YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK"

Nesrin Yeşil
7 yıl önce
İzleme sayısı:

yörüngelerde hareket eden elektronlar bulunur.

2 YAŞAMIMIZDAKİ ELEKTRİK DURGUN ELEKTRİK Atomda proton ve nötrondan oluşan bir çekirdek ve çekirdeğin çevresinde yörüngelerde hareket eden elektronlar bulunur. Elektrik yüklerinin kaynağı atomun yapısında bulunan elektron ve proton denilen parçacıklardır. 2

3 Nötr, Pozitif, Negatif Yüklü Cisim Nötr (Yüksüz) Cisim (+) ve (-) yük miktarları eşit olan cisimlerdir. Negatif Yüklü Cisim (+) ve (-) yük miktarları (-) > (+) olan cisimlerdir. Pozitif Yüklü Cisim (+) ve (-) yük miktarları (-) < (+) olan cisimlerdir. 3

Yapılan deneylere göre, aynı işaretli cisimlerin birbirlerini ittiği görülmüştür. Yani aynı cins yüklü cisimler birbirlerine zıt yönlerde kuvvet uygularlar ve birbirlerini iterler.

4 Yapılan deneylere göre, aynı işaretli cisimlerin birbirlerini ittiği görülmüştür. Yani aynı cins yüklü cisimler birbirlerine zıt yönlerde kuvvet uygularlar ve birbirlerini iterler. Zıt cins yüklü cisimler birbirlerini çekerler. Bu durumda da cisimler birbirlerine zıt yönde kuvvet uygularlar. Fakat bu kuvvetler çekme yönündedirler. Yüksüz cisimler ise birbirlerine kuvvet uygulayamadıkları için, ne iter, ne de çekerler. 4

5 İletken Madde Üzerinde serbestçe dolaşabilen yükler olan cisimlere iletken cisim denir. İçinde iyon bulunduran çözeltiler de elektriği iletirler. 5

6 Yalıtkan Madde Üzerinde serbestçe dolaşabilir yükleri olmayan cisimlere yalıtkan cisim denir. Plastik Cam Mika Saf su 6

Elektriklenme Sürtünme ile Elektriklenme Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur. Cam çubuk (+), ipek kumaş ise ( ) yükle yüklenir.

7 Elektriklenme Sürtünme ile Elektriklenme Cam çubuk ipek kumaşa sürtülürse, camdan ipeğe elektron geçişi olur. Cam çubuk (+), ipek kumaş ise ( ) yükle yüklenir. Plastik çubuk yünlü kumaşa sürtülürse, çubuk yünlü kumaştan elektron alır ve ( ) yükle yüklenir. Yünlü kumaş elektron verdiği için (+) yükle yüklenir. Alınan ve verilen yük miktarları eşittir. 7

8 Elektriklenme Dokunma ile Elektriklenme Etki ile Elektriklenme Topraklama 8

9 Örnek (Formül) 9

10 Elektroskop Bir cismin yüklü olup olmadığını, eğer yüklüyse yükünün cinsinin ne olduğunu anlamamıza yarayan alete elektroskop denir. 10

Yıldırım, Şimşek ve Gök gürültüsü Bulutların yapılarındaki su tanecikleri, hareket ederken birbiriyle ve hava molekülleriyle sürtünerek elektrikle yüklenirler.

11 Yıldırım, Şimşek ve Gök gürültüsü Bulutların yapılarındaki su tanecikleri, hareket ederken birbiriyle ve hava molekülleriyle sürtünerek elektrikle yüklenirler. Bulutla oluşan elektrik yükünün yakındaki başka bir buluta boşalması olayına şimşek denir. Yer yüzüne yakın geçen bulut, yeri de etkiyle elektrikleyebilir. Yer yüzünün buluta yakın olan kısmı farklı yüklenir. Yeryüzü ile bulut arasında oluşan elektrik boşalmasına yıldırım denir. Yıldırım düşmesi ve şimşek çakması sırasında akan elektrik çok fazladır. Bu elektriğin hareketi sırasında hava ısınır ve hızla genleşir. Hızla genleşen sıkışmış hava, ses dalgaları oluşturarak gök gürültüsünü oluşturur. 11

12 Elektrik Akımı Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda potansiyelleri eşit oluncaya kadar birinden diğerine elektrik yükü akışı olur. Potansiyeller eşitlendiğinde yani potansiyel farkı sıfır olduğunda bu akış durur. Akışkanların basınç farkından dolayı akmasını ve basınç farkı ortadan kalkınca akmanın durmasını buna benzetebiliriz. 12

13 Pil Pil, kimyasal enerjiyi elektrik enerjisine çeviren düzenektir. İki farklı metal ve bir asit çözeltisi kullanılarak volta pili de dediğimiz sıvı pil yapılabilir. Pildeki metal çubuklar elektrot, asit çözeltisi ise elektrolit olarak adlandırılır. 13

14 Direnç ve OHM Elektronlar bir iletken içinde hareket ederken atom ve moleküllerle etkileşir ve enerji kaybederler. İyi iletken olmayan maddeler içinde ise hareket edemez ve akım oluşturamazlar, yani engellerle karşılaşırlar. Maddeler üzerinden geçen akıma karşı bir tepki yani direnme gösterirler. Bu direnmeye direnç denir. Direnç şekildeki gibi gösterilir ve R ile sembolize edilir. Direnç birimi ohm olup kısaca W ile gösterilir. Yalıtkan maddelerin direnci çok büyük olduğundan hiç akım geçirmezler. Elektrik akımını en iyi iletenler saf metallerdir. 14

15 Direnç nelere bağlıdır? Direnç; İletken cinsine bağlıdır. İletkenin uzunluğu ile doğru orantılıdır. İletkenin kalınlığı ile ters orantılıdır. Potansiyel farka veakım şiddetine de bağlıdır. 15

16 Direnç Formülü 16

17 Basit Devre ve Devre Elemanları Reosta direnç değerini değiştirir. Direnç 1 yönünde büyür 2 yönünde küçülür. Voltmetre devreye paralel, ampermetre devreye seri olarak bağlanır. 17

18 Dirençlerin Bağlanması Bir devrede birden fazla direncin etkisini tek başına gösterebilen dirence eşdeğer direnç (R eş ) denir. A) Seri Bağlama Bir devrede dirençlerin uç uca eklenmesiyle oluşur. Böyle devrelerde: i = i 1 = i 2 V = V 1 + V 2 R eş = R 1 + R 2 18

19 Dirençlerin Bağlanması B) Paralel Bağlama Birkaç direncin ortak iki uçta birleşmesiyle oluşan devrelerdir. Böyle devrelerde: 1/R eş = 1/R 1 + 1/R 2 V = V 1 = V 2 i = i 1 + i 2 19

20 Kısa Devre Anahtarın açık olduğu ve akımın geçmediği devrelere açık devre, anahtarın kapalı olduğu ve akım geçen devrelere kapalı devre, akımın dirençsiz kolu tercih edip dirence uğramadığı devrelere de kısa devre denir. 20

21 Pillerin Bağlanması A) Seri Bağlama Seri bağlamada bir pilin (+) kutbu, diğer pilin (-) kutbuna bağlanır. Seri bağlı pil sayısı arttıkça gerilim artar ve lamba parlaklığı da artar. Seri bağlı pillerden biri biterse devreden akım geçmez. Pillerin ters kutupları birbirine bağlanırsa buna ters bağlama denir ve ters bağlanan piller akımı azaltır. 21

22 Pillerin Bağlanması B) Paralel Bağlama İki ya da daha fazla pilin (+) kutuplarının bir yerde, (-) kutuplarının bir yerde birleşip devreye enerji vermesiyle oluşurlar. Paralel bağlı pil sayısının artması parlaklığı değiştirmez sadece enerji ömrünü uzatır. Ayrıca devrede bir pil bitse de diğerleri enerji vermeye devam eder ve lamba sönmez. 22

23 Ampullerin Bağlanması Ampul filamen adlı iletken telin ısınmasıyla ışık verir. Bu filamen tugstein metalinden yapılır. Ampul devrede bir direnç olarak düşünülebilir. A) Seri Bağlama Birbirine seri özdeş ampullerin parlaklığı eşittir. Devrede ampul sayısı arttıkça eşdeğer direnç artar ve parlaklık azalır. Ampullerden biri patlarsa diğerleri de yanmaz çünkü, devreden akım geçemez. 23

Ampullerin Bağlanması B) Paralel Bağlama Paralel bağlanan ampullerde paralel kollara ayrılan akımlar eşit olduğundan özdeş ampullerin parlaklığı da eşit olur.

24 Ampullerin Bağlanması B) Paralel Bağlama Paralel bağlanan ampullerde paralel kollara ayrılan akımlar eşit olduğundan özdeş ampullerin parlaklığı da eşit olur. Devreye paralel ampul eklense de parlaklık değişmez. Sadece tüketim artacağından pillerin ömrü kısalır. Ampullerden biri patlarsa diğerleri yanmaya aynı parlaklıkta devam eder. 24

25 Ampulün parlaklığı nelere bağlıdır? 25

26 Ünitenin Kavram Haritası 26

Benzer belgeler

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır.

Buna göre, bir devrede yük akışı olabilmesi için, üreteç ve pil gibi aygıtlara ihtiyaç vardır. ELEKTRİK AKIMI Potansiyelleri farklı olan iki iletken cisim birbirlerine dokundurulduğunda potansiyelleri eşit oluncaya kadar birinden diğerine elektrik yükü akışı olur. Potansiyeller eşitlendiğinde yani