AMELOGENEZS MPERFEKTALI HASTALARDA ANTEROR DLERN KOMPOZT REZN LE RESTORASYONU: OLGU SUNUMU

Transkript

1 AMELOGENEZS MPERFEKTALI HASTALARDA ANTEROR DLERN KOMPOZT REZN LE RESTORASYONU: OLGU SUNUMU RESTORATION WITH COMPOSITE RESIN OF ANTERIOR TEETH IN TWO PATIENTS WITH AMELOGENESIS IMPERFECTA: A CASE REPORT Nazmiye Dönmez Nimet Ünlü ÖZET Amaç: Bu olgu sunumunda Amolegenezis /mperfekta tehisi konulan iki hastann estetik ve fonksiyonel gereksinimini karlamak için bir dentin bonding sistem kullanlarak yaplan konservatif restorasyon yöntemi anlatlmaktadr. Gereç ve Yöntem: Alt-üst anterior dilerinde hassasiyet, çürük ve renklenme bulunan iki hasta Selçuk Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi, Di Hastalklar ve Tedavisi kliniine bavurdu. Hastalarn alt-üst anterior dileri bir dentin bonding sistem (Clearfil SE Bond, Kuraray, JAPAN) ve kompozit rezin (TPH, Dentsply, Germany) kullanlarak restore edildi. Hastalarn estetik görünümleri oldukça düzeldi. Bulgular ve Sonuç: Bu tekniin kullanmyla, 1, 2 ve 3 yllk kontrollerde restorasyonlarn baarl olduu gözlendi. Bu restorasyon teknii dier yöntemlere alternatif ve daha konservatif bir yöntem olarak düünülebilir. Anahtar kelimeler: Amelogenezis imperfekta, kompozit rezin. SUMMARY Aim: In case report, the method of conservative treatment using a dentin bonding system is presented to replace esthetics and functional requirement of two patients with Amelogenesis Imperfecta. Material and Methods: Two patients who have upper and lower anterior teeth with sensitive, caries and discolored were attended to Selcuk University, Faculty of Dentistry, Operative Dentistry Clinic. Their teeth were restored by using a dentin bonding system (Clearfil SE Bond, Kuraray, Japan) and composite resin (TPH, Dentsply, Germany). The esthetic appearance of patients was mostly improved with this treatment. Results and Conclusion: In postoperative periods (one, two and three years controls), natural esthetics and satisfactory results were obtained with use of this technique. This restorative technique may be considered as a conservative and an alternative to other techniques. Key words: Amelogenesis imperfecta, composite resin. GR Genetik olarak belirlenen, hem süt hem de sürekli dileri etkileyen bir mine defekti olan Amelogenezis /mperfekta (A/), ilk olarak 1890 ylnda herediter kahverengi di olarak tanmlanmtr. 1 Daha sonra Finn 2 adl aratrc A/ y minenin esmer hipoplazisi olarak isimlendirmitir. Hem süt hem de sürekli di minelerini etkileyen ve kaltsal bir doku anomalisi olan A/ da dier dokularda herhangi bir deiiklie rastlanlmamtr. Genel popülasyonda 1/ / sklkla rastlanan bu anomali ve baz aratrclar tarafndan hipoplastik ve hipokalsifiye olarak iki tipe ayrlmtr. Son yllarda ise bu snflamaya minenin olgunlama eksikliini ifade eden hipomatüre tip katlm ve bu snflama pek çok aratrc tarafndan da uygun bulunmutur. 3,4 Bu snflama da aratrclar tarafndan klinik, histolojik görünümündeki ve genetik iletimdeki farkllklara göre alt gruplara ayrlmtr. 5 A) Hipoplastik Amelogenezis /mperfekta 1-Otozomal baskn çukurcuklu hipoplastik 2-Otozomal baskn lokal hipoplastik 3-Otozomal baskn düzgün hipoplastik 4-Otozomal baskn pürüzlü hipoplastik 5-Otozomal çekinik pürüzlü 6-X e bal düzgün hipoplastik Selçuk Üniversitesi, Di Hekimlii Fakültesi, Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal, KONYA. 105

2 B) Hipomatüre Amelogenezis /mperfekta 1-Otozomal baskn hipomatüre-hipoplastik taurodontizmle 2- X e bal çekinik hipomatüre 3-Otozomal çekinik pigmente hipomatüre 4-Otozomal baskn karla kapl görüntüsü veren diler C) Hipokalsifiye Amelogenezis /mperfekta 1-Otozomal dominant hipokalsifiye 2-Otozomal çekinik hipokalsifiye Amelogenezis /mperfektann bu tipleri arasnda önemli farkllklar vardr. Hipoplastik tipte minenin yaps normal fakat kalnl daha azdr. Parlak, sar, sert olan mine yüzeyinde çukurcuk ve fissurlar gözlenir. Hipokalsifiye tipte mine kalnl normal dilerdeki minenin kalnlna yakndr, fakat yumuaktr, kolaylkla dentin yüzeyinden kaldrlabilir. Di yüzeyleri donuk ve cilasz görülür. Diler sürdükten ksa bir süre sonra mekanik stresler sonucu mine anr, ortaya çkan dentin koyu kahverengi veya siyahtr. Vakalarn %60 nda açk kapan görülmütür. 5,6 A/ vakalarndaki ön açk kapann raitizm ya da parmak emme sonucu deil, bu hastalardaki ar scak, souk hassasiyeti, dilerin çok keskin ve sivri insizal-okluzal yüze sahip olmalar nedeniyle zamanla dil itme alkanlnn kazanlmas sonucunda gelitii savunulmutur. 6-8 Hipomatüre tipte de mine normal kalnlkta gelimitir, fakat hipokalsifiye tipten farkl olarak daha serttir ve benekli opak beyaz, sar-kahverengi ya da krmz-kahverengi renklerde olabilir. OLGU SUNUMLARI Olgu 1: tarihinde 25 yandaki erkek hasta alt-üst anterior dilerindeki kahverengi lekelerden ve buna bal estetik görünümünden ikayetleriyle kliniimize bavurdu. Klinik muayenesinde sol alt 1. molar diinin çekilmi olduu, alt-üst anterior dilerin sar-kahverengi çentikli olduu ve yüzeyinin çukurcuklu olduu gözlendi (Resim 1). Hastann bebekliinde (2 yanda) ateli bir hastalk geçirdii örenildi. Ailede genel salk durumunun ve di salnn normal olduu kaydedildi. Radyolojik muayenesinde üst lateral dilerin konjenital olarak eksik olduu ve sa üst süt molar diinin azda olduu tespit edildi. Tan: Hastamzn dilerinde hipoplastik Amelogenezis /mperfektaya benzer görüntüler dikkat çekiciydi. Dier aile fertlerinin dilerinde buna benzer rahatszlk görülmediinden bu anomalinin X e bal çekinik tipte bir anomali olduu düünüldü. Resim 1. Klinik muayene sonucunda anterior dilerin görünümü (olgu 1) Tedavi: Di yapsn korumak amacyla hastaya protetik bir tedavi planlamas düünülmedi. Önce oral hijyeni saland. Daha sonra hasta geldiinde pomza ve periodontal lastiklerle dilerin üzerindeki plak uzaklatrld. Daha sonra alt-üst anterior dilere self etch adeziv system olan Clearfil SE Bond (Kuraray, Japan) ile TPH (Dentsply, Germany) kompozit rezin uygulanarak doal di formu restore edildi (Resim 2). Düzenli olarak 6 ayda bir kontrollere gelmesi tavsiye edildi. Olgu 2: tarihinde 13 yandaki kz çocuu alt-üst anterior dilerindeki çürükler ve buna bal hassasiyet nedeniyle kliniimize bavurdu (Resim 3). Hastann klinik muayenesinde üst anterior dilerinde minenin sadece servikal bölgede olduu, dier bölgelerde ise kahverengi ve siyah renkte dentinin olduu ve dilerinin çentikli olduu gözlendi. Ayrca üst kanin dilerin ark dnda vestibulden sürdüü ve hastada open-bite olduu tespit edildi. Üst molar dilerinin tüberküllerinin sarkahverengi renkte ve çentikli olduu, alt anterior dilerinin yüzeylerinin çentikli olduu ve sar renkli olduu gözlendi. Radyolojik muayenede sa alt 1. molar diinin çekildii, sa alt II. Premolar diinin kökünde external rezorbsiyonun olduu ve sol alt II. premolar diinin konjenital olarak eksik olduu tespit edildi (Resim 4). Tan: Hastada open-bite olmas ve minenin servikal bölgede daha sert iken dier bölgelerde olmamas ve ya sar-kahverengi renkte çukurcuklu ve çentikli olmas nedeniyle hipokalsifiye tipte amelogenezis imperfekta olduu düünüldü. Tedavi: Hastann ya küçük olduundan ve ekonomik durumu yetersiz olduundan dolay protetik bir tedavi 106

3 birinde görüldüü öne sürülen bir hastalktr. Bu tür mine dokusunu ilgilendiren hastalk bulunduran kiilerde Resim 2. A/ l dilerin restore edildikten sonraki görünümü Resim 4. Hastann radyografik görüntüsü Resim 3. Amelogenezis /mperfektal hastann az içi görünümü (olgu 2) planlamas düünülmedi. Üst anterior dilerindeki yumuak koyu renkli dokular çelik frezlerle temizlendi (Resim 5). Daha sonra Clearfil SE Bond (Kuraray, Japan) ve TPH (Dentsply, Germany) kompozit rezin kullanlarak restore edildi (Resim 6). Hasta ortodontiye sevk edildi. Düzenli aralklarla kontrole gelmesi tavsiye edildi. 3 yl sonra kontrole gelen hastann ortodontik tedavi yaptramamas ve buna bal alt anterior dilerdeki çarpraklk nedeniyle dilerinde di ta oluumu gözlendi (Resim 7). Ancak restorasyonlarda herhangi bir düme, krlma ve renklenme gözlenmedi. Periodontal tedaviden sonra polisaj lastikleriyle polisaj yapld (Resim 8). TARTIMA Amelogenezis /mperfekta herediter bir doku anomalisi olarak kabul edilen ve her 1400 kiiden Resim 5. Restorasyondan önce dilerde yaplan preperasyon Resim 6. A/ l hastann restorasyondan sonraki az içi görünümü 107

4 Resim 7. 3 yl sonra yaplan kontrolde gelen hastann az içi görünümü Resim 8. Periodontal tedaviden sonra hastann az içi görünümü diin pulpa ve dentini normaldir ve diler genellikle çürüe kar dirençlidirler. 9,10 A/ nn biyolojik potansiyeli sadece kusurlu mine ile snrl deildir. Baka lokal bozukluklar arasnda gömük dileri, anterior açk kapanlar, pulpa kalsifikasyonlar, köklerdeki dentinal displazileri, kök ve kron rezorbsiyonlarn, sement birikimlerini ve kesilmi görüntüsünü veren kök uçlarn sayabiliriz. 11 Bu olgu bildiriminde de birinci olguda konjenital lateral di eksiklii, ikinci olgumuzda ise anterior açk kapan mevcuttu. A/ nn hem klinik görünümü hem de kaltsal özelliklerinin ayrt edilmesindeki zorluklara ramen tehis ve tedavisi açsndan, bu özelliklerin bilinmesinin yararl olaca bildirilmitir. 5,12,13 A/ nn hipomineralize ya da hipoplastik tip olmasna göre tedavisinin belirgin ekilde deiecei açklanmtr. 9,12 Sundell 12 A/ nn hipomineralize tiplerinin kron restorasyonu ve protetik tedavi yöntemleri ile, hipoplastik tiplerinde ise dilerin kompozit rezinlerle restore edilebileceini bildirmilerdir. Yine yaplan çalmalarda rezin kompozitlerin, sealantlarn (örtücülerin) dier adeziv rezinlerin, polikarbonat kronlarn, paslanmaz çelik kronlarn ve yer tutucularn karma dentisyonlu hastalarda tedavi yöntemleri olarak kullanlabilecei bildirilmitir A/ nin hipoplastik tipinde anterior bölgede kompozit restorasyonlarn bonding ajanlarn gelimesi ile birlikte iyi bir tedavi seçenei haline geldii ve A/ nin bu tipinde asit-etch tekniinin rahatlkla kullanlabilecei bildirilmitir. Bu tür tedavinin geni mekanik preparasyonlardan kaçnarak, pulpa dokusunun korunmas açsndan da bir avantaj olduu savunulmutur. 9,12 Son yllarda estetik di hekimlii alanndaki gelimeler sayesinde özellikle dentin balayc sistemlerin gelimesi ve üstün estetik özellikli kompozitlerin üretilmesiyle bu tür dilerin tedavisini yapmak mümkündür. Böylece full-kron restorasyonlarn kullanm oldukça azalmtr. 17 Ancak oklüzyonda vertikal boyutta bir azalma söz konusu olduunda hastann oklüzyonunu salamak için overdenture protezler, kron restorasyonu ve onley restorasyonlar gibi protetik tedaviler düünülmelidir. 4,17 Tulga, 1 10 yandaki A/ hastasnn anterior dilerini kompozit rezin ile premolar dilerini paslanmaz çelik kron ile restore etmitir. Bu olgu bildiriminde de özellikle küçük çocuklarda tedavi yöntemi olarak dentin balayc sistemler ve kompozit rezinler tercih edilmitir. SONUÇ Amelogenezis /mperfekta hastalarnn tedavi planlamasnda hastann ya, sosyo-ekonomik durumu, hastaln tipi ve iddeti tedavi srasndaki az içi durumu gibi pek çok faktör etkili olmaktadr. Bu tür hastalarda tedaviye mümkün olduunca erken yalarda balamak önemlidir. Çünkü zaman geçtikçe iddetli doku ykm meydana gelebilir. Bu olgu bildiriminde 13 yandaki kz çocuunda özellikle üst anterior dilerinde doku ykm oldukça fazlayd. Dier vakada ise doku ykm fazla deildi. Her iki vakada da alt-üst anterior diler bir dentin balayc sistem ve kompozit rezin ile restore edildikten sonra hastalarn hassasiyetleri geçti ve estetik görünüleri düzeldi. Düzenli yaplan 6 aylk, 1, 2 ve 3 yllk kontrollerde, restorasyonlarda herhangi bir krlma, düme veya renklenmenin olmad ve restorasyonlarn oldukça baarl olduu gözlendi. Hastalar estetik görünümlerinden oldukça memnundu. 108

5 Bu tedavi seçenei A/ l hastalarda dier tedavi yaklamlarna alternatif konservatif bir yöntem olarak düünülebilir. KAYNAKLAR 1. Tulga F. Bir olgu nedeniyle amelogenesis /mperfekta: Kaltm ekli, klinik, histolojik bulgular ve tedavisi. AÜ Di Hek Fak Derg,19(1): , Finn SB. Clinical Pedodontics, 4th ed. W.B. Saunders, Philadelphia, Chosack A, Eidelman E, Wisotski I and Cohen T. Amelogenesis Imperfecta among Israeli jews and the description of a new type of local hypoplastic autosomal recessive amelogenesis imperfecta. Oral Surg, 47 (2): , Sandall N, Gürsoy T, Gürsu S. Amelogenesis /mperfekta: Bir olgu nedeniyle klinik-histolojik tanm ve tedavisi. /Ü Di Hek Fak Derg, 23: , Witkop CJ. Amelogenesis Imperfecta, dentinogenesis imperfecta and dentin dysplasia revisited: problems in classification. J Oral Pathol, 17: , Backman B. Amelogenesis Imperfecta: an epidemiologic, genetic, morphologic and clinical study, Umea University Odontological dissertations, Umea, Sweden, Küçüküçerler B.Pedodonti. Ankara Üniversitesi Basmevi, Ankara, Walls AWG. Amelogenesis Imperfecta with progressive root resorption. Br Dent J, 162: , De Sort KD. Amelogenesis Imperfecta. The genetics, classification and treatment. J Prosthet Dent, 49: , Tanrverdi F, Belli S. Amelogenezis /mperfekta (3 olgu nedeniyle).sü Di Hek Derg, 4: , Peters E, Cohen M and Altini M. Rough hypoplastic Amelogenesis Imperfecta with follicular hyperplasia. Oral Surg Oral Med Oral Path, 74: 87-92, Sundell S. Hereditary Amelogenesis Imperfecta. Swed Dent J, 10: , Sundell S. Valentin J. Hereditary aspects and classification of hereditary amelogenesis imperfecta. Community Dent Oral Epidemiol, 14: , Greenfield R, Iacono V, Zove S, Bear P. Periodontal and prosthodontic treatment of amelogenesis imperfecta: A clinical report. J Prosthet Dent, 68: , Bouvier D, Duprez JP, Bois D. Rehabilitation of young patients with amelogenesis imperfecta: A report of two cases. ASDC J Dent Child, 63: , Bouvier D, Duprez JP, Pirel C, Vincent B. Amelogenesis imperfecta A prosthetic rehabilitation :A clinical report. J Prosthet Dent, 82: , Tengün A, Özer F. Restoring function and esthetics in a patient with amelogenesis imperfecta: A case report. Quintessence Int, 33: , Yaz@Ama Adresi: Dr. Nazmiye Dönmez Selçuk Üniversitesi Di Hekimlii Fakültesi Di Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal Kampüs / KONYA Tel : Fax : E-posta : nazmiyedonmez@hotmail.com 109