SU SOĞUTMALI DÖNER DİSK ATOMİZASYONUYLA ÜRETİLEN AA 2014 ALAŞIM TOZLARININ SOĞUMA HIZINA ATOMİZASYON PARAMETRELERİNİN ETKİSİ

Transkript

1 makale SU SOĞUTMALI DÖNER DİSK ATOMİZASYONUYLA ÜRETİLEN AA 2014 ALAŞIM TOZLARININ SOĞUMA HIZINA ATOMİZASYON PARAMETRELERİNİN ETKİSİ Sultan ÖZTÜRK *, Fazlı ARSLAN **, Bülent ÖZTÜRK" Bu çalışmada su soğutmalı kanatçıktı döner disk kullanılarak hızlı katılaştmlmış AA 2014 alaşım tozlan üretildi. Disk malzemesi olarak bakır ve paslanmaz çelik kullanıldı ve soğutma suyu sıcaklıktan O^ve 18'Colarak alındı. Disk malzemesi, disk hızı, sıvı metal aşın ısıtma miktan ve soğutma suyu sıcaklığının üretilen tozlann mikroyapı ve soğuma hızlanna etkäeriincetendi. üretilen tozların mikroyaptlan hücresel olup, artan toz boyutuyla hücresel'dendritik yapıya dönüşmektedir. Bakır disk ve 0 C soğutma suyu sıcaklığında üretilen tozların soğuma hızlannın daha yüksek olduğuve O^C'dekisuSe soğutulan bakırdisk kullanılarak üretilen 25 pun boyutundaki tozun soğuma hızı l.olxicpk/soturken, aynı disk ve töz boyutu için 18 C1ik soğutma suyu sıcaklığında soğuma hızı 9,02x10 s K/s olduğu tespit edildi. Paslanmaz pe/sc disk kxämilarakyapilanatomizasyonda 18 B Cliksoğutmasuyu sıcak1ığındave2sumtozboyutuiçinsoğunıahızı4,û8x10 s K/s olarak hesaplandı. Ayrıca, soğuma hızının anan aşın ısıtma mktartyia azaldığı ve artan cësk dönme hızıyla arttığı gözlendi. GİRİŞ ızlı katılaştırma geleneksel döküm yöntemleriyle elde edilemeyen faz ve mikroyapıları oluşturmak amacıyla sıvı.metalin 10 2 K/s'den daha büyük hızla soğutulması işlemi olarak tanımlanabilir [1-4]. Geleneksel döküm yöntemleriyle hızlı katılaştırmayı birbirinden ayıran kesin bir soğuma hızı olmamakla birlikte, genellikle 10 2 K/s'den büyük soğuma hızları hızlı kanlaşnrma olarak kabul edilmektedir. Özel şardar altında 10' K/s gibi yüksek soğuma hızına ulaşılabildiği gibi, genellikle soğuma hızı 10M0 6 K/s arasındadır [5-7]. Hızlı katılaştırmanın gerçekleştirilebilmesi için sıvı metalin ısısının hızla uzaklaştırılması gerekir. Bunun için kanlaşan parçacığın en az bir boyutunun çok küçük olması gerekir. Bu boyut bazen jxm kadar küçük olabileceği gibi, en az 10 2 K/s'lik soğuma hızını sağlayacak şekilde birkaç yüz mikron mertebesinde de olabilir. Özet olarak, hızlı katılaştırmanın gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan şardar şunlardır [3,8,9]: Anahtar sözcükler : Hızlı katılaştırma, döner disk atomizasyonu, AA 2014 alaşım tozlan In this study, water cooled finned type rotating disc unit was used to produce rapidly solidified AA 2014 ahoy powders. Copper and stainless steel were used as disc material and the temperature of the cooling water was 0 "C and 18 "C. Bffect of the production parameters such as disc material, cooling water temperature, superheat of liquid metal and disc speed on the microstructure and the cooling rate of the powders have been investigated. Microstructure of the produced powders was cellular and changed to cesular-dendritic microstructure with increasing powder size. Cooling rate ofthe powders produced using copper disc and 0 "C cooling water temperature was higher than that of stainless steel and 18 "C cooling water temperature. Cooling rate of 25 tim size powder produced by copper disc was 1,01x10 s K/s and 9,02x10 s K/sfbrO "C and 18 "G.cooling water temperatures respectively With the stainless steel the cooling rate was 4,08x10 s K/s for 18 "C cooling watertemperature. Itwas also found that the cooling rate ofthe powders were increased with decreasing superheat ofthe liquid metal and increasing disc rotating speed. Keywords; Rapid solidification, rotating disc atomization, AA 2014 alloy powders ' Karadeniz Teknik Üniversitesi, Beşikdüzü Meslek Yüksekokulu. " Karadeniz Teknik Üniversitesi, Makine Mühendisliği Bölümü. (a) Kanlaşan malzeme en az bir yönde küçük boyuta veya büyük bir yüzey/hacim oranına sahip olmalıdır. (b) Dış ortamla olan ısı dengesi kanlaşan malzemeden ısının çok kısa bir sürede alınmasına imkan vermelidir. Hızlı katılaştırma ile malzemenin iç yapısında meydana gelen değişiklikler şunlardır: 1. Katılaşma hızı arttıkça rnikro ve makro segregasyon azalır. 2. Katı haldeki çözünürlük miktarları veya sınırlan genişler. 3. Alaşımın iç yapısında bulunan ikincil fazların büyüklüğü, şekli ve dağılımı değişir. 4. Normal soğuma hızlarında segregasyon sonucu oluşan fazlar ortadan kalkar. 5. İç yapıda yarı kararlı fazlar oluşur. Daha sonra uygulanan ısıl işlemlerle bu fazlar başka kararsız, yarı kararlı veya kararlı fazlara dönüşürler. 6. Camsı yapıda alaşımlar üretilebilir [10-12]. Hızlı kanlaştırma yöntemleriyle toz, şerit, elyaf, lamel, pul, tel vb. şekilli ürünler elde edilir. Soğuma hızı uygulanan yönteme ve ürünün 4-8 Eylül 2002 tarihleri arasında Türk Toz Metalürjisi Demeği tarafından düzenlenen "Toz Metalürjisi Konferansında bildiri olarak sunulmuştun 44 Mühendis ve Makina- Cilt: 44 Sayı; 517

2 makale boyutlarına göre değişiklik gösterir. Döner disk atomizasyonu sıvı metal veya alaşımın yüksek hızda dönmekte olan disk üzerine akıtılıp, santrifüj kuvvet etkisiyle parçalanarak toz elde etme işlemidir [6,13,14]. Disk üzerine düşen sıvı metal damlacıklann kaolaşması büyüklüklerine bağlı olarak disk üzerinde veya diskten savrulduktan sonra gerçekleşir [15,16], Küçük boyutlu tozların yüzey/kütle oranı daha büyük olduğundan daha hızlı soğurlar. Tozların katılaşmasını hızlandırmak veya ısının süratle uzaklaştırılmasını sağlamak amacıyla katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç değişik soğutma ortamı kullanılır. Sıvı metal damlacıklarını soğutulan bir katı yüzeye çarptırarak yapılan soğutmada kau-sıvı ara yüzeyinde kondüksiyon ısı transfer katsayısı yüksek olduğundan soğuma hızı da yüksek olur [6]. Öte yandan, pek çok hızlı katılaştırma yöntemi sıvı metali ısı iletim katsayısı yüksek olan metal bir yüzeyle temas ettirerek soğutma esasına dayanır. Bu sebepten, hızlı katılaştırma işleminde ısı iletim katsayısı yüksek olan bakır gibi metaller kullanılır. Hızlı katılaştırmanın olabilmesi için sıvı-katı ara yüzeyindeki ısı transfer katsayısının yüksek ve soğuyan sıvı metal filminin kesitinin ince olması gerekir [1]. Bu çalışmada yeni bir yaklaşımla tasarlanarak imal edilen su soğutmalı döner disk atomizasyon ünitesi kullanılarak AA 2014 alaşım tozları üretildi. Bakır ve paslanmaz çelikten değişik sayıda ve profilde kanatçıldı diskler kullanılarak toz üretimi gerçekleştirildi. Üretim parametrelerinin tozların mikroyapı ve soğuma hızlarına etkileri incelendi. DENEYSEL ÇALİŞMALAR Bu çalışmada kullanılan su soğutmalı döner disk atomizasyon ünitesi Karadeniz Teknik Üniversitesi Malzeme Bilimleri Laboratuvarında tasarlanarak imal edilmiştir. Atomizasyon ünitesi prensip olarak sıvı metali su ile soğutulmuş kanatçıktı döner disk üzerine dar bir nozuldan serbest düşme ile dökerek atomize etme esasına dayanır. Geliştirilen bu ünite metal ergitmenin yapıldığı fırın ve pota, atomizasyon odası ve toz toplama bölümlerinden oluşmaktadır. Fırın Ni-Cr direnç teli ile ısıtılmakta olup, ± 0,1 C hassasiyede sıcaklığı kontrol edilmektedir. Grafit potanın dip kısmına açılan deliğe takılan seramik nozullar aracılığıyla sıvı metal disk üzerine gönderilmektedir. Atomizasyon ünitesi hakkında daha geniş bilgi başka yerde verilmiştir [17,18]. Diski soğutmada kullanılan suyun sıcaklığı (SSS) 0 C ve 18 C olarak alınmıştır. Elektrolitik bakır (CuD) ve paslanmaz çelikten (PCD) imal edilen diskler 60 mm çapında ve 1 mm et kalınlığında olup, su ile soğutmanın yapılabilmesi için ters kap şeklinde tasarlanmışlardır. Disk kanatçık profilleri eşkenar üçgen, dikdörtgen ve ters üçgen şeklinde olup, kanatçık sayıları 2, 4, 6 olarak seçilmiştir. Yapılan deneylerde disk dönme hızı (DH) d/d arasında alınmıştır. Sıvı metal aşırı ısıtma miktarı (AIM) C arasında alınmıştır (Tliq=638 Ç). Sıvı metal disk üzerine 2, 2,5 ve 3 mm çaplarındaki seramik nozullar ile gönderilmiştir (metal akış debileri sırasıyla 5,8,13 g/s'dir). Atomizasyon diski ile akış nozulu arasındaki mesafe 130 mm olup, sıvı metal disk merkezinden 15 mm uzağa akıtılmıştır. Bu çalışmada hava ortamında deney yapılmıştır. Ancak, sistem soygaz ortamında çalışmaya uygundur. Soygaz ortamında 0 2 oranı düşük hızlı katılaştırılmış toz üretimi yapmak mümkündür. Üretilen tozlardan 1000 \Xm elek altına geçenler değerlendirmeye alınmış olup, metalografık incelemeler için tozlar soğuk sertleşen reçine içine yataklandırılmışlardır. Yataklandırılan toz numuneler gerekli parlatma işlemlerinden sonra 2 ml HF, 3 ml HCl, 5 ml HNO3,190 ml H20'dan oluşan dağlama ayıracı ile dağlanmışlardır. Tozların mikroyapı ve ortalama hücre büyüklükleri universal ışık mikroskobu ve taramalı elektron mikroskobunda (SEM) çekilen mikrofotoğraflar üzerinde yapılmıştır. Hücre büyüklükleri doğrusal kesiştirme yöntemi ile belirlenmiştir. Üretilen tozların X-ışınları analizi Rigaku D/max-3c difraktometresi ile CuKo radyasyonu ile ölçülmüştür. SONUÇLAR ve TARTİŞMA Su soğutmalı döner disk atomizasyonu ile yapraksı, çubuksu ve düzensiz şekilli AA 2014 alaşım tozları üretilmiştir. Nispeten iri taneli tozların yüzeylerinde gözenekler görülmektedir. Toz boyutu küçüldükçe ligamental, damlacık şekilli ve az miktarda görülen küresel tozların oranı artmıştır (Şekil 1). Üretilen AA 2014 alaşım tozlarının eş eksenli hücresel mikroyapıda olduğu ve genellikle boyutları um üzerinde olan tozların soğuma hızı azaldığından hücreseldendritik mikroyapıya sahip oldukları gözlenmiştir. Toz Mühendis ve Makina - Cilt: 44 Sayı:

3 makale tane boyutu arttıkça hücre boyutu da artmaktadır. Toz taneciğinin şeklinin de soğuma hızını etkilemesi beklenir. Örneğin yüzey/kütle oranı daha düşük olan küresel şekilli tozlar daha yavaş soğur. Bu çalışmada karşılaştırma yapmak için genellikle çubuksu veya ligamental tozlar seçilmiştir. Soğuma hızının hesaplanmasında Jones [7] tarafından geliştirilen aşağıdaki eşidik kullanılmıştır: (1) Burada, X: hücre boyutu (um), E: soğuma hızı (K/s), A ve n: alaşım türüne bağlı sabit katsayılardır. Bu çalışmada AA 2014 alaşımı için A ve n katsayıları sırasıyla 45 ve 0,25 olarak alınmıştır. Tozların soğuma hızlarının hesaplanmasında ortalama hücre boyutu esas alınmıştır. Şekil I. Üretilen Farklı Boyuttaki AA 2014 Alaşımı Tozlarının SEM Görüntüleri. a) -500/355 (ini, b)-250/l80nm, c)-180/125 (un, d)-45nm. 46 Mühendis ve Makina - Çili: 44 Sayı: 517

4 makale Disk soğutma suyu sıcaklığının (SSS) tozların iç yapısına etkisi Tablo 1, Şekil 2 ve Şekil 3'te verilmiştir. Tablo 1 'den görülebileceği gibi 0 C sıcaklığında soğutma suyu ve bakır disk (CuD) kullanılarak üretilen 25 um boyutundaki tozun soğuma hızı 1,01x106 K/s olurken, 220 um toz boyutu için 3,7x10 3 K/s olarak hesaplanmıştır. Aynı disk malzemesi için soğutma suyu sıcaklığının 18 C alınmasıyla soğuma hızında azalma gözlenmiştir. Buna göre, 25 um toz boyutu için soğuma hızı 9,02x10 5 K/s olurken, 220 um toz boyutu için 2,8x10' K/s olarak hesaplanmıştır. Soğutma suyu sıcaklığının azalmasıyla özellikle küçük boyutlu tozların soğuma hızları arasındaki farkın arttığı gözlenmiştir. artmaktadır. Aşırı ısıtmanın artmasıyla özellikle 100 um alandaki tozların soğuma hızları azalmıştır. Disk hızının d/d'dan d/d'ya çıkarılmasıyla ortalama hücre boyutu ve soğuma hızının değişimi Tablo 3, Şekil 6 ve Şekil 7'de gösterilmiştir. Disk hızının artması atomize olan tozun hava ile sürtünme hızını artıracağından, taşınım mekanizmasıyla soğuma hızının artması beklenir. Gerçekten de, disk dönme hızı arttıkça, özellikle büyük boyutlu tozlarda hücre boyutu farkı artmaktadır. Küçük boyutlu tozlar disk üzerinde iletim mekanizmasıyla ısılarını kaybettiklerinden, nispeten büyük boyutlu tozlarda hava ile sürtünme hızının etkisiyle soğuma daha belirgin bir şekilde artmaktadır. Tablo 1. AA 2014 Alaşım Tozlarında Soğuma Hızının Toz Boyum ve Disk Soğutma Suyu Sıcaklığıyla Değişimi. (Disk malzemesi (DM): bakır, disk hızı (DH): did. aşırı ısıtma miktarı (AIM): 142 C) SSS ( C) 18 0 Toz boyutu (um) X (um) E( K/S) X (um) e( K/s) 25 1,46 9,02x10 J 1,42 1,01x10' 45 2,17 1,8x10' 1,64 5,6x ,14 4,2x10" 2,79 6,7x10" 77 3,64 2,3x10" 2,92 5,6x10" 106 4,44 1,01x10" 3,75 2,01x10" 146 5,16 5,8x10' 4,02 1,6x10" 160 5,24 5,4xlO J 5,19 5,6xlO J 220 6,15 2,8xl0 J 5,74 3,7x10 J Aşırı ısıtma miktarının ortalama hücre boyutuna ve soğuma hızına etkisi Tablo 2, Şekil 4 ve Şekil 5'te verilmiştir. Aşırı ısıtma miktarının 112 "C'den 172 C'ye çıkarılmasıyla sıvı metalin viskozitesi ve yüzey gerilimi azalırken, buna karşılık soğuma hızı azalmakta ve muhtemelen tozların yüzeylerindeki oksit miktarı da Disk malzemesinin ortalama hücre boyutuna ve soğuma hızına etkisi Tablo 4'de ve Şekil 8'de verilmiştir. Özellikle düşük toz boyutlannda bakır diskin soğutma etkisinin daha yüksek olduğu gözlenmiştir. Bakır diskin paslanmaz çelik diske göre ısıl iletkenliği daha yüksek olduğu için bu beklenen bir sonuçtur. Tablo 2. AA 2014 Alaşım Tozlarında Soğuma Hızının Toz Boyutu ve Aşırı İsıtma Miktarıyla Değişimi. DM: Paslanmaz Çelik, DH: d/d. SSS: 18 "C Atomizasyon Sıcakhğı,( C) Toz boyutu (um) X(um) e( K/s) X(um) e( K/s) 45 3,57 4,6x10" 2,34 1,4x10* 70 3,48 2,8x10" 3,07 4,6x10" 90 4,35 1,2x10" 3,18 4,01x10" 105 4,91 7,01xl0 ä 4,37 1,2x10" 146 5,95 3,3xl0 J 4,83 7,5x ,72 2.0U10 3 5,24 5,4xl ,97 1,7x10 3 5,83 3,5xl0 3 Tablo 3. AA 2014 Alaşım Tozlarında Soğuma Hızının Toz Boyutu ve Disk Dönme Hızıyla Değişimi. DM: PC, SSS: 18 T. AIM: 142 "C. Mühendis ve Makina - Cilt; 44 Sayı:

5 makale Şekil 2. Soğutma Suyu Sıcaklığının Üretilen AA 2014 Alaşımına a) 220 um, b) 25 um, SSS: 0 C, c) 220 jım, Ait Tozların iç Yapısına Etkisi.. DM: CııD. d) 25 jım, SSS: 18"C Üretilen AA 2014 alaşım tozlarının bileşiminde bulunan fazların analizi X-ışmı kırınımı (XRD) yöntemiyle yapıldı. Şekil 9'da görüldüğü gibi, 250 um alü tozların bileşimi a (Al) fazından oluşmaktadır. Hızlı katılaştırma nedeniyle iç yapıda 8 (CuAh) fazı gözlenmemiştir. 450 C'de 5 saat tavlamadan sonra tozlarda 9 fazı ile birlikte Cu+Al fazı da oluşmuştur. Bu durum tozların soğuma hızında iç yapıda oluşan Cu'ca zengin dispersoidlerin sonradan uygulanan tavlama sırasında CuıAl oluşturması ile açıklanabilir. 48 Mühendis ve Makina - Cilt: 44 Sayı: 517

6 makale Şekil 3. AA 2014 Alaşımı Tozlarında Disk Soğutma Suyu Sıcaklığına Bağlı Olarak Ortalama Hücre Boyutu ve Soğuma Hızının Değişimi Şekil 4, AA 2014 Alaşım Tozlarında Aşırı Isıtma Miktarının iç Yapıya Etkisi. a)aim:!72"c, b)aim: I12 C,SSS: I8 C. Şekil S. AA 20i4 Alaşım Tozlarında Aşın Isıtma Miktarına Bağlı Olarak Ortalama Hücre Boyutu ve Soğuma Hızının Değişimi, SSS: 18 "C Mühendis ve Makina - Cilt: 44 Sayı:

7 makale eaz7 6. Disk Dönme Hızının AA 2014 Alaşımına Ait Tozların Mikroyapılarına Etkisi, (a) DH: d/d, (b) DH: did, AIM: 142 C Toz boyutu, um Toz boyutu, um Şekil 7. AA 2014 Alaşım Tozlarında Disk Dönme Hızına Bağlı Olarak Ortalama Hücre Boyutu ve Soğuma Hızının Değişimi, AIM: 142 "C. Tablo 4. AA 2014 Alaşım Tozlarında Soğuma Hızının Toz Boyutu ve Disk Malzemesiyle Değişimi. DH: d/d, AIM: 142 C. SS: 18 C Disk malzemesi Toz boyutu (Hm) PÇ X(^lm) E( K/s) 1,78 4,08x10' 3,25 3,7x10" 3,33 3,3x10" 4,44 1,1x10" 4,55 9,6x10'. 5,59 4,2x10 3 6,42 2,4x10' Cu A-(uın) e( K/s) 1,46 9,02x10' 2,17 1,8x10' 3,14 4,2x10" 3,64 2,3xi0* 4,46 1,04x 10 J 5,24 5,4x10' 5,72 3,3x10' 50 Mühendis ve Makina - Git: 44 Sayı: 517

8 makale Şekil 8. AA 2014 Alaşım Tozlarında Disk Malzemesine Bağlı Olarak Ortalama Hücre Boyutu ve Soğuma Hızının Değişimi. Şekil 9. AA 20i4 Alaşım Tozlarının XRD Diyagramı, (a) ısıl işlem görmemiş, (b) 450 "C'de 5 saat tavlanmış. SONUÇLAR Bu çalışmada tasarlanarak imal edilen su soğutmalı döner disk atomizasyon ünitesiyle hızlı kaülaştırılmış AA 2014 alaşım tozlan üretildi. Disk soğutma suyu sıcaklığı, disk malzemesi, sıvı metal aşırı ısıtma miktarı ve disk hızının üretilen tozların mikroyapı ve soğuma hızlarına etkileri incelendi. Bulunan sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenebilir: 1, Bu çalışmada tasarlanarak imal edilen su soğutmalı döner disk atomizasyon ünitesiyle hızlı katılaşürılmış AA 2014 alaşım tozu üretimi yapılabilir. Mühendis ve Makina - Cilt: 44 Sayı:

9 makale 2. Üretilen AA 2014 alaşım tozlarının mikroyapıları hücresel olup, artan toz boyutuyla hücresel/dendritik mikroyapıya dönüşmektedir. Bakır diskte 0 C'deki soğutma suyu kullanılarak üretilen yaklaşık 300 um toz boyutuna kadar, 18 C soğutma suyu iie üretilen tozlarda ise 250 u.m'a kadar hücresel iç yapı oluşmaktadır. 3. Bakır diskle üretilen AA 2014 alaşım tozlarının soğuma hızları 0 C soğutma suyu sıcaklığı için 25 (im toz boyutunda 1,01x106 K/s, 220 um toz boyutunda ise 3,7xl0 3 K/s arasında, 18 C soğutma suyu sıcaklığında aynı toz boyudan için sırasıyla 9,02x10 S K/s ve 2,8x10 3 K/s arasında değişmektedir. Paslanmaz çelik diskle 18 C sıcaklığında soğutma suyu kullanılarak üretilen 25 yım ve 213 (xm toz boyudan için soğuma hızları sırasıyla 4,08xl0 5 K/s ve 2,4x10 3 K/s olarak hesaplanmışnr. 4. Aşırı ısıtma miktarının artmasıyla, özellikle 100 um altı tozların soğuma hızlarında daha, belirgin olmak üzere azalma, disk hızının d/d'dan d/d'ya çıkarılmasıyla da artma görülmüştür. 5. Hızlı katılaştırılmış AA 2014 alaşım tozlarının bileşiminde Ct (Al) fazı vardır. 450 C'de 5 saat tavlamadan sonra tozların iç yapısında 0 fazı ile birlikte CU4AI fazı da oluşmuştur. TEŞEKKÜR Yazarlar bu çalışmayı destekleyen KTÜ Araştırma Fonuna teşekkür ederler. KAYNAKÇA Ray, R., Ultra Rapid Solidification Process, Metals Handbook, 9th ed., Vol.7, Ohio, 1984, Bozdoğan, R., Çiğdem, M-, 7175 Alüminyum Alaşımının Hızlı Katıkştırılması, Metal Dünyası, Sayı 53, Ekim (1997), Grant, N.J., Powder and Particulate Production of Metallic Alloys, Advances in Powder Technology, ASM Materials Science Seminar, Ohio, 1981, Hsu, S.C., Chakravotry, S., Mehrabian, R., Rapid Melting and Solidification of a Surface Layer, Metallurgical Transaction B, Vol. 9B, 1978, Shue, K.Y., Yeh, J.W., Liu,K.S., Centrifugal Atomization/ Substrate Quenching of Rapidly Solidified Particles, The International Journal of Powder Metallurgy, Vol. 31, No: 2, (1995), Patterson, R.J., Rotating Disc Atomization, Metals Handbook, 9th ed., Vol.7, Ohio, 1984, Jones, H., Developments in Aluminium Alloys by Solidification at Higher Cooling Rates, Aluminium, Vol. 54, (1978), Abraham, X, The Emerging Market for Rapidly Solidified Materials, International Journal of Powder Metallurgy, Vol. 27, No: 2, (1991), Rabin, B.H., Wright, R.N., FHnn, J.E., TEM Observations on the Microstructure of an Atomized High-Purity Aluminium Powder, Journal of Materials Science Letters, (1989), Satoh, T., Okimoto, K., Gonda, M., Characteristics of Rapidly Solidified Al-Based Prealloy Powders Produced by Centrifugal Atomization Process, Proceedings of The Thirty-Seventh Japan Congress on Materials Research, Kyoto, March 1994, Suryanarayana, C, Froes, S.F., Krishnamurthy, S., Kim, Y.W., Development of Ligth Alloys by Rapid Solidification Processing, The International Journal of Powder Metallurg)', Vol. 26, No: 2, (1990), Satoh, T., Okimoto, K., Nishida, S-, Material of Rotating Disk İn Centrifugal Atomization Method, Proceedings of 1993, Powder Metallurgy World Congress, Doğan, C, Santas, S., Döner Disk Atomizasyon Yöntemiyle Kurşun Tozu Üretimi, 4. Ulusal Makine Tasarım ve İmalat Kongresi, Eylül 1990, Ankara, Bildiriler Kitabı, 307 -, Shen, N., Chen, L., Zhang, D., Yuan, X., Tang, Y., Rotating Blades Melt Quenching: A Kinetic Analysis, Journal of Materials Processing Tecnology, (1999), Doğan, C, Santas, S., Metal Powder Production by Centrifugal Atomization, The International Journal of Powder Metallurgy, Vol. 3, No. 4, (1994), Angers, R., Tremblay, R., Desrosiers, L., Dube, D., Rotating Disk Coatings For Centrifugal Atomization of Aluminium and Magnesium Alloys, Canadian Metallurgical Quarterly. V 35, No: 3,1996, Öztürk, S-, Arslan, F., "Production of Rapidly Solidified Metal Powders by Water Cooled Rotating Disc Atomisation", Powder Metallurgy, 2001, Vol. 44, No. 2, p Öztürk, S., Arslan, F., "Su Soğutmalı Döner Disk Atomizasyonu Yöntemiyle Metal Tozu Üretiminin İncelenmesi" Uluslararası Katılımlı 2. Toz Metalürji Konferansı, Eylül 1999, ODTÜ, Ankara Bildiriler Kitabı ss Mühendis ve Makina - Cilt: 44 Sayı: 517

10

11 ÇEKMECE NÜKLEER ARAŞTIRMA VE EĞİTİM MERKEZİ ENDÜSTRİYEL UYGULAMA BÖLÜMÜ 2003 TAHRİBATSIZ TEST KURS PROGRAMI SEVİYE-1 KURSLARI: 1. RADYOGRAFİ 2. ULTRASONİK 3. YÜZEY METOTLARI (Magnetik Parçacık ve Sıvı Penetrant) 4. GİRDAP AKIMLARI SEVIYE-2 KURSLARI: 1. RADYOGRAFİ 2. ULTRASONİK 3. YÜZEY METOTLARI (Magnetik Parçacık ve Sıvı Penetrant) 17 Mart-28 Mart Nisan -IS Nisan Nisan -09 Mayıs Mayıs-06 Haziran Eylül - 03 Ekim Ekim - 31 Ekim Kasım - 21 Kasım 2003 AYRINTILI BİLGİ AŞAĞIDAKİ ADRESTEN ALINABİLİR Doç.Dr.Şinasi EKİNCİ Endüstriyel Uygulama Böl.Bşk. ÇNAEM, P.K.l, Atatürk Havalimanı, İSTANBUL Tel: (0-212) /2801 Faks: (0-212) ekincis@cnacm.nukleer.gov.tr 8. OTO/yUTTfC KONTROL SEMİNER VE SERGİSİ Nisan 2003 Tarihinde H, Sabancı Organize Sanayi Bölgesi Müdürlüğü/Adana'da Gerçekleşecek Artık şunu çok iyi biliyoruz ki, günümüzün temel dinamiği işlenmiş bilgidir. Bilim ve teknoloji, dünyadaki ekonomik, toplumsal, siyasal ve kültürel alt - üst oluşların (mutlak olmasa da) odak noktasındadır. Su saptamadan yola çıkan Şubemiz; sanayide çalışan her kademedeki insan gücünün eğitilmesi ve belgelendirilmesi amacıyla, üniversite - oda işbirliğinin güzel bir örneği olarak ÇÜ MACTİMARUM (Makina, Cihaz, Tasarım, İmalat, Araştırma ve Uygulama Merkezi) ile ortaklaşa, geleneksel hale dönüşen Otomatik Kontrol Seminer ve Sergisini 8. kez düzenlemektedir. Seminer ve Sergimiz; otomatik kontrol konusunda çalışan-ve bilgilerini teorik ve uygulamalı olarak tüm teknik elemanlarla paylaşmak isteyen firma, kurum ve kuruluşların katkı ve desteklerine açıktır. Amacımız işlenmiş bilginin, teknolojinin paylaşılmasıdır. İletişim Adresi: WMO Adana Şubesi - Elif D06RUYOL Tel : (322) Fax : Veb : mmo.org.tr/adana adana@mmo.org.tr 1ACTİMARUM Müdürü Prof.Dr. İ.Deniz AKÇALI el : (322) Mail: idakcali@cu.edu.tr Şube Başkanı Ahmet Turan DÖRTDEMİR

12 II. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KONGRESİ Mayıs 2003 Tarihinde ÇÜ Mithat Özsan Amfisi/Adana'da Gerçekleşecek Temel insan haklarının başında yaşama ve çalışma hakkı gelmektedir. Ancak günümüzde yaşama hakkı, sağlıklı yaşama ve sağlıklı çalışma hakkına dönüşmüştür. Dünyada yerleşen bu anlayışa rağmen SSK istatistikleri; iş kazalarında her yıl binlerce insanımızın öldüğünü, bir o kadarının sakat kaldığını yayınlamaktadır. Zamanında alınamayan önlemler yüzünden iş kazaları "geliyorum der" ve gelir. Ülkemizin zaten kıt olan kaynakları da yok olur gider. SSK verilerine göre 1999 yılında; iş kazası oldu, kişi meslek hastalığına yakalandı, yurttaşımız öldü, bir o kadarı sakat kaldı gün toplam işgöremezlik süresi oluştu. Hastanede geçen gün sayısı gün ve 2001 sonu itibariyle kişi sürekli işgöremezlik maaşı alıyor. Sonuç olarak iş sağlığı ve güvenliği, ülkemizin çözüm bekleyen acil sorunlarından biri olmaya devam ediyor. Ülkemizde sorunun tarafları olan devlet, işveren ve işçilerde gerekli bilinç ve sorumluluk gelişmediği için bu kısır döngü her yıl tekrarlanmaktadır. Bir meslek kuruluşu olmanın sorumluluğu ve bilinciyle Odamız Ana yönetmeliği bizlere; "İş güvenliği ve ergonomi konularında teknik ve bilimsel her türlü çalışmalarda bulunmak, gereksinilen ölçüm, test ve kontrolleri yaparak belgelemek, bu konudaki uzmanlık çalışmalarını toplumun yararına sunmak" görevini vermiştir. Bu görev doğrultusunda; Ulusal düzeyde II. İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresini düzenliyoruz. Kongredeki temel amacımız; sorunu her boyutuyla bir kez daha tartıştırıp ortaya çıkan çözümleri ilgili ve yetkililerin bilgisine sunmak, kamuoyu oluşturmaktır. Şube Başkanı Ahmet Turan DÖRTDEMİR İletişim Adresi: TMMOB Makina Mühendisleri Odası Adana Şubesi Adnan Kahveci Buiv. 37/A Seyhan / ADANA TEL: (PBX) FAX: WEB: mmo.org.tr/adana E-Posta: adana@mmo.org.tr

13 tfiiiïiob makina mühendisleri odası ODA DERGİLERİ 2003 YIL! ABONE KOŞULLARI MÜHENDİS VE MAKİNA ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ Makina Mühendisleri Odası'nın kurulduğu 1954 yılından bu yana makina mühendisliği uzmanlık alanına yönelik olarak, özel sayılar dışında, ayda bir yayınlanmaktadır. Endüstri ve işletme Mühendisliği alanlarına yönelik olarak Mayıs 1989'dan bu yana yayınlanmaktadır. (3 ayda bir yayınlanır) (Baskı Adedi: ) (Baskı Adedi: 5.000) Abone olmak için posta çeki veya havale makbuzunun aslının Abone Formu ile bitlikte Merkez adresine gönderilmesini rica ederiz. MMO Genel Merkezi, Sümer Sok., No:36/1-A Demirtepe/ANKARA Tel: (312) Fax: (312) E-posta: ODA DERGİLERİ 2003 YILI ABONE FORMU Adı-Soyadı Meslek işyeri Adı Adres ve Posta Kodu Telefon e-posta Kayıtlı Olduğunuz ODA Oda Sicil No İSTENİLEN DERGİ Dergi Mühendis ve Makina. Endüstri Mühendisliği Tesisat Mühendisliği.. Yıllık Abone Bedeli Tek Dergi Bedelsiz Mühendis ve Makina Endüstri Mühendisliği Tesisat Mühendisliği Ödenen Miktar Ödeme Şekli Gereğini bilgilerinize sunanın. İmza No.lu Posta Çeki hesabına, fotokopisiyle beraber bir dilekçe iş Bankası Yenişehir/ANK. Şb Hs. Banka dekontu ile beraber bir dilekçe

14

15 Tesisat Sektörünün Geleneksel Buluşması teskon Ekim 2003 tarihlerinde İzmir'de gerçekleşecek İki yılda bir tesisat sektörünün İzmir'de buluşmasını sağlayan, sektörün gelenekselleşen kongresi teskon 2003 hazırlık çalışmaları sürdürülmektedir. TMMOB Makina Mühendisleri Odası adına İzmir Şubesi yurütucülüğünde düzenlenecek Kongre, sektör firmalarını ve 1500'ü aşkın mühendis, mimar ve teknik elemanı bir araya getirmeyi hedefliyor. Kongre bu yıl İzmir'in kent alanı içerisindeki en geniş yeşil alanı olan Kültürpark'da gerçekleştirilecek. teskon 2003 hazırlık çalışmaları kapsamında Danışmanlar Kurulu Üyeleri Ankara, istanbul ve izmir'de düzenlenen toplantılarda bir araya geldiler. Konularında uzman 84 mühendis ve akademisyenin görev aldığı Kongre Danışmanlar Kurulu, Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongrelerinin; daha ileri bir çizgiye taşınması, sektördeki yeni gelişmelerin ve eksikliği fark edilen yeni konuların saptanması, teskon 2003'ün ana temasının belirlenmesi amacıyla Kongre Danışmanlar Kurulu Üyelerinin görüşlerini almak üzere Ankara, istanbul ve izmir'de bölgesel toplantılar gerçekleştirildi. Toplantılarda tesisat sektöründeki hızla gelişmeler ile tesisat mühendisliğinin interdisipliner bir nitelik kazanmakta olduğu bu nedenle kongrelere mimarların, inşaat mühendislerinin ve elektrik mühendislerinin katılımının sağlanması gerektiği vurgulandı. Özellikle kongre sürecine kadar uygulama örneklerinin ve sıkıntıların netleşeceği Yangın Yönetmeliği konusunun birlikte tartışılması gerektiği belirtildi, teskon 2003 kapsamında genel konular yanısıra akıllı binalar, sıhhi tesisat ve ege bölgesi için yeni bir enerji kaynağı olan doğal gaz konularında bildirilerin sunulmasının yararlı olacağı, enerji optimizasyonu ana başlığı altında enerji geri kazanımı, yenilenebilir enerji kaynakları, enerjinin verimli kullanımı konularına değinilmesi gerektiği ifade edildi. Kongre Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Zafer İLKEN Tesisat Mühendisliği Kongreleri ile ilgili olarak; "Makina Mühendisleri Odası Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongreleri düzenleyerek tesisat sektörü ile birlikte bir sektör geleneği yaratmıştır. Bir kampus ortamı sağlayan İzmir'in sunduğu avantajları tesisat mühendisliği kongrelerinde yaşamayı gelenekselleşmen teskon'a katılımcı sayıları bu kurumsallaşmanın en önemli göstergesi olmuştur. iki yılda bir düzenlenen teskon organizasyonlarında bugüne kadar 246 adet bildiri sunulmuş ve bu bildirilerin yer aldığı 7 cilt kitap yayın dünyasına kazandırılmıştır. Sektör sorunlarının ele alındığı paneller düzenlenmiş, gelişen teknoloji uygulamaları ve temel bilgilendirmelerle ilgili kurslar açılmıştır. Yine Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongreleri kapsamında düzenlenen sergiye bugüne kadar 312 firma, kurum ve kuruluş katılmıştır, kongrelere mühendis, mimar, teknik eleman katılmış, bin kişi tarafından ziyaret edilmiştir. teskon 2003 kapsamında düzenlenecek kurs ve seminerlerin belirlenmesi konusunda çalışmalar sürdürülmektedir. Bugün itibariyle Prof. Dr. Abdurrahman KİLİÇ tarafından Yangın Tesisatı Kursu, Prof. Dr. Ali Çetin GÜRSES tarafından Temel ve Uygulamalı Psikrometri Kursu ve benim hazırlayacağım İsı Enerjisi Depolanması Kursu kesinleşmiştir. Diğer kurs ve seminerlerin belirlenmesi çalışmaları ise sürdüürülmektedir."

16 Kongrede eîe alınmasa planlanan bildiri konulan; Absorbsiyonlu ve Adsorbsîyonlu Soğutma Sistemleri Akıllı Binalar Atık Su Sistemleri Bina Otomasyonu Birleşik Enerji Sistemleri Bölgesel Isıtma Doğal Gaz Tesisatı Doğal Havalandırma Endüstriyel Mutfak ve Çamaşırhane Tesisleri Endüstriyel ve Konutsal Hava Şartlandırması Endüstriyel ve Konutsal Su Şartlandırması Enerji Depotamalı Sistemler Gaz Hatları Tasarımı ve Güvenlik Önlemleri Gaz Yakma Sistemleri Hastanelerde Mekanik Tesisatlar Havalandırma Sistemleri ve Ekipmanları Isı Geri Kazanım Uygulamaları Isı Pompaları Isıl Konfor ve Yapı Elemanları İç Hava Kalitesi Jeotermal Enerji Uygulamaları Kombine Soğutma Sistemleri LPG Tesisatı Sıhhi Tesisat Soğuk Depo Tesisatları Su Üretim Teknolojileri Temiz Odalar Tesisat Mühendisliğinde Meslek içi Eğitim ve Gelişim Tesisatlarda Yeni Teknolojiler ve Uygulamalar Tesisatlarda Deprem Güvenliği Tesisatlarda Enerji Yönetimi ve Otomasyon Tesisatlarda Gürültü ve Titreşim Tesisatlarda Korozyon ve Önlenmesi VAV Sistemleri VRV Sistemleri Yangın Söndürme ve Kontrol Sistemleri Yangın Tesisatı Yapı Fiziği Yapı Teknolojisi ve Standardlar Yapılarda Enerji Verimliliği Yapılarda Isı, Nem ve Ses Yalıtımı Yüksek Binalarda Tesisatlar Yüzme Havuzları ÖNEMLİ TARİHLER 21 Mart 2003 Bildiri özetlerinin gönderilmesi 07 Nisan 2003 Bildiri özetlerinin değerlendirilmesi ve yazarlarına sonucun bildirilmesi 07 Ağustos 2003 Bildirilerin gönderilmesi 07 Eylül 2003 Bildirilerin değerlendirilmesi ve yazarlarına sonucun bildirilmesi teskon 2003 sergisi Kongre kapsamında düzenlenecek Sergide; ısıtma, soğutma, klima, havalandırma, yalıtım, pompa, sıhhi tesisat, doğal gaz ve su arıtma teknolojileri konusundaki tüm çözüm önerilerini, uygulamaları içerecek son teknolojik gelişmeleri görebileceksiniz. Kongre ile ilgili ayrıntılı bilgi için; teskon&mmo. orq.tr Tel : Faks : S0

17

18

19

20

21

22

23