İLTİHABİ BAĞIRSAK HASTALIKLARI

Transkript

1 İLTİHABİ BAĞIRSAK HASTALIKLARI İnflamatuar barsak hastalıkları; İBH; Kron; Crohn s; Ülseratif kolit İltihabi bağırsak hastalıkları bağırsağın iltihaplanması ile seyreden bir gurup hastalıktır. Bu hastalıklarda bağırsak duvarı iltihaplanır, bağırsak fonksiyonu bozulur, gıda emilimi ve bağırsak alışkanlıkları bozulur. İltihabi bağırsak hastalıklarının iki çeşidi vardır: 1- Kron Hastalığı (Crohns Disease) ve 2- Ülseratif kolit. Her ikisi de hayat boyu sürer ve kontrol altına alınmaz ise birçok komplikasyona neden olur. İltihabi bağırsak hastalıklarının sebebi nedir? İltihabi bağırsak hastalıklarının gerçek sebebi bilinmemektedir, ancak: Ailesel yatkınlık ( yakın aile bireylerinde olması), Bağırsaklara zarar veren viral yada bakteriyel bir hastalık geçirmiş olmak, İmmün sistemi bozan bir hastalık yada ilaç kullanmanın iltihabi barsak hastalıklarının başlamasını tetiklediği düşünülmektedir. İltihabi bağırsak hastalıkları bulaşıcı değildir kişiden kişiye geçmez. İltihabi bağırsak hastalıklarının belirtileri nelerdir? İltihabi bağırsak hastalıkları birçok şikayete neden olur. Hastalığın şiddeti ve şikayetler hastadan hastaya çok değişir. İltihabi bağırsak hastalıkları ataklar halinde seyreder. Arada

2 iyilik dönemleri görülür. Hastalığın yerine ve derinliğine göre şikayetler değişir en sık görülen şikayetler: Kramp tarzında karın ağrıları, İshal, İştahsızlık ve kilo kaybı, Barsak kanamaları, Kanlı ishal, Barsakta ülserler oluşması, Makat ve etrafında iltihap ve akıntı, Gaz, şişkinlik, Çabuk doyma, Bağırsak guruldaması, Bulantı, kusma, hastalığa bağlı en sık görülen bağırsak şikâyetleridir. Bağırsakta iltihaba bağlı olarak besin emilimi bozulur. Bu hastaların neredeyse tamamında demir eksikliğine bağlı kansızlık görülür. Çocuk yaşta ortaya çıkarsa büyüme ve gelişmeyi bozar. Ayrıca bu hastalıklar barsak dışı şikayetlere de sebep olur. En sık görülen bağırsak dışı şikayetler: Ağızda aftlar, Artrit ( kalça, diz, bilek eklemlerinde şişme ağrı ), Osteoporoz, Parmak çomaklaşması, Cilt döküntüleri, Cilt apseleri, Göz iltihapları, Karaciğer yağlanması, Safra kesesi iltihabı dır. İltihabi bağırsak hastalıkları nasıl teşhis edilir? Hastanın şikayetleri ve muayenesi teşhiste ilk adımdır. Laboratuvar testleri tanıya yardımcıdır. Kan sayımı,

3 CRP, Sedimantasyon, Dışkı mikroskopisi ve kültürü, Dışkıda parazit aranması, Clostridium difficile testleri, Cheliak hastalığı testleri, panca (Perinükleer antinötrofilik sitoplazmik antikor ): Ülseratif kolitli olanların yaklaşık yarısında, Kron hastalarının beşte birinde pozitif tir. ASCA (Saccharomyces cerevisiae antikorları), IgG ve IgA: Crohn hastalarının yarısında pozitif bulunmaktadır. Hastalığın kesin teşhisi kolonoskopi ile alınan parçanın patolojik incelemesi ile konur. Kan testleri teşhise yardımcıdır aynı zamanda hastalığın takibinde ve alevlenme dönemlerinin izlenmesinde kullanılır. iltihabi barsak hastalıkları nasıl tedavi edilir? İltihabi bağırsak hastalıkları ömür boyu süren hastalıklardır. Hastalık alevlenmeler ile seyreder. Stres in bu hastalıkları alevlendirdiği iyi bilinmektedir. Yeme alışkanlığı iyilik dönemlerini uzatabilir; Az yağlı, Meyveden zengin, Az lifli ve Et ve süt ürünlerinden fakir beslenmek iltihabi barsak hastalıklarının alevlenme şansını azaltır. İlaçlar: Bağırsaktaki iltihabi alevlenmeyi azaltmak amacıyla birçok ilaç kullanılır. Anti inflamatuar ilaçlar, Kortizon, İmmun supresan ilaçlar, İshal kesiciler,

4 Laksatifler, Ağrı kesiciler tedavide kullanılmaktadır. Cerrahi tedavi: Çok ciddi iltihabi bağırsak hastalıklarında bağırsağın iltihaplı kısmının çıkarılması gerekebilir. Referanslar: 1- American Academy of Family Physicians 2- National Digestive Diseases Information Clearinghouse 3- Canadian Family Physician 4- Health Canada 5- American Academy of Family Physicians. Inflammatory bowel disease. American Academy of Family Physicians website. disorders/252.html 6- American Gastroenterological Association website June 25, Botoman VA, Bonner GF, Botoman DA. Management of inflammatory bowel disease. American Family Physician websitehttp:// Published June 27, Brandt LJ, Steiner-Grossman P, eds. Treating IBD: A Patient s Guide to the Medical and Surgical Management of Inflammatory Bowel Disease. New York, NY: Raven Press; Carson-DeWitt R. Ulcerative colitis. EBSCO Health Library websitehttp:// ID=81. Updated September 30, December 2, DynaMed Editorial Team. Irritable bowel syndrome (IBS). EBSCO DynaMed websitehttp:// June 25, Mayo Clinic. Crohns disease. Mayo Clinic websitehttp:// Updated August 8, November 10, Steiner-Grossman P, Banks PA, Present DH, eds. The New People Not Patients: A Source Book for Living With IBD.

5 Dubuque, IA: Kendall/Hunt Publishing Company; Ulcerative colitis. Mayo Clinic.com websitehttp:// Updated August December 10, 2010 GİARDİA Giardia lamblia sular, gıdalar yolu ile bulaşan hareketli bir parazittir. İnce bağırsaklarda yerleşir, uzun süren ishallere, gaz ve hazımsızlığa yol açar. Besin emilimini ve büyüme gelişmeyi bozar. Parazit gözle görülmeyecek kadar küçüktür. Giardia nasıl bulaşır? Giardia gıdalar ve sular ile bulaşır, kistleri dış ortama dayanıklıdır, temizlik maddeleri ile ölmez. İnsan dışkısı ile ortama yayılan kistler 2 ay canlı kalır. Dışkı ile bulaşmış sular, gıdalar, kötü hijyen koşulları, kötü alt yapı koşulları nedeniyle yayılır. Çocuklarda büyüme gelişme geriliğine neden olur. Giardia nasıl hastalık yapar? Kistler bağırsakta açılarak parazit haline döner ve bağırsak duvarına yapışarak besinleri emmeye başlar. kistlerin parazite dönmesi 2 hafta sürer. Bazı hastalarda hiçbir şikayete neden olmadan uzun süre kalır. Büyüklerde pek şikayet olmaz en çok şikayet çocuk çağda görülür. Çocuklarda en çok: İshal: bazen akut bol sulu karın ağrısı ile seyreden bazen uzun süren ateşsiz ishallerle yol açar. İshal bazen aralıklı kabız atakları ile birlikte, bazen çok uzun süreli kesintisiz olur. Kabızlık: ishal atakları arasında kabızlık atakları dikkat çeker. Birkaç gün ishal olan çocuk sonraki birkaç

6 gün kabız olur sonra tekrar ishal başlar, Karında şişme, gaz, Kramp tarzında karın ağrıları, Çabuk doyma, İştahsızlık, bulantı, halsizlik, Büyüme geriliği, Hafif ateş, kilo kaybı olur. İshal başta bol sulu iken daha sonra sulu yumuşak, kötü kokulu ve gazlı hale döner. Giardia nasıl teşhis edilir? Aralıksız ateşsiz ishal, aralıklar ile ishal atakları geçiren, arada kabızlık atakları olan, karın şişliği, gaz, karın ağrıları şikayetleri, büyüme geriliği, okul başarısında düşme olan her çocukta Giardia dan şüphelenmek gerekir. Giardia teşhisi dışkıda parazitin görülmesi yada enzimatik yolla konur. Parazit ince bağırsakta yerleştiği için dışkıda tespit edilmesi güçtür, birkaç kez bakılması gerekir. Enzimatik yolla Giardia tespiti daha kolaydır. Giardia nasıl tedavi edilir? Giardia tespit edilen çocukların tedaviye alınmaları gerekir. Ayrıca büyüme geriliği, benzeri bağırsak şikayetleri gösteren ve endemik bölgede yaşayan çocuklarında tedavisi önerilmektedir. Giardia tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Giardiya tekrar hastalık yapabilir. Giardiya çocuklarda büyüme gelişme geriliği, okul başarısında düşmeye neden olan önemli ve sık görülen bir parazittir. Referanslar 1. Hill DR, Nash TE. Giardia lamblia. In: Mandell GL, Bennett JE, Dolin R, eds. Principles and Practice of Infectious Diseases. 7th ed. Philadelphia, Pa: Elsevier Churchill Livingstone; 2009:chap Huston CD. Intestinal protozoa. In: Feldman M, Friedman LS, Sleisenger MH, eds. Sleisenger & Fordtrans Gastrointestinal

7 and Liver Disease. 8th ed. Philadelphia, Pa: Saunders Elsevier; 2006: chap Adam RD. Biology of Giardia lamblia. Clin Microbiol Rev. 2001;14: American Academy of Family Physicians website. Available at: 5. Harrisons Principles of Internal Medicine. 15th ed. McGraw-Hill Professional Publishing; Massachusetts Department of Public Health. Bureau of Communicable Disease Control website. Available at: 7. The Merck Manual of Medical Information. Simon and Schuster, Inc; Nash TE. Surface antigenic variation in Giardia lamblia. Mol Microbiol. 2002;45:585