FARKLI T!PTEK! II. SINIF KAV!TE D!ZAYNI KULLANILAN D!)LER!N KIRILMA D!RENÇLER!N!N DE,ERLEND!R!LMES!

Transkript

1 FARKLI T!PTEK! II. SINIF KAV!TE D!ZAYNI KULLANILAN D!)LER!N KIRILMA D!RENÇLER!N!N DE,ERLEND!R!LMES! EVALUATION OF THE FRACTURE RESISTANCE OF TEETH USED DIFFERENT CLASS II CAVITY DESIGN Yrd. Doç. Dr. Ertu2rul ERCAN * Doç. Dr. Ali ERDEM!R ** Yrd. Doç. Dr. Yahya Orçun ZORBA** Dt. Mehmet DALLI**** ÖZET Bu çalmann amac; farkl yöntemlerle hazrlanan II. snf kavitelere uygulanan posterior restoratif materyallerin krlma dayankllklarnn de8erlendirilmesidir. Bu çalmada 40 adet çürüksüz yeni çekilmi insan premolar dii kullanld. Diler her bir grupta 10 adet di olacak ekilde rastgele dört gruba ayrld. Grup 1 kontrol grubu olarak ayrld ve herhangi bir ilem uygulanmad. Grup 2, 3 ve 4 teki dilerde srasyla klasik snf II kavite, modifiye snf II kavite ve tünel kaviteler hazrland. Kavite preparasyonlar hazrlandktan sonra diler posterior kompozit (Dentsply, Kontstanz, Germany) ile restore edildi. Örnekler Instron test cihazna ba8land ve okluzal yüzeyleri krlma görülene kadar 1mm/dk hzla sktrma kuvvetlerine maruz brakld. Örneklerin krlmas için gerekli olan sktrma kuvvetleri Newton olarak kaydedildi. Elde edilen veriler tek yönlü varyans analizi ve Tukey testleri kullanlarak istatistiksel olarak analiz edildi. Her gruptaki örneklerin krlmas için gerekli ortalama kuvvetler u ekilde belirlendi. Grup 1: ±118.21, Grup 2: ±139.99, Grup 3: ±117.26, Grup 4: ± Gruplar arasnda istatistiksel olarak önemli bir farkllk bulunamad (p>0.05). Sonuç olarak dilerin restorasyonunda farkl kavite dizaynlarnn kullanlmasnn dilerin krlma dayanmnda etkili olmad8 bulundu. Anahtar Sözcükler: Krlma Dayanm, Posterior kompozit, tünel restorasyon, klasik snf II kavite, modifiye snf II kavite (Saucer-shaped kavite) ABSTRACT The aim of this study was to evaluate the fracture resistance of posterior restorative materials applied to class II cavities prepared by different methods. Forty freshly extracted caries free human maxillary premolar teeth were used in this study. The teeth were randomly divided into 4 groups of each including 10 premolars. Group 1 was served as control and any treatment procedure was applied. The teeth in groups 2, 3 and 4 were respectively prepared as classical class II cavity, modified class II cavity and tunnel cavity. After completion of prepared cavities, the teeth were restored using a posterior composite resin (Dentsply, Kontstanz, Germany). All teeth were placed an Instron testing machine and the compressive force was applied at a crosshead speed of 1 mm/min until the fracture was occurred. The forces required to fracture the specimens were recorded as Newton. The obtained data was statistically evaluated by using one-way ANOVA and Tukey tests. The mean load necessary to fracture the samples in each group was (in N): Group 1: ±118.21, Group 2: ±139.99, Group 3: ±117.26, Group 4: ± There was no statistically significant difference between the groups (p>0.05). In the conclusion, it was found that use of different cavity design in restoration of the teeth was not affected the fracture resistance of the teeth. Key words: Fracture resistance, posterior composite, tunnel restoration, conventional class II cavity, modified class II cavity (Saucer-shaped cavity) * K.Ü. Di Hekimli8i Fakültesi, Di Hastalklar ve Tedavisi AD, Krkkale ** K.Ü. Di Hekimli8i Fakültesi, Endodonti AD, Krkkale ***D.Ü Di Hekimli8i Fakültesi Di Hastalklar ve Tedavisi AD, Diyarbakr 1

2 G!R!) Restorasyonun klinik baars yada baarszl8 kavitenin dizayn, restorasyon ekli, bonding seçimi ve adeziv uygulamalar gibi faktörlere ba8ldr. Uygun olmayan kavite dizayn direkt olarak mekanik yapy etkiler, adeziv tabakada olumsuz stres da8lmn artrarak baarszl8a yol açabilmektedir. 1 Kavite preparasyonu diin okluzal kuvvetlere kar direncinde önemli faktörlerdendir. Kavite ekli yada uygunsuz restorasyon mikro çatlaklara, diin zayflamasna, bakteriyel kontaminasyona, marjinal mikroszntya ve bunun sonucunda pulpada enflamasyona neden olabilir. 2,3 Restoratif kavite dizayn hem kalan di dokusunun biyolojik yaps hem de kullanlan restorasyon materyalinin tipi bakmndan önemlidir. 4 Günümüz di hekimli8inde, rezin esasl restoratif materyallerin hzla gelimesi, restoratif tedavi seçeneklerinde birçok yenili8i de beraberinde getirmitir. Son yllarda gelitirilen bu materyaller, gerek di hekimlerine gerekse hastalara cinsiyet ve ya ayrm gözetmeksizin do8al dilere benzer bir estetik ve fonksiyon seçene8i sunmaktadr. 5-8 Adeziv dental materyallerdeki gelimeler, çürü- 8ün temizlenmesi srasnda daha az miktarda di dokusunun kaldrlmasna olanak sa8layan konservatif kavite preparasyon tekniklerinin gelimesine ve daha çok tercih edilmesine neden olmutur. 8,9,10 Özellikle minenin hiçbir ekilde desteklenmedi8i amalgam restorasyonlar karsnda, di duvarlarna mekano-kimyasal olarak ba8lanan kompozit, kompomer gibi adeziv dental materyaller, yüksek ba8lant kuvvetlerinin yannda restorasyon kenarndaki bütünlü8ü sayesinde geliebilecek potansiyel mikrosznt ve buna ba8l ikincil çürüklerin engellenmesinde önemli bir avantaj sa8lamaktadr. 3,10,11 Ancak, kla polimerizasyon sonucunda büzülme gösteren bu maddelerin yaratt8 internal stres birikimi, zaman içerisinde restorasyonun krlmas ve marjinal bütünlü8ün bozulmas gibi komplikasyonlara da yol açmaktadr Günümüzde adeziv tekniklerin ve materyallerin hzla gelimesi ile hastann fonksiyon ve estetik ihtiyac modifiye kavite dizaynlar ile sa8lanabilmektedir. 14,15 Kompozit rezin ve adeziv materyallerdeki olumlu gelimelerle di hekimli8indeki yaklam di yapsnn korunarak minimal preparasyon ile en iyi restorasyonu elde etme yönünde de8iikliliklere sebep olmutur. 5,16 Modifiye kavitelerin retansiyon ve klinik baarsnn de8erlendirildi8i çalmalarda baarl sonuçlar elde edilmitir. Geleneksel kavite yaklamlarnda retansiyonu artrmak amac ile di dokusundan daha fazla madde uzaklatrlrken günümüzde daha çok modifiye kaviteler tercih edilerek minimal seviyede di dokusu uzaklatrlmaktadr. 10 Modifiye snf II kavite dizayn (saucershaped cavity design) adeziv tekniklerin kullanlmasyla sa8lam di dokusunun korundu8u ça8da bir yaklamdr. 16 Bu kavite ekli posterior dilerde uygulanan fissürleri kavite snrlarna dahil etmeden sadece ara yüzeyde oluan çürüklerde uygulanan koruyucu minimal preparasyon eklidir. 17,18,19 Bu kavite dizayn ile yaplan 3 ve 10 yllk klinik takip çalmalarnda %70 lik bir baar elde edilmitir. 16,20 Bu sonuçlara ba8l olarak bu kavite dizaynnn posterior dilerin küçük aproksimal lezyonlarnda rutin olarak kullanlabilece8i tavsiye edilmitir. &kinci snf kavitelere alternatif olarak 1963 ylnda Jinks tarafndan gelitirilen bir di8er kavite ekli ise, diin mesial veya distal marjinal srtlarna dokunulmakszn okluzal bölgeden ara yüzeye ulalan tünel kavitelerdir. 21 Bu kavite dizayn &skandinav ülkelerinde marjinal kenarn lezyondan etkilenmedi8i posterior dilerde oldukça popüler ekilde uygulanan bir yöntemdir. Norveçli 640 di hekimi arasnda yaplan bir çalmada di hekimlerinin %47 sinin tünel restorasyonlar, % 28 inin geleneksel snf II kaviteleri ve % 24 ünün ise modifiye kaviteleri (modifiye soucershaped) tercih ettikleri bildirilmitir. 22 &sveçli 651 di hekimi arasnda yaplan bir di8er aratrmada ise bu orann srasyla %48, %20 ve %32 oldu8u saptanmtr. 23 Genellikle endodontik tedavi sonras dilerin krlmasyla ilgili birçok çalma olmasna ra8men, daha küçük lezyonlara sahip dilerin tedavisi için kullanlan kavite tipleri ve bunlarn restorasyonlarn takiben krlma dirençleri üzerine herhangi bir aratrmaya literatürde rastlanmamtr. Bu nedenle bu aratrmann amac premolar dilerde hazrlanan farkl kavite dizayn ve bunlarn restorasyonunun dilerin krlma direnci üzerine etkilerini incelemektir. GEREÇ VE YÖNTEM Bu çalmada 40 adet ortodontik veya periodontal nedenle yeni çekilmi tek köklü üst ikinci premolar di kullanld. Dilerde çürük, restorasyon, çatlak ve abrazyon olmamasna dikkat edildi. Ayrca dilerin benzer okluzal anatomiye sahip olmasna ve mümkün oldu8u kadar birbirine yakn boyutta diler kullanlmasna önem gösterildi. Diler üzerindeki tüm 2

3 yumuak doku ve debrisler bir kretuar yardmyla temizlenerek çalma için gerekli tüm diler toplanncaya kadar oda scakl8nda distile su içinde sakland. Diler, bukkal yüzeydeki mine-sement birleiminin 1 mm gerisine kadar kendi kendine sertleen polimetakrilat rezin (Vertex, Dentimex Dental, Zeist, Netherlands) içerisine gömüldü ve rastgele 10 ar diten oluan 4 gruba ayrld. 1.Grup (Kontrol grubu): Bu gruptaki dilere herhangi bir kavite açlmad ve restorasyon uygulanmad. 2. Grup: Bu gruptaki her bir die, okluzal ve aproksimal duvar derinli8i 2 mm olan ve aproksimalde mine-sement snrnn 1 mm üzerinde sonlanan standart snf II mesiokluzal kaviteler su so8utmal elmas fissür frezler (NTI-Kahla GmbH Rotary Dental instruments, Diamond instruments, Germany) kullanlarak açld. 3. Grup: Bu gruptaki 10 adet dite ise modifiye II. snf kavite (Saucer-shaped kavite) preparasyonu açld ()ekil 1). Aproksimal duvar derinli8inin yine 2 mm olmasna ve mine-sement snrnn 1 mm üzerinde kavitenin sonlanmasna dikkat edildi. Kavite preparasyonu srasnda elmas 5 numaral rond frez (NTI-Kahla GmbH Rotary Dental instruments, Diamond instruments, Germany) kullanld. 4. Grup: Bu gruptaki dilerde ise tünel kavite preparasyonu tercih edildi. Öncelikle rond frezle marjinal kenardan mm brakacak ekilde okluzaldan kavite açld. Frez minede dikey ekilde açlandrld fakat dentine ulald8nda fissür frez ile aproksimala do8ru açlandrld ve mesial aproksimalde sonlanacak ekilde tünel kavite açld ()ekil 2). )ekil 1: Grup 3 te kullanlan modifiye snf 2 (Saucershaped) kavite eklinin aproksimaldan ve oklüzalden görünümü )ekil 2: Grup 4 te kullanlan Tünel kavite preparasyonunun oklüzalden ve aproksimalden görünümü. Dilerin kavite preparasyonlar tamamlandktan sonra, üretici firmann önerileri do8rultusunda mine ve dentine jel eklinde % 37 lik ortofosforik asit (Dentsply DeTrey, Germany) 30 sn kalacak ekilde uyguland. Uygulanan asidin di üzerinden uzaklatrlmas için 15 sn hava-su spreyi ile basnçl su altnda ykand ve hava basnc ile hafifçe nemli kalacak ekilde kurutuldu. Kurutulan dentin yüzeyine ba8layc ajan (Prime & Bond NT, Dentsply, Germany) bir bonding frças kullanlarak uyguland ve 20 sn boyunca beklenildi. Hava spreyi yardmyla çözücünün fazlas uzaklatrld ve 10 sn. süre ile 1000 mw/cm 2 gücünde LED (Light Emitting Diode -Elipar Freelight, 3M ESPE, Germany) k kayna8 kullanlarak polimerize edildi. Kavite açlan dilere yengeç matrix uyguland ve kaviteler üretici firmann önerisi do8rultusunda Quxfill posterior kompozit (Dentsply, Kontstanz, Germany) ile tabakalama tekni8i kullanlarak restore edildi. Her bir tabakaya 20 er saniye süre ile LED k uyguland. Restorasyonlar tamamlandktan sonra ince grenli elmas frezler ve alüminyum oksit kapl diskler (Sof-Lex, 3M ESPE, St. Paul, MN, USA) yardmyla su so8utmal olarak bitirme ve polisaj ilemleri tamamland. Hazrlanan örnekler bir gün boyunca %100 nemli ortamda 37 o C deki etüvde (Nüve, EN 025 Ankara, Türkiye) bekletildikten sonra Micro 500 Universal Test Cihazna (Testometric Co Ltd., U.K.) ba8land ve cihazn hz 1 mm/dk ya ayarlanarak 5 mm çapl paslanmaz çelik barla sktrma kuvveti uyguland. Dilerin krld8 andaki kuvvet Newton olarak kaydedildi. Elde edilen veriler istatistiksel olarak tek yönlü varyans analizi ve Tukey testleri kullanlarak analiz edildi. 3

4 BULGULAR Bu çalmann sonucunda elde edilen gruplara ait ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum krlma dayanm de8erleri Tablo 1 de sunulmaktadr. Kontrol grubu olarak ayrlan Grup 1 deki diler en yüksek krlma dayanm gösterirken, Grup 2 ve 3 te srasyla klasik snf II kavite ve modifiye snf II kavite açlan diler ise en düük krlma dayanm göstermilerdir. Bu çalmann sonucunda kontrol grubu ve farkl kavite dizaynlar açlarak posterior kompozit restorasyon ile restore edilen deneysel gruplar arasnda krlma dayanm açsndan istatistiksel olarak önemli bir farkllk olmad8 saptanmtr (p>0.05). Tablo 1: Çalma sonucunda elde edilen Ortalama, standart sapma, minimum ve maksimum krlma dayanm de8erleri (N). n Ortalama ± Standart Sapma (N) Minimum (N) Maksimum (N) Grup ± a 687, ,47 Grup ± a 627,34 953,12 Grup ± a 632,81 958,91 Grup ± a 648,75 965,94 Ayn harfi tayan ortalamalar arasnda istatistiksel olarak fark yoktur (p>0.05). TARTI)MA Restoratif kavite preparasyonunda gelitirilen yeni ekipmanlar ve teknikler, restoratif maddelerdeki gelimeler modern di hekimli8inde sa8lam di dokusunun korunmasnda önemli bir e8ilim oluturmaktadr. 14 Restoratif materyallerin ve adeziv sistemlerin klinik performanslar dilerde retansiyon ve dayankllk için kavite geniletilmesi yerine modifiye küçük konservatif yaklamlar sa8lamaktadr. Bu yüzden, Almquist ve arkadalar, Black in extension for prevention gibi korumak için geniletme yöntemi yerine oklüzal fissürleri kavite snrlarna dahil etmeden kavite dizaynnda modifikasyonlar önermilerdir. 14,15 Geleneksel tedavi yaklamndaki koruma için geniletme ve çürü8e yatkn bölgelerinde kavite içerisine dahil edilmesi gibi yaklamlar dii yapsal ve biyolojik olarak zayflatmaktadr. 4,16 Bundan dolay günümüzde konservatif yaklamlarda daha çok çürü8ün etkiledi8i bölgelerin uzaklatrld8 ve sa8lam di yapsnn korundu8u kaviteler tavsiye edilmektedir. Sa8lam dilerin normal çi8neme kuvvetleri altndaki krlma ihtimalleri çok nadirdir ve sa8lam dilerin restore edilmi dilerden okluzal kuvvetlere kar daha dayanakl oldu8u ifade edilmektedir. 17,18 Ellis ve arkadalarnn yaptklar çalmada kasp krlmasnda en önemli faktörün çürük ve desteksiz büyük koronal restorasyondan dolay di yapsnn zayflamas oldu8unu belirtmilerdir. 17 Endodontik tedavi görmü dilerin krlmaya kar daha düük direnç gösterebildikleriyle ilgili genel bir fikir birli8i vardr. Endodontik tedavi srasnda hem çürük lezyonunun temizlenmesi ve giri kavitesi açlmas ilemi hem de kök kanal preparasyonu srasnda di yapsndan önemli miktarda koronal ve radiküler dentin kaldrlmas sonucu dilerin krlma ihtimali artabilir. 24 Endodontik tedavi görmü dilerde görülen direnç kaybnn asl nedeni, koronal di yapsndaki kayptr. Bu konuda yaplan bir çalmada Reeh ve arkadalar 25 premolar dilerde krlmaya kar direnci, endodontik ilemlerin %5, bir okluzal kavite preparasyonunun %20 ve bir MOD kavite preparasyonunun ise %63 orannda azaltt8n bildirmilerdir. Endodontik giri kavitesi, pulpa tavanndaki koronal dentin tarafndan sa8lanan yapsal devamll8 bozar ve diin fonksiyon altnda daha çok esnemesine neden olur. 26 Çürük lezyonunun uzaklatrlmas ve endodontik tedavi için açlan giri kavitesinin bir sonucu olarak marjinal srtlarn ve pulpa odas tavannn kaybedilmesi dilerin yüksek krlma potansiyeline sahip olmasna neden olabilir. 27 Endodontik tedavili dilerin krlma dayanm ile ilgili literatürde bir çok çalmaya rastlamak mümkündür. 25,28,29 Bu çalmada endodontik giri kavitesi açlmadan ya da bir baka ifadeyle pulpa odas tavan kaldrlmasna gerek olmayan daha küçük çürük lezyonlarnn tedavisi için kullanlan geleneksel, modifiye ve tünel kavite tiplerinin dilerin krlma dayanmlar üzerindeki etkilerinin incelenmesi amaçlanmtr. Geleneksel snf II restorasyon yaklamlarnda kavite derinli8inin ve genili8inin artmas postoperatif krlma direncinde önemli bir etkendir. 18,30 Bununla birlikte Nordbo ve arkadalar Saucer-shaped snf II kavite preparasyonu gibi di yapsnn korunmasnn amaçland8 kavite preparasyonu kullanlmas ve restorasyonunu takiben 3 ve 10 yl sonunda baarl sonuçlar alnd8n bildirmilerdir 16,20 Restoratif tedavilerde tünel restorasyonun seçilmesinde en önemli sebep snf 2 kavitelere göre marjinal kenarn sa8lam kalmas, diin sa8lkl dokusunun korunmas ve özellikle kontak noktasnn sa8lam kalmasdr 14. Svaödström tünel restorasyonlarn klasik II. snf kavite restorasyonlara oranla uygulanmasnn daha basit ve 4

5 daha ksa zaman ald8n belirtmi ve 80 tünel restorasyonun 4 yllk takip çalmasnda sadece iki restorasyonun baarsz oldu8unu tespit etmitir. 31 Bundan dolay bu çalmada geleneksel snf 2 kavitelere alternatif olarak modifiye Saucer-shaped snf II ve tünel kavite preparasyonlar kullanlmtr. Kinomoto ve arkadalar yaptklar klinik çalmada aproksimal çürük lezyonlarnda tünel restorasyonlar ile konservatif yaklamla açlan snf 2 kavite restorasyonlarn 1. ve 2. ylnda karlatrmlar ve her iki restorasyon eklinin de klinik olarak baarl sonuçlar verdi8ini bildirmilerdir. 32 Hiçbir restorasyonda sekonder çürük görülmedi8i tespit edilirken sadece bir tünel restorasyon marjinal kenar krlmasndan dolay yenilendi8ini bildirmilerdir. 32 Yine benzer olarak tünel ve modifiye snf 2 kavitelerin karlatrld8 4 yllk bir çalmada ise modifiye snf iki kavitelerin %76 ile daha baarl oldu8u tünel restorasyonlarda bu orann %46 oldu8u tespit edilmitir. 33 Ercan ve arkadalar 34 ise tünel restorasyonlarn 2 yllk klinik baarsn de8erlendirdikleri çalmann sonucunda restorasyonlarn %72.7 orannda baarl oldu8unu tespit etmilerdir. Denehy ve Torney 35, diin yapsn güçlendirmek ve zayflam mineyi desteklemek için adeziv materyallerin kullanlmasn önermilerdir. Bu konuyla ilgili yaplan di8er çalmalarda da, kavite preparasyonunun di dokusunu zayflatt8 ancak kullanlan adeziv materyallerin ise destekledi8i sonucuna varlmtr. 36,37 Bu çalmann sonucunda klasik 2.snf kavitelerin tercih edildi8i gruptaki dilerin krlma direncinin daha düük oldu8u bunu srasyla daha az madde kaybna neden olan modifiye 2.snf kavite ve tünel kavite preparasyonlarnn takip etti8i tespit edilmitir. En yüksek krlma dayanmn ise kontrol grubu olarak ayrlan ve kavite açlmayan dilerin gösterdi8i bulunmutur. Ama sonuç olarak asl önemlisi bu çalmada kullanlan 4 grup arasnda istatistiksel olarak anlaml bir fark bulunamamasdr. Elde edilen bu sonuçlarn 8nda bu çalmadan iki önemli sonuç çkartabiliriz. Herhangi bir kavite açlmayan kontrol grubundaki dilerle karlatrld8nda, pulpa odas tavannn kaldrlmasn gerektirmeyen ve çok derin olmayan çürük lezyonlarnn tedavisinde kullanlan kavitelerin dilerin krlma dayanmlar üzerinde olumsuz etkilerinin olmad8 bulunmutur. Ayrca klasik II. Snf kavitelere göre daha konservatif bir yaklam sa8layan ve daha az madde kaldrlmasna olanak sa8layan modifiye veya tünel kavitelerin kullanlmasnn dilerin okluzal kuvvetler karsndaki dirençleri açsndan herhangi bir avantajnn olmad8 sonucuna varlabilir. KAYNAKLAR 1-Kitty MY, Stephen HY. Clinical evaluation of compomer in primary teeth: 1-year results. JADA 1997; 128: Irie M, Suzuki K, Watts DC. Marginal and flexural integrity of three classes of luting cement, with early finishing and water storage. Dent Mater 2004;20: Fonseca RB, Correr-Sobrinho L, Fernandes-Neto AJ, Quagliatto PS, Soares CJ. The influence of the cavity preparation design on marginal accuracy of laboratory-processed resin composite restorations. Clin Oral Investig. 2007,Basmda 4- Kahler B, Kotousov A, Borkowski K. On fracture resistance of restored teeth. Key Engineering Materials Vol. 2005; Ylmaz EÖ, Ulusoy N. Farkl yöntemlerle hazrlanan snf 2 kavitelerde estetik restorasyonlarn mikroszntsnn de8erlendirilmesi. A.Ü. Di Hek. Fak. Derg. 2005;32; Nalçac A, Ulusoy N. Farkl polimerizasyon zamanlarnn kondanse edilebilir kompozit rezinlerin yüzey sertli8i üzerine etkileri. A.Ü. Di Hek. Fak. Derg. 2005;32; 79-84, 7- Manhart W, Chen HY, Hickel R. The suitable of packable resin-based composites for posterior restorations. J Am Dent Assoc 2001;132: Altun C, Kabalay U, Güven G, Baak F, Akbulut E, pediatrik di hekimli8inde foto-aktivasyon yöntemlerinin restoratif materyalin polimerizasyon büzülmesi üzerine etkileri. Gülhane Tp Derg 2005; 47: Hood JA. Biomechanics of the intact, prepared and restored tooth: some clinical implications. Int Dent J 1991;41: Ritter AV. Posterior resin-based composite restorations: clinical recommendations for optimal success. J Esthet Restor Dent 2001; 13: Cho L, Song H, Koak J, Heo S. Marginal accuracy and fracture strength of ceromer/fiber-reinforced composite crowns: effect of variations in preparation design. J Prosthet Dent 2002;88: Thordrup M, Isidor F, Horsted-Bindslev P. Comparison of marginal fit and microleakage of ceramic and composite inlays: an in vitro study. J Dent 1994;22:

6 13- Koran P, Kürschner R. Effect of sequential versus continuous irradiation of a light-cured resin composite on shrinkage, viscosity, adhesion, and degree of polymerization. Am J Dent 1998;10: Pyk N, Méjare I, Tunnel restorations in general practice. Influence of some clinical variables on the success rate, Acta Odontol Scand 1999;57: Almqusit TC, Cowan RD, Lambert RL. Conservative amalgam restorations. J Prosthet Dent 1973;29: Nordbo H, Leirskar J, van der Fehr FR. Saucershaped cavity preparations for posterior approximal resin composite restorations: Observations up to 10 years. Quintessence Int 1998;29: Ellis SG, McCord JF, Burke FJ. Predisposing and contributing factor for complete and incomplete tooth fractures. Dent Update 1999;26: Mondelli J, Steagall L, Ishikiriama A. Fracture strength of human teeth with cavity preparations.j Prosthet Dent 1980;43: Houpt M, Fuks A, Eidelman E. Direct bonded Class I restorations and sealants: Six options Quintessence Int 1994;25: Nordbo H, Leirskar J, von der Fehr FR. Saucershaped cavity preparation for composite resin restorations in class II carious lesions: three-year results.1: J Prosthet Dent. 1993;69: Jinks GM. Fluoride-impregnated cements and their effect on the activity of interproximal caries. J Dent Child 1963;30: Tveit AB, Espelid I, Skodje F. Restorative treatment decisions on approximal caries in Norway. Int Dent J 1999;49: Sundberg H, Mejare I, Espelid I, Tveit AB. Swedish dentists decisions on preparation techniques and restorative materials. Acta Odontol Scand 2000;58: Wagnild GW, Mueller KI. Restoration of the endodontically treated teeth. Pathways of the Pulp 8 th ed. Mosby Inc. St Louis, USA, 2002: Reeh ES, Douglass WH, Messer HH. Stiffness of endodontically-treated teeth related to restoration technique. J Dent Res 1989; 68: Gutmann JL The dentin-root complex: Anatomic and biologic coniderations in restoring endodontically treated teeth. J Prosthet Dent 1992; 67: Potashnick SR, Weine FS, Strauss S. Restoration of the endodontically treated tooth. Endodontic Therapy 4th ed. Mosby Inc, St Louis, USA, 1989: Hernandez R, Bader S, Boston D, Trope M. Resistance to fracture of endodontically treated premolars restored with new generation dentine bonding systems. Int Endod J 1994; 27: Erdemir A, Eldeniz AU, Belli S. Farkl restorasyon materyalleri ile restore edilmi endodontik tedavili dilerin krlma dirençlerinin in vitro incelenmesi. A. Ü. Di Hek Fak Derg 2004;14: Lin CL, Chang CH, Ko CC. Multifactorial analysis of an MOD restored human premolar using automesh finite element approach. J Oral Rehabil 2001;28: Svaördström G. Mini preparationer for dagens kariessituation och material utbud. Odontologi 91. Copenhagen: Munksgaard; 1991.p Kinomoto Y, Inoue Y, Ebisu S. A two-year comparison of resin-based composite tunnel and Class II restorations in a randomized controlled trial. Am J Dent. 2004;17: Horsted-Bindslev P, Heyde-Petersen B, Simonsen P, Baelum V. Tunnel or saucer-shaped restorations: a survival analysis. Clin Oral Investig. 2005;9: Ercan E, Dülgergil ÇT, Yldrm I, Dall M. Tünel restorasyonlarn daimi dilerdeki baars: 3 yllk takip çalmas. ADO Klinik Bilimleri Derg. Basmda 35- Denehy GE, Torney DL. Internal enamel reinforcement through micromechanical bonding. J Prosthet Dent 1976;36: Eakle WS, Staninec M. Effect of bonded gold inlays on fracture resistance of teeth. Quintessence Int 1992;23: Jagadish S, Yogesh BG. Fracture resistance of teeth with class 2 silver amalgam, posterior composite, and glass cermet restorations. Oper Dent 1990;15:42-7. Yaz?@ma Adresi: Ertu8rul ERCAN Krkkale Üniversitesi Di Hekimli8i Fakültesi Di Hastalklar ve Tedavisi AD 71200, Krkkale. Tel: Faks: ertugrulercan@hotmail.com 6