T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İstanbul, Sanayi Genel Müdürlüğü Ref: 2013/0439 ANKARA

Transkript

1 Atilla Sokak, No:10, Altunizade İSTANBUL/TÜRKİYE Tel.: (0216) /6Hat Fax: (0216) Internet: T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı İstanbul, Sanayi Genel Müdürlüğü Ref: 2013/0439 ANKARA Hükümet tarafından hazırlanan Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Tasarısı 26 Haziran 2013 tarihinde TBMM ine sunulmuştur. Söz konusu tasarıda Aile ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile ilgili bir düzenleme olarak yer alan 78. Madde aşağıdaki gibidir: Madde sayılı Kanunun geçici 3 ncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan denetimlerinde olan ibaresinden sonra gelmek üzere sürücü koltuğu hariç sekiz veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan ibaresi, dördüncü fıkrasında yer alan uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar; ibaresinden sonra gelmek üzere Bilim, Sanayi ve Teknoloji, ibaresi ile aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma araçları 7/7/2018 tarihine kadar engelliler için erişebilir duruma getirilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının görüşleri alınarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bir yıl içinde çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Bilindiği gibi tarih ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun da yer alan Geçici 3 üncü Madde aşağıdaki hükmü taşımakta idi: GEÇİCİ MADDE 3. Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir. Daha sonra tarih ve 6353 sayılı Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile bu madde uygulaması ve kapsamı genişletildi: MADDE /7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun geçici 2 inci ve 3 üncü maddelerinde yer alan yedi yıl ibareleri sekiz yıl şeklinde değiştirilmiş, geçici 3 üncü maddeye aşağıdaki fıkralar eklenmiştir. Bu Kanunun geçici 2 inci maddesi ile bu maddenin birinci fıkrasında

2 belirtilen erişilebilirlik standartlarının uygulanmasının izlenmesi ve denetimi her ilde Aile ve Sosyal Politikalar, İçişleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıkları ile özürlüler ile ilgili konfederasyonların temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından yapılır. İhtiyaç halinde birden fazla komisyon kurulabilir. Denetim sonucunda ilgili belediye ve kamu kurum ve kuruluşları ile umuma açık hizmet veren her türlü yapıların ve açık alanların malikleri ile toplu taşıma araçlarının sahiplerine eksikleri tamamlaması için birinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren iki yılı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Sürenin bitiminden itibaren öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği denetim komisyonlarınca tespit edilen umuma açık hizmet veren her türlü yapılar ve açık alanlar ile toplu taşıma araçlarının sahibi olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından her bir tespit için bin Türk Lirasından beş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının tutarı ellibin lirayı geçemez. Sürenin bitiminden itibaren öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği denetim komisyonlarınca tespit edilen büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından her bir tespit için beşbin Türk Lirasından yirmibeş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının tutarı beşyüz bin lirayı geçemez. Bu maddeye göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenir. Genel bütçeye gelir kaydedilen idari para cezası tutarları dikkate alınarak erişilebilirlik konusundaki projelerde kullanılmak üzere Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinde ödenek öngörülür. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar; İçişleri, Maliye, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının ve özürlüler ile ilgili konfederasyonların görüşleri alınmak sureti ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca bir yıl içerisinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. TBMM ne sunulan yeni tasarıdaki yeni hükümler de aşağıda verilmektedir. Madde 78: 5378 sayılı Kanunun geçici 3 ncü maddesinin birinci fıkrasında yer alan denetimlerinde olan ibaresinden sonra gelmek üzere sürücü koltuğu hariç sekiz veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan ibaresi, dördüncü fıkrasında yer alan uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar; ibaresinden sonra gelmek üzere Bilim, Sanayi ve Teknoloji, ibaresi ile aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma araçları 7/7/2018 tarihine kadar engelliler için erişebilir duruma getirilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının görüşleri alınarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bir yıl içinde çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

3 Bu yeni Kanun teklifi ile 5378 sayılı Kanundaki Geçici Madde 3 aşağıdaki hali almaktadır: GEÇİCİ MADDE 3. Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan sürücü koltuğu hariç sekiz veya daha fazla koltuğu bulunan araçlarla sağlanan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren sekiz yıl içinde özürlüler için erişilebilir duruma getirilir. Bu Kanunun geçici 2 nci maddesi ile bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen erişilebilirlik standartlarının uygulanmasının izlenmesi ve denetimi her ilde Aile ve Sosyal Politikalar, İçişleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıkları ile özürlüler ile ilgili konfederasyonların temsilcilerinden oluşan komisyon tarafından yapılır. İhtiyaç halinde birden fazla komisyon kurulabilir. Denetim sonucunda ilgili belediye ve kamu kurum ve kuruluşları ile umuma açık hizmet veren her türlü yapıların ve açık alanların malikleri ile toplu taşıma araçlarının sahiplerine eksikleri tamamlaması için birinci fıkrada belirtilen sürenin bitiminden itibaren iki yılı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Sürenin bitiminden itibaren öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği denetim komisyonlarınca tespit edilen umuma açık hizmet veren her türlü yapılar ve açık alanlar ile toplu taşıma araçlarının sahibi olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından her bir tespit için bin Türk Lirasından beş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının tutarı ellibin lirayı geçemez. Sürenin bitiminden itibaren öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği denetim komisyonlarınca tespit edilen büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarına Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından her bir tespit için beşbin Türk Lirasından yirmibeş bin Türk Lirasına kadar idari para cezası uygulanır. Bu şekilde bir yıl içinde uygulanacak idari para cezasının tutarı beşyüz bin lirayı geçemez. Bu maddeye göre verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içerisinde ödenir. Genel bütçeye gelir kaydedilen idari para cezası tutarları dikkate alınarak erişilebilirlik konusundaki projelerde kullanılmak üzere Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı bütçesinde ödenek öngörülür. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar; Bilim, Sanayi ve Teknoloji, İçişleri, Maliye, Çevre ve Şehircilik, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının ve özürlüler ile ilgili konfederasyonların görüşleri alınmak sureti ile Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığınca bir yıl içerisinde çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma araçları 7/7/2018 tarihine kadar engelliler için erişebilir duruma getirilir. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının görüşleri alınarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bir yıl içinde çıkarılan yönetmelikle belirlenir.

4 Buna göre: Bu taslak ile taksi ve taksi dolmuşların dışında ticari veya diğer amaçlarla yolcu taşıyan bütün motorlu karayolu taşıt araçları kapsama alınmaktadır. Bu tanım kapsamına kent içinde taşımacılıkta yaygın olan öğrenci servisi ve personel servisi hizmetleri ile alış veriş merkezleri, sağlık merkezi, otobüs terminalleri ile şehir merkezi arasında firmaların işlettikleri özel servislerde kullanılan ücretsiz yolcu taşıt araçları da girmektedir. Özel ve kamu şehirlerarası toplu taşıma araçları da kapsama dahil edilmekte ve bu araçlar için engelli erişimine uyum için beş yıl geçiş süresi verilmektedir. Oysa 5383 sayılı Kanunun Geçici 3 üncü maddesinin temel metninde yer alan toplu taşıma kavramı, Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan belirlenen hatlarda, adam başına tarifeli ücretle taşıma olarak bilinmektedir. Şehirlerarası taşıma ise bu tanımdan farklıdır gerek hatlar ve gerek ücretler tamamen serbest piyasa koşullarına göre belirlenmektedir tarih ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanununun tanımlarla ilgili 3.Maddesinde Şehirlerarası taşıma Herhangi bir ilin herhangi bir noktasından veya yerleşim biriminden başlayıp diğer bir ilin herhangi bir noktasında veya yerleşim biriminde biten taşımaları olarak tanımlanmıştır ve tümü ile bu mevzuata tabidir. Bu faaliyet alanı ilgili mevzuatında B sınıfı Yetki Belgeleri ile ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Halen TBMM gündeminde bulunan diğer bir kanun tasarısı ile binek otomobil, sürücü koltuğu hariç sekiz yolcu taşıyan araç olarak tanımlanmakta ve minibüs tanımının değiştirilmesi öngörülmektedir. Bu tanım kapsamına kent içinde taşımacılıkta yaygın olarak kullanılan öğrenci servisi ve personel servisi gibi hizmetlerde kullanılan yolcu taşıt araçları da girmektedir. Halbuki bu tür hizmetlerde taşınan yolcu, sürücüsü tarafından bilinen ve tanınan belirli kişilerden oluşur, eğer engelli bir personel varsa, o hatta özgün olarak engelli erişimine uygun araç, firma tarafından tahsis edilir. Bu bakımdan bu gibi tüm araçların toplu taşıma aracı içinde sayılarak engelli erişimine uygunluğu gerekli değildir. Halen 6353 sayılı Kanun ile öngörülen uygulamalar için bir mevzuat hazırlanmış değildir ve bunun için öngörülen 1 yıllık süre de tarihinde tamamlanmaktadır tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Sürücü Koltuğuna İlave Olarak Sekizden Fazla Koltuğu Bulunan ve Yolcu Taşımak Amacıyla Kullanılan Araçların Özel Hükümleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2001/85/AT), tarihinden itibaren uygulamadadır. Otomotiv sanayiinin ilgilendiren tüm teknik mevzuatta olduğu gibi uygulama sorumluluğu da Bilim, Sanayi Ve Teknoloji Bakanlığına aittir. Ek I de bu mevzuata ilişkin temel bilgiler ve parkta kullanılmakta olan araçlarda bu amaçla yapılması gerek tadilat ile ilgili tespitler verilmektedir. Yukarıda konu olan engelli erişimin sağlayacak kanun değişikliği parkta kullanılan araçlarda bu amaca uygun tadilatı da öngörmektedir. Ancak bu tadilatın trafikte can ve mal güvenliği esas olmak üzere 2001/85/AT ve AİTM Yöneliklerine göre mutlaka Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yapılması veya yaptırılması gereklidir. Toplu taşıma araçlarında engelli erişimine dair ayrıntılı mevzuat uygulamasında parkta kullanılmakta olan M2 ve M3 kategorisindeki toplu taşıma araçlarında amaçlanan engelli erişimine ilişkin tadilatın da, seri tadilat yetkisi verilmiş firmalar tarafından bu Yönetmeliğin Ek IV madde 4.14 ünün ikinci paragrafı ile 2001/85/AT yönetmeliği Hareket engelli

5 yolcuların araca giriş - çıkışlarını kolaylaştıran teknik donanımla ilgili şartlar başlıklı Ek VII sinde belirtilen hükümlere göre yapılır. Tadilat nedeni ile araçta etkilenen tüm aksamla ilgili olarak mutlaka AİTM Ek VII nin ilgili şartlarına uygunluk aranır. Yukarıda açıklanan hususlar çerçevesinde kanunun gerekçesinde yer alan aşağıdaki amaçlara da uygun olmak üzere maddenin aşağıdaki gibi değiştirilmesi uygun olacaktır: 5378 Sayılı Kanunun Gerekçesindeki temel hüküm: Toplumu oluşturan kişilerin hiçbir engelle karşılaşmadan toplumsal yaşama aktif bir şekilde katılmasını, ülkenin gelişimini ve kişilerin mutluluğunu sağlamak Devletin öncelikli amaçlarındandır. Toplumun tamamının eşit ve adaletli bir şekilde toplumsal hayattan ve her türlü imkandan faydalanması için her türlü tedbir alınmalıdır. Alınacak bu tedbirlerin de etkin, hızlı ve uygulanabilir olması en önemli unsurlardır. Bu amaçlarla Anayasa başta olmak üzere ulusal ve uluslararası mevzuatla tüm bireylerin hakları insan hakları bağlamında korunmaktadır. Kanun Tasarısı Madde 78 Önerisi: MADDE sayılı Kanunun geçici 3 üncü maddesinin birinci fıkrası Büyükşehir belediyeleri ve belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya da denetimlerinde olan belirlenen hatlarda, adam başına tarifeli ücretle toplu taşıma amacı ile kullanılan sürücü koltuğu hariç dokuz veya daha fazla koltuğu bulunan araçların engellilerin erişilebilirliğine uygun olması için gereken tedbirleri alır. olarak değiştirilmiş, aynı fıkrada yer alan her ilde ibaresinden sonra gelmek üzere Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ibaresi ile; dördüncü fıkrasında yer alan uygulamaya ilişkin usul ve esaslar, ibaresinden sonra gelmek üzere Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ibaresi ile aynı maddeye aşağıdaki fıkra eklenmiştir. Bu fıkranın uygulamasına ilişkin usul ve esaslar Bilim, Sanayi ve Teknoloji ile Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlıklarının görüşü alınarak Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından bir yıl içinde çıkarılan yönetmelikle belirlenir. Gereğini takdir ve tensiplerinize sunarız. Saygılarımızla, OTOMOTİV SANAYİİ DERNEĞİ Prof. Dr. Ercan TEZER Yönetim Kurulu Başkanı a. Genel Sekreter Ek I. Teknik Açıklamalar

6 Ek I Teknik Açıklamalar 2001/85/AT Tip Onay Yönetmeliğine göre, sürücü koltuğuna ilave olarak sekizden fazla koltuğu bulunan, 22 yolcu kapasitesini aşmayan ve yolcu taşımak amacıyla kullanılan araçlar iki sınıfa ayrılmaktadır. Sınıf A: Sürücüye ilave olarak 22 yolcu kapasitesini aşmayan, ayakta duran yolcuları taşımak için tasarımlanmış araçlar. Bu sınıftaki bir araç, koltuklara ve ayakta duran yolcular için bir düzene sahip olmalıdır. Sınıf B: Sürücüye ilave olarak 22 yolcu kapasitesini aşmayan, ayakta duran yolcuları taşımak için tasarımlanmamış araçlar. Bu sınıftaki bir araç, ayakta duran yolcular için düzene sahip değildir. Özürlüler ile ilgili olarak, araç tip onayı (MARTOY) ve Araç İmal Tadil ve Montaj (AİTM) Yönetmeliklerinde çeşitli hükümler yer almaktadır. Yolcu taşıyan araçlar için her iki mevzuatın da atıf yaptığı Sürücü Koltuğuna İlave Olarak Sekizden Fazla Koltuğu Bulunan Ve Yolcu Taşımak Amacıyla Kullanılan Araçların Özel Hükümleri İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (2001/85/AT) Yönetmeliğinin Ek VII si hareket kabiliyeti sınırlı ve tekerlekli sandalyeli yolcuların yararlanması hakkındaki hükümleri içermektedir. Sınıf I araçlar, 2001/85/AT Yönetmeliği gereği Ek VII ye uygun olmak zorundadır. Bu Yönetmelik 13 Şubat 2009 dan itibaren zorunlu uygulamadadır. Halen Türkiye de Sınıf I araçlar bu Yönetmeliğe uygun olarak imal edilmektedir. Sınıf II, Sınıf III, Sınıf A ve Sınıf B araçların, 2001/85/AT Ek VII ye uyma zorunluluğu yoktur. Fakat bu araçlardan herhangi birine tekerlekli sandalye uygulaması yapılması istendiğinde, uygulama Ek VII ye göre yapılmalıdır. 2001/85/AT Ek VII ye göre; hareket kabiliyeti sınırlı yolcuların araçlara rahat iniş/biniş ve kolaylıkla yolculuk etmeleri için gerekli şartlar: 1. Girişte ilk basamak yükseklikleri için sınır getirilmiştir. 2. Yolcu koltukları daha geniş tutulmuş ve kolçaklı olması istenmiştir. 3. Görme özürlüler için kılavuz köpeklerine yer ayrılması istenmiştir. 4. Kolay erişilebilir duracak düğmesi bulundurulması gerekmektedir. 5. Tekerlekli sandalyeli yolcular için gerekli şartlar: 6. Araca iniş/biniş için rampa veya asansör sistemi gerekmektedir. 7. Tekerlekli sandalye için özel yer ayrılmalıdır. 8. Kolay erişilebilir duracak düğmesi bulundurulması gerekmektedir.

7 Kullanılmakta olan belediye otobüsleri ile özel halk otobüslerinin pek çoğunda hareket engelliler için uygun donanım yer almamaktadır. Yeni alınan otobüslerde dahi Sınıf I araç yerine Sınıf II araçların tercih edildiği gözlenmektedir. Tadilat şartları M 2 ve M 3 kategorisi araçların marka tip ve modellerine göre farklılık göstermektedir. Kapasitesi 22 den az olan A ve B sınıfı araçlara tadilat yolu ile asansör montajı imkanı bulunmamaktadır. Bazı modellere ise yalnız bir rampa montajı imkanı bulunmaktadır. Otobüsler boylarına göre de üç grupta incelenmiştir: Boyu 7 metre olan araçların büyük bir kısmında tadilat imkanı bulunmamaktadır. İmkanı olan araçların da çok zor tadil edilebileceği ve firmaların bu tadilatlara onay veremeyeceği belirtilmiştir. Boyu 9 metre olan araçların büyük bir kısmında tadilat imkanı bulunmaktadır. Şasili olan modellerinde bu tadilatın diğerlerine göre daha zor olacağı belirtilmiştir. 2 kapılı, 9 metrelik araçlarda aracın sağ yan paneline asansör için ilave bir yolcu kapısı açılması zorunluluğu vardır. Boyu 12 metre olan araçların U kesitli şasili ve entegre şasili olan modellerinde tadilatın çok zor olabileceği belirtilmiştir. Diğer modellerinde bu tadilat daha rahat olabilecektir. Tadilat maliyeti firmalara ve modellere göre farklılık gösterse de arasında olacağı tahmin edilmektedir. Sonuç olarak, bazı mevcut araçlara tekerlekli sandalyeli yolcu taşınması için kaldırma tertibatı (asansör) montajı mümkündür, ancak parktaki eski araçlarda bu tadilatın maliyeti çok yüksektir ayrıca eski araçta yapılacak tekniğe uygun olmayan tadilatın ve bunun karmaşıklığının yaratacağı can ve mal güvenliği sorunları nedeni ile tavsiye edilmemektedir.