q a r T u l i a n b a n i s a k i T x a v i w i g n i

Transkript

1 q a r T u l i a n b a n i da s a k i T x a v i w i g n i qartul Turquli leqsikoniturt iakob gogebasvilis deda enis mixedvit Seadgina l i a C l a i Z e m wigni mxatrulad gaaforma qetevan ClaiZem 1

2 qartuli anbani a b g d e v z T i k l m n o P J r s t u f Q R y S C c Z w W x j h 2

3 a i ia. Ai ia. A a İ i Menekşe. İşte menekşe. a AAAAA iaaaaaa 3

4 T T i T i. ati TiTi. Ai ati TiTi. TaTi T t P a r m a k. On parmak. İşte on parmak. TAAAAAA 4

5 s s a a T i. ati saatia. Asi saati. is saati. S s S a a t. Saat on (dur). Yüz saat. O saat. saaaaaa 5

6 x T x a. Ai Txa. ati Txa. Ai asi Txa. is Txaa. H h K e ç i. İşte keçi. On keçi. İşte yüz keçi. O keçidir. xaaaaaa 6

7 o Toxi. otxi Toxi. Ai ati Toxi. otaxi. otxi otaxi. O o Çapa. Dört çapa. İşte on çapa. Oda. Dört oda. oaaaaaa 7

8 e xe. Ai otxi xe. Es xea. Es iaa. Es asi xea. saxe. E e Ağaç. İşte dört ağaç. Bu ağaçtır. Bu menekşedir. Bu yüz ağaçtır. Yüz. eaaaaaaa 8

9 u uto. TuTa. xuti uto. Ai ati TuTis xe. Es TaTiaa. U u Ütü Dut. Beş ütü. İşte on dut ağacı. Bu Tatia dır. uaaaaaaaaa 9

10 Z Zua. ZiZa. size. is sosos sizea. dz At (kuyruğu) kılı. Dadı. Damat. O Soso nun damadıdır. ZAAAAAA 10

11 m mama. Zma. sami muxa. TuTis xe. Es muxis xea. M m Baba. Kardeş. Üç meşe. Dut ağacı. Bu meşe ağacıdır. maaaaaa 11

12 S SeSa. SiSi. musa. Sio SoTas Zmaa. Ş ş Odun Korku. İşçi. Şio Şota nın kardeşidir. SAAAAAA 12

13 k K k soko. Ku. Koka. Toki. xuti komsi. sami koka. Ai mixaki. Es maikos mamaa. Mantar. Kaplumbağa. Güğüm. İp. Beş ayva. Üç güğüm. İşte karanfil. Bu Maiko nun babasıdır. kaaaaaaaa 13

14 v ixvi. Tavi. Savi. xevi. Ai Savi TuTa. V v Ördek. Baş. Siyah (kara). Dere. İşte kara (siyah) dut. vaaaaaaa 14

15 f ofofi. Fexi. Zafi. Fafa. Es Zafi sofosia. P p Hüthüt. Ayak. İplik. Lapa. Bu iplik Sopo nundur. faaaaaaa 15

16 n navi. akvani. Tone. Nemsi. nusi. Ai nusis xe. Es nanas navia. N n Kayık Beşik. Tandır. İğne. Badem. İşte badem ağacı. Bu Nana nın kayığıdır. naaaaaa 16

17 z Tevzi. Kovzi. zeti. Mze. zaza navsi zis. Tamazi mzeze zis. otaxi mziania. Z z Balık. Kaşık. Yağ. Güneş. Zaza kayıkta oturuyor. Tamaz güneşte oturuyor. Oda güneşlidir. zaaaaaa 17

18 r rko. zari. uremi. xari. venaxi. Zroxa. Ai ori kruxi. TeTri kruxi. otxi uremi. R r Palamut. Zil. Kağnı. Öküz. Üzümbağı. İnek. İşte iki kuluçka. Beyaz kuluçka. Dört kağnı. raaaaaaa 18

19 C kameci. CoCori. kameci Savia. Es kameci Cemi Zmisaa. is CoCori Cvenia. Ç ç Manda. Sıpa. Manda siyahtır. Bu manda kasdeşimindir. O sıpa bizimdir. CAAAAAA 19

20 d deda. Da. Deida. Didi. Mamida. Deda midis. D d Anne. Kızkardeş. Teyze. Büyük. Hala. Anne gidiyor. daaaaaa 20

21 R Rame. dre. saramo. Adamians RamiT szinavs, drisit RviZavs. Ğ ğ Gece. Gün. Akşam. İnsan gece uyur; gündüz uyanıktır. RAAAAAA 21

22 l kurdreli. Lomi. Tovli. Lomi nadiria. Tovli TeTria. Tovli zamtarsi Modis. L l Tavşan. Aslan. Kar. Aslan canavardır. Kar beyazdır. Kar kışın yağar. laaaaaa 22

23 q qatami. Karaqi. qaraldi. Qori. qatams Qoris esinia. Qari. K k Tavuk. Tereyağı. Kağıt. Aladoğan. Tavuk aladoğandan korkar. Rüzgar. qaaaaaa 23

24 g gogo. Namgali. Cangali. Guguli. Gogom Qolga gasala. G g Kız. Orak. Çatal. Guguk. Kız şemsiyesini açtı. gaaaaaa 24

25 b bude. Bulbuli. Bade. Lobio. Oboba qsels Abams. B b Yuva. Bülbül. Ağ. Fasulye. Örümcek ağ örüyor. baaaaaa 25

26 p pepela. Puri. Papa. Aprili. Povna. Aprili da maisi Gazafxulis Tveebia. P p Kelebek. Ekmek. Dede. Nisan. Bulmak. Nisan ve mayıs ilkbahar aylarıdır. paaaaaa 26

27 y yayaco. Mayvali. Yinuli. yayaco yvavilia. Papam Txa iyida. Ai mayvlis bucqi. K k Gelincik. Böğürtlen. Buz. Gelincik çiçektir. Dede keçi aldı. İşte böğürtlen çalısı. yaaaaaa 27

28 c kvercxi. cecxli. ca. civi. Yinuli civia. zarmacisatvis yoveli dre uqmea. ts Yumurta. Ateş. Gök. Soğuk. Buz soğuktur. Tembele her gün bayramdır. caaaaaa 28

29 t kata. toti. xis toti. Es tatos Batkania. T t Kedi. Dal. Ağaç dalı. Bu Tato nun kuzusudur. taaaaaa 29

30 w wiwila. wyali. wabli. wero. wiwaka. wyali dalie! wiwaka mwarea. wero wyalsi dgas. ts Civciv. Su. Kestane. Turna. Biber. Su iç! Biber acıdır. Turna suda duruyor. waaaaaa 30

31 W WianWvela. WriWina. kawkawi. sawmeli. WianWvela Sromobs. Tç Karınca. Kızböceği. Saksağan. Yemek. Karınca çalışıyor. WAAAAAA 31

32 j jami. joxi. jori. jogi. Es jabas joxia. C c Çanak. Sopa. Katır. Sürü. Bu Caba nın sopasıdır. jaaaaaa 32

33 J vaji. (biwi) mjave. Mawoni mjavea. tyemali mjave xilia. J j Oğlan. Ekşi. Yoğurt ekşidir. Erik ekşi meyvadır. JAAAAAA 33

34 h rehani. haeri. Cems sofelsi Kargi haeria. H h Reyhan. Hava. Köyümde hava güzel. haaaaaa 34

35 sakitxavi wigni 35

36 es lamazi Senoba Cveni skolaa. Cemi klasi Meore sartulzea. igi didi da nateli otaxia. sami didi fanjara aqvs. Kari marali da fartoa. klassi merxebi, maswavleblis magida da erti skamia. Bu güzel bina okulumuzdur. Sınıfım ikinci kattadır. O büyük ve aydınlık odadır. Üç büyük penceresi var. Kapısı yüksek ve geniş. Sınıfta sıralar, öğretmen masası ve bir sandalye var. Tvla: erti, ori, sami, otxi, xuti, eqvsi, Svidi, rva, cxra, ati, TerTmeti, Tormeti, cameti, ToTxmeti, Txutmeti, Teqvsmeti, Cvidmeti, Tvrameti, cxrameti, oci Saymak Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz, on, on bir, on iki, on üç, on dört, on beş, on altı, on yedi, on sekiz, on dokuz, iyrmi 36

37 - me didi da lamazi burti maqvs. Ninos patara burti aqvs. Sen gaqvs burti? - Cven didi bari gvaqvs. - Tqven gaqvt vaslis bari? - Ara, Cven vaslis bari Ara gvaqvs. - mat aqvt vaslis bari? - Ara, arc mat aqvt. mat Kargi venaxi aqvt. - Benim büyük ve güzel topum var. Nino nun küçük topu var. Senin topun var mı? - Bizim büyük bahçemiz var. - Sizin elma bahçeniz var mı? - Hayır, bizim elma bahçemiz yok. - Onların elma bahçesi var mı? - Hayır, onların da yok. Onların çok güzel yüzüm bağı var. Didi patara marali dabali farto viwro büyük küçük yüksek alçak geniş dar Maqvs Gvaqvs Aqvs Myavs Gyavs benim var - senin (cansız) onun benim var- senin hyavt (canlı) - onun Gvaqvs bizim gaqvt var sizin (cansız) onların aqvt Gyavs bizim gyavt var - sizin hyavt (canlı) - onların 37

38 Ninos ori Zma hyavs. Me da myavs. Sen gyavs Da? Cven patara ZaRli Gvyavs. Tqven ZaRli Ara gyavt. imat kata hyavt. Nino nun iki kardeşi var. Benim kızkardeşim var. Senin kızkardeşin var mı? Bizim küçük köpeğimiz var. Sizin köpeğiniz yok. Onlaarın kedisi var. ratom? - adamians ori yuri da erti piri aqvs. ratom? - imitom, rom bevri isminos da cota ilaparakos. - adamians ori Tvali da erti piri aqvs. ratom? - imitom, rom bevri dainaxos da cota Tqvas. - adamians ori xeli da erti piri aqvs. ratom? - imitom, rom bevri imusaos da cota Wamos. Niçin? - İnsnın iki kulağı ve bir ağzı var. Niçin? - Onun için ki, çok dinlesin da az söylesin. - İnsanın iki gözü ve bir ağzı var. Niçin? - Onun için ki çok görsün da az söylesin. - İnsanın iki eli ve bir ağzı var. Niçin? - Onun için ki çok çalışsın da az yesin. 38

39 Cemi dedofala Zalian Lamazia. Giorgis feradi Fanqrebi aqvs. datas Patara finia hyavs. Cems Das pawawina knuti hyavs. - datas finias ra hqvia? - yursa. Benim bebeğim çok güzel. Giorgi nin renkli kurşun-kalemleri var. Data nın küçük köpeği var. Kızkardeşimin minicik kedi yavrusu var. - Data nın küçük köpeğine ne derler? - Kurşa. saubari - gamarjoba! - Gagimarjos! - ra gqvia? - Tamari mqvia. - ra gvari xar? - jafarize var. Tvla: ocdaerti, ocdaori, ocda sami ocdaati, ocda TerTmeti, ocdatormeti, ocda cameti ormoci Konuşma - Merhaba! - Merhaba! - Adın ne? - Adım Tamar. - Soyadın ne? - Caparidze yim. Saymak iyrmi bir, iyrmi iki, iyrmi üç otuz, otuz bir, otuz iki, otuz üç kırk 39

40 zooparksi mivdivar dres SabaTia, skolasi ar mivdivar. Me da babua zooparksi wavalt. iq bevri cxoveli da frinvelia. Cveni zooparkis spilo gusin ori wlis gaxda. sacuqari unda wavuro. Netav, ra uyvars? im kviras maimuns banani wavure. rogor gauxarda?! Hayvanat Bahçesine Gidiyorum Bugün Cumartesi, okula gitmiyorum. Ben ve dedem hayvanat bahçesine gideceğiz. Orada birçok hayvan ve kuş var. Hayvanat bahçemizin fili dün iki yaşını bitirdi. Hediyeyi götürmeliyim. Neyi sever acaba. Geçen Pazar maymuna muz götürdüm, nasıl sevindi?! dres bugün; xval yarın; zeg öbür gün; gusin dün; gusinwin önceki gün. kviris dreebi: orsabati, samsabati, otxsabati, xutsabati, paraskevi, SabaTi, kvira. Hsftanın günleri: Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma, Cumartesi, Pazar. 40

41 saubari - dres ra drea? - dres kviraa. - sadme midixar? - Me da deda TeatrSi mivdivart. - me da Cemi Zma xval wavalt rustavelis TeatrSi. Konuşma - Bugün hangi gün? - Bugün Pazar. - Bir yere gidiyor musun? - Ben ve annem tiyatroya gidiyoruz. - Ben ve kardeşim yarın Rustaveli Tiatrosuna gideceğiz. Adamians ori xeli aqvs. TiTo xelze xut-xuti TiTi aqvs. ai, TiTebis saxelebi: ceri, sacvenebeli TiTi, Sua TiTi, usaxelo TiTi, neki. Tvla ormocdaerti, ormocdaori, ormocdasami, ormocdaotxi, ormocdaxuti, ormocdaeqvsi, ormocdasvidi, ormocdarva, ormocdacxra, ormocdaati İnasanın iki eli var. Her bir elin beşer parmağı var. İşte parmakların isimleri: Baş parmak, İşaret parmağı, Orta parmak, Adsız parmak, Serçe parmak. Saymak Kırk bir, kırk iki, Kırk üç, kırk dört, Kırk beş, kırk altı, Kırk yedi, kırk sekiz, kırk dokuz, elli 41

42 cerma Tqva: vwamoto, sacvenebelma TiTma hkitxa: ra vwamoto? Sua TiTma upasuxa: rac RmerTma Mogvceso. - rom ar mogvceso? - ikitxa usaxelo TiTma. - moviparoto, - Tqva nekma. Amitomac dasaja RmerTma Da daamokla. Baş parmak yiyelim, - dedi. İşaret parmağı sordu: - neyi yiyelim? Orta parmak, - Tanrı ne verirse, - diye cevap verdi. Ya vermezse? sordu Adsız parmak. - Çalalım, - dedi Serçe parmak. Bundan dolay Tanrı onu cezalandırıp kısalttı Wame! ye! Wamos! yesin! nu Wam! yeme! Nu Wams! yemesin! vwamot! yiyelim! WameT! yiyiniz! Wamon! yesinler! Nu vwamt! yemeyelim! Nu WamT! yemeyin! Nu Wamen! yemesinler! 42

43 saubari: - nana, aba, mitxari, adamianis sxeuli ra da ra nawilebisgan Sedgeba? - adamianis sxeuli sami nawilisgan Sedgeba: Tavi, tani da kidurebi, Anu xel-fexi. - Tavze ra aris? - Tavzea saxe, Tma, yurebi. - saxeze? - saxeze: Subli, warbebi, cxviri, Tvalebi, wamwamebi, loyebi, tucebi, nikapi. - pirsi ra aris?! - Kbilebi, ena, RrZilebi, sasa. Konuşma: - Nana, söyle bakalım, insan vücudu hangi kısımlardan oluşur? - İnsan vücudu üç kısımdan oluşur: baş, gövde, kollar ve bacaklar. - Başta neler var? - Başta yüz, saç, kulaklar var. - Yüzde? (neler var?) - Yüzde alın, kaşlar,burun, gözler, kirpikler, yanaklar, dudaklar, çene (var). - Ağızda neler var? - Dişler, dil, dişeti, damağ. x a l x u r i l e q s i mze dedaa Cemi, mtvare mama Cemi, mocimcime varskvlavebi, da da Zmaa Cemi. H a l k Ş i i r i Güneş annemdir, Ay babamdır, Işıltılı yıldızlar Kızkardeşim ve erkekkardeşimdir. 43

44 C e m i o T a x i Cemi otaxi pataraa, magram nateli da suftaa. Mas erti didi fanjara aqvs. otaxs TeTri Weri, cisferi kedlebi Da yviteli iataki aqvs. otaxsi dgas saweri magida, wignebis karada, sawoli, ori savarzeli da ramdenime skami. Kedelze zetis sarebavit daxatuli zrvis peizaji kidia. Werze patara WaRi mikidia, magram isviatad vanteb. Magidis lamfa mintia da imis sinatleze vkitxulob da vwer. O d a m Odam küçük ama aydınlık ve temiz. Onun bir büyük penceresi var. Odanın beyaz tavanı, gök mavisi duvarları ve sarı döşemesi var. Odada yazı masası, kitap dolabı, yatak, iki koltuk ve birkaç sandalye var. Duvarda yağlıboya ile yapılmış deniz manzaralı tablo var. Tavanda küçük avizem asılmıştır, ama seyrek yakarım. Masa lambasını yakarım ve onun ışığnda okuyup yazarım. otax-si odada kedel-ze duvarda Wer-ze tavanda Me Tbilis-Si vcxovrob. Sen ankarasi cxovrob. Ben Tbilisi de oturuyorum. Sen Ankara da oturuyorsun. 44

45 r o m e l i s a a T i a? Saat Kaç? Pirveli saatia Ori saatia samis naxevaria Oris TxuTmeti wutia sams aklia ati wuti Esvsis oci wutia Eqvss aklia oci wuti Svidis naxevaria rvis ati wutia 45

46 T v l a: ormocdaati, ormocdatertmeti,ormocda- Tormeti samoci,samocdaerti, samocdaori, samocdasami samocdaati, samocda- ToTxmeti,samocdaTxuTmeti otxmoci, otxmocdaerti, otxmocdaori otxmocdaati, otxmocdatertmeti,otxmocda- Tormeti asi, aserti, asori asati, astertmeti asoci orasi atasi milioni Saymak: elli, elli bir, elli iki altmış, altmış bir, altmış iki, altmış üç yetmiş, yetmiş bir, yetmiş iki seksen, seksen bir, seksen iki doksan, doksan bir, doksan iki yüz, yüz bir, yüz iki yüz on, yüz on bir, yüz yirmi, iki yüz bin milyon. 46

47 xval pirveli seqtemberia sazafxulo ardadegebi damtavrda. xval pirveli seqtemberia. patara nana skolasi wava. igi mesame klassia. Nanas Zalian uyvars skola, maswavlebeli da Tavisi amxanagebi. Nana kargi moswavlea. Dedam nanas mesame klasis wignebi uyida. Nanam masinve gadasala wigni Da kitxva daiwyo. igi Zalian Kargad kitxulobda. Yarın Eylül ün Biridir Yaz tatilleri bitti. Yarın Eylül ün biri. Küçük Nana okula gidecek. O üçüncü sınıftadır. Nana okulu, öğretmeni ve arkadaşlarını çok sever. Annesi Nana ya üçüncü sınıfın kitaplarını satın aldı. Nana hemen kitabı açıp okumağa başladı. Nana çok güzel okuyordu. Me vkitxulob Sen kitxulob is kitxulobs o okuyor ben okuyorum sen okuyorsun Cven vkitxulobt biz okuyoruz Tqven kitxulobt siz okuyorsunuz isini kitxuloben onlar okuyorlar Me vkitxulobdi Sen kitxulobdi is kitxulobda ben okuyordum sen okuyordun o okuyordu Cven vkitxulobdit biz okuyorduk Tqven kitxulobdit siz okuyordunuz isini kitxulobdnen onlar okuyordular 47

48 s a u z m e TeTri xelsaxoci aifaret gulze! Cangalic gaqvt, kovzic Axla isauzmet! wynarad, wynarad Wame! Nu saubrob, Tiko! sauzmis dros yvela Cumad unda iyos! Me wavikitxav Sen waikitxav is waikitxavs o okuyacak Me wavikitxe Sen waikitxe mat waikitxes o okudu ben okuyacağım sen okuyacaksın ben okudum sen okudun Kahvaltı Beyaz peçete ile Göğüsünüzü örtünüz! Çatalınız da var, kaşığınız da Şimdi kahvaltı yapınız! Uslu uslu ye! Konuşma, Tiko! Kahvaltıda herkes Sessiz olmalı! Cven wavikitxavt biz okuyacağız Tqven waikitxavt siz okuyacaksınız isini waikitxaven onlar okuyacaklar Cven wavikitxet biz okuduk Tqven waikitxet siz okudunuz mat waikitxes onlar okudular 48

49 s a u b a r i - cicino, Sen romel saatze sauzmob? - rva saatze vsauzmob. - romel saatze sadilob? - Or saatze vsadilob. - vaxsami romel saatze gaqvt? - vaxsami rva saatze gvaqvs, magram sadilsa da vaxsams Soris samxaria. Konuşma - Tsitsino, sen saat kaçta kahvaltı yaparsın? - Saat sekizde kahvaltı yaparım. - Saat kaçta öğle yemeğini yersin? - Saat ikide öğle yemeğimi yerim. - Akşam yemeğiniz saat kaçta? - Akşam yemeğimizi saat sekizde yeriz, ama öğle ve akşam yemekleri arasında samhari var. sauzmobs samxrobs kahvaltı yapıyor;? sadilobs vaxsmobs?? erti pirveli; ori me-or-e; sami me-sa-me: biz ilk iki ikinci üç üçüncü ati me-at-e; TerTmeti me-tertmet-e; oci meoce: on onuncu on bir on birinci yirmi yirminci ocdaori ocdameore; ocdaati ocdameate; yirmi iki yirmi ikinci otuz otuzuncu 49

50 Sinauri frinvelebi: qatami, bati, ixvi, indauri ra hqvia? qatmis Svils w i w i l a hqvia, batisa da ixvis Svils W u W u l i, indaurisas W u k i. B a t i Bati wyalsi dacuravda. Tan Tavis Tavs elapar- Akeboda: - ra sakvirveli Frinveli var! miwazec Davdivar, haersic vfren Da wyalsic vcuravo. Gaigona werom da utxra: - sawyalo, arc siaruli givarga, arc frena ici xeiriani da arc curva. Ar gercia, erti rame gcodnoda da kargad, vidre bevri da cudado? Kaz Kaz suda yüzerek kendi kendine konuşuyordu: - Ne şaşılacak bir kuşum! Yerde de gezerim, havada da uçarım, suda da yüzerim. Turna duyunca dedi: - Zavallı, yürüyüşün de fena, uçuşun da, yüzüşün de. Bir şey bilmen de iyi (bilmen) Çok şey bilmene değmez miyidi? 50

51 Y i y l i y o! Gamofrinda raindi, daizaxa: yiyliyoo! frtebi aafartxuna. Gamoican vin iyo? Ü ü r ü ü! Uçtu şövale (oradan buraya) Seslendi ü ürüü! Kanatları salladı. Bil, kim idi? ormocdaati ormocdameate: elli me e ellinci - nci Asi mease: yüz yüzüncü Y r u b e ri k a c i Glexi gzaze ert berikacs Sexvda. - bizav, sait midixaro? - hkitxa - gagimarjoso, - upasuxa berikacma. - yru xom ar xaro? - qalaqsi viyavi. - msvidobit, kargad brzandebodet. - fqvili gavyide. Sağır İhtiyar Bir köylü yolda bir ihtiyara rastladı. - Amca, nereye gidiyorsun? - diye sordu. - Merhaba, - diye cevap vermiş ihtiyar. - Sağır mısın? - Kentte idim. - Allaha ısmarıadık, hoşça kalınız. - Un sattım. 51

52 Gareuli frinvelebi: arwivi, berura, bu, bulbuli, kakabi, kodala, mercxali, mimino, mtredi, mwyeri, orbi, Ofofi, farsevangi, qori, yaryati, yvavi, Sevardeni, yorani, SoSia, wero, xoxobi... r a h q v i a? yvela frinvelis Svils b a r t y i hqvia. Arwivis, orbis bartys m a r T v e hqvia, yvavisas b a x a l a, mtredis bartys x u n d i hqvia. Andaza: yvavsac Tavis baxala moswonso. Atasözü: Karga bile kendi yavrusunu beğenir. Mivdivar Midixar Midis gidiyorum gidiyorsun gidiyor mivdivart midixart midian gidiyoruz gidiyorsunuz gidiyorlar wavedi gittim waxvedi gittin wavida gitti wavedit gittik waxvedit gittiniz wavidnen gittiler waval gideceğim waxval gideceksin wava gidecek wavalt waxvalt wavlen gideceğiz gideceksiniz gidecekler Nana Sin midis Nino, xval TeatrSi waxval? Nana eve gidiyor. Nino yarın tiyatroya gidecek misin? 52

53 Q o r i Hau, hau, qoro, nu Fren am ezosi dil-dilaso, ver momparav, Ar gagatan Cems Patara wiwilaso! A t m a c a Hau, hau, atmaca, uçma Bu avluda sabah-sabah, Benden çalamazsın, götürtmem Benim küçük civcivimi! Arwivi anu orbi, qori, Sevardeni, mimino da sxva M t a c e b e l i frinvelebia. Gamocana: Aris frinveli Ramisa, Mteria mindvris Tagvisa. (bu) Bilmece: Bir gece kuşu Tarla faresinin düşmanıdır. (baykuş) 53

54 Qurds qudi ewviso ert kacs fuli mohpares. ezeba qurdi, ezeba, magram ver ipova. ert dres soflis moedanze glexebi Sekrebiliyvnen da saubrobdnen. Am dros mamasaxlisma gamoiara da daiyvira: - SexedeT, SexedeT, Qurds qudi ewviso! ertma glexma masinve qudze itaca xeli. Yvela mixvda, rom is iyo qurdi. Amis Semdeg darca andaza: `qurds qudi ewviso.~ Hırsızın Şapkası Yanıyor Bir adamın parasını çaldılar. Hırsızı aradı, ama bulamadı. Bir gün köy meydanında köylüler toplanıp konuşuyorlardı. O sırada muhtar geçip: - Bakın, bakın, hırsızın şapkası yanıyor! - diye bağırdı. Bir köylü hemen şapkasına yapıştı. Herkes anladı ki, hırsız o idi. Bundan sonra bir atasözü kaldı: hırsızın şapkası yanıyor. 54

55 Sinauri cxovelebia: aqlemi, viri anu saxedari, Txa, kameci, kata, cxeni, cxvari, ZaRli, Zroxa, xari, jori. r a h q v i a? aqlemis Svils k o z a k i hqvia, viris anu saxedris Svils C o C o r i hqvia, Txis Svili c i k a n i a, kamecisa - z a q i, katisa - k n u t i, Roris Svili - g o W i a, cxenisa - k v i c i, cxvrisa - b a t k a n i, ZaRlisa - l e k v i, Zroxisa - x b o. t e l e f o n T a n telefonis magidaze arxeinad wevs da szinavs. vis darekvas elodeba Cveni knuti pawawina? T e l e f o n B a ş ı n d a Telefon masasında Rahat rahat yatıp uyuyor. Kimden telefon bekliyor Bizim küçük kedi yavrusu? 55

56 Kvira dila ert ojaxsi D e d a: dres kviraa. Yvelam ertad visauzmot. sasadilo otaxsi SemodiT. M z i a: deda, me sufras gavsli. D e d a: Zalian kargi. Ai TeFSebi, danebi, Canglebi, Cais kovzebi da Cais Wi- Qebi. Magidaze daawye. xelsaxocebi ar dagaviwydes. Marilic dade. Puri daweri. D a T a: sauzmed ra gvaqvs? D e d a: puri, yveli, karaqi, Tafli, muraba, moxarsuli kvercxi. M a m a: Tu SeiZleba, Cai damisxit. M z i a: me yavas davlev. M a m a: dres ar daigvianot, ertad visadilot. D a T a: kargi. Or saatze Sin viqnebi. Bir Ailede Pazar Sabahı A n n e: bugün Pazar. Hepimiz beraber kahvaltı yapalım. Yemek odasına giriniz. M z i a: anne, ben sofrayı hazırlayacağım. A n n e: çok güzel. İşte tabaklar, bıçaklar, çatallar, çay kaşıkları ile çay bardakları. Masaya koy, peçeteleri unutma, ekmeği de kes. D a t a: kahvaltıda neler var? A n n e: ekmek, peynir, tereyağı, bal, reçel, haşlamış yumurta. B a b a: lütfen, çay doldurun bana. M z i a: ben kahve içeyim. B a b a: bugün geç kalmayın. öğle yemeğini beraber yiyelim. D a t a: tamam. Saat ikide evde oldacağım. 56

57 j i u t i T x e b i mdinareze viwro xidi iyo. Am xidze ori jiuti Txa Sexvda ertmanets. Gverdis avla SeuZlebeli iyo. erterts ukan unda daexia da gza daetmo. - ukan daixie! - utxra ertma Txam meores. - ratom unda davixio? Pirveli me amovedi. Sen TviTon daixie! Arc erts ar undoda ukan daxeva. Cxubi mouvidat. Daeja - xnen ertmanets rqebit. jiutma Txebma Tavi verar Seikaves da orive yiramala gadaesva wyalsi. Mdinareze viwro xidi iyo Gverdis avla SeuZlebeli iyo erterts ukan unda daexia da gza daetmo ratom unda davixio? Pirveli me amovedi önce ben çıktım. Sen TviTon daixie sen geri çekil. arcerts ar undoda ukan daxeva Cxubi mouvidat kavgaya giriştiler. Daejaxnen ertmanets rqebit Tavi verar Seikaves kendini tutamadılar. Orive yiramala gadaesva wyalsi dere üstünde dar köprü vardı. yan yana geçmak mümkün değildi. biri geri çekilip yol vermeliydi. niçin geri çekileyim? hiçbiri geri çekilmek istemiyordu. birbirini boynuzladılar. ikisi de altüst olarak suya düştü Amo-svla Gamo-svla Ga-svla Ca-svla çıkmak (aşagıdan buraya) çıkmak (içeriden buraya, dışarıya) çıkmak (dışarıya) inmek 57

58 A e r o d r o m z e Es aerodromia. Patara TviTmfrinavSi mgzavrebi sxdebian. Am TviTfrinavSi sul ati mgzavri eteva. H a v a a l a n ı n d a İşte havaalanı. Küçük uçağa yolcular biniyorlar. Bu uçağa sadece 10 yolcu sığıryor. 58

59 ekipaji ukve kabinasia. Bortgamcilebeli mgzavrebs daabinavebs, TviTfrinavi safren bilikze gadava da gafrindeba. Gezs Telavisaken airebs. Cveni qveynis Sida sahaero gzebze patara TviTfrinavebi - `iak~-ebi dafrinaven. saertasoriso trasebze ki - didi `tu~-ebi da boingebi. Mürettebat artık kabindedir. Hostes yolcuları yerleştirecek, uçak kalkış-iniş pitine geçip uçacak. Telavi ye doğru rota alır. Memleketimizin iç hava yollarında küçük uçaklar Yak -lar uçarlar. Milletlerarası hava yollarında ise büyük Tu ve Boing - ler uçarlar. Ga-frinda Gadmo-frinda uçtu Ca-frinda Gamo-frinda buradan oraya oradan buraya yukarıdan aşağıya içeriden buraya Gada-frinda buradan oraya a-frinda uçtu aşağıdan yukarıya Se-frinda dışardan içeriye 59

60 Gareuli cxovelebia: datvi, vefxi, iremi, kverna, kurdreli, lomi, macvi, mgeli, mela, spilo, tura, Sveli, ciyvi, jiqi, jixvi da sxva mravali. r a h q v i a? Adı ne? datvis Svils b e l i hqvia, vefxvis Svils - b o k v e r i. bokveri hqvia lomis Svilsac. Mglis, melis, turis Svilebs l e k v i hqvia. ityvian xolme: mglis lekvebi, melis lekvebi, turis lekvebio. irmis Svils n u k r i hqvia. nukri hqvia Svlis Svilsac, kurdrlis Svili - b a W - i a a, jixvis Svili - c i k a n i a. datvi, vefxvi, mgeli, mela, tura, lomi, jiqi da sxva m t a c e b e l i cxovelebi anu m x e c e b i arian. 60

61 w e l i w a d i weliwadi pirvel ianvars iwyeba da ocdatertmet dekembers mtavrdeba. ert weliwadsi otxi droa: gazafxuli, zafxuli, Semodgoma da zamtari. Gazafxulze buneba irvizebs, balaxi amodis, xeebi yvavis. Arc Zalian cxela, arc civa. xsirad wvims, qari qris. Lamazi droa. Misi Tveebia: marti, aprili, maisi. zafxulsi Zalian cxela. sicxit Sewuxebuli qalaqelebi mtasi midian. zafxulsi bevri xilia. zafxulis Tveebia: ivnisi, ivlisi, agvisto. Semodgoma mdidari droa. Misi Tveebia: seqtemberi, oqtomberi, noemberi. SemodgomobiT CvenSi mziani, magram grili amindebia. xeebs fotlebi uyvitldeba da scviva. irgvliv yvelaferi yvitelia, oqrosferia. Amitom Semodgomas `oqros Semodgomas~ ezaxian. Dekemberi, ianvari, Tebervali zamtris Tveebia. zamtarsi Zalian civa, yinavs, Tovs. bavsvebs Zalian uyvart Tovli. Gundaoben, cigaoben, Tovlis papas aketeben. pirvel ianvars iwyeba l Ocakta başlar. ocdatertmet dekembers mtavrdeba ert weliwadsi otxi droa gazafxulze buneba irvizebs balaxi amodis, xeebi yvavian arc Zalian cxela, arc Zalian civa xsirad wvims, qari qris sicxit Sewuxebuli qalaqelebi mtasi midian giderler. zafxulsi bevri xilia yazın meyvalar çok. 31 Aralıkta sona erer. bir yılda dört mevsim var. ilkbaharda doğa uyanır. otlar çıkıyor, ağsçlar çiçek açarlar. ne çok sıcak, ne de çok soğuktur. sık sık yağmur yağar, yel eser. sıcaktan bitkin şehirliler dağa 61

62 mdidari droa zengin bir mevsimdir. SemodgomiT CvenSi mziani, magram grili amindebia son bahorda bizim burada hava güneşli, ama serindir. xeebs fotlebi uyvutldeba da scviva ağaçların yaparkları sararıp dökülür. irgvliv yvelaferi yvitelia, oqrosferi etrafta her şey sarı, altın renklidir. civa, yinavs, Tovs soğuktur, hava ayaza çeker, kar yağar. gundaoben, cigaoben, Tovlis papas aketeben kar topu oynarlar, kızak kayarlar, kardan adam yaparlar. x a l x u r i s i m R e r a modi, vnaxo venaxi, ram SeWama venaxi? Mivel, vnaxe venaxi, Txam SeWama venaxi. Modi, vnaxo Txa, ram SeWama Txa? Mivel, vnaxe Txa, mgelma Wama Txa. Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama. Modi, vnaxo mgeli, ram SeWama mgeli? Mivel, vnaxe mgeli, Tofma Wama mgeli. Tofma - mgeli, mgelma - Txa, Txam vanaxi SeWama. Modi, vnaxo Tofi, ram SeWama Tofi? Mivel, vnaxe Tofi, Jangma Wama Tofi. Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama. Modi, vnaxo Jangi, ram SeWama Jangi? Mivel, vnaxe Jangi, miwam Wama Jangi. Miwam - Jangi, Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama. 62

63 Modi, vnaxo ram SeWama? Mivel/mivedi, vnaxe Modi, vnaxot miwa, ram SeWama miwa? Mivel, vnaxe miwa, Tagvma Wama miwa. Tagvma - miwa, miwam - Jangi, Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, Mgelma - Txa, Txam venaxi SeWama. Modi, vnaxot Tagvi, ram SeWama Tagvi? Mivel, vnaxe Tagvi, katam Wama Tagvi. Katam - Tagvi, Tagvma - miwa, Miwam - Jangi, Jangma - Tofi, Tofma - mgeli, mgelma _ Txa, Txam venaxi SeWama. gel, göreyim ne/kim yedi? gittim gördüm 63

64 B a v S v e b i d a S e m o d g o m a xilit, lxinit, zeimit Semodgoma movida. - Semodgoma, gvitxari, MobrZandebi Soridan? ara, Cemo kargebo, Sori mgzavri rodi var. Tqveni venaxebidan, barebidan movdivar. xilit, lxinit, zeimit Semodgomav, gvitxari mobrzandebi Soridan? Sori mgzavri rodi var meyva, şenlik ve törenle sonbahar, söyle bize uzaktan mı geliyorsun? uzaktan gelen yolcu değilim ki xil-i - xil-it: meyva meyvayla zeim-i - zeim-it: tören törenle Deda - ded-it: anne anneyle xe - xit: ağaç ağaçla -it ile, -la, -le stumrebs sixarulit Sevxvdi danit puri davweri misafirleri sevinçle karşıladım bıçakla ekmek kestim 64

65 Modis - mobrzandeba (zrdilobiani forma) geliyor geliyor (nezaket şekli) Modian - mobrzandebian geliyorlar geliyorlar Dajda - dabrzanda (zrdilobiani forma) oturdu oturdu (nezaket şekli) Dasxdnen - dabrzandnen oturdular oturdular Sevida - SebrZanda girdi girdi Sevidnen - SebrZandnen girdiler girdiler O T x i s u r v i l i Movida zamtari da Tan moitana didi Tovli. Patara nikom bevri isriala, mere miirbina mamastan da utxra: 65

66 - uh, mamilo, ra kargia zamtari! Netav sul zamtari iyos! - Seni survili Cems ubis wignaksi Cawere, - utxra mamam. Nikom Tavisi survili mamis ubis wignaksi Cawera. Dadga mxiaruli gazafxuli, mindor-veli abibinda, tye fotlebit Seimosa, Tbili qveynebidan dabrundnen bulbulebi, mercxlebi. Buzebi da peplebi gamocndnen. Nikom peplebs bevri sdia, bevri yvavili dakrifa da lamazi Taigulebi gaaketa. Mere miirbina mamastan da utxra: - mamilo, ra msvenieria gazafxuli! Netav sul gazafxuli iyos! 66

67 Mamam es survilic Tavis ubnis wignaksi Caawerina. Movida cxeli zafxuli, puris yana damwifda, mka daiwyo. Niko mtel dres mindorsi atarebda. xan glexebs exmareboda, xan marwyvs krefda, xan mdinaresi banaobda. saramos Sin dabrunda da gaxarebulma mamas utxra: - mamilo, ra kargia zafxuli! Netav sul zafxuli iyos! Es survilic mamam ubis wignaksi Caawerina. Dadga mdidari Semodgoma. barebi xilit aivso, damwifda vasli, msxali, atami, qliavi, lervi, yurzeni, komsi da bevri sxva xili. Niko sul barsi iyo, Wamda tkbil yurzens, krefda mwife xils. saramos mamas utxra: - mamilo, ra kargia Semodgoma! Netav, sul Semodgoma iyos! masin mamam ubis wignaki amoiro da nikos iq Cawerili satyvebi waakitxa. Tan moitana didi Tovli cigit bevri isriala çok kar getirdi. kızakla çok kayadı. miirbina mamastan uh, mamilo, ra kargia zamtari! Netav, sul zamtari iyos! Cems ubis wignaksi Cawere Mindor-veli abibinda tye fotlit Seimosa babasına gitti (koşarak). Oh! Babacığım, kış ne güzel! keşke her zaman kış olsaydı! not defterime yaz. kır-tarla yeşillendi. orman yapraklarla bezendi. 67

68 Tbili qveynebidan dabrundnen. sıcak ülkelerden döndüler. Buzebi da peplebi gamocndnen sinekler ve kelebekler göründüler. Bevri sdia çok kovaladı. Caawerina yazdırdı. Puris yana damwifda buğday tarlası olgunlaştı. Mka daiwyo hasat başlandı. mtel dres mindorsi atarebda. bütün günü tarlada geçiriyordu. xan glexebs exmareboda, xan marwyvs krefda, xan mdinareze banaobda. köylülere yardım ediyordu, kah çilek koparyordu, kah nehirde yüzüyordu. barebi xilit aivso bahçeler meyva ile doldu amoiro çıkardı orada yazılı sözleri okuttu. iq Cawerili sityvebi waakitxa kah Cawera - Caawerina yazdı yazdırdı airo - aarebina aldı aldırdı Dawera - daawerina yazdı yazdırdı wairo - waarebina götürdü götürttü 68

69 U s u n o y v a v i l i mindorsi gasliliyo lamazi, magram usuno yvavili. Ymawvils Zalian moewona, mowyvita da Tavis vardis konasi Cado. cota xnis Semdeg amoiro vardis konidan, usuna da igrzno, rom im ubralo yvavils vardis suni miero. Ymawvili dafiqrda da Tqva: `axla mivxvdi, ratom mircevs dedacemi karg amxanagebtan yofnaso~. mindorsi gasliliyo tarlada açılmıştı moglija da vardis konasi Cado koparıp gül demetine koydu amoiro vardis konidan gül demetinden çıkardı usuna da igrzno koklayıp hissetti usuno yvavils vardis suni miero adi bir çiçek gül kokusu almış dafiqrda da Tqva düşünüp söyledi axla mivxvdi, ratom mircevs dedacemi karg amxanagebtan yofnaso anladım, niçin annem iyi arkadaşlarla bulunmamı öğütlüyor şimdi U ---- o -sız u-svil-o çocuksuz u-ded-o annesiz u-sun-o kokusuz u-yvavil-o çiçeksiz u-mam-o...? 69

70 Amas nu ityvi Tavs nu dauwyeb qebasa Cvenc mogvewoneba cudi - arc Tavis dedasa K a r g i v a r `kargi var~ amas nu ityvi, Tavs nu dauwyeb qebasa, Kargi Cvenc mogvewoneba, cudi - arc Tavis dedasa. bunu söyleme kendini övmeye başlama biz de beğeniriz kötüyü annesi bile beğenmez Me veubnebi Sen eubnebi is eubneba ben diyorum (ona) sen diyorsun (ona) o diyor (ona) Cven veubnebit biz diyoruz (ona) Tqven eubnebit siz diyorsunuz (ona) isini eubnebian onlar diyorlar (ona) Me vetyvi Sen etyvi is etyvis o diyecek (ona) ben diyeceğim (ona) sen diyeceksin (ona) Cven vetyvit biz diyeceğiz (ona) Tqven etyvit siz diyeceksiniz (ona) isini etyvian onlar diyecekler (ona) Me vutxari Sen utxari Man utxra ben dedim (ona) sen dedin (ona) o dedi (ona) Cven vutxarit biz dedik (ona) Tqven utxarit siz dediniz (ona) mat utxres onlar dediler (ona) 70

71 E q i m T a n Kaci avad rom gaxdeba, eqimtan midis. Eqimi avadmyofs gasinjavs da wamals gamouwers. Mere avadmyofi aftiaqsi wava, wamals iyidis da ise miirebs, rogorc eqimma urcia. Mokle xansi wamali imoqmedebs da avadmyofi momjobindeba. D o k t o r a İnsan hastalanınca doktora gider. Doktor hastayı muayene eder ve ilaç (reçete) yazar. Sonra hasta eczaneye gidip ilaç alır ve doktorun tavsiye ettiği gibi alır. Kısa bir sürede ilaç etkilerini gösterecek ve hasta iyileşecek. vambob ambob ambobs diyor diyorum diyorsun vambobt ambobst diyoruz diyorsunuz amboben diyorlar vityvi ityvi diyeceğim diyeceksin ityvis diyecek vityvit ityvit ityvian diyeceğiz diyeceksiniz diyecekler vtqvi Tqvi Tqva dedim dedin dedi vtqvit TqviT Tqves dedik dediniz dediler 71

72 F u t k a r i d a m t r e d i SromiT darlili futkari wyalsi Cavarda da ixrcoboda. iqve, xeze deda mtredi ijda. Tvali mohkra futkaris gawirvebas, moglija didi fotoli da wyalsi Caugdo. Futkari zed Sejda da wyalma napirze gaitana. Futkarma frtebi mzeze gaisro, afrinda da mxiaruli bzuilit gaswia skisken. Gavida xani. ert dres darlili mtredi xeze ijda da Tvlemda. Miepara monadire da Tofi daumizna. Amas Tvali mohkra fitkarma, romelic yvavilze ijda. masinve afrinda, monadires marjvena xelze ukbina. Monadires xeli aukankalda da mtreds tyvia ascda. SromiT darlili çalışmaktan yorulan. wyalsi Cavarda da ixrcoboda iqve, xeze deda mtredi ijda Tvali mohkra futkris gawirvebas Moglija fotoli da wyalsi Caugdo zed Sejda üstüne oturdu. wyalma napirze gaitana frtebi mzeze gaisro mxiaruli bzuilit gaswia skisken gavida xani zaman geçti. suya düştü ve boğuluyordu. yakındaki ağaçta dişi güvercin oturuyordu. arının zor durumuna gözü ilişti. yaprağı koparıp suya attı. su (onu) kıyıya çıkardı. kanatlarını güneşte kuruttu. sevinçle vızıldayarak kovanın yolunu tuttu. 72

73 Tvlemda uyukluyordu. Miepara monadire da Tofi daumizna Monadires marjvena xelze ukbina xeli aukankalda eli titredi. mtreds tyvia ascda mermi güvercine isabet etmedi. avcı gizlice yaklaştı ve tüfeğini doğrulttu. avcının sağ elini soktu. Marjvena - marjvniv sağ Aq - aqauroba burada burası sağda Marcxena - marcxniv sol iq - iqauroba orada orası solda Mand - mandauroba şurada şurası T v a l i s e q i m T a n Tvalis eqimma avadmyofi gasinja. wamali ar gamouwera. utxra: - wamali ar gwirdeba, bevri stafilo Wameo. - stafilo martla uxdeba mxedvelobas? - hkitxa avadmyofma. - rasakvirvelia, ginaxavt, gana satvaleebiani kurdreli? - upasuxa eqimma. 73

74 wamali ar gwirdebat ilaç lazım değil (size). bevri stafilo WameT bol bol havuç yiyiniz. stafilo martla uxdeba mxedvelobas? ginaxavt gana satvaleebiani kurdreli? mü? Havuç gerçekten görmeye iyi gelir mi? siz hiç gözlük takan tavşan gördünüz stafilo, kombosto, Warxali kurdrlis sayvareli sawmelia. stafilo, kombosto, Warxali, kitri, pamidori, kartofili b o s t n e u l i a. G a m a r j o b a Zvelad Cvens samsoblos, patara saqartvelos Zalian Bevri mteri hyavda. sul brzolasi iyo qartveli kaci, sul gamarjveba da msvidoba enatreboda. Amitom gacnda saqartvelosi aseti tradicia: M e r h a b a Eski zamanlarda, anayurdumuz Gürcüstan ın çok düşmanı vardı. Gürcü adam, daima savaşta idi, daima zaferi ve barışı özlerdi. Bundan dolayı Gürcüstan da böyle bir gelenek meydana çıktı: 74

75 qartvelebi Sexvedrisas ertmanets gamarjvebas da msvidobas usurvebdnen. - gamarjoba! - getyvis qartveli kaci. - Gagimarjos (RmerTma) - upasuxeb Sen. Tu dilaa, getyvis: - dila msvidobisa! - msvidoba mogces RmerTma, - upasuxeb Sen. Tu saramoa, - saramo msvidobisa! Pasuxi igivea: - msvidoba mogces RmerTma. qartvelebi aseve emsvidobebian ertmanets: - msvidobit (an naxvamdis, an kargad iyavi) - amboben wamsvlelebi. damrcenic imave sityvebit pasuxobs. Sor gzaze mimavals `gza msvidobisa~ an `ketili mgzavrobao~ etyvian. Gürcüler karşılaştıkları zaman birbirlerine zafer ve barış dilerler. Gamarcoda (zafer)! der Gürcü adam (sana). Zafer versin (Tanrı), - diye cevap verirsin. Sabah ise: - Sabah barışlı (olsun) - der. Barış versin (Tanrı) diye cevap verirsin. Akşam ise: - Akşam barışlı (olsun). Cevap aynı: - Barış versin sana (Tanrı). Gürcüler böyle vedalaşırlar: iden: - barışla (ya da gene görüşürüz, ya da hoşça kalın) der. Kalan da aynı sözlerle cevap verir. Uzağa gidenlere: Barışlı yol ya da İyi yolculuk derler. 75

76 s a u b a r i - yvelaze ufro romeli yvavili giyvars? - vardi. Sena? - me mixaki miyvars, - mixaki mec miyvars, magram mixaks mainc vardi mircevnia. - me Tu mkitxavt, yvelaze lamazi yvavili iasamania. Tanac ra kargi suni aqvs! - me tita miyvars. ra samwuxaroa, rom suni ara aqvs. - suni arc qrizantemas aqvs, magram Zalian lamazia. - yvela yvavili lamazia. Ulamazo yvavili ar arsebobs. - martalia. K o n u ş m a - En çok hangi çiçeği seversin? - Gül. Sen ise? - Ben karanfili severim. - Karanfili ben de severim, ama gülü karanfile tercih ederim. - Bana sorsanız, çiçeklerin en güzeli leylaktır, hem de kokusu ne güzel! - Ben laleyi severim, ne yazık ki kokusu yok. - Krizantemin de kokusu yok, ama çok güzel. - Her çiçek güzel, çirkin çiçek olmaz. - Doğrudur. 76

77 L o m i d a T a g v i Loms tyesi ezina. Tagvma tanze gadauara. Lomma gairviza da Tagvi daiwira. Tagvma utxra: - gamisvi da gawirvebasi degexmarebio. Lomma gulianad gaicina da Tagvi gausva. Gavida xani. Monadireebma lomi daiwires da TokiT xeze miabes. Mere unda misuliyvnen da cocxlad waeyvanat. Monadireebi rom wavidnen, lomma sasineli Rriali morto. Tagvs Semoesma, micunculda, gadarwrna Toki, lomi gaatavisufla da utxra - gaxsovs, rom damcine? Axla xom xedav, rom paara Tagvsac SesZlebia didi da Zlieri lomis daxmarebao? Loms tyesi ezina Tagvma tanze gadauara Lomma gairviza da Tagvi daiwira gamisvi da gawirvebasi dagexmarebi yardım ederim. aslan ormanda uyuyordu. fare üzerinden geçti. aslan uyandı ve fareyi yakaladı. beni serbest bırak da sana sıkıntılı durumda lomma gulianad gaicina aslan katılarak güldü. TokiT xeze miabes iple ağaca bağladılar. Mere unda mosuliyvnen da cocxlad waeyvanat götüreceklerdi. sonra gelip canlı olarak 77

78 Monadireebi rom wavidnen, lomma sasineli Rriali morto aslant korkunç şekilde kükremeye başladı. Micunculda, gadarrrna Toki yavaş yavaş yaklaştı, ipi kemirdi. Hatırladın mı, bana gülmüştün? avcılar gidince Gaxsovs, rom damcine? Axla xom xedav, rom patara Tagvsac SesZlebia didi da Zlieri lomis daxmarebao şimdi görüyorsun ki, küçük fare de büyük ve güçlü aslana yardımda bulunabiliyor? r a s S v r e b a? Ne eder? lomi R r i a l e b s, mgeli y m u i s, ZaRli y e f s, kata k n a v i s, Zroxa (xari, kameci, cxvari) b R a v i s, Txa k i k - i n e b s, cxeni W i x v i n e b s, viri y r o y i n e b s, qatami k a k a n e b s, mamali y i v i s, bati s i s i n e b s, Citi W i k- W i k e b s, mtredi R u R u n e b s, yvavi C x a v i s A n d a z a rasac dastesav, imas moimki Atasözü Ne ekersen, onu biçersin 78

79 C v e n i b a R i Mze amovida, misi sxivebi moefina Cvens bars, dabera niavma da fotlebsi gaxveuli mwife nayofi gamoacina. Yvela xilia Cvens barsi: bali, alubali, atami, vasli, TuTa, msxali, qliavi, Werami, lervi, komsi Axla zafxulia da bali da alubali mwifs. Male TuTa da Werami damwifdeba, Semdeg ertmanets mohyveba Semodgomis xili. Miyvars Cveni bari, magram marto xilis Wama rodi miyvars. Gazafxuldeba Tu ara, sul barsi vtrialeb. xexilis movla CemTvis didi siamovnebaa. Mze amovida. güneş doğdu. Misi sxivebi moefina. Dabera niavma. hafif rüzgar esti. fotlebsi gaxveuli mwife nayofi gamoacina. yvela xilia Cvens barsi. mwifs. olgunlaşıyor. Damwifdeba olgunlaşacak. ertmanets mohyveba Semodgomis xili marto xilis Wama rodi miyvars gazafxuldeba Tu ara ilkbahar olunca. onun ışıkları yayıdı (bahçeye). yapraklara sarılmış. olgun meyva çıkardı. bağımızda her türlü meyva var. sonbahar meyvası peş peşe gelecek. yalnız meyva yemeyi sevmem ki. 79

80 sul barsi vtrialeb xexilis movla CemTvis didi siamovnebaa bahçede döner dururum. meyva ağaçarına bakmak benim için büyük zevktir. gatenda - daramda; Mze amovida - mze Cavida. E q i m i d a a v a d m y o f i - eqimo, misvele! Avada myavs Cemi patara gogona. SexedeT rogor gaxda. Arafers Wams, arc svams! - utxra patara anikom Zia kotes da Tavisi dedofala acvena. Zia kotem dedofalas daxeda, maja gausinja, Sublze xeli daado da Tqva: - martalia, Zalian avad aris. albat, gacivda. Ara usavs, axlave wamali davalevinot, erti kovzi muraba gadavaylapot da masinve morceba. - erti kovzi eyofa? - eyofa. cota wyalic unda daayolos. - Cqara! Muraba mand aris, karadasi, orond didi kovzit amoiret. Eqimma karadidan erti kovzi muraba gadmoiro da gadaaylapa vis? ra Tqma unda, anikos da dedofalac masinve morca. 80

81 Eqimo, misvele! Avada myavs Cemi patara gogona SexedeT, rogor gaxda Arafers Wams, arc svams Daxeda, maja gausinja Sublze xeli daado albat gacivda galiba üşütmüş. ara usavs bir şey değil. axlave wamali davalevinot erti kovzi muraba gadavaylapot eyofa? yeter mi? cota wyalic unda daayolos orond, didi kovzit amoiret ra Tqma unda tabiı. masinve morca hemen iyileşmiş. doctor, yardım et bana! küçük kızcağızım hasta. bakın, nasıl zayıfladı. hiç bir şey yemiyor, hem de içmiyor. baktı, nazbını tuttu. alnına elini koydu. hemen ilaç içirelim. bir kaşık reçel yutturalım. üstüne biraz su da içmeli. ama, büyük kaşıkla alınız. Gadaylapa - gadaaylapa yuttu Wama - awama yedi yedirdi; yutturdu; Dalia - daalevina içti içirdi; airo - aarebina aldı aldırdı. 81

82 vsvam svam içiyorum içiyorsun svams içiyor vsvamt svamt svamen içiyoruz içiyorsunuz içiyorlar davlev dalev dalevs içeceğim içeceksin içecek davlevt dalevt daleven içeceğiz içeceksiniz içecekler A d a m i a n i s s x e u l i s N a w i l e b i s d a v a ert dres adamianis sxeulis nawilebma dava atexes: fexma Tqva: - Cven rom ar viyot, ra gesvelebodat? versad waxvidodit, verafers gaaketebdit. xelebma upasuxes: - Cven rom ar viyot, Tqven ra SegiZliaT, Tqvens saqmes Cven vaketebto. Tavma Tqva: - arc erti xart martali. sxeulis yvela nawili Tanabrad sawiroa. Aba, SemomxedeT! Tvalebi, yurebi, cxviri, piri, ena - yvelaferi Cemzea, magram me ar 82

83 vtrabaxob. Garda amisa, tvinic CemSia. amatgan ertic rom ar iyos, ras izamdit? Dafiqrdnen xelebi da fexebi. martlac, ra gvesvelebodao? - Tqves da dava Sewyvites. Dava atexes kavgaya giriştiler Cven rom ar viyot, ra gesvelebodat versad waxvidodit, verafers gaaketebdit yapamazdınız. Tqvens saqmes Cven vaketebto Arc erti ar xart martali Tanabrad sawiroa eşit olarak lazımdır. Aba, SemomxedeT! hadi, bakınız (bana). Yvelaferi Cemzea her şey üstümde. Magram ar vtrabaxob ama övünmem. Garda amisa bundan başka. amatgan ertic rom ar iyos, ras izamdit? yapabilirdiniz? martlac hakikaten kavgayı kestiler. dava sewyvites biz olmasaydık haliniz ne olurdu. hiç bir yere gidemezdiniz, hiç bir şey işinizi biz yaparız. hiç biriniz de haklı değil. Bunlardan biri de olmazsaydı ne 83

84 Tvali - sa-tval-e; marili - sa-maril-e; kaba - sa-kab-e; göz gözlük; tuz tuzluk; elbise elbiselik. sa e -lık Tvali, yuri, cxviri, xeli, fexi da sxva adamianis sxeulis garegani nawilebia. Adamians aqvs sxeulis Sinagani nawilebic. Esenia: filtvebi, guli, kuwi, RviZli da sxva. 84

85 r o c a TeTri Tovlis qves lamaz enzelas szinavs utvalavs roca isini moisoreben Tovlis sudaras, Me masin moval SenTan, mtebsi, Cemo lurjtvalav Lamaz enzelas szinavs utvalavs roca moisoreben Tovlis sudaras masin moval SenTan Cemo lurjtvalav enzela Tovlis sudaras isorebs enzela Tovlis sudaras isorebda enzelam Tovlis sudara moisora enzelas Tovlis sudara mousorebia sayısız güzel çiğdem uyuyor. kar kefeni atlatacakları zaman. o zaman sana geleceğim. benim Mavigözlüm (çiçek ismi). çiğdem kar kefeni atlatyıor (atlatır). çiğdem kar kefeni atlatıyordu. çiğdem kar kefeni atlattı. çiğdem kar kefeni atlatmış. Me moval Sen moxval is mova ben geleceğim sen geleceksin o gelecek Cven movalt Tqven moxvalt isini movlen biz geleceğiz siz gelecekiniz onlar gelecekler 85

86 Me movdivar Sen modixar is modis ben geliyorum sen geliyosun o geliyor me movedi Sen moxvedi sen geldin is movida o geldi ben geldim Cven movdivart biz geliyoruz Tqven modixart siz geliyorsunuz isini modian onlar geliyorlar Cven movedit Tqven moxvedit isini movidnen biz geldik siz geldiniz onlar geldiler M o x u c i da x e x i l i erti moxuci kaci barsi xexils rgavda. Miuaxlovda ymawvili da utxra: - babu, ratom wvalob? Sen xom magat nayofs ver moeswrebi? - vici, rom ver moveswrebi, magram sxvebi moeswrebian, gaixareben da ityvian: `RmerTma acxonoso~, - upasuxa moxucma. barsi xexils rgavda miuaxlovda ymawvili babu, ratom wvalob? Sen xom magat nayofs ver moeswrebi sxvebi moeswrebian `RmerTma acxonos~ bahçede meyva ağaçları dikiyordu. (bir) çocuk yaklaştı. dedeciğim niçin zahmet ediyorsun? şunların meyvalarına yetişemezsin ki? başkaları yetişirler. allah gani gani rahmet eylesin. 86

87 Andaza: iseti xidi gade, Senma SviliSvilmac zed gaiaroso Atasözü: Öyle bir köprü yap ki torunun da üzerinden geçsin C e m i s o f e l i TbilisTan axlos simwvanesi Cafluli didi da lamazi sofelia. Es Cemi sofelia. Aq daibada da gaizarda Cemi mama-papa, aq davibade me, aq daibadebian Cemi Svilebic. Cemi sofeli Zalian Zvelia, aq VI saukunesi asenebuli patara eklesia dgas. sofels mdinare ara aqvs, mxolod patara Rele moedineba, samagierod sofelsi bevri civi da gemrieli wyaroa. Relis wyali otx wisqvils abrunebs. wisqvilebic pataraa, magram sofels hyofnis. Yvela ubans TiTo wyaro da TiTo wisqvili aqvs. sofelsi xilis barebi bevria, magram ufro meti venaxia. Aqauri vazi da yurzeni cnobilia saqartvelosi. TbilisTan axlos Tbilisi yakınında. simwvanesi Cafluli yeşilliklere gömülü. aq daibada da gaizarda Cemi mama-papa Davibade doğdum. aq daibadebian Cemi Svilebic VI saukunesi agebuli patara eklesia dgas durur. sofels mdinare ara aqvs mxolod Rele moedineba samagierod bevri da gemrieli wyaroa var. atalarım burada doğup büyümüştüler. benim çocuklarım da burada doğacaklar. VI. yüzyılda inşa edimiş küçük kilise köyün nehri yok. yalnız dere akar. buna karşılık çok soğuk ve lezetli kaynak 87

88 wisqvils abrunebs değirmeni döndürür. sofels hyofnis köye yeter. aqauri vazi da yurzeni cnobilia saqartvelosi Gürcüstan da meşhur. buradaki asma ve üzüm kitxva-pasuxi: - Tqven qalaqeli xart? - axla qalaqsi vcxovrob, magram Cemi winaprebi soflelebi iyvnen. - Tqveni ded-mama sofelsi cxovrobs? - diax, Cemi ded-mama sofelsi cxovrobs. - Tqveni sofeli aqedan Sors aris? - arc ise. - Tqvens sofelsi mebareobaa Tu mevenaxeoba? - Cems sofelsi mebareoba da mesaqonleobaa. hyavt Zroxebi da kamecebi. - rzes rasi iyeneben? - yvels, karaqs, mawons amzadeben. - didi madloba saintereso cnobebistvis. - arafers. Soru-cevap: - Siz şehirli misiniz? - Şimdi şehirde oturuyorum, ama atalarım köylü idiler. - Ana-babanız köyde mi otururlar? - Evet, ana-babam köyde otururlar. - Köyünüz buradan uzak mıdır? - O kadar da değil, - Köyünüzde meyvacılık mı bağcılık mı var? - Köyümde meyvacılık ve hayvancılık var. İnekleri ve mandaları var (köylülerin). - Süt nasıl kullanılır? Peynir, tereyağı, yoğurt yaparlar. - İlginç bilgiler için çok teşekkür ederim. - Bir şey değil. 88

89 SabaT saramos Cvens ojaxsi Cveni ojaxi sakmaod didia. bebiacemsa da babuacems eqvsi Svili hyavt. isini cal-calke cxovroben, magram SabaTobiT yvelani CvenTan iyrian Tavs - ded-mamis sanaxavad modian. dresac asea. sasadilo otaxsi teva ar aris. Aq arian Cemi sami biza TavianTi col-svilit da ori mamida TavianTi qmar-svilit. Ufrosi bicola Zalian lamazi qalia. igi operis momreralia. Umcrosi bicola ki, iseve rogorc misi qmari, eqimia. SuaTana biza da misi coli injinrebi arian. mamidacemis qmari, anu Cveni ojaxis sizec eqimia. Meore mamidas qmari pedagogi hyavs, Cvens skolasi aswavlis. Yvelani sasadilo magidas usxedan, Cais svamen da mxiarulad saubroben. Me da Cemi bizasvilebi, mamidasvilebi da deidasvilebi Cems otaxsi televizors vuyurebt. fexburtis matcs ucveneben. Deda da deida samzareulosi namcxvars acxoben. ra kargia ertad TavSeyrili natesavebis yureba! sakmaod didia oldukça büyüktür. isini cal-calke cxovroben SabaTobiT yvelani CvenTan iyrian Tavs Ded-mamis sanaxavad modian teva ar aris iğne atsan yere düşmez. TavianTi col-svilit Qmar-SviliT Ufrosi bicola yaşça büyük yenge. Operis momreralia opera sanatçısıdır. onlar ayrı yaşıyorlar. Cumartesi günleri herkes bizde toplanır. ana-babaları görmeye gelirler kendi karı ve çocuklarıyla (çoluk çocukla). koca ve çoluklarıyla (çoluk çocukla). 89

90 iseve, rogorc misi qmari kocası gibi. SuaTana biza da misi coli ortanca amca ve eşi. mamidacemis qmari halamın eşi. Cvens skolasi aswavlis okulumuzda öğretiyor. Magidas usxedan masanın etrafında oturuyorlar. fexburtis matcs ucveneben namcxvars acxoben. pasta pişiriyorlar. ra kargia ertad Tavmoyrili natesavebis yureba akrabaları görmek. futbol maçı gösteriyorlar. ne güzel bir araya gelmiş s a q a r T v e l o qveyanas, sadac uxsovari droidan cxovroben qartvelebi, saqartvelo hqvia. mas CrdiloeTidan kavkasionis qedi sazrvravs, samxretis sazrvarze TurqeTi da somxetia, armosavletit - Azerbaijani, dasavletit - Savi zrva. saqartvelos sxvadasxva nawilebs, anu kutxeebs, sxvadasxva saxeli hqvia: kaxeti, qartli, mesxeti, javaxeti, imereti, guria, samegrelo, afxazeti, awara, rawa, lecxumi, svaneti, TuSeTi, fsavi, mtiuleti, xevsureti, sevi. suramis qedi saqartvelos or nawilad hyofs - armosavlet saqartvelod da dasavlet saqartvelod. kaxeti, qartli, mesxeti, javaxeti, TuSeTi, fsavi, mtiuleti, xevsureti, xevi armosavlet saqartveloa. qartlsia saqartvelos dedaqalaqi Tbilisi. Aqvea mcxeta - saqartvelos uzvelesi dedaqalaqi. kaxetsia Zveli da lamazi qalaqebi Telavi da sirnari. TuSeTi, fsavi, mtiuleti, xevsureti, xevi armosavlet saqartvelos mtis kutxeebia. 90

91 dasavlet saqartvelos Seadgens: imereti, samegrelo, guria, awara, rawa, lecxumi, svaneti, afxazeti. imeretsia saqartvelos erterti uzvelesi qalaqi qutaisi. igi meore qalaqia Tbilisis Semdeg. awarasia qalaqi batumi, mnisvnelovani navsadguri. Sav zrvaze aseve mnisvnelovani navsadguria foti da soxumi. rawa, lecxumi, svaneti dasavlet saqartvelos mtis kutxeebia. mtiania awarisa da afxazetis nawilic. saqartvelos buneba Zalian lamazi da mravalferovania. Aq aris subtropikuli zona da marali mtebi mudmiv- Tovliani mwvervalebit. Aseve mravalferovania Cveni soflis meurneobac: Cai da citrusebi, mevenaxeoba da mexileoba, mecxoveleoba saqartvelo mdidaria wiariseulit, mineraluri wylebit, Cveni wylebi mraval daavadebas arcens. Cveni qveyana yvelas xiblavs ulamazesi bunebit, uzvelesi istoreuli ZeglebiT, Tanamedrove kulturit, stumartmoyvare, gulria xalxit. kavkasionis qedi sazrvravs. samxretis sazrvarze TurqeTi da somxetia. var. Kafkas sıradağları sınırlar. güney sınırda Türkiy ve Ermenistan armosavletit - Azerbaijani doğuda Azerbaycan. dasavletit - Savi zrva batıda - Kara Deniz sxvadasxva nawilebs, anu kutxeebs, sxvadasxva saxeli hqvia. ya da köşelerin değişik isimleri var. or nawilad hyofs. ikiye ayırır. doğu Gürcüstan. armosavlet saqartvelo. değişik kısımların 91

92 dasavlet saqartvelo. batı Gürcüstan. mtis kutxeebia. dağ bölgeleridir. mnisvnelovani navsadguri. önemli liman. saqartvelos buneba Zalian lamazi da mravalferovania. çok güzel ve renklidir. subtropikuli zona. mudmiv Tovliani mwvervalebit. soflis meurneoba. tarım. mineraluri wylebit. mraval daavadebas arcens. yvelas xiblavs. istoreuli ZeglebiT. Tanamedrove kulturit. stumartmoyvare, gulria xalxit. subtropikal bölge. sürekli karlı şahıkalarla. Gürcüstan ın doğası maden sularıyla. pek çok hastalığı tedavi eder. herkesi hayran eder. tarihsel anıtlarla. çağdaş kültürle. misafirsever, açık gönüllü insanlarla. m e p a t a r a q a r T v e l i v a r me patara qartveli var, kavkasiis mtebis Svili da gancxromit sxvagan yofnas mircevnia aq sikvdili. qartl-kaxeti, imereti, guria da samegrelo - yvela Cemi samsobloa, sayvareli saqartvelo. kavkasiis mtebis Svili. Kafkasya dağlarının çocuğu. gancxromit sxvagan yofnas mircevnia aq sikvdili. burada ölmeyi tercih ederim. yvela Cemi samsobloa. hepsi anayurdumdur. başka yerde safa sürmekten 92

93 T e v d o r e T a v d a d e b u l i Es moxda 1609 wels. zafxulis papanaqeba idga. saqartvelos mefe luarsab II Tavis sazafxulo sasaxlesi imyofeboda qartlis sofel cxiretsi. Am dros saqartvelos mteri Semoesia. Mters undoda, moulodnelad dasxmoda Tavs mefes da daetyvevebina igi. Umefod darcenil qveyanas advilad daipyrobda. Magram mterma mefis sasaxlemde mokle gza ar icoda. Tbilisis axlos sofel kveltasi mterma soflis eklesiis mrvdeli Tevdore daatyveva da ubrzana, mefemde migviyvaneo. ra eqna Tevdores? icoda, Tu mters mefemde miiyvanda, saqartvelo dairupeboda, Tu ara da, wamebit sikvdili eloda. Didxans ar ufiqria. - momyevito, - utxra da wauzrva mtris lasqars. Midis Tevdore, ukan mteri mihyveba, gzas bolo ar ucans. urran tyesi Sevidnen, lasqari daifanta, tyidan gamosasvleli ver ipoves. Mixvdnen, rom Tevdorem isini 93

94 sul sxva gzit waiyvana da didi manzilit daasora mefis adgilsamyofels. Mterma xmlit akuwa Tevdire. Magram mis Tavganwirvas fuwad ar Cauvlia - qartvelebma dro moiges, jari Sekribes da mteri daamarcxes. Ase ixsna Tevdorem qveyana darupvisgan. qartvelma xalxma Tevdores `Tavdadebuli~ uwodea da siyvarulit inaxavs mis saxels. Tavdadebuli baş veren. Moxda oldu. zafxulis papanaqeba idga. yakıcı yaz duruyordu. saqartvelos mefe luarsabi Gürcüstan kralı Luarsab. sazafxulo sasaxlesi imyofeboda. yazlık sarayında bulunuyordu. mteri Semoesia. düşman saldırdı. Mters undoda, moulodnelad dasxmoda Tavs mefes da daetyvevebina igi düşman krala beklemeden baskın edip onu esir etmek istiyordu. Umefod darcenil qveyanas advilad daipyrobda kralsız kalmış memleketi kolayca ele geçirebilirdi. mokle gza ar icoda kısa yol bilmiyordu. soflis eklesiis mrvdeli köy kilisesinin papazı. ubrzana, mefemde migviyvaneo emretti: krala kadar götür bizi. ra eqna Tevdores? ne yapsaydı Tevdore? Tu mters mefemde miiyvanda, eğer düşmanı krala kadar götürseydi, Gürcüstan mahvolacaktı. saqartvelo dairupeboda. 94

95 wamebit sikvdili eloda Didxans ar ufiqria çök düşünmemişti. momyevito peşime düşünüz, - diye. wauzrva mtris lasqars ukan mteri mihyveba düşman peşinden gidiyor. gzas bolo ar ucans yolun sonu görünmüyor. urran tyesi Sevidnen geçilmez ormana girdiler. lasqari daifanta ordu dağıldı. tyidan gamosasvleli ver ipoves Tevdorem isini sul sxva gzit waiyvana didi manzilit daasora mefis adgilsamyofels. yolla uzaklaştırdı. kılıçla parçaladı. xmlit akuwa Tavganwirvas fuwad ar Cauvlia dro moiges zaman kazandılar. jari Sekribes orduyu topladılar. mteri daamarcxes ixsna qveyana memleketi kurtardı. Uwoda ad koydu. siyvarulit inaxavs mis saxels işkenceli ölüm bekliyordu. düşman ordusunun önünde yürüdü. düşmanı mağlup ettiler. ormandan çıkış bulamadılar. Tevdore onları bambaşka yolla götürdü. kralın bulunduğu yerden uzun özveri boş çıkmadı. adını sevgi ile saklar. 95

96 D e d a Dedis kaltaze, mis natel Rimilze kargi ra aris? Guli dedisa SvilisTvis Dauleveli zrva aris. Dedaa bednierebis, siketis gamomsaxveli. Mitom uwodes samsoblos dedasamsoblos saxeli. Dedis kaltaze, mis natel Rimilze kargi ra aris gülümsemesinden iyi ne olur. Guli dedisa SvilisTvis Dauleveli zrva aris denizdir. bednierebis, siketis gamomsaxveli Mitom uwodes dedasamsoblos saxeli saadeti, iyiliği ifade eden. onun için ad koydular. anayurdun ismi. anne eteği, onun aydınlık anne yüreği çocuğu için sonsuz 96

97 T b i l i s i Tbilisis daarsebis lamazi legenda gadmogvcems: iq, sadac axla qalaqia, V saukunesi gauvali tyeebi yofila. ertxel mefe vaxtang gorgasali im tyeebsi sanadirod wasula. xoxobi wamofrenila. vaxtangs mimino daudevnebia. xoxobi da mimino xevsi gaucinarebulan. vaxtangi da misi amala xevsi Casulan da unaxavt, rom miwidan cxeli, qafqafa wyali amocuxcuxebs. xoxobi da mimino Sig Cacvivnulan da CaxarSulan. Mefe mixvda, rom am wyals samkurnalo Tvisebebi eqneboda. `am adgilze qalaqi gasendeso~ - brzana. martlac, daiwyes qalaqis msenebloba. Tbili wylebis gamo qalaqs Tbilisi daarqves. vaxtang gorgaslis sikvdilis Semdeg misma Svilma mefe dacim dedaqalaqi mcxetidan TbilisSi gadmoitana. V saukunidan dawyebuli Sendeboda Tbilisi, bevrjer dangreula mtris xelit, magram isev wamomdgara, isev asenebula. 97

98 dres TbilisSi milionze meti kaci xovrobs, igi Cveni qveynis kulturis centria. Aq otxi didi universteti da bevri umarlesi saswavlebelia. TbilisSia saqartvelos mecnierebata akademia, sadac bevri cnobili mecnieri morvaweobs. Tbilisi didi musikaluri kulturis qalaqia. Aq erti konservatoria - umarlesi musikaluri saswavlebeli - da bevri musikaluri skolaa. Tbilisi didi Teatraluri tradiciebis qalaqia. mtels msofliosi ukraven tass rustavelis, marjanisvilis, kinomsaxiobta Teatrebs. Eseni Tbilisis Teatrebia. Tbilisis operisa da baletis TeatrSi, romelic didi qartveli kompozitoris zaqaria faliasvilis saxels atarebs, bevri msofliosi saxelgantqmuli momrerali da mocekvavea. is qartuli kinofilmebi, romeltac uyurebs mteli msoflio, TbilisSia gadarebuli. 98

99 Tbiliss Suaze hyofs mtkvari. Qalaqs Tavs adgas marali mta, romlis kaltazec aris mtawmindis panteoni. Am panteonsi ganisveneben didi qartveli mamulisvilebi. Garda mtawmindis panteonisa, TbilisSi ramdenime panteoni kidev aris. 99