YERALTI MADENCİLİK YÖNTEMLERİ

Transkript

1 DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ YAYINLARI NO:337 Prof. Dr. Ferhan ŞİMŞİR YERALTI MADENCİLİK YÖNTEMLERİ YERALTI MADENCİLİK YÖNTEMLERİ 1. BASKI İZMİR Prof. Dr. Ferhan ŞİMŞİR İZMİR

2 İÇİNDEKİLER Sayfa ÖN SÖZ... vii 1. Giriş Yer Altı Madencilik Yöntemlerinin Sınıflandırılması Üretim boşluğu geometrisi... 3 Tavan kontrolu... 8 Ayak ve kazı ilerleme yönü... 9 Üretim sırası Uzun Ayak Yöntemi Genel bilgi Uzun ayak boyunun belirlenmesi Kazı hızı Kazı şekli Yatay uzun ayak Meyil yukarı uygulanan uzun ayak Meyil aşağı uygulanan uzun ayak Göçertmeli uzun ayak Göçertmeli uzun ayaklarda tahkimat Göçertmeli uzun ayakların çalışma sınırları Uzun ayaklarda ayak başı bölgesi Göçertmeli ve dolgulu uzun ayağın karşılaştırılması İlerletimli ve geri dönümlü çalışmanın karşılaştırılması Kalın Kömür Damarlarında Uzun Ayak Uygulaması Dilimlere ayırarak üretim Tavan kömürünün göçertilerek üretilmesi Uzun Ayaklarda Tam Mekanizasyon Uygulaması Genel bilgi Tam mekanize uzun ayaklarda tahkimat Tam mekanize uzun ayaklarda sıyırıcı kazı Tam mekanize uzun ayaklarda kesici kazı Tam mekanize uzun ayaklarda nakliyat iii

3 Sayfa 4. Dar Kazı Arınlı Üretim Yöntemleri Genel bilgi Klâsik dar kazı arınlı yöntem Tavan Arınlı Ayak Yöntemi Genel bilgi Klâsik tavan arınlı ayak yöntemi Cevher fereleri arası mesafe Cevher feresi kaplaması Tavan kontrolü Yöntemin yatak koşullarına uyum yeteneği Cevher ambarlamalı tavan arınlı ayak Dolgu ambarlamalı tavan arınlı ayak Taban Arınlı Ayak Yöntemi Genel bilgi Topuklu Üretim Yöntemleri Klâsik Topuklu Ayak Yöntemi Genel bilgi Göçertmeli topuklu yöntem. Genel bilgi Topuk galerileri Topukların toplanması Yer altı linyit madenciliğinde göçertmeli topuklu yöntem Cevher madenciliğinde göçertmeli topuklu yöntem Yüksek eğimde göçertmeli topuklu ayak uygulaması Ara Katlı Topuklu Üretim Yöntemi Genel bilgi Doğrultu yönündeki ara katlı topuklu üretim yöntemi Doğrultuya dik yöndeki ara katlı topuklu üretim yöntemi Travers Ayak Yöntemi Genel bilgi Dolgulu travers ayak Göçertmeli travers ayak Oda Şekilli Üretim Yöntemleri Serbest Arınlı Açık Ayak Yöntemi Genel bilgi Çinko cevheri madenciliğinde serbest arınlı açık ayak uygulaması 108 iv

4 Sayfa 6.2. Oda-Topuk Yöntemi Genel bilgi Potas tuzu madenciliğinde oda-topuk yöntemi Cevher madenciliğinde oda-topuk yöntemi Taş kömürü madenciliğinde oda-topuk yöntemi Oda Yöntemi Genel bilgi Tavan arınlı oda yöntemi Taban arınlı oda yöntemi Ara Katlı Kazı Yöntemi Genel bilgi Genişle(t)menin oluşturulması Dolgusuz ara katlı kazı yöntemi Dolgulu ara katlı kazı yöntemi Büyük ara kat mesafeli ara katlı kazı yöntemi Blok Şekilli Üretim Yöntemleri Küp tahkimatlı blok yöntemi Blok göçertme yöntemi. Genel bilgi Bloğun yan kesme ile ana yataktan ayrılması Bloğun altının kesilmesi Cevher yığınının çekilmesi Manyezit madenciliğinde blok göçertme yöntemi Yer Altı Madencilik Yöntemi Seçimine Kısa Bakış SÖZLÜK KAYNAKLAR v

5 ÖN SÖZ Dünyada madenlerin yer altında üretilmelerinde kullanılan çok sayıda yöntem ve bu yöntemlerin farklı özellikteki yataklara adaptasyonunu daha iyi sağlamak için çeşitli varyasyonlarda uygulamaları vardır. Kitapta günümüzde uygulanan belli başlı yöntemlere ve bunların başlıca varyasyonlarına yer verilmiş olup, çalışmada bahsedilen yöntemlerle dünya yer altı maden üretiminin en az % 95 inin gerçekleştiğini söylemek yanlış olmayacaktır. Sektörde çalışan maden mühendislerinin de yararlanabileceği bu kitap, öncelikle maden mühendisliği öğrencilerine yönelik bir ders kitabı niteliğindedir. Ancak kitaptan yararlanan kişiden belli başlı madencilik terimlerini, galeri sürme, kuyu açma gibi büyük hazırlık çalışmalarının nasıl yapıldığını ve madencilikle ilgili diğer iş aşamalarını ve prosesleri bilmesi beklenmektedir. Dolayısıyla, yalancı tavan, rekup, DTH delme tekniği gibi spesifik deyimlerin ayrıntılı açıklaması bu kitapta geniş şekilde yer almamaktadır. Ancak yine de hatırlatma amacıyla kitabın son kısmında küçük bir sözlük okurun kullanımına sunulmuştur. Yazar, kitapta yer alan şekillerin hazırlanmasında büyük emek sarfeden Araş.Gör. Mustafa Emre YETKİN e içten teşekkürlerini sunar. İzmir / Ocak 2015 Prof.Dr. Ferhan ŞİMŞİR vii