İÇİNDEKİLER WEB SERVER UYGULAMALARI YAZMA CGI Uygulamaları Yazma Web Module Web Actionları Properties...

Transkript

1

2

3 İçindekiler İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM WEB SERVER UYGULAMALARI YAZMA...10 CGI Uygulamaları Yazma Web Module Web Actionları Properties Events Formdan Gelen Verileri Alma Veri tabanından bilgi gönderme Resim gönderme Veritabanına bilgi girme Başka Sitelerden Gelen İstekleri Reddetme Post Metoduyla Gelen Verileri Alma Kullanıcı Bilgilerini Alma Şifre Sorma Web Server Uygulamalarından Mail Gönderme Cookie Kullanma Web sayfalarını PageProducer ile Oluşturma Web Server Uygulamalarını DLL Olarak Yazma Web Server Uygulamalarını Debug Etme BÖLÜM İNTERNET KONTROLLERİ TClientSocket Properties Methods Events TServerSocket Properties(Özellikler) Methods Events TWebBrowser Properties Metodlar Events

4 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala Web Sayfasındaki Formları Programdan Doldurma Get Metodu Kullanan Formları Doldurma Post Metodu Kullanan Formları Doldurma Kullanılan Metodu Öğrenme Verileri belirleme Başlık Bilgisini Oluşturma Form verisini öğrenmenin kolay yolu PageProducer Properties Methods Events BÖLÜM DataSetTableProducer QueryTableProducer FASTNET KONTROLLERİ NMPOP3( Alma) Properties Methods Events NMSMTP( Gönderme) Properties Methods Events NMNNTP(Haber Grupları) Properties Methods Events NMFTP(Dosya Transferi) Properties Methods Events NMUDP Properties Methods Events NMEcho Properties

5 İçindekiler Methods Events NMDayTime Properties NMTime Properties NMFinger Properties NMUUProcessor Properties Methods NMURL Properties NMMsg(Mesaj Gönderme) Properties Methods Events NMMsgServ(Mesaj Alma) Properties Events NMStrm(Dosya Gönderme) Properties Methods Events NMStrmSrv(Dosya Alma) Properties Events BÖLÜM INDY INTERNET KONTROLLERİ INDY SERVER KONTROLLERİ TIdTCPServer Properties Events TIdUDPServer

6 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala Properties Methods Events TIdTimeServer Properties Events TIdDayTimeServer Properties TIdFingerServer Properties Events TIdTelnetServer Properties Events TIdEchoServer TIdHTTPServer Properties Events Şifreli Giriş Resim gönderme Dosya Gönderme TIdTrivialFTPServer Events TIdMappedPortTcp Properties TIdIRCServer Properties Events INDY CLİENTS KONTROLLERİ TIdTCPClient Properties Methods Server Programı Client programı TIdUDPClient Properties

7 İçindekiler Methods TIdTime Properties TIdDayTime Properties TIdFinger Properties TIdTelnet Properties Methods Events TIdEcho Properties Methods TIdIcmpClient Properties Methods Events TIdWhois Properties Methods TIdSMTP Properties Methods Maille Dosya Eki Gönderme Html Mesaj Gönderme TIdPOP Properties Methods TIdNNTP Properties Methods Events TIdFTP Properties Methods Events

8 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala TIdTrivialFTP Properties Methods TIdHttp Methods Events INDY MİSC KONTROLLERİ TIdNetworkCalculator Properties Methods TIdIPWatch Properties Methods Events İnternet Bağlantısını Kontrol Etme TIdLogDebug Properties Events TIdDateTimeStamp Properties Encoder & Decoder ,, TIdCoderMd2-Md4-Md TIdAntiFreeze TIdMessage Properties BÖLÜM DELPHİ 3 INTERNET KONTROLLERİ POP( Alma) Properties Methods Events Örnek: Alma SMTP( Gönderme) Properties

9 İçindekiler Methods Events Örnek: Gönderme NNTP(Haber Servislerine Bağlanma) Properties Methods Events Örnek: Haber Servislerine Bağlanma, Mesaj alma ve Gönderme TFTP(Dosya Transfer Etme) Properties Metodlar Events Örnek: FTP Servislerine Bağlanma ve Dosya Transferi HTML(Hyper Text Markup Language) Properties Metodlar Events HTTP(Hypertext Transport Protocol) Properties Methods Events Örnek: Internetten Dolar Kurunu Öğrenme TCP Properties Methods Events UDP Properties Methods Events BÖLÜM RAS APİLERİ İLE DİALUP NETWORKİNG Çevirmeli Ağ Bağlantılarını Listeleme Bağlantı Bilgilerini Okuma Bağlantıları Arama Yeni Bağlantılar Oluşturma Bağlantıları Değiştirme Bağlantıları Silme

10 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala 7. BÖLÜM EK: HELP DOSYASI TASARLAMA Help Dosyası Gereksinimleri Help Dosyası Tasarlama Adımları Örnek-Help Dosyası Help Dosyasını Programa Bağlama EK: INSTALLSHİELD EXPRESS Organize Your Setup General Information Features Setup Types Specify Application Data Files Files and Features Objects/Merge Modules BDE Modüllerini Ekleme Configure The Target System Shortcuts/Folders Registry ODBC Resources INI File Changes File Extensions Customize the Setup Appearance Dialogs Define Setup Requirements And Actions Requirements Prepare For Release Build Your Release Test Your Release Distribute Your Release

11 Web Server Uygulamaları Bölüm 1 Web Server Uygulamaları 9

12 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala Web Server Uygulamaları Yazma Web server de bulunan dosyaların tamamı statik html dosyalarından oluşmaz. Bazı durumlarda kullanıcıdan gelen istekleri değerlendirip duruma göre html kodu üreten uygulamalar yazmak gerekir. Örneğin bir arama motorunda aradığınız kelimeye uyan linkleri listeleyen bir program çalışır. Bir anket sayfasında ankete verdiğiniz oyları veri tabanına kaydeden ve sonuçları html dosyası şeklinde gösteren uygulamalar bulunur. Web serverde çalışarak, Internet Explorer gibi bir web browserden gelen istekleri değerlendirip kod üreten uygulamaları Delphi ile geliştirebilirsiniz. Bu bölümde kullanıcının browserden girdiği parametreleri değerlendirip sonucu html dokümanı olarak gönderen uygulamaları nasıl geliştireceğimizi inceleyeceğiz. Web serverle iletişim kurmak için CGI (Common Gateway Interface) uygulamaları geliştirebileceğiniz gibi (Internet Information Server Application) ISAPI/NSAPI/Apache uygulamaları da geliştirebilirsiniz. Her iki tür web server uygulaması da kullanıcının browserinden gelen istekleri değerlendirir ve sonuç bilgisini html veya dosya şeklinde kullanıcının browserine gönderir. Bu işlemler sırasında Web server programı kullanıcının browserinden gelen istekleri Web server uygulamasına iletir ve uygulamanızdan çıkan sonuçları kullanıcının browserine gönderir. Delphi ile CGI, Win-CGI, ISAPI, NSAPI veya Apache web server uygulamalarını kolayca geliştirebilirsiniz. Temelde bu uygulamaların Web serverle kurdukları iletişim şekli farklı olsa da Delphi de ki Web Module sayesinde bu uygulamalar aynı mantık çerçevesinde geliştirebiliriniz. CGI/Win-CGI kullanarak web server uygulamanızı oluşturursanız uygulamanız EXE dosyası şeklinde oluşturulacaktır. ISAPI/NSAPI/Apache kullanarak oluşturursanız web server uygulamanız DLL dosyası şeklinde oluşturulacaktır. Her iki yönteminde bir birine göre üstünlükleri vardır. Exe şeklinde bir uygulama oluşturmak daha kolaydır. Ancak browserden gelen her istekte bu uygulama yeniden çalıştırılacak ve serverdeki makinenin kaynaklarını kullanacaktır. Örneğin aynı anda 50 kişi sayfanızdaki aynı bölüme erişiyorsa uygulamanızın 50 kopyası aynı anda çalıştırılacaktır. DLL şeklinde hazırlanan uygulamalar ise sadece ilk istekte çalıştırılıp belleğe alınacak sonraki isteklerde ise bellekteki kopya çalıştırılacaktır. Bu haliyle DLL şeklindeki web server uygulamaları serverin yükünü hafifletecektir. DLL nin bu avantajının yanında dezavantajları da vardır. DLL dosyası hafızaya yükleneceği için yeni bir versiyon yüklemek istediğinizde serveri durdurmanız, güncelleştirme yaptıktan sonra yeniden başlatmanız gerekir. Ayrıca sorunlu yazılmış bir DLL uygulaması serverin çökmesine sebep olabilir. Bu bölümde yazdığımız uygulamaları test etmek için bir web server e ihtiyacınız olacak. Eğer Windows 98 veya ME kullanıyorsanız Windows 98 CD si içinde bulunan Personel Web serveri kendi bilgisayarınıza veya ağdaki başka bir bilgisayara yükleyebilirsiniz. 10

13 Web Server Uygulamaları Windows NT/2000/XP tabanlı bir işletim sisteminde Microsoft IIS yi kendi bilgisayarınıza veya ağdaki başka bir bilgisayara yükleyebilirsiniz. İnternette bulunan ücretsiz Web server programlarından birini de bilgisayarınıza yükleyerek örnekleri uygulayabilirsiniz. adresinde web server kelimelerini aratırsanız çok sayıda ücretsiz web server programı bulabilirsiniz. Bunlardan birini bilgisayarınıza veya ağdaki başka bir bilgisayar yükleyerek örnekleri bu server üzerinde çalıştırabilirsiniz. Eğer web server kurulu bir bilgisayarınız yoksa veya ağda erişebileceğiniz web server kurulumu yoksa ve bunları kurmayı düşünmüyorsanız bu bölümün sonunda anlattığımız, Delphiyle birlikte gelen Web App Debugger programını Web Server gibi kullanabilirsiniz. Ancak bu biraz zahmetli bir yöntem olacaktır. Benim örneklerde kullandığım PWS (Personel Web Server) oda isimli bir bilgisayara yüklü olduğu için bu bölümdeki örneklerde şeklinde adresler göreceksiniz. Buradaki oda yerine kendi PWS veya IIS serverinizin adresini girmelisiniz. Eğer PWS veya IIS kendi bilgisayarınızda kuruluysa kendi bilgisayarınızın adını veya şeklinde local adresini kullanabilirsiniz. Eğer hazırladığınız uygulamaları internette CGI destekli bir siteye yerleştiriyorsanız o sitenin adresini kullanabilirsiniz. 11

14 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala CGI Uygulamaları Yazma CGI uygulamalarımızı Consol Application olarak yazabileceğimiz gibi Web Module kullanarak da yazabiliriz. Web Module kullanarak profesyonel CGI uygulamaları kolayca yazılabilir. Önce Console Application olarak bir CGI uygulamasını nasıl yazacağımızı görelim: ÖRNEK İlk örneğimizde herhangi bir kullanıcı girişi olmadan browserde Sitemize hoş geldiniz mesajı gösterelim. CGI uygulaması yazmak için File-New-Other menüleri ile açılan aşağıdaki pencereden Console Application seçeneğini işaretleyin. Bu işlem sonucu formu olmayan bir konsol uniti oluşturulacaktır. program Project2; {$APPTYPE CONSOLE} uses SysUtils; begin { TODO -ouser -cconsole Main : Insert code here } end. 12

15 Web Server Uygulamaları Begin-End bloğu arasında Html kodunu üretecek satırları yazacağız. Buraya yazacağımız kod WriteLn komutu ile ekrana yazdırır gibi html kodlarını yazdıracaktır. Html kodları content-type: text/html başlığı ile başlar. Browsere bunun bir html bilgisi olduğunu belirtmek için ilk olarak bu başlığı yazdırmamız gerekecek. //html başlığı writeln ('content-type: text/html'); writeln(''); Bu işlemden sonra kullanıcının ekranında göstereceğimiz bilgileri html dosyası şeklinde kodlayabiliriz. program Project1; {$APPTYPE CONSOLE} uses SysUtils; begin //html başlığı writeln ('content-type: text/html'); writeln(''); //html kodu writeln ('<html><head>'); writeln ('<title>örnek CGI Uygulaması</title>'); writeln ('</head><body>'); writeln ('<h1>sitemize hoş geldiniz</h1>'); writeln ('<hr>'); writeln ('<h2>delphi ile yazılmış örnek bir CGI uygulaması</h2>'); writeln ('</body></html>'); end. Yukarıdaki örneğimizi yazdıktan sonra bir isim verin (örnek olarak Welcome diyelim) ve programınızı çalıştırın. Programımız konsol uygulaması olduğu için Dos penceresi gibi bir pencere açılacak ve WriteLn satırları html kodunu yazdıktan sonra pencere kapanacaktır. Bu uygulamayı bir web server üzerinde çalıştırdığımızda ise sonuç konsol penceresi yerine browsere yazdırılacak ve ortaya web sayfası çıkacaktır. Şimdi bu uygulamayı Web Serverinizin Scripts klasörüne kaydedin. IIS veya Personel Web Server kullanıyorsanız bu uygulamanın exe dosyasını (Welcome.exe) \inetpub\scripts klasörü altına kaydedebilirsiniz. Şimdi Web Browserimizden (Internet Explorer gibi) bu CGI uygulamasına erişelim. Adresi şeklinde browserinize yazın. 13

16 Delphi ile Internet Programcılığı - İhsan Karagülle & Zeydin Pala WriteLn satırları ile yazdırdığımız html bilgisi browserimizde web sayfası şeklinde gösterilecektir. ÖRNEK Bu örneğimizde bir sayaç yapalım ve sayfa gösterimini sayıp bir dosyada kaydedelim. File-New-Other menüleri ile açılan pencereden Console Application seçeneğini işaretleyin. Sayfanın gösterim sayısını ve sacın oluşturulduğu tarihi sayac.dat isimli bir dosyaya kaydedeceğiz ve sayfa her gösterildiğinde sayacımızı bir artırıp aynı dosyaya yazacağız. Dosyadaki bilgileri html kodu olarak browsere yazdıracağız. program sayac; {$APPTYPE CONSOLE} uses SysUtils; var Dosya:TextFile; DosyaAdi:String; Say:Integer; tarih:tdatetime; begin DosyaAdi := 'sayac.dat'; AssignFile (Dosya, DosyaAdi); say:=1; if FileExists (DosyaAdi) then//sayaç dosyası varsa begin Reset (Dosya);//dosyayı okumak aç Read (Dosya, tarih);//dosyadaki ilk bilgi oluşturma tarihi Read (Dosya, say);//dosyadaki ikinci bilgi sayacın durumu say:=say+1;//sayacı bir artır end else tarih:=now;//dosya yoksa oluşturma tarihi şu an Rewrite (Dosya);//dosyayı yazmak için aç 14

17 Web Server Uygulamaları Writeln (Dosya, tarih);//tarihi yaz Writeln (Dosya, say);//sayacı yaz Close (Dosya);//dosyayı kapat //html başlığı writeln ('content-type: text/html'); writeln (''); //html kodu writeln ('<html><head>'); writeln ('<title>sayaç</title>'); writeln ('</head><body>'); writeln ('<h4>ziyaretçi Sayısı:'); writeln (say); writeln ('</h2>'); writeln ('<hr>'); writeln ('<h5>counter Başlangıcı:'); writeln (DateTimeToStr(tarih)); writeln ('</h5>'); writeln ('</body></html>'); end. Örneğimizi sayac ismi ile kaydettikten sonra çalıştırın ve oluşan sayac.exe dosyasını Web serverinizin \inetpub\scripts klasörüne kopyalayın. Browserinizle adresine erişirseniz sayacın durumunu ve saymaya başladığı tarihi aşağıdaki gibi görebilirsiniz. Bu sayacı web sayfalarınızdan birine yerleştirmek için aşağıdaki gibi bir kod kullanabilirsiniz. <iframe src=" width=200 height=150> 15