlatma : Geometrik : Peneslerin bir kısmı düşmüş ve eğrilmiş; motifler eksik ve deforme olmuştur.

140 121 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Gerdanlık daire formundaki pul etrafına dört adet tel çemberin yerleştirilmesiyle çiçek formlu motiflerin bir araya halkalarla birleştirilerek oluşturulmuştur. Çiçek formlarının ortasına yarım küreler yerleştirilmiştir. Gerdanlığın genel formu üçgen olup iki ucundan zincirler kilit sistemi bulunmaktadır. Gerdanlığın iki kenarına dizili penesler bulunmaktadır.

141 122 Örnek No : 33 Envanter No : 2850 Fotoğraf No: 39 Eserin Adı : Gerdanlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Zincir uzunluk 33 cm : Madeni : Döküm : Mıhlama, döküm : Geometrik : Eser genel olarak iyi durumda fakat bazı yerlerde halka ve boncuk eksiktir.

142 123 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Gerdanlığın temelini yuvarlak bakır pulların etrafına aynı büyüklükte hakların lehimlenmesiyle ve ortasına mavi boncuk oturtulmasıyla; etrafına da dört halkanın lehimlenmesiyle motif oluşturulmuştur. Bu motiflerin halkalarla birleşmesiyle bir üçgen formu oluşturulmuştur. Gerdanlık açıldığında üç üçgenden oluşmaktadır.

143 124 Örnek No : 34 Envanter No : 2990 Fotoğraf No: 40 Eserin Adı : Gerdanlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Arif Toğul : Bağış : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 21 cm, uzunluk 16 cm, penes çapı 1,5 cm, Zincir uzunluk 45 cm. Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Fakfon : Yaprak metal, döküm : Kabartma : Geometrik : Eser yer yer lekelidir. Eskimeler vardır.

144 125 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : 63 adet baklava motifini andıran dokuz delikli bu motifler halkalarla birbirine tutturularak yapılmış üçgenimsi bir gerdanlıktır. Ġki yan kenara en eskisi 1923 tarihli penesler eklenmiştir. 13 adet penes bulunmaktadır. Boyun zincirinin bir ucu başka bir zincire eklenmiştir.

145 126 Örnek No : 35 Envanter No : 3804 Fotoğraf No: 41 Eserin Adı : Başlık tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Çorboğa : Satın alma : Teşhir B3 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Osmanlı Boyutları : Genişlik 15 cm, uzunluk 45,5 cm, göbek çap 4,3 cm, penes çap 1,4 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Kabartma, mıhlama, delik işi : Geometrik

146 127 Eserin Bugünkü Durumu : Ayna üzerindeki boncukların birisi düşmüş, eser genelde sağlamdır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ortada yuvarlak bir ayna, aynanın ortasında bir yuva içerisinde yeşil taşı ile kenardaki deliklere tellere geçirilmiş kırmızı boncuklar yerleştirilmiştir. Aynanın tepesinde bir askı çengeli, aynı biçimli çengel her uçta birer tane daha takılı, uçlardaki çengellere bağlı üçer adet zincir, ortadaki aynaya bağlı zincirler üzerinde uçları ay şeklinde pullar takılmıştır. Başlık tokası, ayna zincirler, pullar ve çengellerden meydana gelmektedir.

147 128 Örnek No : 36 Envanter No : 3070 Fotoğraf No: 42 Eserin Adı : Başlık tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ġsmet Altındağ : Satın alma : Teşhir B3 AC Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Cumhuriyet Boyutları : Genişlik 39 cm, uzunluk 38,3 cm, eşkenar üçgen 6 cm, penes çap 11 cm, taş çap 10 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Fakfon : Yaprak metal, döküm : Kabartma, damlatma, mıhlama : Geometrik

148 129 Eserin Bugünkü Durumu : Zincirlerde kopukluk olup bir çengeli eksiktir. Eser yer yer lekelidir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üstleri kabartma ve telkari işlemeli, ortasında yanlarındaki kırmızı taşlı ve ortadaki mavi taşlı eşkenar üçgen plakalar üçer adet zincirle ortadakine bağlanırlar. Zincirler yuvarlak ve yüz biçimli pulludurlar. Üst sıra zincir pulları üzerine Fatma Ana Eli vardır. Ortadakinin çengeli mevcut olup öteki yoktur., plakanın alt kenarı, zincir ve uçları pulludur.

149 130 Örnek No : 37 Envanter No : 3071 Fotoğraf No: 43 Eserin Adı : Başlık tokası Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Ġsmet Altındağ : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Cumhuriyet : Genişlik 5 cm, uzunluk 25 cm, göbek 3,5 x 1,8 cm, Taş çapı 0,8 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Fakfon : Yaprak metal, döküm : Delik işi, mıhlama : Geometrik : Yer yer lekelidir. Zincirler kopuktur.

150 131 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Damla motifi biçimli üzeri kırmızı taşlı çengeli plakanın kenarları delik, birbiriyle birleşen farklı iki zincir iki yanda da aynıdır. Alt zincir üzerinde yürek biçimli pullar vardır. Bu pulların üzerine Fatma ana eli basılmıştır. Üst sırada ise çubuk biçimli pullar yer almıştır.

151 132 Örnek No : 38 Envanter No : 3805 Fotoğraf No: 44 Eserin Adı : Zülüflük Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Çorboğa : Satın alma : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Osmanlı : Uzunluk 16,5 cm, genişlik 6,6, aynası 6,6 x 5,8 x 5,8 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Gümüş : Yaprak metal, döküm, tel çekme : Mıhlama, telkari : Geometrik : Eser genelde sağlamdır.

152 133 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Tepeden kancalı üçgen alınlık ve alt kenara takılı, uçlarında kenara yakın bir delikli pullar takılı iki ayrı boyda zincirden oluşan saçaklıklı pulların başları paradandır. Aynanın ön yüzünde kenarları ayrıca belirtilmiş, tepeden tabana inen bir dikme içerisindeki ikinci küçük üçgeninde dikmesini oluşturmaktadır. Ġç üçgenin tepe noktasına bir yuva içine kırmızı taş konulmuş, alt kenara, köşelere ve iç üçgenin köşelerine birer telkari çiçek yerleştirilmiş, aynı çiçek tepeye de konulmuş ancak sağ köşeye konulan düşmüştür.

153 134 Örnek No : 39 Envanter No : 642 Fotoğraf No: 45 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden : Mehmet Kiraz Müzeye Geliş Şekli : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 3 cm, uzunluk 12 cm, penes çap 1,6 cm, Taş çapı 0,5 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Yaprak metal, tel çekme : Telkari, mıhlama, kabartma : Geometrik : Bazı zincirler kopuk penesler eksik durumdadır.

154 135 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzerleri telkari işli, ortasında yeşil bir boncuk mevcut olup bir çengel ile fese tutturuluyor. Çengel karşısı üzeri pullu zincirlidir.

155 136 Örnek No : 40 Envanter No : 643 Fotoğraf No: 46 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Kiraz : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo K2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 6 cm, uzunluk 19,5 cm, penes çap 1,6 cm, Taş çapı 0,8 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Yaprak metal, döküm : Kabartma, mıhlama, damlatma : Geometrik : Eser yer yer kopuk, penesleri eksik durumdadır.

156 137 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzerleri kabartmalı yaprak kenarları tırtıllı yuvarlak şekilde pullarla süslü zincir dizileri fesin yan iki tarafına ve ortasına tutturuluyor. Çengelleri mevcuttur.

157 138 Örnek No : 41 Envanter No : 644 Fotoğraf No: 47 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 3 cm, uzunluk 12 cm, Penes çapı 0,8 cm, taş çapı 1,6 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Yaprak metal, tel çekme : Telkari, mıhlama, kabartma : Geometrik : Zincirler kopuk ve penesler eksik durumdadır.

158 139 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzerleri telkari işli, ortasında kırmızı boncuk mevcut olup bir çengel ile fese tutturuluyor. Çengel karşısı üzeri pullu zincirlidir.

159 140 Örnek No : 42 Envanter No : 645 Fotoğraf No: 48 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo V7 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Eşkenar üçgen 3,5 cm, zincir uzunluğu 9,5 cm, Penes çapı 1,2 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Tel çekme, döküm : Telkari, damlatma : Geometrik ve bitkisel : Eser iyi durumdadır.

160 141 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üçgen biçimli üzeri telkari işli bir kenarı pul zincirli bir köşesi çengellidir. Eser üzerinde çiçek motifi vardır. Zincir uçlarında ve aralarda penesler bulunmaktadır.

161 142 Örnek No : 43 Envanter No : 646 Fotoğraf No: 49 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 3,5 cm, uzunluk 13 cm, penes çapı 1,2 cm : Madeni : Yaprak metal, tel çekme : Mıhlama, kabartma, telkari : Geometrik : Birkaç zincir ve penesi eksik olup eser iyi durumdadır.

162 143 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzerleri telkari işli, ortasında yeşil bir boncuk mevcut olup bir çengel ile fese tutturulmaktadır. Alttan 12 zincir sarkmakta ve ucunda yuvarlak el kabartmalı penes bulunmaktadır. Ayrıca zincirlerin baş kısmında da yaprak formlu, el kabartmalı penesler vardır.

163 144 Örnek No : 44 Envanter No : 652 Fotoğraf No: 50 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Kiraz : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 3 cm, uzunluk 14 cm, penes çapı 1,3 cm, Taş 2 x 1,5 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Yaprak metal : Mıhlama, kabartma : Geometrik : Penesleri eksik durumdadır.

164 145 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üçgen formlu alınlık ortasında büyük kahverengi bir taş bulunmaktadır. Alttan üzeri penesli zincir dizileri mevcut olup bir kısmı eksiktir.

165 146 Örnek No : 45 Envanter No : 653 Fotoğraf No: 51 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Kiraz : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 2,6 cm, uzunluk 9 cm, çiçek çap 1,9 cm : Madeni : Yaprak metal : Kazıma ve çalma, kabartma : Bitkisel : Eser iyi durumdadır.

166 147 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kenarı tırtıklı üzeri nokta kopartmalı bir tarafında çengel bir tarafında zincir ucunda üzeri gümüş çiçek yaprağı şeklinde bir plak mevcuttur. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

167 148 Örnek No : 46 Envanter No : 654 Fotoğraf No: 52 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Kiraz : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 3 cm, uzunluk 4,5 cm, zincir uzunluk 2 cm, penes çapı 1,3 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Yaprak metal, döküm : Delik işi, mıhlama ve damlatma : Bitkisel : Eser iyi durumdadır.

168 149 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Damla formundaki zemini ajurlu(delik işi), yer yer damlatma tekniğiyle yapılmış küreler mevcuttur. Üzeri kahverengi tek taşlı mıhlama olup etrafı zincir ve peneslerle süslenmiştir. Yaprak ve dairesel formlu penesler kabartmalıdır.

169 150 Örnek No : 47 Envanter No : 655 Fotoğraf No: 53 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 3 cm, uzunluk 5 cm, penes çapı 1,2 cm : Madeni : Yaprak metal, döküm : Delik işi, mıhlama ve damlatma : Bitkisel : Eser iyi durumdadır.

170 151 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bir önceki eserin eşidir. Kilit çengeli bulunmaktadır. Damla formundaki zemini ajurlu(delik işi), yer yer damlatma tekniğiyle yapılmış küreler mevcuttur. Üzeri kahverengi iki taşlı mıhlama olup etrafı peneslerle süslenmiştir. Yaprak ve dairesel formlu penesler kabartmalıdır.

171 152 Örnek No : 48 Envanter No : 803 Foto08ğraf No: 54 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo V7 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 5 cm, uzunluk 35 cm, eşkenar üçgen 5,5 cm, penes çapı 0,9 cm, taş çap 0,7 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Yaprak metal, döküm : Kabartma, mıhlama : Bitkisel : Zincirlerde kopukluk olup, yer yer lekelidir.

172 153 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üstleri kabartma ve bitkisel bezemeli, yanlarındaki kırmızı taşlı ve ortadaki mavi taşlı eşkenar üçgen plakalar ikişer adet zincirle ortadakine bağlanırlar. Zincirlere yaprak biçimli penesler takılmıştır. Üçgenlerin altından beşer zincir sarkmakta ve penesler bulunmaktadır. Peneslerin üzerine Fatma Ana Eli formlu işlemeler vardır. Ortadakinin çengeli mevcut olup öteki yoktur.

173 154 Örnek No : 49 Envanter No : 804 Fotoğraf No: 55 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Rıza Kanlıer : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo V7 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 4,5 cm(tek parça 0,5 cm), penes çapı 0,8 cm, uzunluk 21,5 cm(tek parça 1,8 cm), kumaş uzunluk 70 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Madeni : Yaprak metal : Kabartma, mıhlama : Bitkisel

174 155 Eserin Bugünkü Durumu : Bazı parçalar eksik ve deforme durumda olup kilit sistemi bulunmamaktadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bir bez üzerine dizili (dikilerek) 24 parçadan ibaret alınlığın ortadaki iki parça üzerinde kırmızı bir taş mıhlanmıştır. Alınlığı meydana getiren madeni parçalar bitkisel bezemeli ve kabartmalıdır. Her parçadan sarkan zincirin ucunda yaprak formlu penesler bulunmaktadır.

175 156 Örnek No : 50 Envanter No : 2988 Fotoğraf No: 56 Eserin Adı : Alınlık Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Arif Toğul : Bağış : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Uzunluk 7,2 cm, genişlik 5,5 cm, zincir uzunluğu 3,8 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Fakfon : Yaprak metal, döküm : Kabartma, mıhlama, damlatma : Geometrik : Bir penes eksik olup alınlık genel olarak sağlamdır.

176 157 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Alınlık geometrik formlu ve kabartmalıdır. Ortasına yeşil bir taş mıhlanmıştır. Alt uçlarına yuvarlak ve yaprak formlu kabartmalı penesler zincire takılarak yerleştirilmiştir.

177 158 Örnek No : 51 Envanter No : 3187 Fotoğraf No: 57 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Zübeyde Bilgi : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 34 cm : Akik ve düşük ayarlı gümüş : Döküm : Kabartma : Geometrik : Zillerde yarıklar bulunmaktadır.

178 159 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ġpliğe dizili hemen hemen hepi aynı boyda keskiliyüzleri tıraşlı akik boncuktan olan kolyenin iki ucunda erkek dişi kilit halkaları bulunmakta; kolye ortadan halkayla genişletilmiş yuvarlak akik taş ile bunun ucunda düşük ayarlı iki gümüş küpe ile ikiye ayrılan kolyenin her iki yanında üçer boncuk ara ile yerleştirilen küresel düşük ayarlı gümüşten yine aynı gümüşten halkalarla ipe geçirilen ziller bulunmaktadır.

179 160 Örnek No : 52 Envanter No : 3406 Fotoğraf No: 58 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar Kuşadası : Satın alma : Teşhir B3 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 51 cm, penes çap 1,7 cm : Akik ve Düşük ayarlı gümüş : Tel çekme, döküm : Delik işi, damlatma, telkari : Geometrik : Eser yer yer oksitli olup iyi durumdadır.

180 161 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Boyun zinciri ucuna takılı telkari işlemeli şişkin gövdeli kozaya alttan bir halka ve bu halkaya; üzerinde telkari süsleme bulunan yatık C biçimli tel ve bu telin üzerinde üç adet telkari işlemeli gürz biçimli toka takılı, orta toka üstünde telkari bir topuzu bulunmakta, bu telin iki yan ucuna ev içine birer kırmızı boncuk yerleştirilmiştir. Tel üstten iki zincirle bağlanmakta, yine küçük bir zincir parçası takılı olan halkanın zincir parçası ucuna telkari gürz şeklinde bir toka ile yan zincirlere ikişer tokalı zincire birer telkari yaprak motifi takılıdır. C biçimli telin üzerindeki toka ve ara telkari süslerden sarkan ortaları yüzleri tıraşlı akik taş boncuklu, küçük telkari kozalı boncukların altında telkari şişkin gövdeli iri kozalar takılıdır. Kozaların uçlarında ikişerden on adet telkari delikli baklava levhacıkları lehimli süslemeli yuvarlak motifler takılıdır. Kolye beş adet saçaklıdır.

181 162 Örnek No : 53 Envanter No : 3398 Fotoğraf No: 59 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Adnan Sayar : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B3 PK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 58,5 cm, metal top 1,5 cm, penes 1,6 cm : Akik ve Düşük ayarlı gümüş : Yaprak metal, döküm, tel çekme : Delik işi, damlatma : Geometrik : Eser iyi durumda olup üzerinde oksitlenmeler görülmektedir.

182 163 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kolyenin bir ucunda yuvarlak halka öteki ucunda bombeli telkari rozetli çengeli bulunan zincir üzerinde küçük zincirlere bağlı çeşitli büyüklükte yuvarlak pullar takılıdır. Aralarda yine küçük zincirli telkari süslemeli tokaları mevcut, yüzleri tıraşlanmış kırmızı beş adet taş küçük zincirlerle bağlı tokalar dört adettir.

183 164 Örnek No : 54 Envanter No : 3399 Fotoğraf No: 60 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar Kuşadası : Satın alma : Teşhir B3 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Cumhuriyet : Uzunluk 76 cm, metal top çapı 2 cm, zincir uzunluk 11,5 cm, büyük penes çap 1,5 cm, küçük penes çap 1,2 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Akik ve Düşük ayarlı gümüş : Yaprak metal, döküm, tel çekme : Kabartma, mıhlama, damlatma : Geometrik

184 165 Eserin Bugünkü Durumu : Eser iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Silindirik borulu ucunda dilimli yarım küre bir kapak içinde uçları 3 adet telkari küçük kozalı, yüzeyleri tıraşlı kırmızı bir top mevcuttur. Kapaktan 3 zincir sarkmakta bunların ortalarında yassı sarı ve biri kırmızı taş takılı, taşlara alttan küre biçimli telkari tokalara telkari yuvarlak ve yassı süsleme levhaları takılı, silindirik boru bir halka ile boyun zincirine bağlanmakta, zincir üzerinde iki ya da dörderden 8 adet tıraşlı taş boncuk, ikişerden dört adet saçaktaki telkari küre tokaların benzerleri takılı, 12 adet üstte telkari koza ile üst boncukların altında küçük birer telkari koza takılıdır.

185 166 Örnek No : 55 Envanter No : 3401 Fotoğraf No: 61 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar Kuşadası : Satın alma : Teşhir B3 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 42 cm : Akik ve Düşük Ayarlı Gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Delik işi : Geometrik : Eser iyi durumda olup taşın yüzeyleri tahrip olmuştur.

186 167 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Boyun zinciri üzerinde her iki yanda dörderden sekiz adet telkari işlemeli şişkin gövdeli kozalı, uçta alt ve üstü telkari süslemeli yüzü tıraşlanmış turuncu renkli taşlı, taşın altına bağlı üç zincirli, kırmızı boncuklu, uçları küçük telkari kozalı saçak bulunmaktadır.

187 168 Örnek No : 56 Envanter No : 3402 Fotoğraf No: 62 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar Kuşadası : Satın alma : Teşhir B3 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 20,5 cm, penes çap 1,5 cm : Bronz : Tel çekme, döküm : Damlatma : Geometrik : Eser yer yer oksitlidir.

188 169 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kolye; üstte 9 adet çiçek-yıldız formlu ortadan yatay olarak tellerle birleştirilmiştir. Her motifin ucundan sarkan ikişer adet toplamda 18 adet zincir bulunmaktadır. Ayrıca aralarda bulunana boncuklardan sarkan 8 adet zincir bulunmakta ve bu zincirlere takılı ortası delik pullar bulunmaktadır. Yanlarda boyuna takılan boyun zinciri üzerinde küçük zincirlere takılı birisi ortası delik yuvarlak, ötekiler yaprak biçimli beş pul bulunmaktadır. Motifin aralarında ikişer boncuklar kırmızı, mavi ve yeşil renktedir.

189 170 Örnek No : 57 Envanter No : 3403 Fotoğraf No: 63 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar Kuşadası : Satın alma : Teşhir B3 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Kullanılan Hammadde Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 52 cm, penes çap 1,4 cm : Gümüş : Yaprak metal, döküm, tel çekme : Madeni : Telkari : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

190 171 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bir zincire takılı küçük zincirlerin uçları yuvarlak telkari süslemeli delikli motiflere bağlı küçük zincirler üzerine telkari işlemeli 14 adet küçük kozalardan saçaklı, bu saçakların ana boyun zincirine bağlı halkaya birer kırmızı boncuk ile boncuk ucuna yine küçük telkari bir koza takılıdır. Ayrıca saçak aralarına yine boyun zincirine takılı birer telkari su damlası motifleri bulunmaktadır.

191 172 Örnek No : 58 Envanter No : 3405 Fotoğraf No: 64 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar Kuşadası : Satın alma : Teşhir B3 K Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Uzunluk 48,5 cm, penes çap 1,4 cm : Akik ve Düşük ayarlı gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Kabartma, telkari : Geometrik : Eser iyi durumdadır. Büyük küre üzerinde tahripler görülmektedir.

192 173 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Orijinal bir boyun zinciri üzerine her iki yanda grup halinde yüzleri tıraşlı iki akik top boncuk arasında gümüş savatlanmış birer küre olmak üzere toplam sekiz yüzleri tıraşlı akik taşlı top boncuk ve dört adet savatlı gümüş küre bulunmaktadır. Kolyenin tam merkezinde daha büyük savatlı küre ve bunun ucuna takılı bulanan zincire eklenmiş diğerlerine göre daha büyükçe kırmızı akik taştan sarkan konik biçimli telkari süsleme ucundan sarkan dört zincir saçak bulunmaktadır. Saçakların uçlarında birerden dört adet penes bulunmaktadır.

193 174 Örnek No : 59 Envanter No : 1018 Fotoğraf No: 65 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Rıza Kanlıer : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Bilinmiyor : Genişlik 5 cm, uzunluk 140 cm, penes çapı 1,3 cm, ayak motifi 3x2 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Mıhlama, telkari : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

194 175 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzeri pullu ve penesli, aralar borularla tamamlanmış olan kolyede yer yer telkari penes ve taş mıhlama görülmektedir. Mıhlamalı üçgen formlu parçalardan yalnız iki tanesi kırmızı taşlıdır.

195 176 Örnek No : 60 Envanter No : 2846 Fotoğraf No: 66 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 31 cm, genişlik 2,8 cm, penes çap 1,1 cm : Bakır : Döküm, tel çekme : Sarma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

196 177 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Zincir iki parçaya ayrılmıştır. Zincir parçalarından birinin ucuna bir halka geçirilmiş ve ucunda iki tane küpe denilebilecek parçalar takılmıştır. Bu iki küpe kolyeyi iki eşit parçaya ayırmaktadır. Her iki tarafta da eşit olmayan aralıklarla dörder küpe takılmış ve zincirin ucuna halka takılarak pul yerleştirilmiştir.

197 178 Örnek No : 61 Envanter No : 3201 Fotoğraf No: 67 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Hasan Ergüven : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Çap 7,5 cm, zincir uzunluk111 cm : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme : Telkari, mıhlama : Geometrik : Eser iyi durumda olup yer yer okside olmuştur.

198 179 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Eşkenar üçgen biçimli levhanın arka yüzünde herhangi bir süsleme mevcut olmayıp, ön yüzünde kenarlarda, köşeler ve göbekte telkari süsleme ile köşelerde küçük birer taş üsteki kırmızı alttaki mavidir. Alt öteki köşenin taşı düşmüş boş haldedir. Ortada mavi renkli bir göbek taşı mevcut, kolyenin alt kenarlarına beş tane 1293 konstantiniye darplı 1 kuruşluklar bağlanmış, tepede bir halkaya zincir geçirilmiş, zincirin bazı halkalarına daha ince birer halka geçirilmiştir. Levhanın tepesindeki halkaya ortasındaki taşı düşmüş çengelli telkari bir çiçek motifi geçirilmiştir.

199 180 Örnek No : 62 Envanter No : 3202 Fotoğraf No: 68 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Hasan Ergüven : Satın alma : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Cumhuriyet : Genişlik 5,3 cm, uzunluk 6,8 cm, zincir 55 cm : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme : Kabartma : Bitkisel ve geometrik : Eser iyi durumdadır.

200 181 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Levha halinde dekoratif görünüşlü temelde gemi demirini andıran bir biçime sahiptir. Arka yüz boş ön yüz telkari süslemeli olup süsleme dolguları düşmüş olduğundan boş bir görünüme sahiptir. Alt kenarındaki halkalara zincirlerle bağlı uçları yaprak biçimli saçaklar bulunmaktadır. Saçaklar birerden iki adet olmak üzere daha uzun bir zincirle üst dalgalı kısma bağlı levhanın tepesinde bir halkaya zinciri geçirilmiştir.

201 182 Örnek No : 63 Envanter No : 3204 Fotoğraf No: 69 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Hasan Ergüven : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Çap 4,5 cm, zincir uzunluk 68 cm : Gümüş : Döküm : Kabartma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

202 183 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Padişah III. Selim in yüzlük parasına kulp ve zincir takılarak meydana getirilen kolyenin ön yüzünde III. Selim in tuğrası ile altında Duru be fi Ġslambol yazısı ile arka yüzünde Sultan El Berryn ve Hakan El Bahreyn, El Sultan Ġbn 4 ve El Sultan yazısı bulunmaktadır. Yer yer tahrip olmuş. Zincir sonradan geçirilmiştir.

203 184 Örnek No : 64 Envanter No : 3241 Fotoğraf No: 70 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo B3 PK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları : Cumhuriyet : Genişlik 1,5 cm, uzunluk 62 cm, uç 9 cm. taş çap 1,2 cm Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Gümüş : Tel çekme, döküm : Delik işi : Geometrik

204 185 Eserin Bugünkü Durumu : Eser iyi durumdadır. Birkaç yerde oksitlenme görülmektedir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Uçlarında iki yarı şevli şeklinde kesilmiş hakları olan telkari tekniğinde yapılmış on kozanın ana zincirleri ile birbirine bağlanması ve uca daha küçük bir koza ile ortalarında iki akik taşı bulunan iki saçak vardır. Üstte basit bir kilitleme düzeneği var.

205 186 Örnek No : 65 Envanter No : 2851 Fotoğraf No: 71 Eserin Adı : Kolye Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Levha uçlar arası 6,5 cm, levha yüksekliği 5,2 cm : Madeni : Yaprak metal, tel çekme : Mıhlama, telkari, kabartma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

206 187 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Çapayı andıran bir levhadan ve etrafını süsleyen pul ve zincirlerden oluşan bir kolye ucudur. Levhanın üzerinde aşağı doğru 12 halka ve içlerine renkli taşlar yerleştirilmiştir. Merkezde büyük bir mavi taş hemen altında 2 kırmızı ve 1 yeşil taş bulunmaktadır. Levhanın kenarlarına doğru burulmuş tellerden halkalar yapılıp yerleştirilmiştir. Levhanın altına bir sıra yaprak motifli pullar, onun da altına yuvarlak formda telkari pullar halkalar yardımıyla yerleştirilmiştir. Yukarı doğru iki zincir ve üzerine yerleştirilen yaprak pullarla tepeye ulaşılmıştır. Bir bağlantı halkası ve takma ucu ile tamamlanmıştır.

207 188 Örnek No : 66 Envanter No : 1205 Fotoğraf No: 72 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Sünbül : Satın alma : Teşhir B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 1,6 cm, çap 6 cm : Gümüş karışımı : Tel çekme : Sarma : Geometrik : Çok tahrip olmuş ve sonradan teller lehimlenmiştir. Telin bir kısmı noksan olup ortandan yırtıktır.

208 189 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : 8 sıra ince 3 adet kalın olarak toplam 11 adet sarma tel yan yana lehimlenerek meydana getirilmiştir. Menteşeli ama pimi yoktur.

209 190 Örnek No : 67 Envanter No : 1207 Fotoğraf No: 73 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Sünbül : Satın alma : Teşhir V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 1,4 cm, çap 6,5 cm : Bakır : Döküm, tel çekme : Damlatma, sarma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

210 191 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üçerden altı sıra sarma telin tam ortasında bir sıra yarım küreden oluşan düğme motifli bulunmaktadır. Ortadan menteşeli bilezik ikiye ayrılmış vaziyettedir. Menteşe tokası düğme motifli olup pimi mevcuttur. Pim 9 yarım küreden oluşan baklava formundaki toka altında gizlidir.

211 192 Örnek No : 68 Envanter No : 617 Fotoğraf No: 74 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Depo V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bilinmiyor : Genişlik 3,3 cm, çap 6 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Telkari ve damlatma : Geometrik Eserin Bugünkü Durumu : Eser iyi durumdadır.

212 193 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kadın bileziği iki parça halinde menteşeli, her iki parça üzerinde birer eşkenar üçgen motifi bulunmaktadır. Bu üçgen teller kıvrılarak zemine monte edilmiştir. Üçgenlerin birleştiği noktada üçer adet halka bulunmaktadır. Bu halkalara penes veya zincir takılı varsayılmaktadır.

213 194 Örnek No : 69 Envanter No : 1436 Fotoğraf No: 75 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Zeki Yıldırım : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bilinmiyor : Genişlik 2,1 cm, uzunluk 17,5 cm, : Bakır : Yaprak metal, tel çekme : Mıhlama, kabartma, telkari : Geometrik Eserin Bugünkü Durumu : Bazı taşları ve halkaları düşmüş, yer yer oksitlenmiştir.

214 195 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yörük bileziği veya yel bileziği olarak kullanılır. Üzeri telkari işlidir. Enlidir, üzeri bir tek kırmızı taşlı olup, pula zincir takmaya yarayan sağda iki solda iki dört halkalıdır, kadınlar içindir.

215 196 Örnek No : 70 Envanter No : 1437 Fotoğraf No: 76 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Zeki Yıldırım : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 2,5 cm, uzunluk 18 cm : Bakır : Yaprak metal, tel çekme : Mıhlama, kabartma, telkari : Geometrik : Taş yuvası, taşı ve bazı halkaları düşmüş; yer yer okside olmuştur.

216 197 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yörük bileziği veya yel bileziği olarak kullanılır. Kadınlar içindir. Enli yüzlüdür. Ġki ucu bağsızdır. Uca doğru daralıp düğme gibi uç bırakılmıştır. Üzeri telkari işlidir. Taş yuvası ve taşı düşmüştür. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

217 198 Örnek No : 71 Envanter No : 1439 Fotoğraf No: 77 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Zeki Yıldırım : Satın alma : Depo V120 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 2,2 cm, uzunluk 16,5 cm, penes 1,5 cm : Bakır : Yaprak metal, tel çekme : Mıhlama, kabartma : Geometrik : Eser iyi durumda olup sadece okside olmuştur.

218 199 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Üzeri iki adet açık yeşil ve bir adet ateş kırmızısı renkte taşlıdır. Dört pulludur ve nokta kabartmalıdır. Yörük veya yel bileziği denir. Kadınlar içindir.

219 200 Örnek No : 72 Envanter No : 1612 Fotoğraf No: 78 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Bilinmiyor Boyutları : Genişlik 0,8 cm, çap 6,3 Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Madeni : Tel çekme, yaprak metal : Kazıma ve çalma, damlatma, kabartma : Geometrik : Okside olup eser tam sağlam değildir.

220 201 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : iki kenarda birer sıra saç örgüsü ardından birer sıra düz ve ortada kalın bir sıra tel burmadan meydana gelmektedir. Bir menteşe ile bağlanmakta olup pimi bulunmaktadır.

221 202 Örnek No : 73 Envanter No : 2131 Fotoğraf No: 79 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 15 cm, genişlik 2,2 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Damlatma, kabartma, çalma ve kazıma : Geometrik : Eser iyi durumda değildir.

222 203 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Düşük ayar gümüşten yarım daire şeklindedir. Kilitlenme çengeli kırıktır. Yer kenarında kırıklar ve içte lehim izleri vardır. Üzerinde bant şeklinde kabarıklıklar vardır.

223 204 Fotoğraf No: 80 Örnek No : 74 Envanter No : 2566 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Rıza Kanlıer : Satın alma : Depo B3 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Çap 6,1cm : Gümüş : Tel çekme : Sarma : Geometrik : Eser iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Dairesel formda düşük gümüşten burma suretiyle saç örgüsü gibi yapılmıştır. Toka kısmı bir telle deliklerinden birbirine bağlanmaktadır.

224 205 Örnek No : 75 Envanter No : 2739 Fotoğraf No: 81 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Melahat Gezginen : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Çap 6 cm, genişlik 1,2 cm. : Gümüş : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, kabartma, savat : Geometrik ve bitkisel : Eser iyi durumdadır.

225 206 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Dairesel formda bir ucu çengelli diğer uçta iki yana ve takma delikli bir bileziktir. Üzeri göz formunda, kenarları kabartmalı, ortası çiçek motifiyle kazıma tekniğiyle yapılmıştır.

226 207 Fotoğraf No: 82 Örnek No : 76 Envanter No : 2740 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Melahat Gezginen : Satın alma : Teşhir B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Çap 6 cm, genişlik 1,2 cm. : Gümüş : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, savat, kabartma, : Geometrik, bitkisel : Eser iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Dairesel formda bir ucu çengelli, delikli üzeri çiçek motifi işli bilezik 2739 notu eserin benzeridir.

227 208 Fotoğraf No: 83 Örnek No : 77 Envanter No : 2742 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Melahat Gezginen : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Çap 6 cm, genişlik 1,8 cm : Bakır : Yaprak metal : Çalma ve kazıma, savat, kabartma, : Geometrik, bitkisel : Eser iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Dairesel formda çengel ve delikli uçları, üzeri çiçek motifi işli ve çizikler yapılmıştır.

228 209 Fotoğraf No: 84 Örnek No : 78 Envanter No : 2741 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Melahat Gezginen : Satın alma : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Çap 6 cm : Gümüş : Tel çekme : Sarma : Geometrik : Eser iyi durumda olup çengel kırıktır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Dairesel formda tel burma sarılmış, ucu delik, diğer ucu çengellidir.

229 210 Örnek No : 79 Envanter No : 2849 Fotoğraf No: 85 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 19,5 cm, genişlik 2,5 cm : Bronz : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, kabartma : Geometrik, bitkisel : Eser iyi durumdadır.

230 211 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bilezik iki parçadan oluşmakta ve birbirine menteşe ile bağlanmaktadır. Kapama menteşe ile olup iğnesi yoktur. Bilezik kanatlarının üzerindeki desenler simetriktir. Düz çizgiler arasında balıksırtı motifler boydan boya uzanır. Her kanatın orta ve bağlantı yerinde 4 adet madalyon motifleri ve bunun içinde çiçek motifi vardır. Madalyonun etrafını noktalar bulunur. Ġki madalyon arasında Türk halıcılığında post motifini andıran üç noktadan oluşan motif yan yana dizilerek tamamlanmıştır.

231 212 Örnek No : 80 Envanter No : 2884 Fotoğraf No: 86 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 2,2 cm, çap 6 cm. : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Mıhlama, telkari, kabartma, : Geometrik : Eser üzerinde yer oksitlenme vardır.

232 213 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Fakfondan yapılan kadın bileziğidir. Bileziğin uçları bir diş halinde sona ermektedir. Bileziğin dış yüzünde bir uçtan bir uca bir kartuş yerleştirilmiş. Bileziğin üst yüzünde ortada bir kare yanlarda dikdörtgen olan üç bölüme ayrılmıştır. Kare bölümde ortada bir yeşil taş vardır. Dikdörtgenlerin kare ile birleştikleri kenarlara aynı madenden yarı küreler vardır. Dikdörtgenlerin öteki kısa kenarlarında ikişerden dört tane halka vardır.

233 214 Örnek No : 81 Envanter No : 3188 Fotoğraf No: 87 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Zübeyde Bilgi Kuşadası : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Genişlik 2 cm, çap 6,8 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Telkari, damlatma, kabartma : Geometrik, bitkisel : Eser iyi durumdadır.

234 215 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Ġki gümüş yarım halkadan meydana gelen bilezik açılıp kapanabilmektedir. Yarım halkanın birer uçları erkek ve dişi olarak düzenlenmiş, bir iğne ile sabitlenmiştir. Serbest uçlarda bir zincire bağlı bakır iğne ile kilitlenebilmekte ve bu kilit kısmı dışarıdan telkari tekniğiyle kapatılmış kafeslenmiştir. Bileziğin dış yüzü ek yerleri ve ortalarda olmak üzere dört adet yuvarlak telkari süsleme bu süslemelerin arasında dört adet çiçek formlu telkari süsleme yer almıştır. Bileziğin dış yüzü zemininin uzunlamasına düz ve dişli tellerle doldurulmuştur.

235 216 Örnek No : 82 Envanter No : 3192 Fotoğraf No: 88 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Ergüven Kuşadası : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Genişlik 6 cm, çap 6,5 cm : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme : Damlatma, mıhlama, telkari, kabartma, : Geometrik, bitkisel : Eserin iç yüzünde bir delik ve çatmalar ile eser üzerinde çökme ve tahripler görülmektedir.

236 217 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Silindirik biçimli iki yarı halkadan meydana gelmiş, bu iki halka bir uçları yay biçimli erkek dişilerle birleşirken, öteki uçları ortaları delik dişler eklenerek erkek dişiler oluşturulmuş bilezik bir iğne ile kapanmaktadır. Bilezik üzerinde telkari süslemeler dikdörtgen panolara ayrılmış büyük panoların her köşesinde birer kırmızı taş ortalarında telkari yarım küre biçimli birer gül bezek motiflidir. Aradaki iki ince pano üzerinde dilimli kabartmalı dört adet gül bezek motifi yerleştirilmiştir.

237 218 Örnek No : 83 Envanter No : 3193 Fotoğraf No: 89 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Mehmet Ergüven : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Osmanlı : Çap 6,8 cm, genişlik 5 cm : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme : Damlatma, mıhlama, telkari, kabartma, : Geometrik, bitkisel Eserin Bugünkü Durumu : Eser üzerinde yer yer delik ve çatlaklar, oksitlenmeler oluşmuştur. Çökme ve tahripler söz konusu, köşe taşların birisi yoktur.

238 219 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yelpaze silindirik gövdeli bileziğin uçlarına ortaları delik dişler eklenerek erkek dişiler oluşturulmuştur. Bilezik ucu topuzlu bir iğne ile kilitlenmekte, dış yüzeyi telkari tam düzgün olmayan dikdörtgen panolar oluşturulmuş, büyük panoların dört köşesinde küçük kırmızı toplar yerleştirilmiş, ortalarında birer kabartma rozetlerin benzeri üçer rozet işlenmiştir.

239 220 Örnek No : 84 Envanter No : 3311 Fotoğraf No: 90 Eserin Adı : Bilezik yeşil taşlı Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Şükrü Tamer : Satın alma : Teşhir A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Cumhuriyet : Uzunluk (rozet) 3,9 cm, genişlik 2,3 cm, çap 6 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, mıhlama, kabartma : Geometrik Eserin Bugünkü Durumu : Eserde yer yer kararma ve bozulmalar görülmektedir.

240 221 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Burma tekniğinde, aralarında ince telkariden burma teknikli ikinci bir bilezik yerleştirilerek bilezik meydana getirilmiş, bileziğin bir ucu halka şeklinde öteki ucu çengel şekline dönüştürülerek bileziğin kapanması açılması sağlanmakta halka ucun üstüne telkari işlemeli, yüzleri tıraşlanmış yeşil taşlı bir rozet lehimlenmiş rozet dolayısıyla kilit üstünü örtmektedir.

241 222 Örnek No : 85 Envanter No : 3386 Fotoğraf No: 91 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Adnan Sayar : Satın alma : Depo A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Cumhuriyet : Uzunluk 4,7 cm, genişlik 6,4 cm, çap 6,5 cm. : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, telkari : Geometrik

242 223 Eserin Bugünkü Durumu : Telkari süslemelerde (kenar bordüründe) dökülmüş bir bölüm bulunmakta eser yer yer kararmış ve tahrip olan yerler görülmekte rozetin birisi oksitlenmiştir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Silindirik biçimli yelpaze gövdeli iki uçlu uçlar erkek ve dişi olarak ince tel halkaların (sık helezonik yayların) lehimlenmesiyle kilit meydana getirilmiş, iğneleri yoktur. Dış yüz kenarlarda üçerli üç suratlı telkari halkalar lehimlenmiş gövde üzerinde eşit aralıklı telkari birer halka içinde kabartma noktalı yumuşak rozetler yerleştirilmiştir.

243 224 Örnek No : 86 Envanter No : 3580 Fotoğraf No: 92 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Enver Savaşçı : Satın alma : Teşhir A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Çap 7 cm, genişlik 1 cm : Gümüş : Yaprak metal : Kazıma ve çalma, kabartma, : Geometrik : Eser iyi durumda olup pimi mevcut değildir.

244 225 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Yuvarlak gümüş tel üzerine yedi adet yine gümüşten düğmeler geçirilmiştir. Bunların dördü elips biçimli şişkin kalın, üzerleri yivli olup bu düğmelerin aralarına üzerleri örgülü üç adet düğme geçirilmiştir. Bileziğin uçları telkari olarak erkek ve dişi başlı şeklinde yapılmıştır.

245 226 Örnek No : 87 Envanter No : 3194 Fotoğraf No: 93 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Ergüven Kuşadası : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Genişlik 0,5 cm, çap 7 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Kazıma ve çalma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

246 227 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Gümüş burma bilezik, uçları dövülerek yassılaştırılmış, üstlerine levha şeklinde erkek ve dişi olan ortaları delik, dişi üzerinde iğnesi bulunan kilit kısmı vardır. Levhaların üzerinde zikzak süsleme görülmektedir.

247 228 Örnek No : 88 Envanter No : 2852 Fotoğraf No: 94 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Depo A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 17,8 cm, genişlik 5,2 cm : Fakfon : Yaprak metal, tel çekme,döküm : Damlatma, telkari, kabartma : Geometrik : Eser iyi durumda olup menteşe iğnesi yoktur.

248 229 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Bileziğin esası yuvarlak pullar üzerine birbirine eşit ve bitişik olarak lehimlenmesi ve üstten pullar üzerine yarım küre biçimli pulların lehimlenmesiyle oluşan ana motif yuvarlak halkaların peş peşe birleştirilmesiyle bilezik dizeleri oluşmaktadır. Her dizede 15 motif bulunmaktadır. 6 dizenin iki ucuna anahtar levhaları takılmıştır. Bu levhaların üzerinde de yarım küre lehimlenmiştir. Kapama menteşesi mevcuttur.

249 230 Örnek No : 89 Envanter No : 657 Fotoğraf No: 95 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mehmet Kiraz : Satın alma : Teşhir B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 6,2 cm, uzunluk 17 cm : Maden : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, telkari, kabartma : Geometrik : Birkaç halkası kopuk olup iyi durumdadır.

250 231 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kelepçeli kadın bileziği pimi menteşe, altı sıra halinde zincir ve ortalarında her sırada on dört adet düğme mevcuttur. Kilit kısmında geometrik bezemeli kabartmalar bulunmaktadır.

251 232 Örnek No : 90 Envanter No : 2887 Fotoğraf No: 96 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Genişlik 5,5 cm, uzunluk 17 cm : Maden : Yaprak metal, tel çekme : Çalma ve kazıma, telkari, kabartma : Geometrik ve bitkisel : Kilit pimi yok ve zincirlerin birinde bozulma görülmektedir.

252 233 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : On sıra zincirden meydana gelmiştir. Zincirlerin uçları bileziğin kilit kısmına bağlıdır. Kilit kısmın üzerinde yine aynı madenden iki sıra dış sırasının arkasında verev çizgi ve dairelerden oluşan bir bordür vardır. Bilezik kapandığında anahtar yerini gizlemek için dişi kısmın üzerinde bitkisel motifli bir bordür kapak bulunmaktadır.

253 234 Fotoğraf No: 97 Örnek No : 91 Envanter No : 2256 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli : Selahattin Burçak : Satın alma Müzedeki Yeri : Depo B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Uzunluk 19 cm, genişlik 2,5 cm. : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme : Bükme : Geometrik : Eser iyi durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Gümüşten olup beş tane yan yana zincir ile uçlarındaki tokası ile iki ucu deliklerine geçen iğne tutacağı vardır.

254 235 Örnek No : 92 Envanter No : 3234 Fotoğraf No: 98 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Uzunluk 18,3 cm, genişlik 5 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Kabartma : Geometrik : Eser iyi durumdadır.

255 236 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Açındığında dikdörtgen formda bir bilezik olup iki ucunda birer levhalı, levhaların serbest kenarlarında yuvarlak tel halkalardan kilit için erkek ve dişiler meydana getirilmiş levhaların üst yüzünde noktalı bordürler arasında boydan boya bir çiçek bir baklava motifiyle bir bordür oluşturmuş, bilezik sabit bir iğneyle kilitlenmektedir. Halka kısmı, dörtlü halkaların üstten yuvarlak bir pulla oluşturulan motifin yan yana halkalarla birbirine ve uçlarda levhalara eklenmesiyle altı sıralı bir bilezik meydana gelmekte bu altı sıra belirli yerlerden yine halkalarla birbirlerine eklenmektedir.

256 237 Örnek No : 93 Envanter No : 3235 Fotoğraf No: 99 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Osmanlı : Uzunluk18,5 cm, genişlik 5,5 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, telkari, kabartma : Geometrik

257 238 Eserin Bugünkü Durumu : Kenardaki bir sıra yandaki sıradan kopmuş halkaları da düşmüş, bilezik üzerinde kazınmalar mevcut olup küremsi pullar çukurlaşmıştır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Açındığında dikdörtgen formlu, iki ucunda birer levhalı, serbest uçlarında yuvarlak tel halkalardan kilit için erkek ve dişiler meydana getirilmiş levhaların üst yüzünde noktalı bordürler arasında üç dilimli yaprak motiflerinin uç uca eklenmesiyle bir bordür oluşturmuştur. Bileziğin iğnesi çıkabilmekte halka kısmı dört halkasının alttan bir pul üstten yarım küre biçimli pullarla birleştirilen motiflerin yan yana halkalarla birbirine eklenmesi yine halkalarla levhalara eklenirken altı sıralı bir bilezik oluşur. Bu sırada belirli yerlerden halkalar birbirine bağlanır.

258 239 Örnek No : 94 Envanter No : 3236 Fotoğraf No: 100 Eserin Adı : Bilezik Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Genişlik 4,7 cm, uzunluk 18,3 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, telkari, kabartma : Geometrik : Eser kararmış halde olup motifleri birbirlerine bağlanan bazı halkalar düşmüştür.

259 240 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Açındığında dikdörtgen formda bir bilezik olup iki ucunda levhalar bulunmakta, serbest kenarlarında yuvarlak halkalardan oluşan bir erkek ve iki dişi halkadan oluşan kilit kısmı sabit bir iğne ile bilezik kilitlenir. Levhaların üzerinde noktalı bordürler arasında bir baklava bir çiçek motifinin yerleştirilmesiyle bordürler meydana gelmekte, eserin halka kısmı 3235 no.lu eserin benzeri olup sıralar iki noktadan yan yana birleşmektedir.

260 241 Örnek No : 95 Envanter No : 3245 Fotoğraf No: 101 Eserin Adı : Yüzük Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Osmanlı : Çap 2,5 cm : Gümüş : Yaprak metal, tel çekme, döküm : Damlatma, mıhlama, kabartma : Geometrik

261 242 Eserin Bugünkü Durumu : Bir halkanın ek lehimleri kopmuş, yan levhanın birisinin ucundaki telkari süsleme lehim topuzu düşmüş ve yoktur. Yüzük kararmış haldedir. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kenarlarındaki ikisi kalın ortadaki üçü ince bükümlü beş adet burma halka ile halkaların geçtiği ortadakinin ortasında yeşil taşlı olan kalın levha ile yanlarda birer ince levhadan meydana gelen yüzüğün levhaları üzerinde telkari süsleme bulunmaktadır. Şekil Nolu Örneğin Çizimi

262 243 Örnek No : 96 Envanter No : 3790 Fotoğraf No: 102 Eserin Adı : Yüzük Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Ali Çallı : Satın alma : Depo A5 MK Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Osmanlı : Çap 2 cm : Gümüş : Yaprak metal, döküm : Damlatma, mıhlama, kabartma : Geometrik : Yandaki pullar düşmüş sadece ortadaki kalmış ve yüzük kararmış haldedir.

263 244 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Kırmızı taşlı, düzgün olmayan halkalı, halkanın dış yüzeyi nokta bordürlü, üç pullu olduğu taç çevresine lehimli telkari üç halkadan oluşmaktadır.

264 245 Fotoğraf No: 103 Örnek No : 97 Envanter No : 2257 Eserin Adı : Yüzük - Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Selahattin Burçak : Satın alma : Teşhir B2 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu : Bilinmiyor : Genişlik 1,8 cm, çap 2,5 cm. : Gümüş : Yaprak metal, döküm : Damlatma, kabartma, tel çekme : Geometrik

265 246 Eserin Bugünkü Durumu : Tel halkalarda lehim izleri, bağlantı izleri vardır. Sağlam durumdadır. Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Harem yüzüğü tabir edilen gümüş beş tel halkanın üzerinde makara gibi hareket edebilen üçerden dokuz adet taç kısmı vardır. Bu kubbemsi taçlar üçlü olarak birbirine bağlı haldedir.

266 247 Örnek No : 98 Envanter No : 2892 Fotoğraf No: 104 Eserin Adı : Küpe Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden Müzeye Geliş Şekli Müzedeki Yeri : Mustafa Karataş : Satın alma : Teşhir A5 Ġnceleme Tarihi : Dönemi Boyutları Kullanılan Hammadde Yapım Tekniği Bezeme Tekniği Bezeme Konusu Eserin Bugünkü Durumu : Bilinmiyor : Yükseklik 1 cm, çap 2 cm. : Maden : Döküm, tel çekme : Damlatma, telkari, kabartma : Bitkisel : Eser iyi durumdadır.

267 248 Bezeme Öğelerinin Açıklanması : Küpe telkari tekniği ile yapılmıştır. Ġki ayrı çiçeğin üst üste uygun bir şekilde birleştirilmesiyle elde edilmiştir. Alttaki çiçek 6 tane yonca yaprağını andıran yaprakların birleştirilmesiyle oluşmuş; üstteki çiçek 6 dilimli olup dilimlerin uçları geriye kıvrılarak bombeleştirilmiş ve alt çiçeğe tutturulmuştur. Çiçek taç yapraklarının içleri telkari tekniğiyle doldurulmuş ortaya bir tohum yerleştirilmiştir. Küpenin arkası kulak memesini kıstıracak biçimde fakfondan maşa lehimlenmiştir.

268 Etnografik Takıların Özellikleri Takıların kullanım alanı, müzedeki yeri, müzeye geliş şekli, müzeye geliş tarihi, ait olduğu dönem, eser boyutları(uzunluk, genişlik, çap), kullanılan hammadde, uygulanan yapım ve bezeme tekniği, penes kullanımı ve formu, uygulanan bezeme konularına göre incelemesi yapılıp, tablo ve grafikler oluşturulmuştur Etnografik Takıların Kullanım Alanına Göre Çeşitleri Takıların kullanıldığı alana göre aldığı isimlendirmeler esas alınarak çeşitleri belirlenmiştir. Bu çeşitler tablo 1 de verilmiştir. Tablo 1 Takıların Kullanım Alanına Göre Dağılımı N % Alınlık 13 13,27 Başlık Tokası 3 3,06 Bilezik 29 29,59 Gerdanlık 2 2,04 Kemer 8 8,16 Kemer Tokası 22 22,45 Kolye 15 15,31 Küpe 1 1,02 Tepelik 1 1,02 Yüzük 3 3,06 Zülüflük 1 1,02 TOPLAM

269 250 Grafik 1 Takıların Kullanım Alanına Göre Dağılım Grafiği ADEDİ % Tablo 1 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takılardan % 13,27 sini alınlık, % 3,06 sını başlık tokası, % 29,59 unu bilezik, % 2,04 ünü gerdanlık, % 8,16 sını kemer, % 22,45 ini kemer tokası, % 15,31 ini kolye, % 1,02 sini küpe, % 1,02 sini tepelik, % 3,06 sını yüzük, % 1,02 sini zülüflük adlı takı çeşitlerinin oluşturduğu gözlenmiştir. Elde edilen bu değerler müzede bulunan etnografik takıların kullanım alanına göre sınıflandırıldığında en çok 29 adet ile bilezik, en az ise 1 er adet ile küpe, tepelik ve zülüflüğün olduğu ortaya konmuştur. Bu incelemeye göre yörede bilezik kullanımının diğer takılara oranla tercih edildiği görülmüştür. Yörede efe kültürünün olması sebebiyle baş takılarının daha yoğun olması beklenirken; erkeklerde yoğun olan baş süslemesi görülmemiştir. Takılar kadınlara yönelik ve bilek ve boyun takılarıyla kendini göstermektedir.

270 Etnografik Takıların Müzedeki Yeri, Müzeye Geliş Şekli ve Tarihine Göre Çeşitleri Takıların müzedeki yeri, müzeye geliş şekli ve müzeye geliş tarihi esas alınarak tablolaştırılmıştır. Bu çeşitler tablo 2, tablo 3 ve tablo 4 de verilmiştir. Tablo 2 Takıların Müzedeki Yerine Göre Dağılımı N % Depo 81 82,65 Teşhir 17 17,35 TOPLAM Grafik 2 Takıların Müzedeki Yerine Göre Dağılım Grafiği ADEDİ % Depo Teşhir Tablo 2 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takılardan % 82,65 inin depoda, % 17,35 inin teşhirde yer aldığı gözlenmiştir. Elde edilen bu değerler müzede bulunan etnografik takıların müzedeki yerine göre sınıflandırıldığında 81 adet eserin depoda, geriye kalan 17 adet eserin ise teşhir amaçlı cam vitrinde muhafaza edildiği ortaya konmuştur. Müzede daha çok arkeolojik eserlere geniş yer verilmiş, etnografik eserlere ayrılan vitrinler sınırlı tutulmuş; bu nedenle de takıların vitrindeki sergileme alanı sınırlanmıştır.

271 252 Tablo 3 Takıların Müzeye Geliş Şekline Göre Dağılımı N % Bağış 5 5,10 Satın Alma 90 91,84 Teslim 3 3,06 TOPLAM Grafik 3 Takıların Müzeye Geliş Şekline Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ % Bağış Satın Alma Teslim Tablo 3 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takılardan % 5,10 unun bağış, % 91,84 ünün satın alma, % 3,06 sının teslim etme yoluyla müzeye geldiği tespit edilmiştir. Elde edilen bu değerler müzede bulunan etnografik takıların müzeye geliş şekline göre sınıflandırıldığında 5 adet eserin bağışta bulunulduğu, 3 adet eserin ise resmi kurumlarca teslim edildiği, geriye kalan ve çoğunluğu oluşturan 90 adet eserin ise satın alma yoluyla koleksiyonu oluşturduğu ortaya konmuştur.

272 253 Tablo 4 Eserin Müzeye Geldiği Tarihe Göre Dağılımı N % , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,04 TOPLAM Grafik 4 Eserin Müzeye Geldiği Tarihe Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ %

273 254 Tablo 4 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takılardan % 33,67 sinin 1985 te, % 8,16 sının 1968 de, % 7,14 ünün 1967 de olmak üzere çeşitli yıllarda müzeye geldiği tespit edilmiştir. Elde edilen bu değerler müzede bulunan etnografik takıların müzeye geliş tarihine göre incelendiğinde: en fazla 33 adet eserin 1985 yılında, en az 1 adet eserin ise 1964, 1965, 1973 ve 1991 yıllarında, geriye kalan eserlerin ise 1959 ile 1997 yıllarım arasında koleksiyona katıldığı ortaya konmuştur Etnografik Takıların Ait Olduğu Döneme Göre Dağılımı Takıların ait olduğu döneme göre dağılımı esas alınarak çeşitleri belirlenmiştir. Bu çeşitler tablo 5 de verilmiştir. Tablo 5 Eserin Ait Olduğu Döneme Göre Dağılımı N % Osmanlı 21 21,43 Cumhuriyet 19 19,39 Bilinmiyor 58 59,18 TOPLAM Grafik 5 Eserlerin Ait Olduğu Döneme Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ % Osmanlı Cumhuriyet Bilinmiyor Tablo 5 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takılardan % 19,39 unun Cumhuriyet, % 21,43 ünün Osmanlı dönemine ait olduğu tespit edilmiştir.

274 255 Elde edilen bu değerler müzede bulunan etnografik takıların ait olduğu döneme göre sınıflandırıldığında 21 adet eserin Osmanlı, 19 adet eserin ise Cumhuriyet dönemine ait olduğu, geriye kalan ve çoğunluğu oluşturan 58 adet eserin ise döneminin bilinmediği ortaya konmuştur. Eserlerin genel formları ve desen özellikleri dikkate alındığında; ayrıca teslim eden kişi ve müzeye geliş tarihlerine bakıldığında Cumhuriyet ve Osmanlı dönemine ait olduğu ve farklı bir dönemin özelliklerini taşımadığı kanısına varılmıştır Etnografik Takıların Boyutlarına Göre Dağılımı Takıların boyutlarına göre dağılımı esas alınarak uzunluk, genişlik ve çap çeşitleri belirlenmiştir. Bu çeşitler tablo 6, tablo 7 ve tablo 8 de verilmiştir. Tablo 6 Eserin Boyut Dağılımı Eserlerin boyutlarının farklı olması sebebiyle ortak bir tablo oluşturulamamıştır. Ayrıca bir eserde birden çok boyut bilgisi bulunması sebebiyle ortaklık sağlanamayıp çok detaylı ve gereksiz bir tablo oluşacağı kanısıyla var olan ölçüler ışığında aralıklar oluşturulmuştur. Boyut tablosu yukarıdaki açıklamalar nedeniyle uzunluk, geniş ve çap şeklinde incelenmeye çalışılmıştır. a- Uzunluk Tablosu n % 4-10 cm 11 15, cm 24 33, cm 7 9, cm 7 9, cm 5 7, cm 4 5, cm 2 2, cm 2 2, cm 5 7, cm 2 2, cm 2 2,82 TOPLAM

275 256 Grafik 6 a- Uzunluk Grafiği ADEDİ % 4-10 cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm cm Uzunluk tablosu incelendiğinde 24 adet eser ile cm arası uzunlukta olanların en fazla olduğu görülmektedir. Daha sonra 11 adet eser ile 4-10 cm arası uzunluktakiler yer almaktadır. Tablodan hareketle 71 adet eserin uzunlukları tespit edilmiştir. Toplamda 98 eser olduğu bilinmekte 27 eserin uzunluk ölçüsü olmadığı bunun yerine dairesel formaları gereği çap ölçülerinin yer aldığı tespit edilip çap tablosuna eklenmiştir. b- Genişlik Tablosu N % 0-1 cm 7 9, cm 24 33, cm 17 23, cm 5 6, cm 9 12, cm 4 5, cm 3 4, cm 3 4,17 TOPLAM

276 257 b- Genişlik Grafiği ADEDİ % 0-1 cm 2-3 cm 4-5 cm 6-7 cm 8-9 cm cm cm cm Genişlik tablosuna göre 0 ile 39 cm arası çeşitli aralıklarla sınıflandırılmıştır. Yoğunluk 24 adet ile 2-3 cm arasındadır. Sonra 17 adet ile 4-5 cm arası en az 3 adet ile cm arası yer almaktadır. Toplamda 71 adet eserin genişlik ölçüsü alınmıştır. 28 adet eserin genişlik ölçüsü bulunmamaktadır. Müzede yer alan takıların çok geniş olmadı görülmektedir. Geniş takıların ise sayıca az olduğu ortaya konmaktadır. c- Çap Tablosu N % 0-1 cm 8 10, cm 30 40, cm 9 12, cm 19 25, cm 5 6, cm 3 4,05 TOPLAM c- Çap Grafiği ADEDİ % 0-1 cm 1-2 cm 3-5 cm 6-8 cm 9-11 cm cm

277 258 Çap tablosuna göre 0 ile 15 cm arası çeşitli aralıklarla sınıflandırılmıştır. Yoğunluk 30 adet ile 1-2 cm arasındadır. Sonra 19 adet ile 6-8 cm arası en az 3 adet ile cm arası yer almaktadır. Toplamda 74 adet eserin çap ölçüsü alınmıştır. Genişlik ve uzunluk tablolarında 71 adet eserin ölçüsü bulunmaktadır. Bu durumda müzede yer alan takıların 28 adet eserde sadece çap ölçüsü bulunmakta geri kalan 46 eserde ise üç ölçü birden yer almaktadır. 0-2 cm ölçüsünde çapları olanların penesler olduğu tespit edilmiştir. Çap ölçüleri penesler dışında genelde daire formlu kemer tokalarına ve bileziklere aittir Etnografik Takıların Hammaddesine Göre Dağılımı Takıların eser hammaddesine göre çeşitleri esas alınarak sınıflandırılmıştır. Bu çeşitler Tablo 7 de verilmiştir. Tablo 7 Eser Hammaddesine Göre Dağılımı N % Bakır 14 14,29 Bronz 4 4,08 Gümüş 31 31,63 Gümüş Karışımı 3 3,06 Bronz-Gümüş Kaplamalı 1 1,02 Fakfon 13 12,24 Madeni 23 23,47 Bez ve Sarı Maden 3 3,06 Akik ve Düşük Ayarlı Gümüş 6 6,12 TOPLAM

278 259 Grafik 7 Eser Hammaddesine Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ % Tablo 7 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takıların % 14,29 unu bakır, % 4,08 ini bronz, % 31,63 ünü gümüş karışımı, % 1,02 sini bronzgümüş kaplamalı, % 12,24 sini fakfon, % 23,47 sini madeni, % 3,06 sını bez ve sarı maden, % 6,12 sini akik ve düşük ayarlı gümüş oluşturmuştur. Eserler kullanılan malzemeye göre sınıflandırıldığında, değerlerlere göre 31 eserle en çok gümüşün kullanıldığı, 1 eserle en az gümüş kaplamalı bronzun kullanıldığı tespit edilmiştir. Müzede yer alan takılarda kullanılan madenler maddi değeri çok yüksek olmayan madenlerden oluşmaktadır. Altın gibi değerli madenlerin hiç kullanılmadığı, gümüşün ise az kullanıldığı görülmüştür. Bu da takıların maddi değer olarak yatırım amaçlı değil, süslenme amaçlı kullanıldığını göstermektedir Etnografik Takıların Uygulanan Yapım ve Bezeme Tekniğine Göre Dağılımı Takıların uygulanan yapım ve bezeme tekniğine göre dağılımı esas alınarak çeşitleri belirlenmiştir. Bu çeşitler tablo 8 de verilmiştir.

279 260 Tablo 8 Yapım ve bezeme tekniklerin farlı olması sebebiyle ayrı ayrı incelenmiştir. Buna göre uygulanan yapım tekniği tablosu ve grafiği a ; uygulanan bezeme tekniği tablo ve grafiği b maddelerinde incelenmiştir. a- Yapım Tekniği Tablosu ADEDİ % Tel Çekme 60 31,75 Döküm 50 26,46 Yaprak Metal 79 41,80 TOPLAM Grafik 8 a- Yapım Tekniğini Grafiği ADEDİ % Tel Çekme Döküm Yaprak Metal Tablo 8-a incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takıların % 31,75, tel çekme % 26,46 döküm,% 41,80 yaprak metal yapım tekniği ile yapılmış takılar oluşturmuştur. Eserler yapım tekniğine göre incelendiğinde, 60 takıda tel çekme tekniği, 50 takıda döküm tekniği, 79 takıda yaprak metal tekniği kullanıldığı tespit edilmiştir. Bir takıda birden çok yapım tekniğinin bir arada kullanılmıştır. Uygulanan tekniklerden yaprak metal tekniğinin en fazla, döküm tekniğinin ise en az kullanıldığı ortaya koymuştur.

280 261 b- Bezeme Tekniği Tablosu n % Telkari 38 14,39 Çalma ve Kazıma 27 10,23 Kabartma 71 26,89 Mıhlama 51 19,32 Damlatma 41 15,53 Delik Ġşi 13 4,92 Yaldızlama 2 0,76 Sarma 18 6,82 Savat 3 1,14 TOPLAM b- Bezeme Tekniği Grafiği ADEDİ % Telkari Çalma ve Kazıma Kabartma Mıhlama Damlatma Delik İşi Yaldızlama Sarma Savat Tablo 8 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takıların % 14,39 telkari, % 10,23 çalma ve kazıma % 26,89 kabartma, % 19,32 mıhlama, % 15,53 damlatma, % 4,92 delik işi, % 0,76 yaldızlama, % 6,82 sarma, % 1,14 savat tekniği uygulandığı incelenmiştir. Bu veriler dikkate alındığında tek başına kullanılan teknik sayısı az olup daha çok üç tekniğin bir arada kullanıldığı tespit edilmiştir. En çok 71 takı ile kabartma

281 262 tekniği uygulanıp, en az yaldızlama tekniği kullanılmıştır. Döküm tekniği içerisinde Osmanlı devlet arması ve bir tuğra dışındakiler genelde penes ve pullardır. Sarma tekniği ile yapılanlar genelde bileziktir ve çeşitli kalınlıklardaki metal teller örülerek veya sarılarak uygulanmıştır. Savat tekniği bileziklerde kullanılıp kazıma ve çalmalar içine uygulanmıştır. Telkari tekniğinin uygulandığı takıların çoğunda damlatma tekniği görülmüştür. Uygulana tekniklerden el işçiliği yüksek olan kabartma, telkari ve mıhlama gibi tekniklerin yoğun; döküm gibi daha az emek gerektiren tekniklerin az kullanıldığı görülmüş; takıların daha özel olmasını sağlamıştır Etnografik Takıların Penes Kullanımına ve Penes Formuna Göre Dağılımı Takıların penes kullanımına ve penes formuna göre aldığı isimler esas alınarak çeşitleri belirlenmiştir. Bu çeşitlere ve tablo 9 da tablo 10 da verilmiştir. Tablo 9 Eserin Penes Kullanımına Göre Dağılımı n % Penesli 37 37,76 Penessiz 61 62,24 TOPLAM Grafik 9 Eserin Penes Kullanımına Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ % Penezli Penezsiz

282 263 Tablo 9 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takıların % 62,24 ünü penessiz, % 37,76 sını penesli takılar oluşturmuştur. Eserler penes kullanımına göre incelendiğinde, 37 takıda penes kullanıldığı 61 takıda ise penes kullanılmadığı tespit edilmiştir. Kullanılan peneslerin daha gösterişli takılarda olduğu görülmüştür. Takıdaki penes sayısının fazla olduğu ve takıyı zenginleştirdiği görülmüştür. Tablo 10 Eserin Penes Formuna Göre Dağılımı n % Tuğralı 1 2,70 Ajurlu 4 10,81 Yaprak 1 2,70 Daire 10 27,03 Ay 1 2,70 Delikli Daire 2 5,41 Delikli Daire ve Kabartma 1 2,70 Delikli Daire ve Düz Yaprak 3 8,11 Kabartmalı Yaprak 3 8,11 Kabartmalı Yaprak ve Düz Daire 1 2,70 Kabartmalı Daire 2 5,41 Kabartmalı Daire ve Düz Daire 1 2,70 Kabartmalı Daire ve Düz Yaprak 1 2,70 Kabartmalı Daire, Delikli Daire ve Düz Yaprak 1 2,70 Kabartmalı Daire ve Kabartmalı Yaprak 5 13,51 TOPLAM

283 264 Grafik 10 Eserin Penes Formuna Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ % Tablo 10 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takıların % 2,70 ini tuğralı, % 10,81 ini ajurlu, % 2,70yaprak, %27,03 daire, %2,70 ay, %5,41delikli daire, % 2,70delikli daire ve kabartma, % 8,11 delikli daire ve düz yaprak, % 8,11 kabartmalı yaprak, % 2,70 kabartmalı yaprak ve düz daire, % 5,41 kabartmalı daire, % 2,70 kabartmalı daire ve düz daire, % 2,70 kabartmalı daire ve düz yaprak, % 2,70 kabartmalı daire, delikli daire ve düz yaprak, % 13,51 kabartmalı daire ve kabartmalı yaprak formlu penesler oluşturmuştur. Eserler kullanılan 37 penes form ve tekniğine göre incelenmiş ve 20 adedinde birden çok penesin aynı manda kullanıldığı görülmüştür. Yine elde edilen verilere göre en çok daire formlu penesin, kullanıldığı31 eserle en çok gümüşün kullanıldığı tespit edilmiştir. Penes kabartmalarında kullanılan formlar arasında Fatma ana eli diye tabir edilen el formu bulunmaktadır. Kimi peneslerde düğme kabartma denilen tek darbe nokta kabartma bulunmaktadır.

284 Etnografik Takıların Uygulanan Bezemeye Göre Dağılımı Takıların uygulanan bezemeye göre aldığı isimler esas alınarak çeşitleri belirlenmiştir. Bu çeşitler tablo 11 de verilmiştir. Tablo 11 Eserin Uygulanan Bezemeye Göre Dağılımı n % Bitkisel 40 31,50 Geometrik 87 68,50 TOPLAM Grafik 11 Eserlerin Uygulanan Bezemeye Göre Dağılımı Grafiği ADEDİ % Bitkisel Geometrik Tablo 11 incelendiğinde Aydın Müzesinde bulunan etnografik takılar uygulanan bezemeye göre incelendiğinde yüzde dağılımı % 31,50 bitkisel, % 68, 50 geometrik olarak gözlemlenmiştir. Bezemeler tek tek kullanıldığı gibi birlikte de kullanılmıştır. Çoğunlukta geometrik bezeme kullanıldığı belirlenmiştir. Bezemeler tek tek kullanıldığı gibi birlikte de kullanılmıştır. Çoğunlukta geometrik bezeme kullanıldığı belirlenmiştir. Hayvansal ve figür bezeme kullanılmamıştır. Geometrik bezemelerde Mührü Süleyman denilen yıldız formlu bezeme dikkat çekmektedir. Mührü Süleyman adalet dışında sağlamlığı sembolize etmektedir. Geometrik bezemelerde çoğunlukla daire formu kullanılmıştır. Bitkisel bezemelerde ise çiçek dışında kıvrık dallar dikkat çekmektedir.

285 266 5.SONUÇ ve ÖNERİLER 5.1.Sonuç Ġncelemeye alınan takıların çoğunluğunu bilezikler oluşturmaktadır, bu durum yörede bilezik kullanımının diğer takılara oranla tercih edildiğini göstermektedir. Yörede efe kültürünün olması sebebiyle baş takılarının daha yoğun olması beklenirken; erkeklerde yoğun olan baş süslemesi görülmemiştir. Takılar kadınlara yönelik ve bilek ve boyun takılarıyla kendini göstermektedir. Ġncelenen takıların çoğunun satın alma yoluyla müze seksiyonuna katıldığı ve bağışın az olduğu görülmüştür. Takıların dönemi, çağı hakkında bilgilerin yetersiz olduğu görülmüştür. Takılar, var olan bilgilere göre Cumhuriyet ve Osmanlı dönemi takılardan oluşmuştur. Müzede daha çok arkeolojik eserlere geniş yer verilmiş, etnografik eserlere ayrılan vitrinler sınırlı tutulmuş; bu nedenle de takıların vitrindeki sergileme alanı sınırlanmıştır. Müzede bulunan etnografik takıların müzeye geliş tarihine göre incelendiğinde: en fazla 33 adet eserin 1985 yılında, en az 1 adet eserin ise 1964,1965,1973 ve 1991 yıllarında, geriye kalan eserlerin ise 1959 ile 1997 yılları arasında koleksiyona katıldığı ortaya konmuştur. Eserlerin genel formları ve desen özellikleri dikkate alındığında; ayrıca teslim eden kişi ve müzeye geliş tarihlerine bakıldığında Cumhuriyet ve Osmanlı dönemine ait olduğu ve farklı bir dönemin özelliklerini taşımadığı kanısına varılmıştır. Müzede yer alan takılarda kullanılan hammaddenler maddi değeri çok yüksek olmayan madenlerden oluşmaktadır. Altın gibi değerli madenlerin hiç kullanılmadığı, gümüş ve bakırın daha çok kullanıldığı görülmüştür. Bu da takıların maddi değer olarak yatırım amaçlı değil, süslenme amaçlı kullanıldığını göstermektedir.

286 267 Takılarda taş kullanımın çok olmamakla birlikte yarı değerli taşlar kullanıldığı görülmüştür. Ayrıca takıların teknik ve bezeme özellikleri incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda takıların çoğunda birden çok süsleme tekniği kullanıldığı görülmüştür. Süslemenin daha çok bel ve baş takılarında daha gösterişli ve yoğun kullanıldığı; bilek takılarının daha sade olduğu gözlemlenmiştir. Bir takıda birden çok yapım tekniğinin bir arada kullanılmıştır. Uygulanan tekniklerden yaprak metal tekniğinin en fazla, döküm tekniğinin ise en az kullanıldığı ortaya koymuştur. Uygulanan bezeme tekniklerinden el işçiliği yüksek olan kabartma, telkari ve mıhlama gibi tekniklerin yoğun olarak kullanılmıştır. Eserler penes kullanımına göre incelendiğinde, 37 takıda penes kullanıldığı 61 takıda ise penes kullanılmadığı tespit edilmiştir. Kullanılan peneslerin daha gösterişli takılarda olduğu görülmüştür. Takıdaki penes sayısının fazla olduğu ve takıyı zenginleştirdiği görülmüştür. Yine elde edilen verilere göre en çok daire formlu penesin, kullanıldığı 31 eserle en çok gümüşün kullanıldığı tespit edilmiştir. Penes kabartmalarında kullanılan formlar arasında geleneksel fomlardan Fatma ana eli diye adlandırılan el formu bulunmaktadır. Kimi peneslerde düğme kabartma denilen tek darbe nokta kabartma bulunmaktadır. Yaprak ve daire formunun daha çok kullanıldığı ve peneslerin birçok takıda sayıca fazla kullanıldığı görülmüştür. Bezmede geometrik ve bitkisel bezeme kullanılıp form olarak daha çok dairesel formlar kullanıldığı görülmüştür. Bezemeler tek tek kullanıldığı gibi birlikte de kullanılmıştır. Çoğunlukta geometrik bezeme kullanıldığı belirlenmiştir. Hayvansal ve figürlü bezeme kullanılmamıştır. Geometrik bezemelerde geleneksel bezeme formlarından Mührü Süleyman denilen yıldız formlu bezeme dikkat çekmektedir.

287 268 Mührü Süleyman adalet dışında sağlamlığı sembolize etmektedir. Bu özelliğiyle toplumsal yaşamda takıdaki etkisi ve önemi ortaya çıkmıştır. Geometrik bezemelerde çoğunlukla daire formu kullanılmıştır. Bitkiselde ise çiçek dışında kıvrık dallar dikkat çekmektedir. Kilit sistemi olarak pimli ve çengel kilitlerin kullanımı daha yoğunluktadır. Takılarda deformasyonun pullu takılarda daha çok olduğu, taşların bir kısmının düştüğü gözlemlenmiştir. Bu, kullanım şekli dışında taş gömme tekniğinde zayıflıklar olduğunu düşündürmüştür. Eser tanıtımları Bezeme Öğelerinin Açıklanması başlığı altında her takı hakkında kompozisyon yazılmış ve fotoğraf tasvir edilmeye çalışılmıştır.

288 Öneriler Envanter defterlerinin çok yıpranmış ve bilgilerinin yetersiz olması nedeniyle; defterlerin yenilenmesi, Müzede bulunana takıların çoğunluğu depoda bulunması nedeniyle; vitrinde sergilen takıların sayısının arttırılması, sergilemede gerçeğe uygun bir düzenleme yapılması, vitrinlerin genişletilmesi, teşhirdeki takılara ait isim veya bilgi kartı konulması, Depoda yer alan takıların muhafaza koşullarının kötü olduğu; bununda takıların geleceğe aktarımında sorunlar yaratabileceği kanaati doğmuştur. Bu takıların kumaş zarlarda veya özel kutularda saklanması, Etnografik eser seksiyonlarında alan uzmanlarının görevlendirilmesi ve depolarda atıl bırakılan eserlerin alan uzmanlarınca kayıt altına alınabilmesi, Eğitim yaşamın her yerinde ve her zaman gerçekleşen bir olaydır. Bu açıdan eğitim, sadece okullar ile sınırlı bir süreç olmayıp okul dışı kurumlarda da devam eden bir etkinlik olarak görülebilir. Müzeler, eğitim açısından ayrı bir öneme sahiptir. Müze, eğitim öğretimde yaşayarak öğrenme ilkesinin gerçekleşmesine müsait bir ortam sunar. Yaşayarak ve gözleyerek öğrenme gerçekleştiği için öğrenilenler daha kalıcı olur. Eğitimde, öğretmen ve fiziksel mekân yetersizliği önemli bir sorundur. Ġşte müzeler bu anlamda eğitim ve öğretimin yapılabileceği yeni alanlar ve kaynaklar haline getirilebilir

289 270 KAYNAKÇA AHMETBEYOĞLU, A. (2002). Tarih Boyunca Türklerde Altın. Ġstanbul: Ġstanbul Altın Borsası Yayınları. ALKAŞI, A. (2001). Tombak Takı. (Sayı:36).Ġstanbul: Antika Kültürü Koleksiyon ve Sanat Dergisi Yayınları. ALTIN HABER. (1989). Siyasi, Aktüel, Ekonomi, Kuyumcu ve Sanatkarlar Gazetesi (Sayı: 2 ve 3). Ġstanbul: Özgür Gazetesi Yayınevi. ALTIN HABER. (2003). Ġzmir Kuyumcular Odası Dergisi (Sayı: 7). Ġzmir: Aktif Ofset ARAS, N. (1996). Modern Kuyumculuk. (Birinci Baskı). Ġstanbul: Fatih Ofset. ARSEVEN, C.E. (1952). Sanat Ansiklopedisi. (Cilt: IV). Ġstanbul: MEB Yayınevi. ARSEVEN, C.E. (1970). Türk Sanatı. Ġstanbul: Yayınevi. ARSLAN, M. (1992). Takı Tasarımına Giriş. Ġzmir: Ege Üniversitesi. ASLAN, H. (2009). Kars, Ardahan ve Iğdır İllerinde Bulunan Geleneksel Kadın Takılarının Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. ASLANAPA, O. (1993). Türk Sanatı El Kitabı. Ġstanbul: Ġnkılâp Yayınevi. ATANUR, M. (1993). Telkari. Kültür ve Sanat, (Sayı. 19) Ġstanbul: Türkiye Ġş Bankası Yayınları. AYTER, A. (1996). Kuyumculuk Meslek Bilgisi ve Mücevherat Sanatı. (Birinci Baskı). Ġstanbul: Asgold Kuyumculuk AŞ. Yayınları. BĠNGÖL,F.R.I. (1999). Anadolu Medeniyetleri Müzesi Antik Takılar. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları. BODUR, F. (1988). Türk İslam Maden Sanatı. Ġstanbul: Peron Magazin Yayınları. ÇALIŞKAN, H. (1976). Metal İşleri Teknolojisi. Ankara: Mars Matbaası.

290 271 DEMĠRBAĞ, Ġ.B. (1996). Türk Geleneksel Giyiminde Takı ve Aksesuarlar. Sanatta Yeterlilik Tezi, Ġstanbul Teknik Üniversitesi. DEMĠRKAN, G. (1984). Geleneksel Anadolu Takıları Süs taşları ve İşleme Sanatı. I. Ulusal El Sanatları Sempozyumu. Ġzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları. DEMĠRTAŞ, P. (1996). Takı Kültürü ve Tasarımı Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. ECZACIBAŞI SANAT ANSĠKLOPEDĠSĠ, (1998). Ġstanbul: Yem Yayınları. EPĠKMAN, R. (1967). Osman Hamdi Ġstanbul, ERGENEKON,C. (1996). Anadolu Medeniyetleri Müzesi nde Bulunan Roma Dönemi Takılar ve Özgün Tasarımlar. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. ERGĠNSOY,Ü. (1978). İslam Maden Sanatının Gelişmesi. (Birinci Baskı). Ġstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları. FAVORĠ, (2002). Altın. (Sayı:2). Ġstanbul: Favori Altın Yayıncılık. GÜNEŞ, G. (2003). Cumhuriyet in İlk Yıllarında Aydın.Tarih ve Toplum Dergisi (sayı 54), Aydın. HOŞ, S. (1997). Trabzon Gümüş El Sanatları. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi. ĠAB, (Ġstanbul Altın Borsası). Ülkemizde Kıymetli Taş İşlemlerinin Ele Alınması. Ġstanbul: ĠAB Yayınları. ĠKO, (Ġstanbul Kuyumcular Odası). Altın Takı Üretimi Teknik El Kitabı. (Birinci Baskı). Ġstanbul: ĠKO Yayınları. ĠKO, (Ġstanbul Kuyumcular Odası 1995). Gold Trends Türkiye Ġstanbul: ĠKO Yayınları. ĠZMĠR ALTIN HABER(2004). Ġzmir: Kuyumcular Odası Yayınları. KARPUZ, H. (1994). El Sanatları ve El Sanatı Araştırmalarında Karşılaşılan Zorluklar. Türk El Sanatlarının Dünü, Bugünü ve Yarını Sempozyumu. Konya: Selçuk Üniversitesi Yayınları.

291 272 KOÇU,R.E. (1967). Türk Giyim, Kuşam ve Süsleme Sözlüğü. (Birinci Baskı). Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları. KONAK, R. (2001). Erzurum da Kuyumculuk ve Sorunları. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi. KUŞOĞLU,Z. (1994). Tılsımdan Takıya. Ġstanbul: Pimapen Kültür evi Yayınları. MANDIRACI, S. (1996). Anadolu Medeniyetleri Müzesinde Bulunan Roma Dönemi Takıları ve Özgün Tasarımlar. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. MCGRATH, J. (2000). Basıc Jewelry Makıng Techniques. London: Chartwell Boks. ÖNDER, M. (1998). Antika ve Eski Eserler Kılavuzu. (Birinci Baskı). Ankara: Türkiye Ġş Bankası Kültür Yayınları. ÖZBAĞI,T. (1989). Ankara İl Merkezinde Yaşayan Kadınlarda Bulunan Geleneksel Gümüş Takılar Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. ÖZBAHAR,S. (1990). Gümüş Takılar. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi. ÖZEL,M. (1993). Geleneksel Türk Sanatları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları. Maden Sanatı ve Kuyumculuk, Sabahattin Türkoğlu. ÖZKAN, M. K. (2004). Müzecilik II. Gazete Flaş, 22 Mayıs 2004, (sayı 6), Aydın. ÖZKAN, M. K. (2005) Kızıldere Köyü Roma İmparatorluk Definesinin Öyküsü. Aydın Eczacı Bülteni (sayı 37), Aydın. PARLAK,T. (2000). Erzurum da Oltu taşı ve Kuyumculuk Sanatı. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi. SEMERKAND DERGĠSĠ. (2002). Mıhlama. (Kasım Ayı Baskısı).Ġstanbul: Semerkand Yayınları. SERDAR, S. (2006). Mücevher ve Takı Dünyasının Rehberi. (Birinci Baskı). Ġstanbul: Kuğu Gold Yayınları. SEZEROĞLU, F. S. (1989). Değerli ve Yarı Değerli Taşlar. (Sayı:3). Ġstanbul: Özgür Gazetesi Yayınevi. SULAR, G. (1998). Mardin İli Midyat İlçesi Telkari Gümüş İşçiliği Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi.

292 273 ULUSMAN, L. (1995). Modern Teknik ve Pratik Kuyumculuk. (Birinci Baskı). Ankara: MEB Yayınları. ULUSMAN, L. (2002). Takıda Tasarım Eğitiminin Etkisi. Turkish Time Dergisi. Ġstanbul: Om Yayınları. UNTRACHT, O.(1974). Jewelry Concepts and Technology. London: Robert Hale. ÜLGEN, A. (1999). Osmanlı Kuyumcuğu. (Cilt:11).Osmanlı Kültür ve Sanat Ansiklopedisi. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. ÜLGER,N. (1997). Ankara İli Beypazarı ilçesi Kuyumculuğunda Günümüzde Üretilen Gümüş Bilezik Örnekleri ve Yeni Tasarımlar. Sanatta Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi. VITIELLO, L. (1995). Modern Teknik ve Pratik Kuyumculuk. (Birinci Baskı). Ankara: MEB Yayınları. YENER, E. (2004). Aydın Müzesi. Aydın: Aydın Kültür Sanat Dergisi Yayınları. YILMAZ, S. (2004). Kuyumculuk Sanatı. (Ġkinci Baskı). Mersin : MEB Yayınları. OKÇU, S. (2009,Mart 30). < ÇÖLOĞLU, S.(2009,Mart 30). < < < <http: > < nartakitasarim.com.tr> <http: > <http: www. turkishtime.org >

293 274 Ek-1 Bilgi Formu EKLER Fotoğraf No: Örnek No : Envanter No : Eserin Adı : Müzeye Geliş Tarihi : Müzeye Teslim Eden : Müzeye Geliş Şekli : Müzedeki Yeri : Ġnceleme Tarihi : Dönemi : Boyutları : Kullanılan Hammadde : Yapım Tekniği : Bezeme Tekniği : Bezeme Konusu : Eserin Bugünkü Durumu : Bezeme Öğelerinin Açıklanması :

294 275 Ek-2 Diğer Fotoğraflar Fotoğraf 105. Örnek 25 in Detayı Fotoğraf 106. Örnek 26 nın Detayı

295 276 Fotoğraf 107. Örnek 59 un Detayı Fotoğraf 108. Örnek 52 in Detayı

296 277 Fotoğraf 109. Örnek 63 ün Detayı Fotoğraf 110. Örnek 32 in Detayı

297 278 Fotoğraf 111. Örnek 92 in Detayı Fotoğraf 112. Müze Girişinde Çalışma