JEOLOJİK HARİTALAR Jeolojik Haritalar Ör:

Transkript

1

2 JEOLOJİK HARİTALAR Üzerinde jeolojik bilgilerin (jeolojik birimler, formasyonlar, taş türleri, tabakalaşma durumları, yapısal özellikler vbg.) işaretlendiği haritalara Jeolojik Haritalar denir. Bu haritalar çok değişik amaçlara yönelik olarak yapılabilmektedirler İnşaat, maden ve jeoloji mühendislerinin faydalandığı önemli bir kaynaktır (Ör: yol, tünel, baraj ve maden işletimi vbg.).

3 JEOLOJİK HARİTALAR 1- Türleri Yüzey jeolojisi haritaları Toprakaltı jeolojisi haritaları Yer altı jeolojisi haritaları

4 JEOLOJİK HARİTALAR 2- Jeolojik haritaların yapılma yöntemleri Mostraları (aflörman) işaretleme (Ör: Malzeme jeolojisi haritaları) Formasyon sınırlarının izleme (Ör: Yeraltısuyu jeolojisi haritaları) Belirli doğrultularda gitme (Ör: Tünel jeolojisi haritaları)

5 JEOLOJİK HARİTALAR 3- Arazide süreksizliklerin ölçülmesi (Yapısal haritalar) Süreksizlikler jeolog pusulası kullanılarak saptanır. Jeolog pusulası diğer normal pusulalardan farklıdır (D-B yer değiştirmesi). Jeolog pusulası kullanılarak süreksizlik düzlemlerinin doğrultusu ve eğimi ve eğim yönü ölçülür.

6 JEOLOJİK HARİTALAR 4. Jeolojik haritaların yapımı, litolojinin belirlenmesi Desenlerle gösterme Renklerle gösterme (Jeolojik Zamanlar Çizelgesindeki renklere göre) Harflerle gösterme

7 JEOLOJİK HARİTA ÖRNEĞİ

8 JEOLOJİK HARİTA ÖRNEĞİ

9 Mühendislik Jeolojisi Haritaları Ortamın, kayaçların ve zeminlerin mühendislik özelliklerini göstermek amacıyla yapılan haritalara denir. Genellikle 1/500 1/5000 ölçekli nadiren 1/25000 ölçekli olarak yapılırlar. Tünel, yol, bina, baraj vbg. mühendislik işlerinde karşılaşılan problemler bu haritaların yapılmasında en büyük nedendir. Bu tür haritalar, her aşamada, temele, yapıya ve çevreye etkisi olan: Morfolojik özellikler, Zemin özellikleri, Kayaç özellikleri, Mühendislik jeolojisi özellikleri, Çevre özelliklerini içermektedir.

10 Bölgenin morfolojik özellikleri, mühendislik işlerine etkileri dikkate alınarak: yüzey şekilleri, eğim açıları, kullanılabilme derecesi vbg. yönünden sınıflandırılır ve haritaları çıkartılır. Bu özelliklerin her biri: 1. Temel olmaya, 2. Su Tutmaya 3. Malzeme olarak kullanılabilmeye karşı nitelikleri belirtilir. Temel olma özellikleri: Ayrışma, Taşıma, Kazılabilme, Duraçlılık (stabilite) (düşme, akma, kayma, devrilme, heyelan,çökme) Çevre etkisi

11 JEOLOJİK KESİTLER

12 JEOLOJİK KESİTLER 1. Topoğrafik kesitin hazırlanması 2. Jeolojik yapı ile ilgili kavramlar Jeolojik sınır (kontakt=dokanak kavramı) Tabaka doğrultu ve eğiminin önemi 3. Fayların önemi ve kesitlerde gösterilmesi

13 Yatay tabakalar Eğik tabakalar Düşey (dik) tabakalar Yatık tabakalar Devrik (ters) tabakalar 2 1

14 JEOLOJİK KESİTLER

15 JEOLOJİK KESİTLER

16

17

18

19

20

21 Arazide Eğik Düzlemlerin Ölçülmesi Jeolog pusulası Eğik düzlemlerin ölçülmesi Tabaka doğrultusu Tabaka eğimi İşaretlerle gösterme Yatay tabaka, eğik tabaka, düşey tabaka

22 JEOLOG PUSULALARI ALMAN TİPİ AMERİKAN TİPİ (Brunton Pusulası)

23 JEOLOLOG PUSULALARI N45W ALMAN TİPİ: Dış kadran 360 o ye Bölünmüş, klinometresi sarkaç tipi AMERİKAN TİPİ (Brunton Pusulası): Dış kadranı 4 kez 90 o ye bölünmüş, klinometresi düzeçli

24 DOĞRULTU VE EĞİM Tabaka, fay, damar ve çatlak gibi düzlemsel yapı elemanlarının doğrultuları, bunların yatay düzlemle yaptıkları arakesitlerdir. Doğrultunun değeri ise, arakesitin o noktadaki Kuzey-Güney coğrafik yön ile yaptığı dar açıdır (Ör: Kuzey 62 o Doğu, K62 o D). Eğimi ise yatay düzlemle yaptığı dar açıdır. (Ör: 45 o Güney-doğu, 45 o GD). K 62 D 45 GD

25

26

27 BRUNTON PUSULASI İLE DOĞRULTU ÖLÇÜMÜ

28 BRUNTON PUSULASI İLE DOĞRULTU ÖLÇÜMÜ

29 BRUNTON PUSULASI İLE EĞİM ÖLÇÜMÜ

30 BRUNTON PUSULASI İLE EĞİM ÖLÇÜMÜ

31 Eğim Ve Doğrultunun Gösterilmesi Klasik Yöntem Modern Yöntem K 30 B, 22 KD 330, 22

32 KIVRIMLI TABAKANIN HARİTADA GÖSTERİMİ

33 EĞİK TABAKA VE SENKLİNAL

34 Jeolojik kesit çıkarılması Hazırlanmış topoğrafik kesitin taban çizgisinin (veya tavan çizgisinin) kesit doğrultusu ile çakıştırılması Taban çizgisi üzerine jeolojik kontakların işaretlenmesi Taban çizgisi üzerine işaretlenen kontak noktalarının topoğrafik kesit üzerine düşey olarak taşınması 4. Tabaka eğim ve eğim yönlerini dikkate alarak formasyonların (tabakaların) kesit üzerine işlenmesi Jeolojik kesitin tamamlanması ve kullanılan normlar Formasyonların uygun desen ve renklerle gösterilmesi Kesitin düşey ve yatay eksenlerinde ölçeklerin gösterilmesi İşaretlerin eksiksiz olarak renk ve desenlerle gösterilmesi Kesit yönlerinin işaretlenmesi Kesitin çerçeve içine alınması ve başlık yazılması

35

36 GERÇEK VE GÖRÜNÜR EĞİM Kesit düzlemi tabaka doğrultusuna dik geçiyorsa Gerçek Eğim kullanılır. Aksi durumda Görünür (zahiri) Eğim kullanılır. Görünür eğim gerçek eğimden daima küçüktür

37 Jeolojik kesitler için eğim dönüştürme çizelgesi 1. Tabaka doğrultuları ile kesit doğrultuları arasındaki açıyı bul 2. Tabakanın gerçek eğimini harita üzerinden oku 3. Her iki değerin üçgen çizelge içinde kesiştiği notayı bul. Bulunan bu noktayı üçgenin dik köşesine (A notasına) birleştirerek dışa doğru uzat. Dış çemberi kestiği noktada tabakanın görünür eğimini al.

38

39 GÖRÜNÜR EĞİM ÇİZELGESİ Görünür eğim, a

40 YATAY TABAKA Yatay tabakalara sahip formasyon sınırları eş yükselti eğrilerine paralel uzanırlar ve kesişmezler!!!!!!

41 KESİT ÇIKARTMA

42

43 ?

44 ÇÖZÜM B YATAY TABAKA D Bazalt Riyolit Kumtaşı Konglamera Granit 400

45 Düşey DAYK B YATAY TABAKA D Bazalt Riyolit Kumtaşı Konglamera Granit 400

46 Düşey konumlu jeolojik unsurlar (tabaka, fay, dayk vb.) haritalarda düz çizgiler halinde bulunurlar. Yatay tabakalar konturlara paralel uzanırlar. Eğimli unsurlar kavisli veya V şekilli olarak görülürler.

47

48

49 Dere 70

50 170 B D Kong Asimetrik Antiklinal Kmt Klt Kmt Kong ÖLÇEK 1/2000

51 ÇÖZÜM B D ÖLÇEK 1/2000

52

53

54

55

56 23 (Görünür Eğim) 30 48

57

58

59

60