ORSAM 5. YILINDA ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ. ORSAM Beş Yaşında! Doğu Akdeniz de Enerji. Aralık 2013 Cilt 5 Sayı 60

Transkript

1 Aralık 2013 Cilt 5 Sayı 60 aylık uluslararası ilişkiler dergisi 5. YILINDA ORSAM ORSAM Beş Yaşında! Emerging Problems in the Ankara-Moscow Axis: The Syrian Crisis and NATO Missile Defence Doğu Akdeniz de Enerji Güvenliği ve Savaşları ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

2 ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ Tarihçe Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. Ortadoğu ya Bakış Ortadoğu nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dahil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir. Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM ın Çalışmaları ORSAM, Ortadoğu algılamasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin a- raştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM, web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır. STRATEGIC INFORMATION MANAGEMENT AND INDEPENDENT THOUGHT PRODUCTION History In Turkey, the shortage of research on the Middle East grew more conspicuous than ever during the early 90 s. Center for Middle Eastern Strategic Studies (ORSAM) was established in Janu- ary 1, 2009 in order to provide relevant information to the general public and to the foreign policy community. The institute underwent an intensive structuring process, beginning to con- centrate exclusively on Middle Eastern affairs. Outlook on the Middle Eastern World It is certain that the Middle East harbors a variety of interconnected problems. However, ne- ither the Middle East nor its people ought to be stigmatized by images with negative connota- tions. Given the strength of their populations, Middle Eastern states possess the potential to activate their inner dynamics in order to begin peaceful mobilizations for development. Respect for people s willingness to live together, respect for the sovereign right of states and respect for basic human rights and individual freedoms are the prerequisites for assuring peace and tranquility, both domestically and internationally. In this context, Turkey must continue to make constructive contributions to the establishment of regional stability and prosperity in its vicinity. ORSAM s Think-Tank Research ORSAM provides the general public and decisionmaking organizations with enlightening in- formation about international politics in order to promote a healthier understanding of interna- tional policy issues and to help them to adopt appropriate positions. In order to present effective solutions, ORSAM supports high quality research by intellectuals and researchers that are com- petent in a variety of disciplines. ORSAM s strong publishing capacity transmits meticulous analyses of regional developments and trends to the relevant parties. With its website, books, reports, and periodicals, ORSAM supports the development of Middle Eastern literature on a national and international scale. ORSAM facilitates the sharing of knowledge and ideas with the Turkish and international communities by inviting statesmen, bureaucrats, academicians, strategists, businessmen, journalists, and NGO representatives to Turkey.

3 Aralık 2013 Cilt: 5 Sayı: 60 ORSAM dan Sahibi: ORSAM adına Hasan Kanbolat Editör: Prof. Dr. Tarık Oğuzlu Editör Yardımcısı: Dr. Tuğba Evrim Maden Yönetici Editör: Tamer Koparan Sorumlu Yazı İşleri Müdürü: Habib Hürmüzlü Yayın Kurulu Prof. Dr. Ahmet Kesik Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Hasan Kanbolat Doç. Dr. Hasan Canpolat Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Yönetim Merkezi Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) Süleyman Nazif Sokak No: 12-B Çankaya / Ankara Tel: Faks: Grafik Tasarım Karınca Ajans Yayıncılık Matbaacılık Meşrutiyet Cad. 50/9 Kızılay Ankara Tel: bilgi@karincayayinlari.net Baskı: Ames Matbaacılık Zübeyde Hanım Mah. Kazım Karabekir Cad. No:95-1A Altındağ - Ankara Tel: Fotoğraflar: Associated Press ISSN Sayı 60, Cilt 5, Aralık 2013 Yerel Süreli Yayın Basım Tarihi: 1 Aralık 2013 ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ yayınıdır. Bu dergide yer alan yazılardaki değerlendirmeler, aksi belirtilmedikçe ORSAM ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır ORSAM Dergideki tüm yazıların telif hakları ORSAM a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunun uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayınlanamaz. Dergisi abonesidir. ORSAM, The Middle East Studies Association (MESA) üyesidir. ORSAM dan Değerli Okurlar, Ortadoğu Analiz in Aralık sayısını Beşinci Yılında ORSAM kapak konusuyla çıkarıyoruz. Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde kurulan ORSAM (Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi), beşinci yılını kutluyor. Beş yıldır ORSAM; web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla, Haftalık Yönetici Özetiyle, Aylık Türkmen Güncesiyle, Haftalık Su ve Günlük Ortadoğu Bültenleriyle ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Türkçe, İngilizce, Arapça, Rusça, Almanca ve İtalyanca yayın yapmaktadır. BM üye 193 ülkenin 171 inden web sitesi ve yayınları takip edilen ORSAM bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak, bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır. Türkiye de düşünce merkezleri arasında birçok ilke imzasını atan ORSAM, Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında Ortadoğu Analiz dergisinde 520 adet makale ve 31 adet Ortadoğu Güncesi; Ortadoğu Etütleri dergisinde 86 makale; 188 adet Türkçe rapor, 59 adet İngilizce rapor, 14 adet Rusça rapor, 7 adet Arapça rapor, 2 adet İtalyanca rapor ve 1 adet Almanca ve 1 adet Fransızca rapor; 1330 adet Türkçe ve 987 adet İngilizce ORSAM Dış Politika Analizi; 734 adet Türkçe ve 489 adet İngilizce söyleşi; 33 adet Türkçe ve 14 adet İngilizce Toplantı Tutanağı; 19 adet Yönetici Özeti ve 1703 adet ORSAM Günlük Ortadoğu Bülteni yayınlamıştır. ORSAM ve Today s Zaman Gazetesi nin işbirliği ile Ocak 2013 tarihinden itibaren Pazar günleri Today s Zaman da basılı ek Through ORSAM s Lens te 268 adet yazı yayınlanmıştır. ORSAM bünyesi altında üç yıldır faaliyet gösteren ORSAM Su Araştırmaları Programı, uluslararası su politikaları alanında Türkiye deki eksikliği gidermek amacıyla da raporlar ve analizler yayınlamaktadır. ORSAM Su Araştırmaları programında Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında 250 Türkçe, 180 İngilizce analiz, 19 adet rapor, 29 adet söyleşi ve 160 adet haftalık su bülteni yayınlanmıştır. Emre Erşen, makalesinde 2010 yılından itibaren Türkiye ve Rusya arasında Suriye iç savaşı ve NATO füze kalkanı meselesine bağlı öne çıkan anlaşmazlıkların Ankara ve Moskova arasındaki ilişkiler üzerindeki etkisini değerlendiriyor ve iki ülkenin bu sorunlarla ilgili çıkar ve tehdit algılamalarını inceliyor. Mustafa Öztürk, Aralık sayımızda Çarlık tan Federasyon a Rusya nın sıcak deniz algısındaki öncelikli konuların genel bir değerlendirmesini yapıyor. Barış Doster, Suriye deki ABD-Rusya Rekabeti ve Yansımaları başlıklı çalışmasında Suriye iç savaşı sürecinde ABD nin Zorunlu Yönelimi, Putin Döneminde Rusya nın Artan Ağırlığını göz önünde bulundurarak Suriye sürecinde izlenecek diplomasiyi değerlendiriyor. Sanem Özer, makalesinde Doğu Akdeniz de enerji güvenliği ve savaşlarını, AB nin bölgede gerçekleştirdiği hamlelerle, Rusya nın bölgedeki tedarikçi rolü, Çin in enerji kaygısı, ABD nin enerji stratejisini ve bölgede enerji savaşında yeni yeni ortaya çıkan aktörler ekseninde değerlendiriyor. Süreyya Yiğit makalesinde enerji ithalatçısı durumunda olan ülkeler için gittikçe önem Türk Dünyasını, AB nin enerji ihtiyacı ve Türki Devletlerin Çin ile olan enerji diplomasisi inceliyor. Nebahat Tanrıverdi, makalesinde Libya da devam eden federalizm tartışmalarında sıkça gündeme gelen Bingazi-Trablus ve Fizan çekişmesini tarihsel açıdan toplumsal yapıyı ele alarak mevcut sorunlara farklı bir bakış açısı sunuyor. Tuğba Evrim Maden, makalesinde İran da yaşanan su sorunu ve bunun sonucunda ortaya çıkan Urmiye gölü sorununu ve İran ın çözüm çabalarını değerlendiriyor. Dış Politika Enstitüsü Başkanı Seyfi Taşhan gerçekleştirdiğimiz söyleşide, araştırma merkezleri sektöründeki tecrübelerini dinleme imkanı elde ettik. Söyleşide, Dış Politika Enstitüsü nün kuruluş ve gelişim süreci, Türkiye de araştırma merkezlerinin durumu ve gelişmesi için neler yapılması gerektiği konularını ele aldık. Bilgay Duman, dergimizin bu sayısında 28 Ekim 2013 tarihinde ORSAM ve Rusya Devlet Başkanlığı na bağlı Rusya Stratejik Araştırmalar Merkezi (RISI) işbirliği ile İzmir de gerçekleştirilen Ortadoğu da Kürtler ve Bölgenin Geleceğine Etkisi başlıklı bir çalıştayı değerlendiriyor. Ocak sayımızda görüşmek üzere, Keyifli okumalar Indexed by tarafından taranmaktadır Tarık Oğuzlu Ortadoğu Analiz Editörü Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı

4 KAPAK KONUSU/COVER STROY 5. Yılında ORSAM The 5 th Anniversary of ORSAM 6 ORSAM Beş Yaşında! ORSAM is Five Years Old! ORSAM 18 ORSAM Türkmen Araştırmaları Programı ORSAM Turkmen Research Programme ORSAM 36 ORSAM Su Araştırmaları Programı ORSAM Water Research Programme ORSAM 104 Konferans Değerlendirmesi Serisi 16 Ortadoğu da Kürtler ve Bölgenin Geleceğine Etkisi Çalıştayı Workshop titled Kurds in the Middle East and Their Impact on the Future of the Region 28 Ekim 2013, İzmir / 28 October 2013, İzmir BİLGAY DUMAN 110 Bu Sayıda Katkıda Bulunan Yazarlar 107 Orsam Konuk Seyfi Taşhan: Bu İş Gönüllü İnsanların Yapacağı Bir İş. Think Tank i Sıçrama Tahtası Olarak Kullanmak Türkiye de Zor Seyfi Taşhan: This is a Job for Volunteers. It is Hard to Use Think Tank as a Stepping Stone in Turkey 111 Ortadoğu Güncesi / Middle East Diary 21 Ekim Kasım 2013 / 21 October November 2013

5 İncelemeler/Analyses 44 Emerging Problems in the Ankara- Moscow Axis: The Syrian Crisis and NATO Missile Defence Ankara-Moskova Ekseninde Yeni Sorun Alanları: Suriye Krizi ve NATO Füze Kalkanı Emre ERŞEN 52 Çarlık tan Federasyon a Rusya nın Sıcak Deniz Algısındaki Öncelikli Konuların Genel Bir Değerlendirmesi A General Assessment of Russia s Priority Issues In Its Perception of Warm Water Ports from Tsardom to Federation Mustafa ÖZTÜRK 60 Suriye deki ABD-Rusya Rekabeti ve Yansımaları The US Russia Competition in Syria and Its Reflections Barış DOSTER 68 Doğu Akdeniz de Enerji Güvenliği ve Savaşları Energy Security and Wars in East Mediterranean Sanem ÖZER 80 Turkic Energy Supply and EU Demand Türk Enerji Arzı ve AB Talebi Süreyya YİĞİT 90 Libya da Trablus-Bingazi-Fizan Üçgenindeki Federalizm Tartışması The Federalism Dispute in Tripoli- Benghazi-Fezzan Triangle in Libya Nebahat TANRIVERDİ YAŞAR 98 İran ın Urmiye Gölü Sorunu Iran s Lake Urmia Problem Tuğba Evrim MADEN

6 ORSAM Akademik Kadro Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık ORSAM Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Doç. Dr. Hasan Ali Karasar ORSAM Danışmanı, The Black Sea International Koordinatörü - Atılım Üniversitesi Prof. Dr. Tarık Oğuzlu ORSAM Danışmanı, Uluslararası Antalya Üniversitesi Doç. Dr. Harun Öztürkler ORSAM Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Şahin ORSAM Danışmanı, Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Özlem Tür ORSAM Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Doç. Dr. İlyas Kemaloğlu (Kamalov) ORSAM Danışmanı, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Tarih Bölümü Habib Hürmüzlü ORSAM Danışmanı Doç. Dr. Serhat Erkmen ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Yrd. Doç. Dr. Canat Mominkulov ORSAM Danışmanı, Al Farabi Kazak Ulusal Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Didem Danış ORSAM Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. Bayram Sinkaya ORSAM Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Dr. Jale Nur Ece ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği Doç. Dr. Yaşar Sarı ORSAM Danışmanı, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Ögretim Üyesi Dr. Süreyya Yiğit ORSAM Danışmanı, Avrasya Arif Keskin ORSAM Danışmanı Çiğdem Tunç ORSAM Danışmanı Gökçen Ekici Oğan ORSAM Danışmanı, Avrasya Av. Aslıhan Erbaş Açıkel ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku D. Halit Yılmaz ORSAM Danışmanı, Güvenlik Pınar Arıkan Sinkaya ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü Volkan Çakır ORSAM Danışmanı, Afrika Dr. Göknil Erbaş ORSAM, Karadeniz Tamer Koparan ORSAM Yönetici Editörü Bilgay Duman ORSAM Uzmanı, Ortadoğu Oytun Orhan ORSAM Uzmanı, Ortadoğu Fazıl Ahmet Burget ORSAM Uzmanı, Ortadoğu, Afganistan Seval Kök ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Nebahat Tanriverdi ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Shalaw Fatah ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Aytekin Enver ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Firuze Yağmur Gökler ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu Tuğçe Kayıtmaz Mütercim Tercüman Uğur Çil ORSAM, Ortadoğu ORSAM Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden Dr. Seyfi Kılıç ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı ORSAM Danışma Kurulu Dr. İsmet Abdülmecid (Irak Danıştayı Eski Başkanı) Av. Aslıhan Erbaş Açıkel (ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku Hasan Alsancak (İhlas Holding, Gn. Md. Yrd., Statejik İş Geliştirme ve Dış İlişkiler Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık (ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü) Prof. Dr. Ahat Andican (Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi) Prof. Dr. Tayyar Arı (Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı) Prof. Dr. Ali Arslan (İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü) Başar Ay (Türkiye Tekstil Sanayii İşveren Sendikası Genel Sekreteri) Prof. Dr. Mustafa Aydın (Kadir Has Üniversitesi Rektörü) Doç. Dr. Ersel Aydınlı (Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri) Dr. Serdar Aziz (ORSAM Danışma Kurulu Üyesi) Prof. Dr. Hüseyin Bağcı (ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı) Prof. Dr. İdris Bal (TBMM 24. Dönem Milletvekili) Doç. Dr. Ersan Başar (Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı) Kemal Beyatlı (Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı)

7 Barbaros Binicioğlu (Ortadoğu Danışmanı) Prof. Dr. Ali Birinci (Polis Akademisi) Doç. Dr. Mustafa Budak (Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı) Doç. Dr. Hasan Canpolat (Vali, Milli Savunma Bakan Danışmanı) Prof. Dr. Mesut Hakkı Caşin (Yeditepe Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü) E. Hava Orgeral Ergin Celasin (23. Hava Kuvvetleri Komutanı) Doç. Dr. Mitat Çelikpala (Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı) Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya (YÖK Başkanı) Prof. Dr. Ramazan Daurov (Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü, Direktör Yardımcısı) Prof. Dr. Volkan Ediger (İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü) Prof. Dr. Cezmi Eraslan (Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı) Prof. Dr. Çağrı Erhan (Ankara Üniversitesi, Avrupa Toplulukları Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü) Dr. Amer Hasan Fayyadh (Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı) Mete Göknel (BOTAŞ Eski Genel Müdürü) Osman Göksel (BTC ve NABUCCO Koordinatörü) Timur Göksel (Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi) Av. Niyazi Güney (Prens Group Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı) Noyan Gürel (ORSAM Danışmanı, SUNEL Ticaret Türk A.Ş. İcra Kurulu Başkanı) Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani (Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı) Numan Hazar (Emekli Büyükelçi) Doç. Dr. Pınar İpek (Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Doç. Dr. Toğrul İsmail (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Doç. Dr. Şenol Kantarcı (Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu (Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Selçuk Karaçay (Vodofone Genel Müdür Yardımcısı) Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman (İstanbul Medeniyet Üniversitesi - (SBF) Uluslararası İlişkiler Bölümü) Doç. Dr. Şaban Kardaş (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Arslan Kaya (KPMG,Yeminli Mali Müşavir) Dr. Hicran Kazancı (Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi) İzzettin Kerküklü (Kerkük Vakfı Başkanı) Prof. Dr. Ahmet Kesik (Kalkınma Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü) Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli (Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı) Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu (Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı) Prof. Dr. Aleksandr Knyazev (Rus-Slav Üniversitesi, Bişkek) Prof. Dr. Alexandr Koleşnikov (Diplomat) Prof. Dr. Erol Kurubaş (Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı) Prof. Dr. Talip Küçükcan (Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü) Daniele Lazzeri (Chairman II Nodo di Gordio ) Hediye Levent (Gazeteci, Suriye) Dr. Max Georg Meier (Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü, Bişkek) Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa (Bağdat Üniversitesi Rektörü) Büyükelçi Shaban Murati (Arnavutluk Uluslararası Çalışmalar Enstitüsü) Dr. Sami Al Taqi (Orient Research Center Başkanı) Prof. Dr. Mahir Nakip (Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi) Prof. Dr. Vitaly Naumkin (Rusya Bilimler Akademisi Doğu Çalışmaları Enstitüsü Direktörü) Dr. Farhan Ahmad Nizami (Oxford Üniversitesi İslami Çalışmalar Merkezi Yöneticisi) Prof. Dr. Dorayd A. Noori (Irak ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı) Muhammed Nurettin (Beyrut Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı) Murat Özçelik (Emekli Büyükelçi) Prof. Dr. Çınar Özen (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü) Doç. Dr. Harun Öztürkler (ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi) Prof. Dr. Victor Panin (Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya Federasyonu) Prof. Aftab Kamal Pasha (Hindistan Batı Asya Araştırmaları Merkezi Başkanı Dr. Bahadır Pehlivantürk (TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Doç. Dr. Fırat Purtaş (Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı) Prof. Dr. Suphi Saatçi (Kerkük Vakfı Genel Sekreteri) Safarov Sayfullo Sadullaevich (Tacikistan Cumhurbaşkanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkan Yardımcısı) Ersan Sarıkaya (Türkmeneli TV, Kerkük, Irak) Patrick Seale (Ortadoğu ve Suriye Uzmanı) Dr. Bayram Sinkaya (ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Uluslararası İlşkiler Bölümü) Doç. Dr. İbrahim Sirkeci (Regent s College (Londra, Birleşik Krallık) Dr. Aleksandr Sotnichenko (St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Zaher Sultan (Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı) Dr. Irina Svistunova (Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı) Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin (Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Mehmet Şüküroğlu (Enerji Uzmanı) İlhan Tanır (ORSAM Danışma Kurulu Üyesi, Vatan Gazetesi Washington Temsilcisi) Doç. Dr. Oktay Tanrısever (ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü) Prof. Dr. Erol Taymaz (ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı) Prof. Dr. Sabri Tekir (İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı) Dr. Gönül Tol (Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü) Doç. Dr. Umut Uzer (İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri) Prof. Dr. Ermanno Visintainer (Vox Populi Direktörü, Roma, İtalya) M. Ragıp Vural (2023 Dergisi Yayın Koordinatörü) Prof. Dr. Vatanyar Yagya (St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi, Rusya Federasyonu) Yaşar Yakış Büyükelçi (Dışişleri Eski Bakanı) Semir Yorulmaz (Gazeteci, Mısır)

8 KAPAK KONUSU 5. YILINDA ORSAM ORSAM ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ

9 7

10 KAPAK KONUSU ORSAM Beş Yaşında! ORSAM is Five Years Old! ORSAM Türkiye de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde kurulan ORSAM, beşinci yılını kutluyor. BM üye 193 ülkenin 171 inden web sitesi ve yayınları takip edilen ORSAM bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak, bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır. 8

11 KAPAK KONUSU ABSTRACT ORSAM (Center for Middle Eastern Strategic Studies) which was established on January 1, 2009 with the aim of responding to the needs of public opinion and foreign policy circles on Middle Eastern studies, the lack of which was increasingly felt in Turkey is celebrating its fifth anniversary. Following the websites and publications of 171 out of 193 UN member states, ORSAM facilitates hosting politicians, bureaucrats, academicians, strategists, journalists, businessmen and representatives of non-governmental organizations from the countries in the region in Turkey; and shares knowledge and thoughts with the Turkish and world public opinion. Keywords: ORSAM, think-thank, fifth anniversary, Middle East Beş yıldır ORSAM; web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla, Haftalık Yönetici Özetiyle, Aylık Türkmen Güncesiyle, Haftalık Su ve Günlük Ortadoğu Bültenleriyle ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Türkçe, İngilizce, Arapça, Rusça, Almanca ve İtalyanca yayın yapmaktadır. BM üye 193 ülkenin 171 inden web sitesi ve yayınları takip edilen ORSAM Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve sivil toplum kuruluşları temsilcilerinin Türkiye de konuk edilmesini kolaylaştırarak, bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır. ORSAM Türkiye de düşünce merkezleri arasında birçok ilke imzasını atmıştır. Gençlere yönelik çalışmaları başlatan ilk düşünce merkezidir. Türkiye de ilk defa gençlerin analizlerini Türkçe ve İngilizce olarak GENÇ ORSAM da yayınlamaya başlamıştır. Türkiye de ilk defa gençlere yönelik yaz okulları düzenlemeye başlamıştır. ORSAM Türkiye de Türkmen, Şebek ve Kakai kökenli Iraklı Alevi-Bektaşileri ile iletişime geçmiş ilk kurumdur ve her yıl Türkmen, Şebek ve Kakai kökenli Iraklı Alevi- Bektaşileri Türkiye de misafir etmektedir. Ayrıca ORSAM, Türkiye de ilki gerçekleştirerek su ve Ortadoğu Türkmenleri konusunda araştırma programı açmıştır. Bunların yanı sıra Türkiye de en çok saha çalışması gerçekleştiren düşünce merkezidir. Üstelik Irak ve Afganistan gibi dünyanın en zor coğrafyalarında, şehir merkezlerinden uzakta, lüks otellerin lobileri dışında gerçek sahada araştırmalar gerçekleştirmiştir. ORSAM Türkiye de özellikle Irak tan her dinden, mezhepten, halktan liderleri Anakara da ağırlayan ve konuşma olanağı sunan ilk düşünce merkezi olmuştur. Örneğin OR- SAM Irak İslam Yüksek Konseyi Başkanı Ammar El Hekim i, Irak Irakiye Listesi Başkanı Iyad Allawi yi ve Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesud Barzani yi Ankara da ağırlamıştır. Analizler (Türkçe) Analizler (İngilizce) ORSAM Yıllara Göre Yayın Dağılımı Toplam Raporlar Söyleşiler Ortadoğu Analiz Dergisi Makaleleri Ortadoğu Etütleri Dergisi Makaleleri Ortadoğu Analiz ORSAM ın aylık uluslararası ilişkiler dergisidir. İlk sayısı Ocak 2009 da yayınlanmıştır. Güncel, Türk dış politikasını ilgilendiren konularda, ORSAM uzmanları ve çeşitli üniversitelerden akademisyenlerin hazırla- 9

12 KAPAK KONUSU ORSAM ve GMF, ABD ve Türkiye Perspektifinden Suriye ve Irak toplantısı, Washington DC, Nisan 2013 dığı yarı-akademik çalışmalardan oluşmaktadır. Dili Türkçe ve İngilizce dir. EBSCO Host tarafından taranmaktadır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında Ortadoğu Analiz dergisinin 60 adet sayısı yayımlanmıştır. Bu sayılarda 520 adet makale bulunmaktadır. Dergide Ocak 2013 tarihinden itibaren İngilizce makaleler de yayınlanmaya başlamıştır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında Ortadoğu Analiz dergisinde 145 adet söyleşiye yer verilmiştir. Diplomatik temsilcilerden, akademisyenlere, bürokratlardan önemli siyasi figürlere uzanan bir yelpazede Ortadoğu ve Türk Dış Politikasına ilişkin bilgili ve yetkili kişilerle yapılan söyleşiler Ortadoğu Analiz dergisinde kamuoyunun ilgi ve bilgisine sunulmuştur. Ortadoğu Analiz dergisi için aylık olarak Ortadoğu Güncesi hazırlanmaktadır. Aylık Ortadoğu Güncesi Ortadoğu ülkeleri ve Ortadoğu ya yönelik Türk dış politikası ile ilgili haberleri kapsamaktadır tarihinden itibaren toplam 31 adet Ortadoğu Güncesi hazırlanmıştır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında yayınlanan Ortadoğu Analiz dergisindeki makalelerin yıllara göre dağılımı aşağıdaki grafikteki gibidir: Ortadoğu Analiz Yayınlarının Yıllara Göre Dağılımı ( ) Ortadoğu Etütleri ORSAM ın altı aylık uluslararası ilişkiler dergisidir. Bu dergi konularının uzmanı akademisyenlerin katkılarıyla oluşmaktadır. Hakemli, akademik bir dergidir. 10

13 KAPAK KONUSU Dergide, Ortadoğu üzerine derin araştırmalara dayalı, kapsamlı çalışmalar yer almaktadır. Derginin yayım dili İngilizce dir. Makalelerin Türkçe ve Arapça özeti de verilmektedir. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında 10 adet Ortadoğu Etütleri sayısı yayınlanmıştır. Bu 10 sayıda toplam 86 makale yayımlanmıştır. Alanında yetkin, yerli ve yabancı akademisyenlerin makalelerinin yayımlandığı Ortadoğu Etütleri dergisi dünyanın başlıca sosyal bilimler indekslerinden Applied Sciences Index and Abstracts (ASSIA), EBSCO Host, Index Islamicus, International Bibliography of Social Sciences (IBBS), Worldwide Poitical Science Abstracts (WPSA) tarafından taranmaktadır. Ortadoğu Etütleri Yayınlarının Yıllara Göre Dağılımı ( ) Ortadoğu Raporların Yayınlara Yıllara Göre Dağılımı ( ) ORSAM Dış Politika Analizleri, ORSAM uzmanları tarafından ORSAM internet sitesinde yayınlanmak üzere güncel bir konuya ilişkin yazılan kısa değerlendirmelerdir. ORSAM internet sitesinde Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında 1330 adet Türkçe ve 987 adet İngilizce dış politika analizi yayımlanmıştır. Ortadoğu Dış Politika Analizleri Yıllara Göre Dağılımı ( ) ORSAM Raporları diğer analizlere göre içerik, uzunluk, şekil açısından daha detaylı çalışmalardır. Derin araştırmalara dayanır. Mümkünse alan çalışmaları yapılarak hazırlanır. Bölgede değişim yaratması beklenen, ilgi çekecek, derinlemesine araştırılması gereken ve tarihi belli konular (İran ve Lübnan seçimleri, ABD askerlerinin Irak tan çekilmesi gibi) planlama dâhilinde önceden saptanarak olayların hemen öncesinde yayımlanır. Bu çalışmalar, ORSAM internet sayfasında yayınlanmaktadır. Belli şekilsel şartlar (girişte kısa özet kısımları, içindekiler kısmı, harita, şekil ve tabloların kullanımı gibi) yerine getirilerek basılmaktadır. PDF formatında elektronik posta yoluyla ilgili kişilere ulaştırılmaktadır. Gerekli durumlarda tanıtım toplantısı yapılarak basılı halinin dağıtımı yapılmaktadır. Ocak Kasım 2014 tarihleri arasında ORSAM tarafından Türkçe, İngilizce, Rusça, Arapça, Almanca, Fransızca ve İtalyanca toplam 195 adet rapor yayımlanmıştır. Bunlardan 188 sı Türkçe, 56 sı İngilizce, 14 ü Rusça, 7 si Arapça, 2 si İtalyanca ve 1 i Almanca ve 1 i Fransızca olarak yayımlanmıştır

14 KAPAK KONUSU ORSAM, ATAM ve Irak Büyükelçiliği Kültür Ataşeliği, Türkiye ve Irak İlişkileri Tarihi ve Geleceğe Yönelik Açılımlar Sempozyumu, Ankara, 9-10 Haziran 2010 İsfahan, Şubat 2011 Konusunda uzman yerli ve yabancı akademisyen, gazeteci ve bürokratlar ile söyleşiler düzenlenmekte ve bu söyleşiler gerek ORSAM web sayfasında gerek Ortadoğu Analiz Dergisi nde yayınlanmaktadır. ORSAM Söyleşileri kapsamında, ORSAM tarafından Ortadoğu ile ilgili uzmanlar, resmi kişilikler ve akademisyenlerle yapılan söyleşiler bulunmaktadır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında ORSAM çalışanları tarafından 734 adet Türkçe ve 489 adet İngilizce söyleşi yapılıp ORSAM yayınlarında ve sayfasında yayınlanmıştır. ORSAM tarafından veya ORSAM ve bir başka kuruluş ortaklığında düzenlenen toplantıların tutanakları ORSAM internet sitesinde yayımlanmakta ve gerek görüldüğü durumlarda basılarak kamuoyuna sunulmaktadır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında ORSAM tarafından 33 Adet Türkçe ve 14 Adet İngilizce toplantı tutanağı hazırlanmış ve yayınlanmıştır. 12

15 KAPAK KONUSU 19 Şubat 2013 te Erbil de Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkan Yardımcısı ve KYB Genel Sekreteri Kosrat Resul ile görüşme. Suriye Atme, Şubat 2012 Vox Populi Direktörü Ermanno Visintainer, Eylül 2011 Çeşitli konularda önemli olduğu değerlendirilen araştırmalar, milletimizin kollektif hafızasında yer etmesi amacıyla ORSAM Kitapları serisinde basılarak kamuoyuna sunulmaktadır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında ORSAM Kitapları serisi bünyesinde 8 adet e-kitap hazırlanmıştır. 26 Ağustos 2013 tarihinden itibaren yayınlanmaya başlanan ORSAM Yönetici Özeti, ORSAM uzmanları ve danışmanları tarafından haftanın önemli gelişmelerine ilişkin 200 kelimelik değerlendirmeleri içermektedir. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında 19 sayısı yayınlanan ORSAM Yönetici Özeti, uzun dış politika analizlerini okumaya fırsatı bulunmayan üst düzey siyasiler ve bürokratlara yönelik olarak hazırlanmaktadır. Through ORSAM s Lens, ORSAM ile Today s Zaman Gazetesi nin işbirliği ile Ocak 2013 tarihinden itibaren Pazar günleri Today s Zaman da basılı ek olarak yayımlanmaktadır. Bu ekte yazımlanan yazılar ORSAM uzmanları ve akademisyenler tarafından her hafta dünya ve Ortadoğu günde- Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani ORSAM da, 4 Haziran

16 KAPAK KONUSU Hatay Boynuyoğun Çadırkenti, 2013 İran Ankara Büyükelçisi Bahman Hosseinpour, 2010 Şubat Tahran, Şubat 2011 minde yer alan gelişmeler analiz edilerek kaleme alınmaktadır. Ocak 2013 tarihinden bu yana Through ORSAM s Lens te 268 adet yazı yayımlanmıştır. ORSAM tarafından ve/veya ORSAM ve diğer kuruluşlar işbirliğiyle gerçekleştirilen konferans, panel ve çalıştay gibi etkinlikler Toplantı Tutanakları olarak metinleştirilerek yayınlanmıştır. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında 37 adet Toplantı Tutanağı ORSAM web sitesinde yayınlanmıştır. ORSAM internet sitesinde Ortadoğu ile ilgili temel belgelerin yayımlanmasına başlanmıştır. Sayfanın düzenlenmesi ve veri yüklenmesi sürmektedir. Halihazırda, ORSAM Bilgi Bankası nda bulunan veri kategorileri şunlardır: 1- Birleşmiş Milletler Kararları 2. Irak Hakkındaki Düşünce Kuruluşları Raporları O Gün Sonrası: Suriye de Demokratik Geçişi Desteklemek (The Day After: Supporting a Democratic Transition in Syria) projesi tanıtım toplantısı, Ekim 2012, Ankara 14

17 KAPAK KONUSU ORSAM ve RISI (Rusya Stratejik Araştırmalar Enstitüsü), Karadeniz e Türk-Rus Bakışı Çalıştayı, Antalya, 9 Kasım Ortadoğu Ülkeleri Başkentleri ve Önemli Şehirleri 4. Dünya Bankası nın Ortadoğu Ülkelerine İlişkin Ekonomik ve Sosyal İstatistikleri 5. Ortadoğu Ülkeleri Para Birimleri ve Çapraz Kurları 6. Irak Vilayet Profilleri (BM İstatistikleri) 7. Economic Intelligence Unit Ülke Profilleri 8. ABD Enerji Enformasyon Ajansı Raporları 9. Irak Petrollerine İlişkin Haritalar 10. ABD Kongresine Sunulan Irak Raporları 11. Irak Hakkında İnsan Hakları Raporları 12. ABD Kongresi Hesapverebilirlik Ofisi Irak Raporları 13. Kerkük Sorunu 14. Wikileaks Belgeleri 15. Irak Kürtleri ORSAM internet sitesinde Türkiye nin ilgi alanlarındaki ülkelerin haritaları yayınlanmaya başlamıştır. Irak, Suriye, İran, İsrail, Mısır, Ürdün, Sudan, Filistin, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Lübnan, Kuveyt, Katar, Bahreyn, Yemen, Umman, Libya, Tacikistan, Fas, Tunus, Etiyopya, Eritre, Cibuti, Azerbaycan, Türkmenistan, Gürcistan, Ermenistan, Ukrayna, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Afganistan, Pakistan, Hırvatistan, Bulgaristan, Arnavutluk, Slovenya, Romanya, Yunanistan, Bosna Hersek, Moldova, Karadağ, Bangladeş, Benin, Brunei, Burkina Faso, Cezayir, Çad, Endonezya, Fildişi Sahilleri, Gabon, Gambia, Gine, Gine Bissau, Guyana, Kamerun, Komorlar Birliği, Mali, Maldivler, Malezya, Nijer, Nijerya, Mozambik, Senegal, Sierra Leone, Somali, Surinam, Sırbistan, Kosova, Moritanya, Togo, Uganda, Tayland, Orta Afrika Cumhuriyeti, Hindistan, Angola, Güney Afrika, Madagaskar, Tanzanya, Zambiya, Kenya, Ma- 23 Nisan 2012 de Türkiye nin Musul Başkonsolosluğu nda düzenlenen Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı törenine katılan Iraklı çocuklar ve ORSAM Başkanı Hasan Kanbolat. Suriye Atme,

18 KAPAK KONUSU Vietnam Afrika ve Ortadoğu Çalışmaları Enstitüsü (IAMES), 2011 Irak Türkmen Cephesi Başkanı Erşat Salihi, Ankara, Ekim 2010 da Ankara da ORSAM Irak İslam Yüksek Konseyi Başkanı Ammar El-Hekim i ağırladı. Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Irak Özel Temsilcisi Ad Melkert, 9 Nisan 2010 da ORSAM da bir konuşma yaptı. uritius, Seyşeller, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Kongo Cumhuriyeti ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti haritaları ORSAM internet sitesi haritalar kısmında mevcuttur. ORSAM Günlük Ortadoğu Bülteni, ORSAM internet sayfasında yayınlanmaktadır. Bülten Irak ı daha geniş ele almakla birlikte tüm Ortadoğu ülkelerini ve Güney Asya ülkelerini (Afganistan, Pakistan ve Hindistan) ele almaktadır. Bültende Ortadoğu daki ülkelere ilişkin güncel haberler ülkelerin kendi kaynaklarından ve önde gelen haber ajanslarından derlenmektedir. Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında 1703 adet ORSAM Günlük Ortadoğu Bülteni hazırlanmış ve yayınlanmıştır. Bülten haftanın beş günü ORSAM web sitesine PDF formatında yüklenmektedir yılından itibaren ORSAM web sitesinde adet günlük Ortadoğu Bülteni yayınlanmıştır. ORSAM internet sitesinde Dünyada ve Ortadoğu da Seçimler başlığı altında bir bölüm hazırlanmıştır. Bu bölümde Ortadoğu ülkelerine dair temel seçim bilgileri, gelecek seçimler ve Türkiye deki seçim sonuçları bulunmaktadır. Seçimlere dair bu genel kısmın yanı sıra Irak, Mısır ve Sudan seçimlerine dair özel bölümler hazırlanmıştır. Örneğin, 7 Mart 2010 da yapılan Irak parlamento seçimleriyle ilgili olarak ORSAM internet sayfasında Şubat 2010 başında yayına giren bir sayfa hazırlanmıştır. Bu sayfada Seçime İlişkin Temel Bilgi ve Belgeler, ORSAM Irak Seçim Analizleri, Seçim İttifakları, Dünya Basınında Irak Seçimleri olmak üzere dört adet ana başlık bulunmaktadır. Irak 2013 il meclisi seçimleriyle ilgili olarak ORSAM internet sayfasında Mart 2013 de yayına giren bir sayfa hazırlanmıştır Sudan Seçimleri ve 2010 Irak Seçimleri, Mısır Seçimleri ve 2013 İsrail seçimleri sayfaları hazırlanmıştır. Irak seçim sayfasında olduğu gibi bu sayfalarda da Seçimlere ilişkin temel bilgi ve belgeler, seçim analizleri, seçim ittifakları ve adayları, dünya basınından seçim haberleri gibi başlıklara yer verilmektedir. Genç ORSAM, uluslararası ilişkiler alanında eğitim gören veya ilgilenen gençlerin desteklenmesi ve yetişmesine destek sağlanması düşüncesinden hareketle doğmuştur. Genç ORSAM; lisans, yüksek lisans, doktora öğrencilerinin ve genç araştırmacıların analizlerine yer vermeyi amaçlamaktadır. Böylece dış politika alanında çalışmalar hazırlayan ve kendini geliştirmek isteyen gençlerin yazıları için bir platform oluşturulması düşünülmektedir. Bu çerçevede hazırlanan ORSAM internet sitesinin Genç ORSAM kısmında, Ekim 2009 dan itibaren ilgili öğrenciler ve araştırmacıların yazıları yayınlanmaya başlamıştır. Genç ORSAM da çıkan analizlere ORSAM herhangi bir şekilde müdahale etmemektedir. Bu nedenle çalışmalar ORSAM analizi olarak değerlendirilmemelidir. 16

19 KAPAK KONUSU Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi Başkanı Mesut Barzani, 4 Haziran 2010 Hatay Boynuyoğun Çadırkenti, 2013 The Institution of Presidency in the Development of Independent Kazakhstan, Astana, 2013 Prens Abdülaziz Bin Talal bin Abdulaziz Al Suud, Ocak 2012 Ocak Ocak 2014 tarihleri arasında Genç ORSAM kapsamında adet Türkçe ve 680 adet İngilizce yazı yayımlanmıştır. ORSAM ın Staj Programları merkezin çalışma düzeni, stajyerlerin araştırma faaliyetlerine ayırabilecekleri süre ve ilgi alanları dikkate alınarak yürütülmektedir. Katılımcılar stajlarını, ORSAM tarafından belirlenen konu başlıkları altında, ilgili bölge, ülke veya konunun uzmanlarının denetiminde yapmaktadır. Konu başlıklarının tespit edilmesinde stajyerlerin ilgisi kadar ORSAM ın beklentileri ve konunun çalışılabilir olması da etkili olmaktadır. Staj taleplerinde, Türkiye ve yurtdışındaki üniversitelerin uluslararası ilişkiler, siyaset bilimi, sosyoloji, psikoloji, iktisat ve hukuk bölümlerinin lisans (2./3./4. sınıf) ve yüksek lisans programlarında öğrenim gören öğrencilere öncelik tanınmaktadır. Stajlarını başarıyla tamamlayanlara Türkçe, İngilizce ve Arapça OR- SAM Staj Sertifikası verilmektedir. ORSAM Sürekli Staj Programı ve Yaz Okulu Programı olmak üzere iki farklı eğitim programı yürütülmektedir. ORSAM Sürekli Staj Programı nda ORSAM uzmanları, Irak, İran, Suriye, İsrail, Lübnan, Mısır, Libya ve Tunus gibi Kuzey Afrika ülkeleri ile Körfez ülkeleri ve Su çalışmaları hakkında haftalık olarak sunumlar yapmaktadırlar. ORSAM Yaz Okulu Programı nda Ortadoğu ve Avrasya daki güncel gelişmeler ekonomi, sosyal, siyasi, kültürel, dini ve toplumsal tüm boyutlarıyla ele alınmaktadır. ORSAM Yaz Okulu Programı nda alanında uzman akademisyenler, diplomatlar, gazeteciler, işadamları, kamu çalışanları ve araştırmacılar konu başlıkları hakkında sunum yapmaktadırlar. O 17

20 KAPAK KONUSU Kerkük, Kasım 2012 ORSAM Türkmen Araştırmaları Programı ORSAM Turkmen Research Programme ORSAM ORSAM, yılları arasında Irak Türkmenleri Programı kapsamında toplantı, rapor, makale, internet sitesi (Türkçe ve İngilizce) yazıları ve söyleşilerden oluşan 2009 da 99, 2010 da 188, 2011 de 85, 2012 de 89 ve 2013 te 37 olmak üzere toplam 508 çalışma üretmiştir yılları arasında Irak Türkmenlerini konu alan 40 toplantı yapılmıştır. Irak Türkmenlerin güncel sorunlarını konu alan bu toplantıların 15 i Türkmen Aydınları Toplantısı dır. Türkmenleri hakkında 2009 da 3, 2010 da 5, 2011 de 7, 2012 de 4, 2013 te 3 olmak üzere yayınlanan 25 rapor dört dilde (Türkçe, İngilizce, Arapça ve Almanca) yayınlanmıştır yılları arasında Irak Türkmeni siyasetçi, bürokrat, akademisyen, medya mensubu, aydın ve halkla yapılan 199 adet söyleşi yapılmıştır. Mayıs Ocak 2014 arasında 30. sayısı hazırlanan Irak Türkmenleri Güncesi, ORSAM internet sayfasında yayınlanmıştır. 18

21 KAPAK KONUSU ABSTRACT ORSAM has carried out 508 studies in total within the scope of the Iraqi Turkmen Programme between the years which consist of conferences, reports, articles, as well as those published on ORSAM s website (in English and Turkish) and interviews, including 99 studies in 2009, 188 studies in 2010, 85 studies in 2011, 89 studies in 2012 and 37 studies in Between the years 2009 and 2014, 40 conferences have been held on Iraqi Turkmens. 15 of these conferences, focusing on current issues of Iraqi Turkmens, are Turkmen Intellectuals conference. The 25 reports - 3 reports in 2009, 5 reports in 2010, 7 reports in 2011, 4 reports in 2012 and 3 reports in have been published on Turkmens in 25 languages (in Turkish, English, Arabic and German). 199 interviews have been conducted with Iraqi Turkmen politicians, bureaucrats, academicians, media members, intellectuals and ordinary citizens between the years The 30th issue of the Iraqi Turkmen Journal prepared between May January 2014 was published on ORSAM s website. Keywords: Iraq, Iraqi Turkmens, Kirkuk, Tuz Khormatu, Telafer, Diyala ORSAM, yılları arasında Irak Türkmenleri Programı kapsamında toplantı, rapor, makale, internet sitesi (Türkçe ve İngilizce) yazıları ve söyleşilerden oluşan 2009 da 99, 2010 da 181, 2011 de 85, 2012 de 89 ve 2013 te 34 olmak üzere toplam 488 çalışma üretmiştir yılları arasında Irak Türkmenlerini konu alan 40 toplantı yapılmıştır. Irak Türkmenlerin güncel sorunlarını konu alan bu toplantıların 15 i Türkmen Aydınları Toplantısı dır. Iraklı Türkmen aydınlarının bir araya gelmesi, hem Irak ta hem de Irak dışında yaşayan Irak Türkmenlerinin sorunlarını tarafsız bir ortamda konuşabilmesi ve bu sorunlara çözüm üretebilmesi amacıyla yapılan Türkmen Aydınlar Toplantılarına 2009 yılı içerisinde, 15, 2010 yılında 23, 2011 de 16 ve 2012 yılında da 3 olmak üzere toplam 57 Türkmen aydını konuşmacı olarak katılmıştır. Toplantılardaki tüm konuşmalar tam metin olarak ORSAM Internet Sitesinden ( kamuoyuyla paylaşılmıştır. Böylece Türkmen Aydınları Toplantılarıyla kamuoyu Türkmenlerin sıkıntı, düşünce ve isteklerinden haberdar olurken, aynı zamanda Türkmenlerin kendilerini ifade etmeleri ve tanıtmaları açısında önemli bir platform oluşmuştur. ORSAM, Irak Türkmenleri konusunda bir ilki gerçekleştirerek, saha araştırmasına dayalı uluslararası 22 rapor yayınlamıştır. ORSAM ın Irak Türkmenlerine ilişkin hazırladığı raporlar, Irak ta Türkmenlerin yaşadığı coğrafyalara yapılan ziyaretler ve bu ziyaretlerde elde edile bilgiler ve belgeler ışığında hazırlanmıştır. Bu raporları diğer çalışmalardan ayıran en önemli husus, birincil kaynaklara dayanmasıdır. OR- SAM, Irak Türkmenleri konusunda bir ilki gerçekleştirerek, saha araştırmasına dayalı uluslararası raporlar yayınlamıştır. Irak Türkmenleri hakkında 2009 da 3, 2010 da 5, 2011 de 7, 2012 de 4, 2013 te 3 olmak üzere yayınlanan 22 rapor dört dilde (Türkçe, İngilizce, Arapça ve Almanca) yayınlanmıştır. Bu raporlar Irak Türkmenlerini konu alan fakat Irak dışında yayınlanarak uluslararası mahfillere ulaştırılan ender çalışmalardır. Irak Türkmeni siyasetçi, bürokrat, akademisyen, medya mensubu, aydın ve halkla yapılan 199 adet söyleşi yapılmış ve ORSAM ın Türkçe ve İngilizce internet sayfasında yayınlanmıştır. Bu söyleşilerle Türkmenlerin görüşlerinin kamoyuna aktarılması sağlanmıştır. Mayıs 2011 den itibaren, Türkmenler hakkındaki gelişmeler konusunda bir bellek ortaya koymak için Irak Türkmenleri Güncesi adıyla aylık olarak haber bülteni formatında bir çalışma hazırlanmaktadır. Mayıs Ocak 2014 arasında 30. sayısı hazırlanan Irak Türkmenleri Güncesi, ORSAM internet sayfasında yayınlanmıştır. Ağustos 2012 de ORSAM Ortadoğu Türkmenleri Araştırmaları Programı kurulmuştur. Ayrıca Program için OR- SAM İnternet sayfasında ayrı bir sayfa açılmıştır. ORSAM ın aylık yayını Ortadoğu Analiz in Irak ve Irak Türkmenleriyle ilgili sayıları bölgeye gönderilerek, özellikle Irak Türkmenlerinin yaşadıkları coğrafyada ilgili kurum, kuruluşlara dağıtılmaktadır. 19

22 KAPAK KONUSU ORSAM ın yaptığı Türkmen çalışmaları detaylı bir biçimde aşağıda verilmiştir Toplam Toplantılar Ortadoğu Analiz Dergisi Makaleleri Türkçe İnternet Sitesi Makaleleri İngilizce İnternet Sitesi Makaleleri Türkçe Raporlar İngilizce ve Arapça Raporlar Söyleşiler Saha Çalışmaları Türkmen Güncesi Toplam ORSAM DA YAPILAN IRAK TÜRKMENLERİ ÇALIŞMALARI 1. TOPLANTILAR ORSAM da Türkmenler hakkında 2009 da 15, 2010 da 15, 2011 de 8, 2012 de 2 olmak üzere toplam 40 toplantı yapılmış olup, bu toplantılara ilişkin detaylar aşağıda verilmiştir Türkmen Aydınları Toplantıları 1: Irak Anayasası ve Türkmenler - 18 Şubat 2009 Irak Anayasası ve Türkmenler konulu toplantıya Türkiye nin farklı illerinden çok sayıda Türkmen aydını ile çeşitli Irak Türkmen kuruluşlarının temsilcileri katılmıştır. Toplantıda bir sunum yapan Irak Danıştayı eski Başkanı İsmet Abdülmecit, Irak taki anayasa yapım süreçleri hakkında bilgi vermiştir. Türkmen Aydınları Toplantıları 2: Türkmen Stratejisi Üzerine Düşünceler - 18 Nisan 2009 Türkmen Stratejisi Üzerine Düşünceler konulu toplantının ana konuşmacısı Kerkük Vakfı Genel Sekreteri Prof. Dr. Suphi Saatçi olmuştur. Saatçi, Mart ayında Irak ta düzenlenen parlamento seçimleri öncesinde Türkmenlerin izleyeceği yol haritası, stratejileri ve Türkmenlerin Irak siyasetinde başarılı olabilmeleri için yapılması gerekenler konusunda önemli bilgiler vermiştir. Türkmen Aydınları Toplantıları 3: İşgalden Günümüze Telafer - 13 Haziran 2009 ORSAM, Irak Türkleri Kültür ve Yardımlaşma Derneği Genel Merkezi ve Kerkük Vakfı tarafından ortaklaşa İşgalden Günümüze Telafer konulu bir toplantı düzenlenmiştir. ORSAM Danışmanı Habib Hürmüzlü nün oturum yöneticisi, ORSAM Ortadoğu Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ve Irak Türkmen toplumunun 20

23 KAPAK KONUSU tanınmış isimlerinden Dr. Ahmet Telaferli nin konuşmacı olarak yer aldığı toplantıda Telafer in siyasi, ekonomik ve sosyal durumunun yanı sıra Irak ve Ortadoğu jeopolitiğindeki önemi ele alınmıştır. Türkmen Aydınları Toplantıları 4: Türkmen Basının Sorunları - 10 Ekim 2009 Türkmen Basını konusunda Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Kemal Beyatlı bir sunum gerçekleştirmiştir. Türkmen Aydınları Toplantıları 5: Türkiye deki Irak Türkmen Derneklerinin Türkmen Davasındaki Rolü ve Güncel Sorunları - 14 Kasım 2009 Toplantının ana konusu olan Türkiye deki Iraklı Türkmen Derneklerinin Türkmen Davasındaki Rolü ve Güncel Sorunları hakkında, Türkiye deki Türkmen derneklerinin başkan ve temsilcileri bilgilendirici birer sunuş yapmıştır. Toplantı sonucunda Irak Türkmen Dernekleri Federasyonu nun kurulması konusunda prensip anlaşmasına varılmıştır. Böylece Türkmenlerin tek ses olarak hareket etmesine katkı sağlanmıştır. Türkmen Aydınları Toplantıları 6: Irak Seçim Yasası ve Türkmenler - 26 Aralık 2009 Oturum başkanlığını ORSAM Danışmanı Habib Hürmüzlü nün yaptığı konferansa konuşmacı olarak Irak Danıştayı eski Başkanı Dr. İsmet Abdülmecit, OR- SAM Ortadoğu Danışmanı Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ve ORSAM Ortadoğu Uzmanı Bilgay Duman katılmıştır. 11 Şubat 2009 da Irak Yerel Seçimi Sonuçları ve Irak ın Geleceğine İlişkin Beklentiler konulu bir panel düzenlenmiştir. Panelde yerel seçimlerin Irak üzerindeki etkileri tartışılırken, Irak Türkmenlerinin yerel seçimlerdeki stratejisi ve aldıkları oy değerlendirilerek, yerel seçimlerin Irak ta Türkmenleri ne yönde etkileyeceği ve gelecek seçimlerde nasıl davranılması gerektiği tartışılmıştır. Irak Cumhurbaşkanlığı Divanı nın Türkmenlerden Sorumlu Danışmanı Dr. Muzaffer Arslan, 4 Mart 2009 da ORSAM ı ziyaret etmiştir. ORSAM ekibiyle Irak taki son gelişmelerin değerlendirildiği bir toplantı yapan Arslan ın ziyaretinde, Irak Türkmenlerinin siyasi stratejileri ve Irak siyasetindeki rollerine ilişkin olarak OR- SAM ekibiyle kapsamlı bir görüş alışverişinde bulunulmuştur. Irak İslami Yüksek Konseyi Milletvekili ve Meclis Siyasi İlişkiler Komisyonu Başkanı Rıza Cevad Taki ile 3 Nisan 2009 da ORSAM da bir toplantı düzenlenmiştir. Taki toplantıda, Türkiye nin Irak politikasıyla ilgili düşüncelerini paylaşarak Iraklıların Türkiye den beklentileri aktarmış ve bazı soruları yanıtlamıştır. Taki başta Kerkük meselesi olmak üzere Irak Türkmenleriyle ilgili çeşitli soruları da cevaplamıştır. ORSAM da 20 Mayıs 2009 da, Türkiye nin Irak Politikasının Öncelikleri Ne Olmalıdır? sorusuna yanıt aranan bir beyin fırtınası düzenlenmiştir. Toplantıya çeşitli üniversitelerden akademisyenler, düşünce kuruluşlarından araştırmacılar ve ORSAM uzmanları katılmıştır. Türkiye nin Irak politikasının güvenlik, siyasi ve ekonomik boyutlarına ilişkin görüşlerin dile getirildiği toplantıda, Irak ta ve ABD politikalarında son yıllarda yaşanan hızlı değişimlerin sonuçları da tartışılmıştır. 28 Mayıs 2009 da Ankara da ORSAM tarafından, İşgalden Günümüze Telafer konulu bir toplantı gerçekleştirilmiştir. Toplantıda Telafer in önemi, sosyo-ekonomik yapısı, Telafer de yaşayan Türkmenlerin durumu tartışılmıştır. ORSAM tarafından Jeopolitik Tartışmalar adı altında düzenlenen seri toplantıların altıncısı olan Türkiye nin Irak ın Kuzeyi ile İlişkileri, Gelişmeler ve Sonuçları başlığı altında 14 Ekim 2009 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Toplantının sonuç bildirisinde Irak Türkmenlerinin durumuna ilişkin maddelere de yer verilmiştir. ORSAM ın uluslararası düzeyde gerçekleştirdiği sempozyumlardan ilki, Hatay Valiliği, T.C. Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi (ATAM), Antakya Belediye Başkanlığı, Mustafa Kemal Üniversitesi ve Dış Ekonomik İlişkiler Kurumu (DEİK) İşbirliği ile 3-5 Kasım 2009 tarihleri arasında Türkiye-Ortadoğu: Uluslararası Dostluk ve İşbirliği Sempozyumu başlığıyla Antakya-Hatay da, düzenlenmiştir. ORSAM ve TEPAV ortaklaşa, Irak İslam Yüksek Konseyi Başkanı Ammar El Hekim bir toplantı düzenlemiştir. El Hekim, 19 Kasım 2009 tarihinde gerçekleşen toplantıda, Genel Seçimlere Doğru Irak ve Türkiye-Irak İlişki- 21