UYARI! Sadece 8 yaş ve üstü çocuklar için V27069

Transkript

1 Üretici Firma: Clementoni S.p.A. Zona Industriale Fontenoce s.n.c Recanati (MC) Italy Tel.: Fax: Clementoni tarafından ithal edilmiştir. Clementoni Oyuncak San. ve Tic. Ltd. Şti. Küçükbakkalköy Mh. Tevfik Fikret Cd. No:28/ Ataşehir / İstanbul Tel: Bilgileri referans için saklayınız. Çin de üretilmiştir. UYARI! Sadece 8 yaş ve üstü çocuklar için uygundur. Gözetimde bulunan yetişkinlere yönelik talimatlar belirtilmiştir ve dikkatli bir şekilde izlenmelidir. BİLGİLERİ İLER REFERANS RANS İÇİN SAKLAYINIZ. V27069

2 UYARI! GÖZETİMDE BULUNAN YETİŞKİNLERE YÖNELİK GÜVENLİK UYARILARI Bu faaliyetlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkin kişinin bulunması önerilmektedir. Kullanım kılavuzunda belirtilen talimatlardan farklı bir şekilde bağlanması durumunda, piller aşırı ısınabilmekte ve bazı durumlar patlamaya neden olabilmektedir. Açıldıktan sonra veya açık haldeyken ampullere dokunmayın; sıcak olabilirler. Birkaç dakika soğumasını bekleyin. Uçan daireyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere doğru tutmayın. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzak bir yerde gerçekleştirin. Deney tezgahında akım kapanmadan önce, hareket edebileceğinden ve fırlayabileceğinden dolayı, akım açıldığında uçan dairenin veya Newton un optik diskinin açısını değiştirmeyin. Ev prizlerine oyundan gelen fişleri takmayın. Oyunun montajı için bir yetişkinin yardım etmesini önermekteyiz. OYUNCAKLARIN DOĞRU KULLANIMINA YÖNELİK TALİMATLAR / DEĞİŞTİRİLEBİLİR PİLLİ OYUNLAR HAKKINDA UYARI! Pillerin üzerindeki + ve sembolleri doğru şekilde sıralanmalıdır. Eski piller oyundan çıkarılmalıdır. Güç terminal bloğu kısa devre yapılmamalıdır. Kısa devreye neden olabileceğinden pil kutusu içerisindeki bağlantılara asla dokunmayın. Şarj edilebilir piller bir yetişkin gözetimi altında şarj edilmelidir. Şarj edilebilir piller, şarj öncesinde oyundan/oyuncaktan çıkarılmalıdır. Şarj edilemeyen pilleri şarj etmeyi denemeyin. Farklı türde piller veya yeni ve kullanılmış piller aynı anda kullanılmamalıdır. Eski ve yeni pilleri karıştırmayın. Standart piller ve alkalin piller ile şarj edilebilir piller ile karıştırmayın. Piller bir yetişkin tarafından takılmalıdır. Sadece aynı türdeki pilleri kullanın. Pilleri açık ateşe atmayın. Çevrenizi koruyun. Bitmiş pilleri ve elektrikli ve elektronik devreleri uygun geri dönüşüm merkezine götürün veya pilleri pil imha kaplarında imha edin. DİĞER ÖNERİLER: Piller yutulması durumunda tehlikelidir; çocuklardan uzak tutun. Uzun süre kullanılmayacak ise pilleri çıkarın. Pilleri açmayı denemeyin. Pilleri ateşe atmayın. TALİMATLAR: Bu sembol, bitmiş pillerin mevcut atık imha yönetmeliklerine göre imha edilmesi Pb-Hg gerektiğini göstermektedir. Piller doğru şekilde imha edilmemesi durumunda insanlara ve çevreye zarar verebilir. Uygunsuz imha işlemleri için cezalar uygulanır. Çöp kutusunun altındaki Pb sembolü pillerin yüksek düzeyde kurşun içerdiğini göstermektedir. Kısa devre riskini engellemek için, pilleri tamamıyla bitene kadar oyun üzerinde bırakarak boşaltın. Pilleri, yetkili bir geri dönüşüm merkezinde uygun kaplar kullanarak veya satın alındıkları mağazaya geri götürerek mevcut yönetmelikler uyarınca imha edin. Oyunun tasfiye edilmesinden önce piller çıkarılmalıdır. Güç kaynağı: DC 3V Piller: 2x 1,5V AAA /LR03 (dahil değildir) PİLLERİN DEĞİŞTİRİLMESİ: 1- Küçük kapaktan vidayı çıkarın ve pil yuvasını açın. 2- Eski pilleri çıkartın. 3- Yeni pilleri takın ve + ve - sembollerinin doğru konumda olduğundan emin olun. 4- Pil yuvasını vida ile kapatın ve iyice sıkılmış olduğundan emin olun. AYRI ATIK İMHA USULLERİNE TABİ ELEKTRİKLİ VE ELEKTRONİK AYGITLARIN İMHASI DİREKTİFLERİ ÖNEMLİ! Üzeri çizili çöp bidonu sembolü Avrupa Birliği ülkelerinde ve farklılaştırılmış atık toplama sistemlerini uygulayan (Dir.2012/19/AB) ülkelerde ürünün bu sembol ile işaretlenmiş olan (veya oyuncağın talimatlarında bu şekilde belirtilen) tüm parçalarının kullanım ömrü sonunda farklılaştırılmış toplama işlemine tabi tutulmasının mecburi olduğunu gösterir. Bu parçaların karışık evsel atıklar ile birlikte imha edilmesi yasaktır. Bu sembol ile işaretlenen (veya kılavuzda bu şekilde gösterilen) parçalar ayrı olarak toplanmalı ve bu amaçla kurulan uygun toplama merkezlerine teslim edilmelidir; veya izin verildiği durumlarda, elden çıkarılmak istenen ürün benzer bir ürünü satın alma veya ürünün dış ebatının 25 cm nin altında olması halinde ucretsiz olarak alma karşılığında satıcıya iade edilmelidir. DİKKAT! Yanlış imha işlemi doğaya zarar verebilir ve yasal cezalara tabi tutulur. Bu öğeler yanlış bir şekilde kullanılmamalıdır. Özellikle, elektrikli veya elektronik kısımların oyuncaktan çıkarılması veya hasarlı olan oyuncağın kullanılması yasaktır. Bu eylemler, sağlığı tehdit edebilir. Ö.N.: Yukarıdaki yer alan bilgi, yalnızca oyuncağın, yasaklayıcı sembolüyle işaretlenen (veya bilgi broşüründe belirtilen ve bu sınırlamaya tabi olan) kısımları ile ilgilidir. Oyuncağın diğer kısımları (kartlar, aksesuarlar, vs.) ve ambalajlar yukarıda belirtilen direktiflere tabi değildir ve yürürlükteki ilgili yasalara uygun olarak imha edilmelidir. Söz konusu bu diğer parçalar elektrikli ve elektronik aygıtları toplama merkezlerine teslim edilmemeli veya yeni bir ürünü satın alma işlemi sırasında satıcıya iade edilmemelidir.evde kullanan (mesleki amaçlı kullanmayan) tüketicilerin, ürünün doğru biçimde imhası ile ilgili daha fazla bilgi için yerel satıcılar, kamu atık yetkilileri veya CLEMENTONI S.p.A nın Müşteri Hizmetleri Departmanı (Tel ; faks ; e-posta: info@clementoni.it) ile iletişime geçmeleri önerilir. 2

3 İÇİNDEKİLER Pervane Sembolü Newton Diski Sembolü Gözetimde bulunan yetişkinlere yönelik güvenlik uyarıları Parça listesi Elektrik: gizemli bir güç Kimyasal enerjiden elde edilen elektrik enerjisi Elektrik motoru Derin bilimsel araştırma ANA DEVRELER: 1 - Ana devre 2 - Basmalı düğmeli ana devre 3 - Pervane ve basmalı düğmeli ana devre 4 - Pervane ve kaydırmalı düğmeli ana devre 5 - Newton optik disk ve basmalı düğmeli ana devre 6 - Newton optik disk ve kaydırmalı düğmeli ana devre 7 - Led ve kaydırmalı düğmeli ana devre 8 - Led ve basmalı düğmeli ana devre 9 - Az enerjili ana devre Pervane kaydırmalı düğme 10 - Az enerjili ana devre kaydırmalı düğme optik disk 11 - Az enerjili ana devre kaydırmalı düğme ampul 12 - Az enerjili ana devre kaydırmalı düğme led 13 - Az enerjili ana devre ampul basmalı düğme 14 - Az enerjili ana devre pervane basmalı düğme 15 - Az enerjili ana devre Newton optik disk ve basmalı düğme SERİ DEVRELER: 16 - Seri devreler iki ampul ve kaydırmalı düğme 17 - Seri devre ampul kaydırmalı düğme 18 - Seri devre - ampul ve motor kaydırmalı düğme 19 - Seri devre ampul ve motor basmalı düğme 20 - Az enerjili seri devre ampul ve motor basmalı düğme 21 - Az enerjili seri devre ampul ve motor kaydırmalı düğme 22 - Az enerjili seri devre iki ampul kaydırmalı düğme Sayfa 2 Sayfa 5 Sayfa 6 Sayfa 6 Sayfa 7 Sayfa 7 Sayfa 8 Sayfa 8 Sayfa 8 Sayfa 9 Sayfa 9 Sayfa 9 Sayfa 9 Sayfa 10 Sayfa 10 Sayfa 10 Sayfa 10 Sayfa 11 Sayfa 11 Sayfa 11 Sayfa 11 Sayfa 12 Sayfa 12 Sayfa 12 Sayfa 12 Sayfa 13 Sayfa 13 Sayfa Az enerjili seri devre iki ampul basmalı düğme 24 - Az enerjili seri devre led kaydırmalı düğme 25 - Ledli seri devre kaydırmalı düğme 26 - Led, ampul ve motorlu seri devre kaydırmalı düğme 27 - İki ampul ve motorlu seri devre kaydırmalı düğme 28 - İki ampul ve motorlu seri devre basmalı düğme PARALEL DEVRELER 29 - Paralel devre 30 - Ampul ve ledli paralel devre kaydırmalı düğme 31 - Ampul ve motorlu paralel devre kaydırmalı düğme ve pervane 32 - Ampul ve motorlu paralel devre kaydırmalı düğme ve optik disk 33 - Motor ve ledli paralel devre Newton optik disk 34 - Motor ve pervaneli paralel devre pervane 35 - İki ampullü paralel devre basmalı düğme 36 - Ampul ve ledli paralel devre basmalı düğme 37 - Led ve pervaneli paralel devre basmalı düğme 38 - Led ve optik diskli paralel devre basmalı düğme 39 - Ampul ve pervaneli paralel devre basmalı düğme 40 - Ampul ve Newton optik diskli paralel devre basmalı düğme 41 - İki ampul ve pilli paralel devre kaydırmalı düğme 42 - Ampul, pil ve optik diskli paralel devre kaydırmalı düğme 43 - Ampul, pil ve pervaneli paralel devre kaydırmalı düğme 44 - Ampul, pil ve ledli paralel devre kaydırmalı düğme 45 - İki ampul ve pilli paralel devre basmalı düğme 46 - Ampul, pil ve pervaneli paralel devre basmalı düğme Sayfa 13 Sayfa 14 Sayfa 14 Sayfa 14 Sayfa 15 Sayfa 15 Sayfa 15 Sayfa 15 Sayfa 16 Sayfa 16 Sayfa 16 Sayfa 16 Sayfa 17 Sayfa 17 Sayfa 17 Sayfa 17 Sayfa 18 Sayfa 18 Sayfa 18 Sayfa 18 Sayfa 19 Sayfa 19 Sayfa 19 Sayfa 19 3

4 47 - Ampul, pil ve optik disk li paralel devre basmalı düğme SERİ VE PARALEL DEVRELER: 48 - Seri halde ampullü ve paralel halde pervaneli devre kaydırmalı düğme 49 - Seri halde ampullü ve paralel halde Newton optik diskli devre kaydırmalı düğme 50 - Seri halde ampullü ve paralel halde ledli devre kaydırmalı düğme 51 - Seri halde ampullü ve paralel halde pervaneli devre basmalı düğme 52 - Seri halde ampullü ve Newton optik diskli paralel devre basmalı düğme 53 - Seri halde ampullü ve paralel halde ledli devre basmalı düğme 54 - Seri halde ampullü, ledli ve pervaneli paralel devre kaydırmalı düğme 55 - Seri halde ampullü, ledli ve Newton optik diskli paralel devre kaydırmalı düğme 56 - Ampullü paralel devre ile led ve ikinci ampullü seri devre kaydırmalı düğme 57 - Seri halde ampullü, ledli ve pervaneli paralel devre basmalı düğme 58 - Seri halde ampullü, ledli ve Newton optik diskli paralel devre basmalı düğme 59 - Seri halde ampullü ve ledli, ikinci ampul ile paralel devre basmalı düğme 60 - Seri halde motorlu ve ledli, ikinci ampul ile paralel devre kaydırmalı düğme 61 - Seri halde motorlu ve ledli, ikinici ampul ile paralel devre basmalı düğme 62 - Seri halde ampullü ve pervaneli, ledli paralel devre kaydırmalı düğme 63 - Seri halde ampullü ve Newton optik diskli, ledli paralel devre kaydırmalı düğme 64 - Seri halde ampullü ve pervaneli, ledli paralel devre basmalı düğme 65 - Seri halde ampullü ve motorlu, ledli paralel devre basmalı düğme 66 - Paralel halde iki ampullü seri halde ledli ve motorlu devre kaydırmalı düğme 67 - Seri halde ampullü ve ledli, seri halde ampullü ve motorlu paralel devre kaydırmalı düğme 68 - Seri halde ampullü ve ledli, seri halde ampullü ve Newton optik diskli paralel devre kaydırmalı düğme 69 - Seri halde iki ampullü, seri halde ledli ve motorlu paralel devre basmalı düğme 70 - Seri halde ampullü ve ledli, seri halde ampullü ve pervaneli paralel devre basmalı düğme Sayfa 19 Sayfa 20 Sayfa 20 Sayfa 20 Sayfa 20 Sayfa 21 Sayfa 21 Sayfa 21 Sayfa 21 Sayfa 22 Sayfa 22 Sayfa 22 Sayfa 22 Sayfa 23 Sayfa 23 Sayfa 23 Sayfa 23 Sayfa 24 Sayfa 24 Sayfa 24 Sayfa 24 Sayfa 25 Sayfa 25 Sayfa Seri halde ampullü ve ledli, seri halde ampullü ve Newton optik diskli paralel devre basmalı düğme ÖZEL DEVRELER: 72 - Paralel iki düğme ve ampul 73 - Birbirine bağlı iki düğme ve ampul 74 - Paralel bağlı iki düğme ve pervane 75 - Paralel bağlı iki düğme ve Newton optik disk 76 - Paralel bağlı iki düğme ve led 77 - Seri iki düğme ve ampul 78 - Seri iki düğme ve led 79 - Seri iki düğme ve pervane 80 - Seri bağlı iki düğme ve iki ampul 81 - Az veya çok enerji ile iki ampul 82 - Az veya çok enerji ile iki ampul ve pervane 83 - Az veya çok enerji ile ampul ve Newton optik disk 84 - Az veya çok enerji ile led ve Newton optik disk 85 - Az veya çok enerji ile led ve pervane 86 - Ters kutuplu motor Ters kutuplu led Optik diskler Mikrofon Kaydırmalı düğmeli mikrofon Basmalı düğmeli mikrofon Sayfa 25 Sayfa 26 Sayfa 26 Sayfa 26 Sayfa 26 Sayfa 27 Sayfa 27 Sayfa 27 Sayfa 27 Sayfa 28 Sayfa 28 Sayfa 28 Sayfa 29 Sayfa 29 Sayfa 29 Sayfa 29 Sayfa 30 Sayfa 30 Sayfa 30 Sayfa 31 Sayfa 31 4

5 Bu donanım, elektrik dünyasını keşedeceğiniz size özel bir mini eğitim laboratuvarıdır. PARÇA LİSTESİ Kablolar x 2 Disk tutucu Köşe konektörleri x 2 Pervane Uyarı! Göze veya yüze yöneltmeyin! Çapraz konektörler x 2 Plastik disk Konektör x 2 Optik diskler Newton diski Kaydırmalı düğme Mikrofon Basmalı düğme Hoparlör LED Pil yuvası Ampul x 2 Deney tezgahı Motor 5

6 ELEKTRİK: GİZEMLİ BİR GÜÇ Elektrik enerjisi; sokakları aydınlatmak, trenleri hareket ettirmek, çamaşır makineleri ve buzdolapları gibi ev aletlerini çalıştırmak için kullanılmaktadır. Elektrik, ölçülebilen ancak çıplak gözle hemen hemen hiç görülmeyen bir enerjidir. ir. Elektrik konusu zor bir konu olmasına rağmen, elektriği daha iyi anlamak için çeşitli kavramların öğrenilmesi önemlidir. Bu görünmez güç, milattan önce 60 yıllarında Yunan filozof Thales tarafından keşfedilmiştir. Ancak, bilim adamı William Gilbert in bunu amber anlamına gelen, Yunanca elektron kelimesinden gelen elektrik olarak adlandırması bundan 2000 yıl sonra gerçekleşmiştir. Bu gizemli gücün doğasını anlamak için, öncelikle atom olarak adlandırılan küçük ük parçacıkları anlamanız gerekir. Atomlar, proton, elektron ve nötron olarak adlandırılan an üç farklı parçacık türünden oluşmaktadır. Protonlar, pozitif bir yüke, elektronlar negatif bir yüke, nötronlar ise nötr (başka bir deyişle herhangi bir yüke sahip olmayan) bir yüke sahiptir. Protonlar ve nötronlar, merkezin sağında, atomun çekirdeğinde bulunur. ur. Elektronlar atomun ekseni etrafında döner ve negatif yüklü bir enerji oluşturur. Bir atomun sahip olduğu proton sayısı atom sayısı olarak bilinmektedir. Bir atomdaki proton ve elektronların rın sayısı eşit olmalıdır. Herhangi bir sebepten, bir elektron atomdan uzaklaştırılırsa, başka bir proton bulmak için başka bir atoma zıplar. Bu durum, elektrik olarak bilinen zincir reaksiyonunu oluşturur. KİMYASAL ENERJİDEN ELDE EDİLEN ELEKTRİK ENERJİSİ elektron akışı Elektik enerjisi, kimyasal enerji gibi farklı enerji formlarından gelebilir. Piller, Pozitif kutup Negatif kutup kimyasal enerjinin elektrik enerjisine dönüşmesine olanak sağlar. Elektrotlar Bir pil, pozitif ve negatif yüklü eşit sayıdaki parçacıklardan oluşan bir kimyasal çözeltiye batırılmış, elektrotlar olarak adlandırılan iki bardan oluşur. Bir barda, pozitif kutup ( + ile işaretlenir) ve negatif kutup ( - ile işaretlenir) vardır. Negatif yüklü parçacık Pozitif yüklü parçacık Bir pilin iki kutbunu bir ampule bağladığımızda kimyasal bir reaksiyon meydana gelir. Bu durum, elektronların belirli bir süre için negatiften pozitif kutba geçmesini sağlar ve ampulün yanmasına neden olur. Bu elektrik partiküllerinin akışına elektrik akımı denir. Ancak, elektronlar negatiften pozitif kutba geçmesine karşın, insanlar genelde elektrik akımının pozitiften negatif kutba doğru olduğunu söyler. Haydi bazı elektrik bileşenlerini keşfedelim! 6

7 ELEKTRİK MOTORU Bir elektrik motoru, elektrik enerjisini mekanik güce dönüştürebilir. Bir jeneratör tarafından sağlanan ve rotor bobinine gönderilen elektrik akımı, manyetik alan ile etkileşime geçer ve motor şaftı dönüşünü oluşturan bir güç meydana getirir. Motorun teknik şeması Motorun dönüş yönü kitin motoru mıknatıslar statör rotor bobini (bakır tel) akım yönü Elektrik üreteci (pil) Ters kutuplar NOT: Motorun dönüşünü ters yönde yapmak için jeneratör konektörlerini tersine çevirin DERİN BİLİMSEL ARAŞTIRMA MANYETİZM VE ELEKTRİK Elektromanyetik güç, elektrik ve manyetik fenomenlerden sorumludur. 19. Yüzyılın ilk yarısında, M. Faraday, elektromanyetik endüksiyon (manyetizm ile elektrik akımı üretimi) ile ilgili ilk deneylerini gerçekleştirmiş ve iki fenomen arasındaki bağlantıyı keşfetmiştir. Atom fiziğinde, elektromanyetik güç fotonların elektronlar ve atom çekirdekleri arasında devamlı olarak değiş edilmesinden başka bir şey değildir. M. Faraday NOT: İşlemleri başlatmadan önce akımın yönünü belirlediğinizden emin olun. Ancak, elektronlar negatiften pozitif kutba geçmesine karşın, insanlar genelde protonların hareket ettiğini ve elektrik akımının pozitiften negatif kutba doğru olduğunu söyler. Aslında tamamıyla tersi bir durum meydana gelir! Tüm elektrik şemaları ve formüller için, GELENEKSEL akım yönüne bakın. Bu kılavuzda, geleneksel yön hakkında bilgi vereceğiz. 7

8 ANA DEVRELER Bu işlemlerde, devre güç kaynağı 2 adet 1.5V pil (3V) ile sağlanmaktadır. Alternatif olarak, bir pil (1.5V) kullanılabilir. 1 ANA DEVRE Kaydırmalı düğmeyi AÇIK (ON) konumuna getirdiğinizde ampul yanar. Bunu yaptığınızda, elektrik devresini kapatırsınız ve akım pozitif kutuptan negatif kutba doğru tüm devre etrafından geçer. Kaydırmalı düğme açıldığında (KAPALI - OFF), akım artık geçmez ve ampul söner. OFF (devre açık) ON (devre kapalı) negatif kutup - pozitif kutup + 2 BASMALI DÜĞMELİ ANA DEVRE Düğmeye basarak, elektrik devresini kapatır ve akımın geçmesine, ampulün yanmasına neden olursunuz. Düğmeyi kapadığınızda, ampul söner ve artık akım geçmez. negatif kutup - pozitif kutup + 3 PERVANE VE BASMALI DÜĞMELİ ANA DEVRE NOT: Disk tutucu ucu bu işlemler sırasında motor aksında bırakılabilir. Son işlemde yaptığınız devreyi kullanın ve ampulü motor ile değiştirin. Disk tutucusunu motor aksına yerleştirin ve pervaneyi üste koyun. Düğmeye basın ve disk biraz fazla hızlı dönünce parmağınızı çekin. Parmağınızı düğmeden çektiğinizde, gerçekten uçan bir pervane göreceksiniz! Pervaneye, uçarken çok yaklaşmadığınızdan emin olun. 8 UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir.

9 PERVANE VE KAYDIRMALI DÜĞMELİ ANA DEVRE 4 Son işlemde kullandığınız basmalı düğmeyi kaydırmalı düğme ile değiştirin. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. NEWTON OPTİK DİSK VE BASMALI DÜĞMELİ ANA DEVRE 5 Devrede kullandığınız ız pervaneyi plastik disk ve Newton optik disk ile değiştirin. NEWTON OPTİK DİSK VE KAYDIRMALI DÜĞMELİ ANA DEVRE 6 Basmalı düğmeyi kaydırmalı düğme ile değiştirin. Devreye yaklaştığınızda ne olduğunu gözlemleyin LED VE KAYDIRMALI DÜĞMELI ANA DEVRE Devre 6 da kullanılan motoru LED ile değiştirin. UN Düğmeyi CIRCUITO açın ve gözlemleyin. BASE CON LED LED ışıkları ED yanar ve çok INTERRUTTORE parlaktır. CURSORE negatif kutup - pozitif kutup + 9

10 8 LED VE BASMALI DÜĞMELİ ANA DEVRE Son devrede (İşlem 7) kullandığınız düğmeyi basmalı düğme ile değiştirin. Devreyi açıp kapatın ve ne olduğunu gözlemleyin. 9 AZ ENERJİLİ ANA DEVRE PERVANE KAYDIRMALI DÜĞMELİ UYARI! Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. İşlem 6 daki devreyi kullanın ve köşe konektörü pil tutucunun diğer ucunu bağlayan bağlantı kablosu ile değiştirin. Bu şekilde, sadece pilden gelen enerjiyi kullanırsınız. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. Ne oluyor? Motor gerçekten hızlı dönüyor, ancak yeterli enerji olmadığı için pervaneyi uygun şekilde havalandırmak imkansız. 10 AZ ENERJİLİ ANA DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME OPTİK DİSK Son işlemde (İşlem 9) kullanılan uçan daireyi plastik ve Newton optik disk ile değiştirin ve dikkatli bir şekilde gözlemleyin. Bir pil renklerin kaybolması için yeterli enerjiye sahip değildir. 11 AZ ENERJİLİ ANA DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME AMPUL Ana devreye ampul takın ve sadece bir pil kullanın. Ampul zorla yandığı için enerji kaybını görebilirsiniz. 10

11 AZ ENERJİLİ ANA DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME LED 12 Son işlemde yaptığınız devreyi kullanın ve ampulü LED ile değiştirip düğmeyi açın. Ne oluyor? Yanmadan önce minimum 2 V (yaklaşık olarak) enerjiye ihtiyaç olduğundan LED ışığı yanmaz. Bu devrede bir pil kullanırsanız (ışığı yakmak için yeterli değildir), LED ışığı sadece 1.5 V lik bir enerji alır. AZ ENERJİLİ ANA DEVRE AMPUL BASMALI DÜĞME 13 Bir pil ve basmalı düğme ile bir ana devre yapın. Düğmeye basın ve ampulün ne derece parlak olduğunu gözlemleyin. Pil yeterli elektrik akımını sağlayamadığı için ampul sadece kısaca yanar. AZ ENERJİLİ ANA DEVRE PERVANE BASMALI DÜĞME 14 UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. Basmalı düğmeye birkaç saniyeliğine basın. Pervane döner, ancak parmağınızı düğmeden çektiğinizde, dönmeyi bırakır. Pil ile sağlanan enerji uçması için yeterli değildir. AZ ENERJİLİ ANA DEVRE - NEWTON OPTİK DİSK VE BASMALI DÜĞME 15 En son işlemde (İşlem 14) kullanılan devreyi kullanın, ancak bu sefer Newton optik diskini kullanın. Birkaç saniyeliğinde düğmeye basın ve renklerin nasıl kaybolduğunu izleyin. 11

12 SERİ DEVRELER 16 SERİ DEVRELER İKİ AMPUL KAYDIRMALI DÜĞME Bu devre türü seri devre olarak bilinmektedir. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. İki ampul yanar, ancak çok parlak değildir. Rengi neredeyse turuncu renktedir. Seri bağlantı yapıldığında, ampuller pilden gelen enerji paylaşmak zorundadır. Seri bağlantının dezavantajı, bir ampul patlarsa diğeri yanmaz. Şimdi bunu deneyin: Düğmeyi kapatın ve ampullerden birini sökün. Düğmeyi tekrar açın. Ne oluyor? Devreyi açtığınız için ikinci ışık yanmaz ve akım gerçekleşmez. 17 SERİ DEVRE İKİ AMPUL BASMALI DÜĞME Son devrede (İşlem 16) kullandığınız düğmeyi basmalı düğme ile değiştirin. Düğmeye bastığınızda, ampuller yanar. Ancak parmağınızı çektiğinizde, ampuller söner 18 SERİ DEVRE AMPUL VE MOTOR KAYDIRMALI DÜĞME İşlem 16 da kullanılan devreyi oluşturun, ancak bu sefer ampullerden birinin yerine motor kullanın. Enerjinin nasıl azaldığını gözlemleyin. Ampul ışığı zayıf yanar ve motor disklerin çalışması için yeterli enerjiye sahip değildir. 19 SERİ DEVRE AMPUL VE MOTOR BASMALI DÜĞME Son işlemde (İşlem 19) kullandığınız devreyi kullanın ve kaydırmalı düğmeyi basmalı düğme ile değiştirin. Motor çalışır ve sadece düğmeye basarak devreyi kapadığınızda ampul yanar. 12

13 AZ ENERJİLİ SERİ DEVRE AMPUL VE MOTOR BASMALI DÜĞME 20 İşlem 19'da kullanılan devreyi kullanın, düğmeyi, kabloyla, şemada gösterildiği gibi, pil tutucunun açık ucuna bağlayın. Bu şekilde, sadece bir pilden gelen enerjiyi kullanırsınız. Ne görüyorsunuz? Motor çalışmaz ve ampul yanmaz. Motor, çalışmak için yeterince enerji almaz ve bu durumda motor sadece akımın devreden geçmesine izin vermek için gereklidir. Pillerden gelen düşük miktardaki enerjiyi kullanamaz, ancak akımın tüm devreden geçmesine olanak sağlar. Motor basit bir konektör haline gelir. İhtiyaç duyduğu enerji ampulü yakmak için kullanılır. Son işlemde kullanılan devreyi kullanın, ancak bu sefer kaydırmalı düğme kullanın. Devreyi açıp kapatın ve ne olduğunu gözlemleyin. AZ ENERJİLİ SERİ DEVRE AMPUL VE MOTOR KAYDIRMALI DÜĞME 21 Son işlemde (İşlem 20) kullanılan devreyi kullanın, ancak kaydırmalı düğmeyi takın. Devreyi açıp kapatın ve ne olduğunu gözlemleyin. AZ ENERJİLİ SERİ DEVRE İKİ AMPUL KAYDIRMALI DÜĞME 22 Sadece bir pile bağlı iki ampullü bir seri devre yapın. Düğmeyi açın. Ampulün lamba telini dikkatli bir şekilde izleyin. Ampuller tamamıyla kapanır ve ampul telinde çok az renk görünür. Bir pilden sağlanan enerji iki ampulü aydınlatmaya yeterli değildir. AZ ENERJİLİ SERİ DEVRE İKİ AMPUL BASMALI DÜĞME 23 İşlem 22'de kullandığınız devreyi kullanın, ancak basmalı düğmeyi takın. Devreyi açıp kapatın ve ne olduğunu gözlemleyin. 13

14 24 AZ ENERJİLİ SERİ DEVRE LED KAYDIRMALI DÜĞME AMPUL ve LED MOTOR ve LED LED ve diğer bir ek birimle bir seri devre yapın. LED ışık çok fazla enerjiye ihtiyaç duyar ve diğer ek birimler açılmaz. Motor çalışmaz ve ampul yanar. LED ışığın yanması için en az 2 Volt gereklidir. 25 LEDLİ SERİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME LED ve diğer bir elektrikli parça (motor veya ampul) ile bir seri devre yapmanız durumunda, iki pil takın; sadece LED ışıkları yanar. LED ışığı çok fazla enerjiye ihtiyaç duyar, bu nedenle motoru çalıştırmaya veya ampulün yanması için yeterli enerji kalmaz. 26 LED, AMPUL VE MOTORLU SERİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Seri halde LED, motor ve ampul bağlamanız durumunda, diğer elektrikli bileşenler ile yeterli enerji kalmadığı için düğmeyi açtığınızda sadece LED ışıkları yanar. Elektrikli bileşenlerin yerini değiştirdiğinizde bile aynı şey olur. Buna rağmen, akım tüm devre boyunca hareket eder ve ek birimler LED ışığa akım iletir. Ampulü çıkarmayı ve akımı tekrar açmayı deneyin. Ampul çıkarıldığı ve devre şimdi açık olduğu için LED ışığı yanmaz. Bu akımın artık geçmediği anlamına gelmektedir. 14

15 İKİ AMPUL VE MOTORLU SERİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 27 İki ampul ve motorla bir seri devre yapın. Bu sırada diski motorun üzerine koymayın ve devreyi kapatın. Ne oluyor? Motor çalışmıyor, ancak ampul yanıyor. Motor iki ampule bağlı olduğunda uygun çalışmaya yeterli enerjiyi alamaz. Ancak, ampullerin yanması için yeterli enerji vardır. 28 İKİ AMPUL VE MOTORLU SERİ DEVRE BASMALI DÜĞME Son işlemde (İşlem 27) kullandığınız devreyi deneyin, ancak bu defa basmalı düğmeyi kullanın. PARALEL DEVRELER PARALEL DEVRE 29 düğüm düğüm Düğmeyi AÇIK (ON) konumuna getirin ve ampullerden gelen ışığın şiddetini gözlemleyin. Işık seri bağlantıda olduğundan daha güçlüdür. Paralel devrelerle, elektrik gerilimi tüm ampullere aynı anda uygulandığından ampuller genel devrelerle kurulur. Bu nedenle paralel devreler daha fazla enerji tüketir, ancak ampuller seri devrelerdekine kıyasla daha güçlü ışık üretir. Avantajı, bir ampul patladığında diğerlerinin yanmaya devam etmesidir. Ampulleri kapatın ve ampullerden birini sökün. Düğmeyi AÇIK (ON) konumuna getirdiğinizde, diğer ampul yanık kalacaktır. AMPUL VE LEDLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 30 Devre son işlemde (İşlem 29) kullanılanla aynıdır, ancak ampullerden biri LED ile değiştirilmelidir. 15

16 31 AMPUL VE MOTORLU PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME VE PERVANE Devre son işlemde (İşlem 29) kullanılanla aynıdır, ancak ampullerden biri motor ve pervane ile değiştirilmelidir. Düğmeyi KAPALI (OFF) konumuna getirdiğinizde, pervane uçmaya başlayacaktır, bu nedenle devreyi kapatın. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 32 AMPUL VE MOTORLU PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME VE OPTİK DİSK Devre en son işlemde (İşlem 31) kullanılan devreyle aynıdır, ancak bu sefer Newton optik diskini kullanın. Diski gözlemleyin. Disk renklerin kaybolması için yeterli hızda döner. 33 MOTOR VE LEDLİ PARALEL DEVRE NEWTON OPTİK DİSK LED ve motor ile bir paralel devre yapın. İki bileşenden birini çıkarın ve ne olduğunu gözlemleyin. Bağlı olan parçanın gücüne bir şey oluyor mu? 34 MOTOR VE PERVANELİ PARALEL DEVRE PERVANE Son işlemde (İşlem 33) kullanılan devreyi kullanın, ancak bu sefer motora pervaneyi koyun. Parmağınızı düğmeden çekerken dikkatli olun. Pervane yeterli hız kazanırsa havalanabilir. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 16

17 İKİ AMPULLÜ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 35 İki ampul ve basmalı düğme ile bir paralel devre yapın. Ampullerin yanması için düğmeye basın. Işığın ne kadar güçlü olduğunu gözlemleyin. Işık seri bağlantıda olduğundan daha güçlüdür. AMPUL VE LEDLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 36 Ampul ve LED ile bir paralel devre yapın. Ampulü çıkardığınızda ve devreyi tekrar açtığınızda ne olduğunu gözlemleyin. LED VE PERVANELİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 37 Pervane ve LED ile bir paralel devre yapın. LED ışığının ve motorun çalışması için düğmeye basın. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. LED VE OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 38 Optik disk ve LED ile bir paralel devre yapın. Düğme açıldıktan hemen sonra LED ışığını dikkatlice gözlemleyin. Birkaç saniye sonra tamamıyla yanar. Şimdi motorda Newton optik diski olmaksızın deneyin ve LED ışığının derhal yanıp yanmadığını gözlemleyin. 17

18 39 AMPUL VE PERVANELİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME Son işlemde (İşlem 29) kullanılanla aynıdır, ancak ampullerden biri pervane ile değiştirilmelidir. Bir paralel devre (İşlem 29) yapın ve bir ampul ve pervaneli motoru takıp basmalı düğme kullanın. Devreyi kapatın ve ne olacağını gözlemleyin. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 40 AMPUL VE NEWTON OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE E BASMALI DÜĞME Son devrede (işlem 39) kullanılan pervaneyi optik disk ile değiştirin. Renkler kaybolmadan önce düğmeye basmak için ne kadar zamana ihtiyacınız oluyor? 41 İKİ AMPUL VE PİLLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME İki ampul ve bir pille bir paralel devre yapın. Ampullerden gelen ışığın parlaklığını kontrol edin. Sadece bir pil kullanıyorsanız ışık zayıftır. 42 AMPUL, PİL VE OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME NOT: Bu deney için yeni pillerin kullanılması önerilmektedir. Pillerin zayıf olması durumunda ek birimler çalışmayabilir ve yeterli enerji sağlayamayabilir. Şemada gösterildiği gibi devre yapın. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. Ne oluyor? Sadece bir pilden güç geldiğinde, sadece motor çalışır ve ampul ışığı zayıftır. 18

19 AMPUL, PİL VE PERVANELİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 43 Son işlemdeki (İşlem 42) gibi bir paralel devre yapın ve sadece bir pil kullanın. Bu sefer, Newton optik diski yerine pervane kullanın. Pil, pervanenin havalanması için yeterli enerjiyi sağlayamaz. NOT: Bu deney için yeni pillerin kullanılması önerilmektedir. Pillerin çok eski olması durumunda ek birimler çalışmayabilir ve yeterli enerji sağlayamayabilir. AMPUL, PİL VE LEDLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 44 Sadece bir pil ile bir paralel devre yapın. Düğmeye basıldığında ne oluyor? Daha fazla enerjiye ihtiyaç duyduğu için LED ışığı yanmaz (bir pil 1.5 V üretirken yaklaşık olarak 2 V gerekmektedir). İKİ AMPUL VE PİLLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 45 İki ampul ve basmalı düğme ile bir paralel devre yapın ve sadece tek bir pil kullanın. Düğmeye basın ve ışığın ne kadar güçlü olduğunu gözlemleyin. AMPUL, PİL VE PERVANELİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 46 Bir ampul, pervaneli motor ve basmalı düğme ile bir paralel devre yapın. Devreyi açıp kapatın ve ne olduğunu gözlemleyin. AMPUL, PİL VE OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME Son devreyi (İşlem 46) kullanın ancak bu sefer pervaneyi optik disk ile değiştirin. ampul çok zayıf yanar. Ampul teli turuncu renktedir, ancak fazla ışık vermez. Devrede akım gerçekleşir, ancak elektrikli parçaların uygun şekilde çalışması için yeterli değildir

20 SERİ VE PARALEL DEVRELER 48 SERİ HALDE AMPÜLLÜ VE PARALEL HALDE PERVANELİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Seri halde iki ampul ve paralel halde pervaneli motorla bir devre yapın. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 49 SERİ HALDE AMPULLÜ VE PARALEL HALDE NEWTON OPTİK DİSKLİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Devre son işlemde (İşlem 48) kullanılanla aynıdır, ancak pervaneyi Newton optik diski ile değiştirmelisiniz. Devreyi kapattıktan sonra ne olduğunu gözlemleyin. 50 SERİ HALDE AMPULLÜ VE PARALEL HALDE LEDLİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Düğmeyi açın ve gözlemleyin. İki ampul ve LED ışığı yanar. Devreyi kapatın ve ampullerden birini sökün. Ne oluyor? Ampul çıkarıldığı için devre açıkken sadece LED ışığı yanar. Akım sadece paralel devrede döner. 51 SERİ HALDE AMPULLÜ VE PARALEL HALDE PERVANELİ DEVRE BASMALI DÜĞME İşlem 48 de kullanılan devreyi kullanın, ancak bu sefer basmalı düğme kullanın. Düğmeye bastığınızda, iki ampul yanar ve motor çalışır. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 20

21 SERİ HALDE AMPULLÜ VE NEWTON OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 52 Son işlemde (İşlem 51) kullanılan pervaneyi plastik ve Newton optik disk ile değiştirin. Düğmeye basın ve gözlemleyin. Ampuller zayıf halde yanarken, renklerin ortadan kaybolması için disk yeterli hızda döner. SERİ HALDE AMPULLÜ VE PARALEL HALDE LEDLİ DEVRE E BASMALI DÜĞME 53 Seri halde ampuller ve paralel halde LED ile bir devre yapın. Basmalı düğme kullanın. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. İki ampul ve LED ışığı yanar. Düğmeyi bırakın ve ampullerden biri çıkarıp tekrar basın. LED li paralel devre çalışırken, iki ampullü seri devreyi açtığınız için sadece paralel devreli LED ışığı yanar. SERİ HALDE AMPULLÜ, LEDLİ VE PERVANELİ PARALEL DEVRE E KAYDIRMALI DÜĞME 54 Bir ampul ve LED ile bir paralel devre yapın. Pervaneli motoru paralel koyun. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. LED ve motor çalışır. Ampullerin yanması için yeterli enerji yoktur. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. SERİ HALDE AMPULLÜ, LEDLİ VE NEWTON OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 55 Son işlemde (İşlem 54) kullanılan devreyi kullanın, ancak pervaneyi Newton optik disk ile değiştirin. Devreyi kapatın ve gözlemleyin. 21

22 56 AMPULLÜ PARALEL DEVRE İLE LED VE İKİNCİ AMPULLÜ SERİ DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Seri halde bir ampul ve LED ile bir devre yapın ve daha sonra paralel halde ikinci ampulü ekleyin. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. Ne görüyorsunuz? Seri haldeki ampul kapalı durmaya devam ederken ve LED açıkken, paralel haldeki ampul yanar ve çok parlaktır. Seri haldeki ampulün yanması için yeteli enerji yoktur, LED ışığı yandığı için akım seri haldeki ampul için yetersizdir. Düğmeyi kapatarak devreyi açın, ampulü çıkarın ve düğmeye tekrar açık konuma getirin. Devre ampul olmadan açık kaldığı için LED yanmaz ve akım geçmez. 57 SERİ HALDE AMPULLÜ, LEDLİ VE PERVANELİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME İşlem 55 teki gibi seri halde bir ampul ve LED ile bir devre yapın ve paralel halde bir motor ekleyin, ancak bu sefer basmalı düğme kullanın. Düğmeye bastığınızda ve dolayısıyla devreyi kapadığınızda, LED yanar ve yeterli akım olmadığı için ampul kapalı kalmaya devam eder. Paralel bağlı motor açılır. Düğmeyi kapadığınızda, devre açılır ve artık akım geçmez. Tüm ek birimler kapanır ve pervane havaya fırlar. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Daireyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 58 SERİ HALDE AMPULLÜ, LEDLİ VE NEWTON OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME En son işlemde (İşlem 57) kullanılan devreyi yapın, ancak bu sefer Newton optik diskini kullanın. Renklerin kaybolmasından önce düğmeye basmak için ne kadar zamana ihtiyacınız oluyor? 59 SERİ HALDE AMPULLÜ VE LEDLİ, İKİNCİ AMPUL İLE PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME İşlem 56 teki gibi seri halde bir ampul ve LED ile bir devre yapın ve paralel halde ikinci ampulü ekleyin, ancak bu sefer basmalı düğme kullanın. Düğmeye bastığınızda paralel haldeki ampul ve LED ışığı yanar. Yeterli akım olmadığı için seri haldeki ampul yanmaz. 22

23 SERİ HALDE MOTORLU VE LEDLİ, İKİNCİ AMPUL İLE PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 60 İşlem 56 da kullanılan seri haldeki ampulü motor ile değiştirin ve herhangi bir disk kullanmayın. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. LED ve ampul yanarken, motor çalışmaz. Bu, LED li seri haldeki ampul ile yapılan devredeki gibi, motorun çalışması için yeterli akım olmayan bir başka örnektir. SERİ HALDE MOTORLU VE LEDLİ, İKİNİCİ AMPUL İLE PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME E 61 Son işlemde (İşlem 60) kullandığınız devreyi yapın ve kaydırmalı düğmeyi basmalı düğme ile değiştirin. Düğmeye bastığınızda ampul ve LED ışığı yanar. SERİ HALDE AMPULLÜ VE PERVANELİ, LEDLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME E 62 Seri halde ampul ve motor ile bir devre yapın ve paralel halde LED ekleyin. Pervane kullanın. LED ışığı yanar, ampul ve motor çalışır, ancak motorun pervaneyi fırlatması için enerjisi yoktur. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. SERİ HALDE AMPULLÜ VE NEWTON OPTİK DİSKLİ, LEDLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 63 Son işlemde (İşlem 62) kullanılan pervaneyi plastik ve Newton optik disk ile değiştirin. Diskin renklerin kaybolması için yeterli hızda dönüp dönmediğini kontrol edin. 23

24 64 SERİ HALDE AMPULLÜ VE PERVANELİ, LEDLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME Seri halde motor ve bir ampul ile bir paralel devre yapın. Paralel halde LED ekleyin ve devreyi açıp kapatmak için düğmeye basın. Ne olduğunu gözlemleyin. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 65 SERİ HALDE AMPULLÜ VE MOTORLU, LEDLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME En son işlemde (İşlem 64) kullanılan devreyi yapın, ancak bu sefer pervaneyi çıkarın. Motora herhangi bir disk koymamanız durumunda, daha serbest olacağından daha hızlı döner ve daha fazla enerji harcar. 66 PARALEL HALDE İKİ AMPULLÜ SERİ HALDE LEDLİ VE MOTORLU DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Seri halde bağlı iki ampul ile bir devre hazırlayın ve şemada gösterildiği gibi ikisi arasında seri halde bağlı ledli ve motorlu devreye paralel olarak yerleştirin. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. LED ve motorun açılması için yeterli enerji olmadığı için sadece motor çalışmaz. İki ampul yanar, ancak çok parlak değildir. Devreyi kapatın ve ampullerden birini sökün. Ne oluyor? Seri halinde olduğundan farklı olarak ampuller artık yanmaz. Sadece paralel LED yanar. 67 SERİ HALDE AMPULLÜ VE LEDLİ, SERİ HALDE AMPULLÜ VE NEWTON OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME Seri halde ampul ve LED yerleştirin, yine seri halde motor ile birlikte ikinci ampulü koyun ve hepsini paralel halde bağlayın. Düğmeyi açın ve gözlemleyin. Diğer devrelerde olduğu gibi, LED ışığı çok fazla enerji tüketir ve seri halde bağlı ampulün yanması için yeterli enerji kalmaz, ancak motor ve diğer ampul çalışır. Şimdi aynı devreyi kullanın, ancak bu sefer Newton optik diskini deneyin. Motorun sadece itildiğinde çalıştığını göreceksiniz. Ancak, yeterli enerji almaz bu nedenle yavaş çalışır ve renkler ortadan kaybolmaz. 24

25 SERİ HALDE AMPULLÜ VE LEDLİ, SERİ HALDE AMPULLÜ VE PERVANELİPARALEL DEVRE KAYDIRMALI DÜĞME 68 Son işlemde (İşlem 67) kullanılan devreyi kullanın, ancak Newton optik diski ile pervaneyi değiştirin ve motorun pervaneyi havalandırması için yeterli enerjiye sahip olup olmadığını kontrol edin. SERİ HALDE İKİ AMPULLÜ, SERİ HALDE LEDLİ VE MOTORLU PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME E 69 İşlem 66'daki devreyi ve basmalı düğmeyi kullanın. SERİ HALDE AMPULLÜ VE LEDLİ, SERİ HALDE AMPULLÜ VE PERVANELİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME İ 70 İşlem 67'deki devreyi tekrar yapın ve basmalı düğmeyi kullanın. Devreyi kapatın ve gözlemleyin. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. SERİ HALDE AMPULLÜ VE LEDLİ, SERİ HALDE AMPULLÜ VE NEWTON OPTİK DİSKLİ PARALEL DEVRE BASMALI DÜĞME 71 Son İşlemin (İşlem 70) devresini kullanın ve Newton optik diskini pervaneni yerine koyun. Motorun diski döndürmek için yeterince hızlı çalışıp çalışmadığını anlamak için düğmeye birkaç saniye basın. 25

26 ÖZEL DEVRELER 72 PARALEL İKİ DÜĞME VE AMPUL Bir ana devre yapın ve ikinci düğmeyi paralel olarak bağlayın. Ampulü açmak için hangi düğmeyi kullanacağınıza şimdi karar verebilirsiniz. Düğmelerden birini çıkardığınızda, diğeri etkin halde kalır. 73 BİRBİRİNE BAĞLI İKİ DÜĞME VE AMPUL Bir ana devre yapın ve ikinci düğmeyi paralel olarak bağlayın. Ancak, son işlemin (İşlem 72) aksine, ikinci ampulü paralel halde bağlamadan önce ilk düğmeyi bağlayın. Paralel bağlı düğmeyi etkinleştirmek için devredeki ilk düğmeyi açmanız gerekir. Beyaz konektörü çıkarmayı deneyin. Paralel bağlı düğmeyi açın ve hiçbir şey olmaz. Şimdi diğer düğmeyi açın ve ampul yanar. 74 PARALEL BAĞLI İKİ DÜĞME VE PERVANE İşlem 72 de kullanılan devreyi kullanın, ancak bu sefer ampulü motor ve pervane ile değiştirin. Devreyi kapatın ve ne olduğunu gözlemleyin. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 75 PARALEL BAĞLI İKİ DÜĞME VE NEWTON OPTİK DİSK İşlem 74'deki devrenin aynısını yapın, ancak optik diski kullanın. Devreyi kapatın ve gözlemleyin. 26

27 PARALEL BAĞLI İKİ DÜĞME VE LED 76 Son işlemde (İşlem 75) kullanılan devreyi kullanın ve motoru LED ile değiştirin. Devreyi kapatın ve neler olacağını gözlemleyin. SERİ İKİ DÜĞME VE AMPUL 77 Ampul ile bir ana devre yapın ve iki düğmeyi seri halde bağlayın. Kaydırmalı düğmeyi açın ve ampulün yanması için basmalı düğmeye basın. İki düğme kapatıldığında, yani açıldığında, sadece devre çalışır. SERİ İKİ DÜĞME VE LED 78 LED ile bir ana devre yapın ve iki düğmeyi seri halde bağlayın. Kaydırmalı düğmeyi açın ve LED ışığının yanması için basmalı düğmeye basın. İki düğme kapatıldığında, yani açıldığında, sadece devre çalışır. SERİ İKİ DÜĞME VE PERVANEE 79 Motor ve pervane ile bir ana devre yapın ve iki düğmeyi seri halde bağlayın. Kaydırmalı düğmeyi açın ve pervanenin dönmesi için basmalı düğmeye basın. Parmağınızı düğmeden çektiğinizde veya diğer düğmeyi kapadığınızda, pervane yeterli hız kazanmışsa havalanır. İki düğme kapatıldığında, yani açıldığında, sadece devre çalışır. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 27

28 80 SERİ BAĞLI İKİ DÜĞME VE İKİ AMPUL Seri bağlı iki düğme ve iki ampul ile bir ana devre yapın. İki ampulün yanması için iki düğmeyi üst üste açın. 81 AZ VEYA ÇOK ENERJİ İLE İKİ AMPUL B Bu devre sadece bir pile bir ampul (A) bağlarken, ikinci ampul (B) iki pile bağlıdır. Kaydırmalı düğmeyi açın. Çok fazla ışık üretmesi için bir pilden sağlanan enerji yeterli olmadığı için birinci ampul zayıf yanar. Şimdi birinci ampulü açık tutarken, ikinci düğmeye basın ve gözlemleyin. İkinci ampul yanar ve çok daha güçlü bir ışık üretir. Ancak bu meydana gelirken birinci ampule ne olur? Akım devre boyunca dolaşır, ancak daha fazla enerji kaybeder ve ampul teli sadece açık haldedir. İkinci lamba iki pilden sağlanan enerjiyi kullanır ve birinci ampulden enerji alır. A 82 AZ VEYA ÇOK ENERJİ İLE İKİ AMPUL VE PERVANE Son işlemde (İşlem 81) kullanılan devreyi kullanın, ancak bu sefer pervaneli motoru bir pile bağlayın. Birinci düğmeyi açın ve motorun dönmesini sağlayın ve ampule bağlı ikinci düğmeyi açın. Ne oluyor? Ampul açılır ve motor dönmeye devam eder. Motora sağlanan enerji pervanenin havalanması için yeterli değildir, ancak dönmeye devam eder. Ampul yandığında kısmen yavaşlar. Ampul pillerden sağlanan voltaja göre yanarken, motor çalışmak için daha güçlü bir yoğunlukta akım (amper) kullanır. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. 28

29 AZ VEYA ÇOK ENERJİ İLE AMPUL VE NEWTON OPTİK DİSK 83 NOT: Bu deney içinin yeni pillerin kullanılması önerilmektedir. Pillerin çok eski olması durumunda ek birimler çalışmayabilir ve yeterli enerji sağlayamayabilir. En son işlemde (İşlem 82) kullanılan devreyi yapın, ancak bu sefer Newton optik diskini kullanın. Disk, renklerin kaybolması için yeterli hızda dönüyor mu? AZ VEYA ÇOK ENERJİ İLE LED VE NEWTON OPTİK DİSK 84 LED i iki pile, motoru ise bir pile bağlayın. Motorun düğmesini açın ve optik diski gözlemleyin. Renkler ortadan kaybolur. LED i açın. Motor daha fazla yoğunlukta akım (amper) kullanırken LED pilden sağlanan voltu kullandığı için motorun yavaşladığını güçlükle görebilirsiniz. AZ VEYA ÇOK ENERJİ İLE LED VE PERVANE 85 Son işlemde (İşlem 84) kullanılan devreyi kullanın, ancak optik diski pervane ile değiştirin. Pervane dönmesine karşın, yeterli hıza ulaşmadığı için havalanmaz. Bir pilden sağlanan enerji yeterli değildir ve LED tarafından küçük bir miktar emilir. UYARI! Bu işlemi yaparken yeterli boşluk bıraktığınızdan emin olun. Bu işlemi kırılabilir nesnelerden uzakta gerçekleştirin. Yüzünüzü pervaneden uzakta tutun. Pervaneyi insanlara, hayvanlara veya nesnelere yöneltmeyin. Bu işlemlerin gerçekleştirilmesi sırasında bir yetişkinin bulunması önerilir. TERS KUTUPLU MOTOR 86 Şemada gösterildiği gibi devre yapın. Motorun kutuplarını ters çeviriyorsunuz. Bu nedenle akım ters yönde hareket eder. Motor çalışır, ancak bir şey olur. Dikkatlice gözlemleyin. Newton optik diskini kullanın ve motorun ters yönde döndüğünün daha kolay farkına varacaksınız. 29

30 87 TERS KUTUPLU LED + - Devre son işlemde (İşlem 86) kullanılanla aynıdır, ancak bu sefer motor yerine LED yerleştirin. Ne görüyorsunuz? Sadece akımın yönünü ters çeviremeyen bu oyunun parçası olduğu için LED yanmaz. Ampullerle aynı devreyi yapabilirsiniz. Ampullerin yandığını göreceksiniz OPTİK DİSKLER Bir pile bağlı motorla bir devre yapın ve etkinleştirmek için basmalı düğmeye basın. Newton optik diskini diğer üç kart diski ile değiştirin (kutuya dahil edilmiştir). Düğmeye bastığınızda, eğlenceli bir optik efekt meydana getirirsiniz. Döner motor nedeniyle kartın renkleri değişir. 89 MİKROFON Mikrofon ile devreyi yapın. Test etmek için mikrofona üfleyin (nefesinizin güçlendiğini duyacaksınız). Sonrasında yaklaşırsanız (birkaç santimetre) konuşabilir ve kendi sesinizi hoparlörden duyabilirsiniz. 30

31 KAYDIRMALI DÜĞMELİ MİKROFON 90 İşlem 89 dakiyle aynı devreyi yapın ve istediğiniz zaman mikrofonu açmak için kaydırmalı düğme ekleyin. BASMALI DÜĞMELİ MİKROFON 91 Son işlemde (İşlem 89) kullandığınız devreyi yapın ve kaydırmalı düğmeyi basmalı düğme ile değiştirin. UYARILAR: 31

32