KIZILTEPE VE HARRAN ġartlarinda ġahġn-91 VE SUR-93 ARPA ÇEġĠTLERĠNDE UYGUN EKĠM SIKLIĞININ BELĠRLENMESĠ

Transkript

1 GAP IV. Tarım Kongresi pp., Şanlıurfa, Eylül 2005 KIZILTEPE VE HARRAN ġartlarinda ġahġn-91 VE SUR-93 ARPA ÇEġĠTLERĠNDE UYGUN EKĠM SIKLIĞININ BELĠRLENMESĠ Hasan KILIÇ 1 Halil KARAHAN 2 Ali ĠLKHAN 3 Ahmet ALTIKAT 1 1.Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü PK. 72 Diyarbakır. 2. Ziraat Mühendisi Serbest Çalışma Çağıl Köyü/Kızıltepe 3.GAP Eğitim Yayım ve Araştırma Merkezi Müdürlüğü. Akçakale/Şanlıurfa e.mail: kilichasan@yahoo.com ÖZET Bu araştırma Güneydoğu Anadolu Bölge şartlarına uygun Şahin-91 ve Sur-93 arpa çeşitlerinden daha yüksek verim almak için en uygun ekim sıklığını belirlemek üzere 1997/98 üretim sezonunda Kızıltepe ve Akçakale de yürütülmüştür. Çeşitlerin bağımsız olarak değerlendirildiği bu çalışmada gerek Kızıltepe ve gerekse Akçakale lokasyonunda Şahin-91 in 250 toh/m 2 uygulaması en yüksek tane verimi (277 kg/da. ve 463 kg/da) sağlamıştır. Sur-93 çeşidi açısından ise Kızıltepe lokasyonunda m 2 ye 350 tohum sıklığından (283.6 kg/da) en yüksek tane verimi alınırken, Akçakale lokasyonunda m 2 ye 400 tohum sıklığından ( kg/da) alınmıştır. Ele alınan verim unsurları açısından her iki lokasyonda da istatistiki anlamda önemli bir farklılık tespit edilememiştir. Denemeden sağlanan bulguların ışığında Kızıltepe ve Akçakale ile benzeri ekolojik şartlara sahip yerlerde Şahin-91 için m 2 ye 250 tane, Sur-93 için de Kızıltepe lokasyonunda m 2 ye 350 tohum, Akçakale lokasyonunda m 2 ye 400 tohum sıklık ile ekimin yapılması önerilebilir. Anahtar Sözcükler: Arpa, Ekim sıklığı, Verim unsurları. Study on Optimum Seed Rates for Two Barley Cultivars ġahin-91 And Sur-93 Under Kızıltepe and Harran Conditions ABSTRACT This study aimed to investigate the optimum seed rates for barley cultivars Şahin-91 and Sur-93 grown widely in the South-eastern Anatolia. Field trials were carried out in Kızıltepe and Akçakale in the 1997/1998 cropping seasons. Şahin-91 gave the highest yield (277 kg/da -464 kg/da) for 250 grains/m 2 seed rates both Kızıltepe and Akçakale. For Sur-93, 350 grains/m 2 gave the highest grain yield in Kızıltepe, while 400 grains/m 2 seed rates gave the highest grain yield (505.3 kg/da) in Akçakale Results indicated that 250 grains/m 2 for Şahin-91 would be the best rates under Kızıltepe and Akçakale ecological conditions. It is suggested that 350 grains/m 2 is the best rates in Kızıltepe, while 400 grains/m 2 is the best rates in Akçakale for Sur-93 Keywords: Barley, sowing density, yield components. GĠRĠġ Ülkemiz tarımında tahıl ürünleri önemli bir yer almakta ve tahıl ürünleri içersinde arpa, buğdaydan sonra ikinci sırada gelmektedir. Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Türkiye toplam arpa ekim alanı içersindeki payı %17 civarında olup, bölgedeki toplam tahıl alanı içersinde arpanın payı %36 civarındadır.(anonim, 2001) Bölgede yağışa dayalı şartlarda yetiştirilen arpanın uygun yetiştirme tekniklerinin yaygın biçimde uygulandığı söylenemez. Tahıl-baklagil ekim nöbetinin yaygın olduğu bölgede geçmişten kaynaklanan alışkanlıklar yanında üreticilerin ürünü garantiye almak için gereğinden fazla tohumluk (25-30 kg/da) kullandıkları gözlenmektedir. Bununla beraber bölgede kullanılan tohum miktarları yöreye ve tarım tekniğine bağlı olarak büyük bir değişkenlik göstermektedir. Bu uygulamayla önemli bir verim düşüklüğü ve kaynak kaybı söz konusudur. Ekim sıklığı konusunda yapılan araştırmalarda farklı sonuçların elde edildiği görülmektedir. Bockstaele ve Maddens (1967) ile Tugay (1980) ekim sıklığı artıkça arpada kardeşlenme, m 2 de başak sayısı ve tane veriminin azaldığını bildirirlerken, diğer bazı araştırıcılar da ekim sıklığının düşürülmesiyle kardeşlenmenin arttığını ileri sürmektedirler (Bockstaele ve Maddens, 1967; Ryan ve ark., 1992). Diğer taraftan Kün (1983), Bouzerzour ve Refofi (1992) Kılıç ve ark. (2000) arpada kardeşlenme oranı ile tane veriminin çevre ve çeşitlerin genotiplerine göre farklılık gösterdiğini bildirmektedirler. Bu araştırma; bölgede ekim alanları gittikçe artan Şahin-91 ve Sur-93 arpa çeşitlerinde ekim sıklığının verim ve bazı verim unsurları üzerine etkisinin incelenmesi ve en uygun ekim sıklığının belirlenmesi amacıyla ele alınmıştır.

2 MATERYAL VE METOT Materyal Bu araştırma 1997/1998 ekim yıllarında Kızıltepe ve Akçakale de yürütülmüştür. Araştırmada materyal olarak Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsünce tescil ettirilen iki sıralı Şahin-91 ve Sur-93 arpa çeşitleri kullanılmıştır. Deneme Yerinin Toprak Özellikleri Araştırma toprakları, genellikle kırmızı-kahverengi büyük toprak grubuna giren, killi bünyede düz veya düze yakın meyilde, erozyonu çok az olan derin veya orta derin zonal topraklardır (Anonim, 1970). Yapılan analizler sonucunda deneme yeri topraklarının ağır bünyeli, hafif alkali, kireçli ve organik madde yönünden fakir, fosforca yetersiz, potasyumca zengin durumda olduğu tespit edilmiştir. Deneme Alanının Ġklim Özellikleri Araştırmanın yürütüldüğü aylara ait, uzun yıllar ve deneme yılları bazı iklim özellikleri karşılaştırıldığında (Anonim, 1998) Akçakale lokasyonunda ortalama sıcaklık yönünden yakın değerler kaydedilirken, nispi nem ve yıllık ortalama yağışta bir miktar düşmenin olduğu gözlenmiştir. Diğer iklim özelliklerinin ölçülemediği Kızıltepe lokasyonunda ise uzun yıllara nispetle deneme yılında daha yüksek bir yağış miktarı kaydedilmiştir. Çizelge 1. Denemelerin yürütüldüğü Kızıltepe ve Akçakale lokasyonlarına ait bazı iklim verileri Lokasyonlar Yağış mm Nem % Ort. sıcaklık 0 C Uzun 1997/199 Uzun 1997/199 Uzun 1997/1998 Yıllar 8 Yıllar 8 Yıllar Akçakale Kızıltepe *: Akçakale ve Derbesye Meteoroloji Müdürlükleri Metot Bu araştırma tesadüf blokları deneme desenine göre çeşitler bağımsız olarak ayrı denemeler şeklinde 3 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Ekim sıklıkları 200, 250, 300, 350, 400 ve 450 tohum/m 2 olarak ele alınmıştır. Deneme parselleri 1,2 x 5 = 6 m 2 olacak şekilde kasım ayının ilk haftasında deneme mibzeri ile ekilmiştir. Dekara toplam 6 kg saf P ve 9 kg saf N gelecek şekilde gübreleme yapılmış olup P nın tamamı ile N nın 2/3 ü ekimle, kalan N nin 1/3 ü de sapa kalkma döneminde uygulanmıştır. Ayrıca geniş yapraklı yabancı otlara karşı kimyasal mücadele yapılmıştır. Hasat olgunluğuna gelen parsellerde hasat, parsel biçerdöveri ile yapılmıştır. Tane verimlerinden başka m 2 de başak, başakta tane, hektolitre ve bin tane ağırlığı gibi verim unsurları da tespit edilmiştir. Varyans ve Regresyon Analizleri : Araştırmada elde edilen gözlemlere ait değerlerin varyans analizleri JMP-501" paket programı kullanılarak hesaplanmıştır. Önemli bulunan faktör ortalamaları arasındaki farkları belirlemek için AÖF (%5) testi uygulanmıştır. Doğrusal ve quadratik regresyon modelleri kullanılarak ekim dozları için ayrı ayrı regresyon analizleri yapılmıştır

3 ARAġTIRMA BULGULARI VE TARTIġMA KIZILEPE LOKASYONU: Nispeten daha verimli arazilere sahip ve yıllık ortalama yağış ile birlikte rakımın yüksek olduğu bir lokasyondur. (Çizelge-1). Bitki Boyu Çizelge 2 de görüldüğü gibi bitki boyu yönünden her iki çeşitte de önemli bir fark görülmemiştir. Bununla birlikte her iki çeşitte de ekim sıklığının artırılması ile bitki boyunun da arttığı görülmektedir. Şahın- 91 çeşidinde doğrusal bir ilişki görülürken, Sur-93 çeşidinde quadratik bir ilişki tespit edilmiştir. Çizelge 2. Çizelge 1. Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların bitki boyuna etkileri (Kızıltepe). Ekim sıklığı Bitki boyu cm Şahin-91 tohum/m 2 98 Şahin-91 Sur-93 Ortalama ,0 92,6 93, ,3 92,6 92, ,6 94,0 93, ,6 94,0 93,8 89 bitki boyu cm ,6 87,0 1 91,8 Bitki boyu cm = 90,20 + 0,013x, R 2 = ,3 93,0 95,1 Sur-93 Ortalama 94,7 92, AÖF(0.05) ÖD ÖD VK % Metrekare de BaĢak Sayısı bitki boyu cm Bitki boyu= 95,136-0,008-0,00002x2, R 2 =0.09 Çizelge 3. Çizelge 1. Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların m 2 de başak sayısına etkileri (Kızıltepe). Ekim sıklığı m 2 de başak adedi (başak/m 2 ) Şahin-91 tohum/m 2 Şahin-91 Sur-93 Ortalama ,0 438,3 441, ,3 540,0 481, ,3 486,6 489, ,3 456,6 475,0 380 m2 de başak ,6 430,0 428,3 1 m 2 de başak= 487,12 0,04x-0,003x2, R 2 = ,3 541,6 485,0 Sur-93 Ortalama 451,5 482, AÖF(0.05) ÖD ÖD VK % m2 de başak m 2 de başak= 453,11 + 0,089 x, R2=0.028 Çizelge 3 te görüldüğü gibi metrekarede başak adedi yönünden her iki çeşitte de önemli bir fark bulunmamıştır. Bununla birlikte Şahin-91 çeşidinde doğrusal bir artış gözlenirken Sur-93 çeşidinde en yüksek m 2 deki başak adedine 350 tohum/m 2 ekim sıklığında ulaşılmış olup, sıklığının artırılmasıyla bu değerin düştüğü görülmektedir. Bockstaele ve Maddens (1967) ile Tugay (1980) ekim sıklığının artırılmasıyla m 2 de başak sayısının azaldığını bildirirlerken, Kılıç ve ark. (2000) ise 350 sıklığa kadar artış olduğunu sıklığın artırılmasıyla birim alandaki başak sayısının azaldığını bildirmektedir. BaĢakta Tane Adedi

4 Çizelge 4 te başakta tane adedi yönünden gerek Şahin-91 ve gerekse Sur-93 çeşidinde ortalamalar arasında önemli bir farklılık tespit edilmemiştir. Her iki çeşitte de yapılan regresyon analizinde quadratik bir seyir takip ettikleri görülmektedir. Bu konuda çalışma yapan araştırıcılardan Bockstaele ve Maddens (1967), Anderson (1981) ile Martinello ve ark. (1988), ekim sıklığının artırılmasıyla başaktaki tane adedinin azaldığını bildirmektedirler. Çizelge 4. Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların başakta tane adedine etkileri (Kızıltepe). Ekim sıklığı Başakta tane adedi (adet/başak) Şahin-91 tohum/m 2 Şahin-91 Sur-93 Ortalama 30 29, ,3 28,3 28, , ,1 28,7 28, ,0 30,0 29,1 27, ,6 27,9 28,2 26, ,8 24,5 27,2 1 Başakta tane = 31,07-0,006 x - 0,000 x 2, R 2 = ,4 26,1 26,3 Sur-93 AÖF(0.05) ÖD ÖD Ortalama 28,5 27,6 29 V.K% başakta tane başakta tane Başakta tane= 33,02-0,014 x - 0,00009 x 2, R 2 =0.58 Bin Tane Ağırlığı Çizelge 5.Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların bin tane ağırlığına etkileri (Kızıltepe). Ekim sıklığı Bin tane ağırlığı (g) Şahin-91 tohum/m 2 48 Şahin-91 Sur-93 Ortalama 47, ,2 47,7 47, , ,2 47,8 47, ,5 46,4 46,9 45, ,8 46,4 46,1 44, ,6 45,1 46,3 bin tane ağır gr 1 Bin tane ağır = 49,62-0,007x - 0,00006x 2, R 2 = ,6 43,6 44,1 Sur Ortalama 46,6 46,2 49 AÖF (0.05) ÖD ÖD V.K% bin tane ağır gr Bin tane ağır = 51,47-0,016, R 2 = 0.90 Ekim sıklığının bin tane ağırlığına etkisini incelediğimizde (Çizelge 5), her iki çeşitte önemli bir fark tespit edilmemiştir. Yapılan regresyon analizlerinde Şahin-91 çeşidinde Quadratik Sur-93 çeşidinde ise doğrusal bir ilişki olduğu görülmüştür. Bununla birlikte ekim sıklığının artırılmasıyla bin tane ağırlığının düştüğü ve bu düşüşün bilhassa Sur-93 çeşidinde daha keskin düzenli olduğu görülmektedir. Bockstaele ve Maddens (1967) tohum oranındaki artışla bin tane ağırlığının azaldığını bildirirlerken, Bouzerzour ve Refoufi (1992); Kılıç ve ark. (2000) ekim sıklığının artırılmasıyla bin tane ağırlığının önemli oranda etkilenmediğini bildirmektedirler. Tane Verimi Çizelge 6 Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların tane verimine etkileri (Kızıltepe). Ekim sıklığı Tane Verimi kg/da Şahin-91 tohum/m 2 Şahin-91 Sur-93 Ortalama 290 tane verimi kg/da

5 C Tane verimi = 305,28-0,203 x, R 2 = BC C A BC AB Sur Ortalama AÖF(0.10) ÖD V.K% tane verimi kg/da Tane verimi= 230,45 + 0,089x - 0,00046x 2, R 2 =0.11 *: Aynı harf grubuna giren değerler %10 önem seviyesine göre farklı değildir. Çizelge 6 de, yapılan varyans analizlerinde Şahin-91 için ortalamalar arasında önemli bir farklılık görülmezken, Sur-93 çeşidinde sıklıklar arasında önemli bir fark tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizlerinde Şahin-91 çeşidinde doğrusal, Sur-93 çeşidinde ise quatratik bir ilişki görülmüştür. Bu durumda çeşitlerin ekim sıklıklarına farklı reaksiyon gösterdikleri anlaşılmaktadır. Şahin-91 için en yüksek tane verimine 250 tohum/m 2 ekim sıklığında ulaşılmış olup, bundan sonraki yüksek sıklıklarda tane veriminin keskin olmamakla birlikte düştüğü görülmektedir. Sur-93 için ise en yüksek tane verimi 350 tohum/m 2 ekim sıklığından elde edilmiş olup, bunun altındaki ve üstündeki sıklıklarda verimin düştüğü tespit edilmiştir. Bouzerzour ve Refofi (1992) tane veriminin orta sıklıktan yüksek sıklığa doğru artma eğiliminde olmakla beraber, optimum bitki sıklığının lokasyon (çevre) ve çeşide bağlı olarak değişebileceğini bildirirlerken, Yürür (1994) kardeşlenme oranının yüksek olduğu arpa çeşitlerinde ekimin daha seyrek yapılabileceğini bildirmektedir. Martinello ve ark. (1988), 6 sıralı arpa çeşitlerinde en uygun ekim sıklığını 250 tane/m 2 olduğunu, Keklikçi (1983) Diyarbakır şartlarında Tokak arpa çeşidi için 400 tohum/m 2 nin en uygun olduğunu, Malesevic (1984) ise en uygun ekim sıklığının kışlık arpalar için 350 tohum/m 2 olduğunu bildirirlerken, Kılıç ve ark. (2000) Diyarbakır şartlarında aynı çeşitlerle yürüttükleri bir çalışmada benzer sonuçlar bulduklarını bildirmektedirler. AKÇAKALE LOKASYONU Güneydoğu Anadolu Bölgesinin en kurak bölgesi olup toprakları da orta düzeyde bir verime sahiptir. Yıllık ortalama yağış da düşüktür. (Çizelge 1.). Bu sebeple başaklanma öncesinde bir sulama yapılmıştır.

6 Bin Tane Ağırlığı Çizelge 7 de ekim sıklığının bin tane ağırlığına etkisini incelediğimizde, her iki çeşitte önemli bir fark tespit edilmemiştir. Yapılan regresyon analizlerinde Şahin-91 çeşidinde Quadratik Sur-93 çeşidinde ise doğrusal bir ilişki olduğu görülmüştür. Kızıltepe lokasyonuna benzer bir şekilde ekim sıklığının artırılmasıyla her iki çeşittede bin tane ağırlığının belirli bir noktaya kadar yükselip ardından düşüşe geçtiği görülmektedir. Bockstaele ve Maddens (1967) tohum oranındaki artışla bin tane ağırlığının azaldığını bildirirlerken, Bouzerzour ve Refoufi (1992); Kılıç ve ark. (2000) ekim sıklığının artırılmasıyla bin tane ağırlığının önemli oranda etkilenmediğini bildirmektedirler Çizelge 7. Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların bin tane ağırlığına etkileri (Akçakale). Ekim sıklığı Bin tane ağırlığı (g) Akçakale Şahin-91 * tohum/m 2 43 Şahin-91 Sur-93 Ortalama 42, ,7 44,0 42, , ,9 40,1 41, ,3 42,0 42,2 40, ,1 39,2 40, , ,3 43,6 42,4 bin tane ağırlığı gr Bin tane ağırlığı= 45,018-0,008x-0,000098x 2, R 2 = ,9 40,6 40,3 Sur-93 Ortalama 41,7 41,6 44 AÖF (0.05) ÖD ÖD V.K% 5.0 bin tane ağırlığı gr Bin tane ağırlığı = 43,31-0,0053 x, R 2 =0.06 Tane Verimi Çizelge 8 de, yapılan varyans analizlerinde Sur-93 için ortalamalar arasında önemli bir farklılık görülmezken, Şahin-91 çeşidinde sıklıklar arasında önemli bir fark tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizlerinde Şahin-91 çeşidinde doğrusal, Sur-93 çeşidinde ise quatratik bir ilişki görülmüştür. Bu durumda çeşitlerin ekim sıklıklarına farklı reaksiyon gösterdikleri anlaşılmaktadır. Şahin-91 için en yüksek tane verimine 250 tohum/m 2 ekim sıklığında ulaşılmış olup, bundan sonraki yüksek sıklıklarda tane veriminin keskin olmamakla birlikte düştüğü görülmektedir. Sur-93 için ise en yüksek tane verimi 400 tohum/m 2 ekim sıklığından elde edilmiş olup, bunun altındaki ve üstündeki sıklıklarda verimin düştüğü tespit edilmiştir. Bouzerzour ve Refofi (1992) tane veriminin orta sıklıktan yüksek sıklığa doğru artma eğiliminde olmakla beraber, optimum bitki sıklığının lokasyon (çevre) ve çeşide bağlı olarak değişebileceğini bildirirlerken, Yürür (1994) kardeşlenme oranının yüksek olduğu arpa çeşitlerinde ekimin daha seyrek yapılabileceğini bildirmektedir. Martinello ve ark. (1988), 6 sıralı arpa çeşitlerinde en uygun ekim sıklığını 250 tane/m 2 olduğunu, Keklikçi (1983) Diyarbakır şartlarında Tokak arpa çeşidi için 400 tohum/m 2 nin en uygun olduğunu, Malesevic (1984) ise en uygun ekim sıklığının kışlık arpalar için 350 tohum/m 2 olduğunu bildirirlerken, Kılıç ve ark.(2000) Diyarbakır şartlarında aynı çeşitlerle yürüttükleri bir çalışmada benzer sonuçlar bulduklarını bildirmektedirler.

7 Çizelge 8. Şahin-91 ve Sur-93 çeşitlerinde farklı sıklıkların tane verimine etkileri (Akçakale). Ekim sıklığı Tane Verimi Akçakale Şahin-91 tohum/m Şahin-91 Sur-93 Ortalama ,0 B 447,0 413, ,6 A 463,3 463, ,3 B 483,0 426, ,6 B 502,0 434, ,0 B 505,3 431,6 tane verimi kg/da 340 Tane verimi =449,39-0,196 x, R 2 = ,0 B 452,3 413,6 Sur Ortalama 385,4 475,5 500 AÖF (0.05) 27.1 ÖD V.K% tane verimi kg/da Tane verimi= 465,096+0,098-0,0029x 2, R 2 =0.77 Sonuç olarak Güneydoğu Anadolu Bölgesi için önemli bir tahıl olan arpanın gerek Kızıltepe ve gerekse Akçakale lokasyonu ve benzeri şartlara sahip yerler için Şahin-91 çeşidinde m 2 ye 250 tane, Sur-93 içinde m 2 ye tane düşecek şekilde ekimin yapılması tavsiye edilebilir. KAYNAKLAR Anderson, W Barley agronomy studies. ICARDA Annual Report 1981 Syria. Anonim, Diyarbakır, Urfa, ve Mardin illeri toprak kaynağı envanter haritası. Topraksu Genel Müdürlüğü Raporları Serisi No: 12,13,14. Anonim, Tarım İl Müdürlükleri Proje İstatistik Şube Müdürlüğü kayıtları. Anonim, Devlet Meteoroloji İşleri Akçakale Müdürlüğü Yıllık Hava Raporları. Akçakale. Bockstaele, L., and K. Maddens Seed rate for spring barley. Field Crops Abstract No: 20 (1-769): 19. Bouzerzour, H., and B. Refofi Effect of sowing date and rate and site environment on the performance of barley cultivars grown in the Algerian high plateaux. Rachis 11(1/2): 19. Keklikçi, Z Malabadi ekmeklik buğday ve Tokak arpa çeşitlerinin Güneydoğu Anadolu bölge koşullarında uygun tohum miktarlarının saptanması. Güneydoğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Yayın No:83/2. Kılıç, H., Özberk, İ ve Özberk, F. Diyarbakır Şartlarında Şahin-91 Ve Sur-93 Arpa Çeşitlerinde Uygun Ekim Sıklığının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma. ANADOLU, J. of AARI 10 (1) 2000, MARA Kün, E Arpanın kültürü. Serin İklim Tahılları Ders Kitabı A. Ü. Zir. Fak. No: 875/200. Malesevic, M Yield of winter feeding barley as related to stand density and rate of nitrogen. Field Crops Abstract 39 (6): Martinello, P., R. Arangino, G. Boggini, I. F. Calcagno, and O. L. D. Nicosia Barley (Hordeum vulgare L.) Cultivars In: Southern Environments; The effect of sowing rate on yield and yield components. Field Crops Abstract 43 (6): Ryan, J., M. Mergoum, M. E. L. Gharous, and J. P. Shroyer Nitrojen fertilization and seeding rate of barley of diverse dryland Moroccion sites. Rachis 11(1/2):24. Tugay, M. E Ege Bölgesi için seçilmiş bazı biralık arpa çeşitlerinde ekim sıklığının, azot miktarının ve azot verme zamanının verim ve diğer bazı özellikler üzerine etkileri. Ege Ü. Zir. Fak. Agronomi ve Genetik Kürsüsü. İzmir.