ENGELLİLERİN ERİŞİLEBİLİRLİĞİ. Ayşe Baysal İnşaat Mühendisi

Transkript

1 831 ENGELLİLERİN ERİŞİLEBİLİRLİĞİ Ayşe Baysal İnşaat Mühendisi GİRİŞ Ülkemizde olduğu gibi kentimizde de sadece engelliler için değil, yaşl, hasta, hamile, küçük çocuklu aile ve çocuklar olmak üzere hemen hemen tüm bireyler için mekansal engeller bulunmaktad r. Kamuya aç k, kapal ve aç k her türlü mekan n, engellilerde içinde olmak üzere, tüm bireylerin tek baş na/özgürce/rahat dolaş m n sağlayacak biçimde, erişilebilir/yaşan labilir olmas gereği vard r Y l na kadar kent mekanlar için yap lan planlama, tasar m ve uygulamalarda, nüfusumuzun %12,29unu oluşturan başta yürüme ve görme engeli olan engellilerin ulaş m /erişilebilirlik konular nda ihtiyaçlar, çok da düşünülmemiş Ve şimdi onlar n, çözülmesi gereken, dağ gibi büyümüş sorunlar bulunmaktad r. Kapal Mekan Engelleri Engelliler için otopark bulunmamas, Bahçeden ana binaya girişte bulunan mevcut rampada, rampa kenarl ğ n n olmamas, rampa korkuluğunun olmamas, rampa yüzeyinin kaygan/parlak malzeme ile kaplanm ş olmas, Bina içinde yer kaplama malzemesinin kaygan olmas,

2 832 * Bu bildiri İnşaat Mühendisleri Odas ad na düzenlenmiştir.

3 Aç k Alan Engelleri * Bu bildiri İnşaat Mühendisleri Odas ad na düzenlenmiştir. 833

4 834 ENGELSİZMİR KIRMIZI BAYRAK İzmir Büyükşehir Belediyesi nce 30 Ekim - 3 Kas m 2013 tarihleri aras nda ENGELSİZMİR 2013 başl kl uluslararas kat l ml kongre düzenlenmiştir. Bir dizi etkinliklerin bulunduğu bu sürecin önemli çal şmalar ndan biri de; belki de en önemlisi, engelli erişimine uygun olan kamuya aç k faaliyet gösteren özel veya kamu kurumlar na ait aç k ve kapal mekânlar ile ulaş m araçlar na K rm z Bayrak verilmesi çal şmas d r. Türkiye ölçeğinde ilk kez gerçekleştirilen bu çal şman n amaçlar ndan biri; İzmir i sürdürülebilir, çevreci çözüm ve uygulamalar ile engellilerin erişimine/yaşam na uygun bir şehir durumuna getirmektir. Ayr ca, Engelli yaşam n engelsiz bir hayat haline dönüştürmek amac yla,fark ndal k yarat lmas da hedeflenmektedir. Engelli Yasa ve Yönetmelikleri 5378 say l Özürlüler Yasas n n Geçici 2 ve 3.Ek maddelerinde, kamu kurum ve kuruluşlar na ait mevcut resmi yap lar, mevcut tüm yol, kald r m, yaya geçidi, aç k ve yeşil alanlar, spor alanlar ve benzeri sosyal ve kültürel alt yap alanlar ile gerçek ve tüzel kişiler taraf ndan yap lm ş ve umuma aç k hizmet veren her türlü yap lar ile toplu ulaş m araçlar, Kanunun yürürlüğe girdiği 7 Temmuz 2005 tarihinden itibaren (yedi y l içinde) 7 Temmuz 2013 tarihine kadar özürlülerin erişilebilirliğine uygun duruma getirilir, denilmektedir. Yine 3194 say l İmar Kanunu nun Ek birinci maddesine göre, fiziksel çevrenin özürlüler için ulaş labilir ve yaşan labilir k l nmas için, imar planlar ile kentsel, sosyal, teknik altyap alanlar nda ve yap larda, Türk Standartlar Enstitüsü nün ilgili engelli standartlar na uyulmas zorunluluğu vard r. 12 Temmuz 2006 tarihinde kamu binalar, kamuya aç k alanlar ile toplu taş ma araçlar n n, özürlülerin kullan m na uygun hale getirilmesi ile ilgili Başbakanl k Genelgesi yay mlanm şt r. Genelgede, bu konuda en büyük görevin yerel yönetimlere düştüğü ve belediyelerin ilgili kamu kurum ve kuruluşlar ile birlikte k sa ( ), orta ( ) ve uzun vadeli ( ) eylem planlar haz rlayacaklar belirtilmiştir. Yukar da belirlenmiş olan Yasa, yönetmelik ve genelgede engellilerle ilgili yap lmas gereği olan düzenlemelerin yap m na Temmuz 2012 tarihine kadar başlan lamam ş/k smen başlan lm ş olunduğundan, bu defa ek olarak 6353 say l yasa ç kar lm şt r. 12 Temmuz 2012 tarihinde ç kar lan 6353say l yasa ile; 1- Söz konusu düzenlemelerin yap lmas için, 5378 say l engelliler yasas n n yürürlüğe girdiği 7 Temmuz 2005 tarihten itibaren sekiz y l içinde özürlülerin erişilebilirliğine uygun duruma getirilmesi,( bir y ll k ek süre verilmiştir) 2- Mekân ve ulaş m araçlar nda, erişilebilirlik standart uygulamalar n n illerde, Aile ve Sosyal Politikalar, İçişleri, Çevre ve Şehircilik, Ulaşt rma Denizcilik ve Haberleşme Bakanl klar ve özürlüler ile ilgili konfederasyonlar n temsilcilerinden oluşan komisyon taraf ndan izlenmesi ve denetimlerinin yap lmas, 3-Eksiklerin tamamlamas için verilen 8 y ll k sürenin bitiminden itibaren iki y l geçmemek üzere ek süre verilebileceği, 4a-Denetim komisyonlar nca,10 y ll k sürenin bitiminden

5 835 itibaren, yani Temmuz 2015 tarihine kadar, öngörülen yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen umuma aç k hizmet veren her türlü yap lar ve aç k alanlar ile toplu taş m araçlar n n sahibi olan gerçek ve özel hukuk tüzel kişilerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl ğ taraf ndan her bir tespit için bin Türk Liras ndan beş bin Türk Liras na kadar idari para cezas verilmesi, 4b-Sürenin bitimine kadar yükümlülüklerini yerine getirmediği tespit edilen büyükşehir belediyeleri, belediyeler ve diğer kamu kurum ve kuruluşlar na da, her bir tespit için beş bin Türk Liras ndan yirmi beş bin Türk Liras na kadar idari para cezas verilmesi, hükümleri getirilmiştir. Temmuz 2013 Tarihine kadar Kamu ve özel kuruluşlar n, engellilerin erişimlerini sağlamak ad na k smen yapt klar düzenlemelerden, daha çoğunun standart d ş, engellilerin kullan m na uygun olmayan düzenlemeler olduğu görülmektedir. Bu nedenle; amac, mevcut ve yeni yap lacak her türlü mekan ve ulaş m araçlar n n, mevcut yasa ve yönetmeliklere uygun olarak, engellilerin erişimine uygun hale getirilmesini sağlamak olan; Engelsiz İzmir K rm z Bayrak Komisyonu Yönetmeliği haz rlanarak, 8Nisan 2013 tarihinde 571 say l İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis karar ile kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. K rm z Bayrak komisyonu Komisyon aşağ da belirtilen kurum ve kuruluş temsilcilerinden olmak üzere17 üyeden oluşmaktad r. 1.Komisyon Başkan ; İzmir Büyükşehir Belediye Genel Sekreter Yard mc s 2.İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi ni temsilen 2 Meclis Üyesi 3.İzmir Büyükşehir Belediyesi; -Sosyal Projeler Daire Başkanl ğ, -Etüt Proje Daire Başkanl ğ, -Fen İşleri Daire Başkanl ğ, -Ulaş m Daire Başkanl ğ, 4.Avukat 5.İzmir Kent Konseyi Engelli Meclisi Başkan 6.TMMOB Meslek Oda Temsilcileri; -Mimarlar Odas İzmir Şubesi, -İnşaat Mühendisleri Odas İzmir Şubesi, -Makine Mühendisleri Odas İzmir Şubesi, 7.Ege Bölgesi Sanayi Odas (EBSO)Temsilcisi 8.İzmir Ticaret Odas (ITO)Temsilcisi 9.İzmir Esnaf ve Sanatkâr Odalar Birliği Temsilcisi 10.Ortopedik, görme ve işitme engelliler ile ilgili faaliyet gösteren dernek Temsilcileri Komisyonun Çal şma Alan ; 1- Engelsiz İzmir K rm z Bayrak Komisyonu Yönetmeliği haz rlanm ş ve 8Nisan 2013 tarihinde 571 say l İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclis karar ile kabul edilerek yürürlüğe girmiştir.

6 836 2-İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelsiz İzmir K rm z Bayrak Teknik Şartnamesi (5378 Say l Engelliler Yasas, 3194 Say l İmar Yasas Ek Madde 1, İzmir Büyükşehir Belediyesi İmar Yönetmeliği, TSE Standartlar, Birleşmiş Milletler Engellilerin Erişilebilirliğinde Engelsiz Çevreler Tasarlama K lavuzu dayanak al nm şt r) haz rlanm şt r. 3-K rm z Bayrak Teknik Şartnamesi doğrultusunda engellilerin erişimine uygun hale getirilen her türlü mekana hangi koşullarda/düzenlemelerde K rm z Bayrak verileceği kriterleri, haz rlanm ş belirlenmiştir. 4-K rm z Bayrak almak için yap lan başvurular n, belirlenmiş olan kriterler doğrultusunda, en az 5 (en çok 7 kişi) kişilik komiteler taraf ndan, kontrol ve incelemelerin yap lmas n sağlamak. 5-Komiteler taraf ndan kontrol ve incelemeleri yap lan başvurular değerlendirmek. 6- Değerlendirme sonucunda başvurusu uygun bulunan kamu veya özel kurumlara kaç y ld zl K rm z Bayrak verileceğine karar vermek. K rm z Bayrak Nas l Verilir? -K rm z Bayrak almak isteyen kamu ve özel kurum yetkilileri, İzmir Büyükşehir Belediyesi ne, yaz l olarak başvuru yapmal d r. -K rm z Bayrak komisyonu taraf ndan en az 5, en çok 7 kişi olmak üzere, tetkik komitesi görevlendirilir. Komite üyeleri içinde mutlaka teknik eleman ve k rm z bayrak verilecek birimin özelliğine göre bir veya daha çok değişik engel grubundan üyeler bulundurulur. -Komite, K rm z Bayrak al nmak istenilen birime gider ve yerinde KIRMIZI BAYRAK TEKNİK ŞARTNAMESI kriterleri dahilinde haz rlanm ş olan tespit formuna göre denetleme/inceleme yapar, tespit formunu/raporunu haz rlar, komisyona sunar. -Komisyon, komitenin haz rlam ş olduğu tespit formunu/ raporu değerlendirmek üzere gündemli olarak toplan r. Tespit formuna göre aranan erişilebilirlik özelliklerinin niteliğine ve oran na göre K rm z Bayrak verilip verilmeyeceğine karar verir. -Denetim sonucunda başvurusu uygun bulunan kamu veya özel kurumlara kaç y ld zl K rm z Bayrak verileceğine karar verilir. -K rm z Bayrak verilmesi karar, İzmir Büyükşehir Belediyesi Meclisi taraf ndan onaylanmas ile kesinleşir. -Karara ilişkin sonuç, başvuru sahibine yaz l olarak bildirilir. -K rm z bayrak hak eden kuruma, uygun şekil ve boyutta ve y ld zda K rm z Bayrak verilir. -Her ay sonunda K rm z Bayrak verilen kamu veya özel kurumlar n listesi, kaç y ld zl olduğuyla birlikte, web sayfas nda yay nlanmak üzere, İzmir Büyükşehir Belediyesi nin ilgili biriminde yay nlan r. -K rm z Bayrak alan her türlü kamu ve özel kurumlar, denetleme komitesi taraf ndan y lda en az bir defa olmak üzere denetlenir.

7 837 -K rm z Bayrak sahibi mekanlarda, bayrak kriterlerinin bozulmas yla ilgili Komisyona ulaşan şikayetler; komitelerin yerinde yapt ğ denetlemeler sonucuna göre değerlendirilir ve haz rlanan rapor sonucuna göre de K rm z Bayrak kullan m n n devam na ya da durdurulmas na, karar verilir. K rm z Bayrak Y ld zlar -K rm z Bayrak teknik şartname kriterlerinden, (komisyonca önemli bulunan kriterler esas al narak) en az %60 n sağlam ş olan mekana, Tek Y ld zl K rm z Bayrak, -K rm z Bayrak teknik şartname kriterlerinden, (komisyonca önemli bulunan kriterler esas al narak) en az %75ini sağlam ş olan mekana, İki Y ld zl K rm z Bayrak, -K rm z Bayrak teknik şartname kriterlerinden, (komisyonca önemli bulunan kriterler esas al narak) en az %90 n sağlam ş olan mekana, Üç Y ld zl K rm z Bayrak, verilir. SONUÇ Engellilerin İzmir de, toplumsal yaşama daha etkin kat l m na yönelik olmak üzere, mevcut durum ile kentsel dönüşüm sürecinde yeni oluşturulacak alanlar n, engellilerin kullan m na uygun proje ve uygulamalar nda, İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelsiz İzmir K rm z Bayrak Teknik Şartnamesi başvurulacak kaynak olarak haz rlanm şt r. KAYNAKLAR -İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelsiz İzmir K rm z Bayrak Komisyonu Yönetmeliği -İzmir Büyükşehir Belediyesi Engelsiz İzmir K rm z Bayrak Teknik Şartnamesi