İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Transkript

1 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

2 DERS KAPSAMI : 1) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE GİRİŞ a.iş sağlığı ve güvenliğinin tanımı (İSG) b.iş sağlığı ve güvenliğinin önemi ve kapsamı c.iş sağlığı ve güvenliği çalışmalarının iki temel boyutu d. İş sağlığı ve güvenliğiyle ilgili temel kavramlar 2 )ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ 3 )KİMLER İŞ GÜVENLİK UZMANI OLABİLİR?

3 DERS KAPSAMI : 4 ) İŞ VE SAĞLIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER 5) ÇAĞDAŞ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMA İLKELERİ 6) İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ

4 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GİRİŞ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NEDİR? İş Sağlığı ve Güvenliği Bütün mesleklerde; Çalışanların sağlıklarını; Sosyal, Ruhsal ve Bedensel olarak en üst düzeyde sürdürmek, Çalışma koşullarını; sağlığa uygun hale getirmek için,çalışanları zararlı etkilerden ve tehlikelerden koruyup daha güvenli bir çalışma ortamı yaratarak, İşin ve çalışanın; birbirine uyumunu sağlamak üzere kurulmuş bir bilim dalıdır. (Uluslararası Çalışma Örgütü-Dünya Sağlık Örgütü 1950)

5 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE GİRİŞ İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ NEDİR? İş Sağlığı ve Güvenliği ; Planlı, Bilimsel, Sürekli Tıbbi Teknik Ekonomik Sosyal ve Hukuki yönleri olan bir kavram olarak kısaca; İşçilerin iş kazaları ve meslek hastalıklarına karşı korunmalarının sağlanması şeklinde tanımlanabilir.

6 İŞ GÜVENLİĞİNİN KAPSAMI VE ÖNEMİ NEDİR? Çalışanların Makine, araç ve gereçlerin İşyerinin Çevre Üretilen malın güvenliğini kapsar.

7 İŞ GÜVENLİĞİNİN KAPSAMI VE ÖNEMİ NEDİR? İş güvenliğin kapsam alanına bakıldığında insanı, makineyi ve çevreyi etkilediği görülmektedir. Bu nedenle, bir iş yerinde, iş güvenliği varsa, orada sağlık ve mutluluk vardır. İş güvenliği yoksa, can kaybı, sakatlık, hastalık, para ve zaman kaybı vardır.

8 Neden İş Güvenliği? Dünyada her 3 dakikada bir iş kazası gerçekleşiyor. Her 90 dakikada bir kişi sakat kalıyor, Her 4 saatte bir kişi hayatını kaybediyor. Türkiye ölümü iş kazalarında Avrupa da 1. / Dünya da 3. sırada.

9 1-Tıbbi boyut İSG ÇALIŞMALARININ İKİ TEMEL BOYUTU Meslek hastalıklarının önüne geçmek için çalışmalar yapılmasıdır. Çalışanların sağlığının yapacakları işle ilgisini araştırır, belirler. İşyeri ortamında oluşabilecek bazı risklere karşı alınacak tıbbi koruma yöntemlerini uygular. (aşılama vb) İş Hekimliği

10 İSG ÇALIŞMALARININ İKİ TEMEL BOYUTU 2-İş Güvenliği boyutu Bu boyut, işyeri ortamında sağlıklı ve güvenlikli bir ortam oluşturmak için yapılan tüm çalışmaları kapsadığı için İş Hijyeni olarak da adlandırılmaktadır. Esas olarak iş kazaları ve işyeri kazalarını önlemek için çalışır. İş yeri ortamındaki sağlık ve güvenlik risklerinin saptanması Bununla ilgili ölçümler yapılması (örneğin;işyerinde kullanılan çeşitli kimyasal maddelerin, İşyerinde yapılan işler esnasında ortama yayılan ve sağlığa zararlı olduğu bilinen tozların ölçümü, makine ve tezgâhlardan kaynaklanan gürültünün düzeyini belirlemek üzere yapılan ölçümler gibi)

11 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İşyeri; Bir işverenin maddi olan ve olmayan araçlarla belirli bir teknik amacı gerçekleştirmesine yarayan ve süreklilik gösteren organize bir bütündür. Bir başka deyişle çalışmanın (yani işin) yapıldığı yerdir.

12 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İşçi : Bir hizmet sözleşmesi ile ücret karşılığında işveren emrinde çalışan kişidir. Üretimin tartışmasız en önemli bileşenidir. İş kazasını yaşayan da, meslek hastalığına yakalanan da işçidir. İş: Bir hizmet sözleşmesi ile ücret karşılığında mal ve hizmet üretimi için yapılan eylemlerdir.

13 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR Sağlık nedir? Sadece hastalık ve sakatlığın olmaması değil, bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik halidir. (Dünya Sağlık Örgütü )

14 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İşçi Sağlığı Çalışan tüm insanların fiziksel, ruhsal, moral ve sosyal yönden tam iyilik durumlarının sağlanmasını ve en yüksek düzeylerde sürdürülmesini, iş koşulları ve kullanılan zararlı maddeler nedeniyle çalışanların sağlığına gelebilecek zararların önlenmesini ve ayrıca işçinin fizyolojik özelliklerine uygun yerlere yerleştirilmesini, işin insana ve insanın işe uymasını asıl amaçlar olarak ele alan tıp bilimidir şeklinde tanımlamaktadırlar. (Uluslararası Çalışma Örgütü-Dünya Sağlık Örgütü )

15 Uluslararası Çalışma Örgütü nün 112 numaralı tavsiye kararına göre, işçi sağlığının amacı ; Çalışanların sağlık kapasitelerini en yüksek düzeye çıkarmak. Çalışmanın olumsuz koşulları nedeniyle sağlığın bozulmasını önlemek. Her işçiyi fiziksel ve ruhsal yeteneklerine uygun işlerde çalıştırmak ve yapılan iş ile işçi arasında uyum sağlayarak, en az yorgunlukla en uygun verimliliği elde etmek olarak tanımlanmaktadır.

16 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR İş Hekimliği Çalışma hayatı ile ilgili sağlık sorunlarının hastalıkların tanı ve tedavisi ile bu hastalıklardan korunma konusundaki tıbbi etkinliklerdir. İş Hijyeni Endüstriyel hijyen olarak da tanımlanmaktadır. İşyerlerinde bulunan sağlık risklerinin saptanması, ölçümler yapılması, bu risklerin ortadan kaldırılması amacı ile teknik düzenlemeler yapılması gibi konularla ilgilenen bilim dalıdır.

17 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ 3 ayrı dönemde ele alınmaktadır. I.Tanzimat öncesi Lonca (Orta Sandığı Teavün Sandığı) II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi 1865 Dilaver Paşa Nizamnamesi (Havza-i Fahmiye Teamülnamesi) 1869 Maadin Nizamnamesi 1871 Ameleperver Cemiyeti 1895 Osmanlı Amele Yardımlaşma Cemiyeti

18 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ III. Cumhuriyet dönemi Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelesinin Hukukuna Müteallik Kanun (10 Eylül 1921) 1926 Borçlar Kanunu 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu Çalışma hayatının ilk önemli Yasası olan 3008 Sayılı İş Kanunu tarihinde yürürlüğe girmiştir.

19 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ I.Tanzimat öncesi 1776 Yılında Fincancılar sözleşmesi imzalandı. Kütahya da imzalanan bu sözleşme ile seramik çalışanlarının iş tanımları ve haftalık çalışma süreleri ile alacakları maaşlar belirlenmiş oldu. Devlet hakemliğinde yapılan tarihteki ilk toplu sözleşme olarak tarihe geçmiştir.

20 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ II.Tanzimat ve Meşrutiyet dönemi 1865 yılında çıkartılan Dilaver Paşa Nizamnamesi nde, Ereğli ve Zonguldak kömür havzası işçilerinin dinlenme ve tatil zamanları, barındırma yerleri, çalışma saatleri ve onların sağlıkları ile ilgili çeşitli konuların ele alınmıştır. Dilaver Paşa Nizamnamesi.Ülkemizdeki ilk yazılı belgedir yılında çıkartılan Maadin Nizamnamesi bütün madenlerde çalışanların güvenliği ile ilgili çeşitli hükümleri düzenleyen bir mevzuattır.

21 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ III. Cumhuriyet dönemi 23 Nisan 1920 de Türkiye Büyük Millet Meclisi nin kurulduğu tarihten itibaren ise, iş sağlığı ve güvenliği olgusu da gündeme getirilmiş ve çeşitli yasal düzenlemeler yapılmaya başlanmıştır. 10 Eylül 1921 Sakarya savaşı sırasında Ereğli Havza-ı Fahmiye Maden Amelisinin Hukukuna Müteallik Kanun ( Ereğli Kömür Havzası Maden işçilerinin hukukuna ilişkin 151 sayılı Kanun) çıkarılmıştır.

22 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ 1926 Borçlar Kanunu 1930 Umumi Hıfzıssıha Kanunu(sağlıklı yaşama önlem bütünü) 1967 yılında çıkarılan 931 sayılı İş Kanunu içerisinde ilk defa modern hükümlerle yer alan disiplin, bu Kanunun Anayasa Mahkemesi tarafından şekil yönünden iptal edilmesinden sonra, 1971 yılında çıkarılan 1475 sayılı İş Kanunu içerisinde de aynı hükümlerle yer almıştır tarihinde yürürlüğe giren 1475 sayılı İş Kanunu gereği İSG güvenliği yönünden birçok tüzük ve yönetmelik uygulamaya konulmuştur.

23 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ tarihinde 4857 sayılı yeni İş Kanunu girmiştir. Ancak, 4857 sayılı İş Kanununa göre çıkarılması gereken yönetmelikler, Avrupa Birliğinin 89/391/EEC sayılı çerçeve direktifine ve diğer bireysel direktiflere göre uyumlaştırılmıştır ve 2003 yılı ile 2004 yılı içerisinde ardı ardına yayımlanmıştır. Dolayısıyla, ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği mevzuatı modern hükümlerle donatılmış durumdadır. Ancak, uygulamada çok fazla mesafenin kat edilmesi gerekmektedir.

24 4857 sayılı İş Kanunu gereği toplam 33 adet İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği (4 adet tebliğ) Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

25 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDA YAYIMLANAN BAZI YÖNETMELİKLER İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Titreşim Yönetmeliği Gürültü Yönetmeliği Yapı İşlerinde Sağlık ve Güvenlik Yönetmeliği Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik

26 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDA YAYIMLANAN BAZI YÖNETMELİKLER Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik Kişisel Koruyucu Donanım Yönetmeliği İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik Önlemlerine İlişkin Yönetmelik

27 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDA YAYIMLANAN BAZI YÖNETMELİKLER Kişisel Koruyucu Donanımların İşyerlerinde Kullanılması Hakkında Yönetmelik Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği Sondajla Maden Çıkarılan İşletmelerde Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

28 4857 SAYILI İŞ KANUNUNDA YAYIMLANAN BAZI YÖNETMELİKLER Geçici veya Sınırlı Süreli İşlerde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi Hakkında Yönetmelik Gebe veya Emziren Kadınların Çalıştırılma Şartlarıyla Emzirme Odaları ve Çocuk Bakım Yurtlarına Dair Yönetmelik Balıkçı Gemilerinde Çalışanların Asgari Güvenlik ve Sağlık İhtiyaçları Hakkında Yönetmelik

29 4857 SAYILI KANUNU NUN GETİRDİĞİ EN ÖNEMLİ YENİLİKLER ŞU ŞEKİLDE SIRALANABİLİR: İSG konusunda işverenin eğitim verme zorunluluğu İSG kurul kararlarının uygulanma zorunluluğu İşyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı çalıştırma zorunluluğu Yakın, acil ve hayati tehlike karşısında işçinin çalışmama hakkıdır.

30 4857 SAYILI KANUNU NUN EN ÖNEMLİ EKSİKLİKLERİ İSE ŞUNLARDIR: Kapsam sorunu: İSG ye ilişkin düzenlemelerde devlet memurları, tarım çalışanları vb. kapsam dışı kalmışlardır. Yaygınlık sorunu: 50 işçiden daha az işçi çalıştıran işyerlerinde İSG kurulu kurma, işyeri hekimi ve İSG uzmanı çalıştırma zorunluluğunun olmaması. Yakın, acil ve hayati tehlike karşısında işçinin çalışmama hakkını düzenleyen maddenin uygulanamamasıdır.

31 4857 SAYILI İŞ KANUNU İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNE YAKLAŞIMI Tespit bazlı, Sonuç odaklı (reaktif). Sınırlı Çalışan katılımı İşçilerle Sınırlı Kapsam Yönetimde Katılım Önceliksiz Koruma anlayışı

32 ÜLKEMİZDE İSG NİN GELİŞİMİ 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu tarih ve sayılı Resmi Gazete de işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenleyen 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu yayımlanmıştır. Kanun tarihinde yürürlüğe girmiştir. MADDE 1 (1) Bu Kanunun amacı; işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir.

33 Kamu ve özel sektör gözetmeksizin tüm çalışanlar kanun kapsamına alındı Kapsam: Sayı sınırı olmaksızın Memur, işçi, işveren, çırak, stajyer tüm çalışanlar Kamu ve özel sektöre ait bütün işler ve işyerleri Tarım vb. dahil tüm işkolları

34 6331 SAYILI KANUNA TABİ OLMAYAN İSTİSNALAR a) Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri. b) Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri. c) Ev hizmetleri. d) Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar. e) Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri. f) Denizyolu taşımacılığı yapan araçların uluslararası seyrüsefer hâlleri.

35 Kuralcı bir yaklaşım yerine önleyici yaklaşım esas alındı. Kanun, iş kazası veya meslek hastalığı yaşanmadan önce önlem almaya yöneliktir. Testi kırılmadan önce

36 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNUNUN İŞ GÜVENLİĞİNE YAKLAŞIMI Risk bazlı, Önleyici yaklaşım (proaktif) Her konuda geniş çaplı çalışan katılımı Nitelikli uzman desteği ve sertifikasyon Haberdar etme ve diğer kişileri kapsama Programlı, nitelikli eğitim ve belgeleme Kısaca: Önleyici ve koruyucu anlayışa dayalı kültürün benimsenmesi

37 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU MADDE 4 (1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede; a) Mesleki risklerin önlenmesi Eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması. Gerekli araç ve gereçlerin sağlanması. Sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.

38 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU MADDE 19 Çalışanların Yükümlülükleri (1) Çalışanlar, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili aldıkları eğitim ve işverenin bu konudaki talimatları doğrultusunda, kendilerinin ve hareketlerinden veya yaptıkları işten etkilenen diğer çalışanların sağlık ve güvenliklerini tehlikeye düşürmemekle yükümlüdür. (2) Çalışanların, işveren tarafından verilen eğitim ve talimatlar doğrultusunda yükümlülükleri şunlardır: a) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tehlikeli madde, taşıma ekipmanı ve diğer üretim araçlarını kurallara uygun şekilde kullanmak, bunların güvenlik donanımlarını doğru olarak kullanmak, keyfi olarak çıkarmamak ve değiştirmemek. b) Kendilerine sağlanan kişisel koruyucu donanımı doğru kullanmak ve korumak.

39 6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ KANUNU MADDE 19 Çalışanların Yükümlülükleri c) İşyerindeki makine, cihaz, araç, gereç, tesis ve binalarda sağlık ve güvenlik yönünden ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıklarında ve koruma tedbirlerinde bir eksiklik gördüklerinde, işverene veya çalışan temsilcisine derhal haber vermek. ç) Teftişe yetkili makam tarafından işyerinde tespit edilen noksanlık ve mevzuata aykırılıkların giderilmesi konusunda, işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak. d) Kendi görev alanında, iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için işveren ve çalışan temsilcisi ile iş birliği yapmak.

40 İŞ GÜVENLİK UZMANLIĞI NE DEMEKTİR? İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş mühendis, mimar veya teknik elemanı kapsamaktadır.

41 KİMLER İŞ GÜVENLİK UZMANI OLABİLİR? Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iş müfettişleri ile Sosyal Güvenlik Kurumu müfettişleri Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları Teknik öğretmenler (Teknik eleman) Fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar (Teknik eleman) Üniversitelerin meslek yüksekokullarının iş sağlığı ve güvenliği programı mezunları ( Teknik eleman )

42 İŞ GÜVENLİK UZMANLIĞI EĞİTİMİ Bu eğitim toplam 220 saatten oluşmaktadır.bunun 180 saati pratik eğitim olup ( 90 saat yüz yüze 90 saat uzaktan eğitim şeklinde )geri kalan 40 saati ise staj olarak adlandırılmakta teorik eğitim olarak geçmektedir.

43 İŞ GÜVENLİK UZMANLIĞI TEMEL EĞİTİMİNDE VERİLEN BAŞLICA KONULAR İş Kazaları Kişisel Koruyucu Donanımlar Maden İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği İnşaat İşyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yüksekte Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Elle Kaldırma ve Taşıma İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Ekranlı Araçlarla Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Kapalı Alanlarda Çalışmalarda İş Sağlığı ve Güvenliği Sağlık ve Güvenlik İşaretleri İş Sağlığı ve Güvenliğinin Kavram ve Kurallarının Gelişimi İş Sağlığı ve Güvenliğine Genel Bakış ve Güvenlik Kültürü

44 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ SINIFLANDIRILMASI A sınıfı iş güvenliği uzmanı B sınıfı iş güvenliği uzmanı C sınıfı iş güvenliği uzmanı

45 (C) SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI BELGESİ ALABİLECEK OLANLAR: (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesi; (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendis, mimar veya teknik elemanlara Bakanlıkça C sınıfı iş güvenlik uzmanlığı belgesi verilir.

46 (B) SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI BELGESİ ALABİLECEK OLANLAR: (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendis, mimar veya teknik elemanlara, İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği ana bilim dalında tezli yüksek lisans yapmış olan mühendis, mimar veya teknik elemanlardan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara, Bakanlıkça B sınıfı iş güvenlik uzmanlığı belgesi verilir.

47 (A) SINIFI İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLIĞI BELGESİ ALABİLECEK OLANLAR (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendis, mimar veya teknik elemanlara, İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği ana bilim dalında doktora yapmış olan mühendis, mimar veya teknik elemanlar ile Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde mühendis, mimar veya teknik eleman olarak en az on yıl görev yapmış olanlardan (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,

48 İş sağlığı ve güvenliği alanında en az yedi yıl teftiş yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine, Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl görev yapmış Bakanlık iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına, istekleri halinde Bakanlıkça A sınıfı iş güvenlik uzmanlığı belgesi verilir.

49 İşyerleri, yapılan işin niteliğine göre tehlike sınıflarına ayrılıyor. Tehlike sınıfı tespitinde; işyerinin yaptığı asıl iş esas alınır. A Sınıfı Uzman Çok tehlikeli B Sınıfı Uzman C Sınıfı Uzman Tehlikeli Az tehlikeli İşyeri hekimi, her tehlike sınıfında çalışabilir.

50 Dolayısıyla; A sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları tüm işyerlerinde B sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları az tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde C sınıfı belgeye sahip iş güvenliği uzmanları ise sadece az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde,görev alabilirler.

51 BAŞLICA ÇOK TEHLİKELİ İŞLER Maden kömürü işletmeciliği Akaryakıt depolama tesislerindeki işler, akaryakıt ve lpg satış işleri Bina inşaatı ve tamiratı, bina yıkım işleri Demiryolu, metro, tünel ve yeraltı inşaatı,tamiratı Radar, X ışınları ve diğer zararlı radyasyon yayan ışınlarla çalışma yapılan işler Araştırma laboratuvarları işleri Sünger avcılığı ve su altında yapılan diğer işler Tabakhaneler, deri perdahlama ve boyama işleri, ham deri işleme faaliyetleri

52 BAŞLICA ÇOK TEHLİKELİ İŞLER Otomobil ve bisiklet lastikleri imali Mühimmat ve patlayıcı maddeler imali, patlayıcı madde sanayi, sentetik yakıt, azot peroksit imal ve dolum tesisleri, patlayıcı madde depoları ve patlayıcı madde nakil işleri Cam ve camdan mamul eşya ve ayna imali (Gözlük ve optik camları hariç) Yangın söndürme ve itfaiye hizmetleri Elektrik enerjisinin üretimi Pil, batarya ve akü imali

53 BAŞLICA TEHLİKELİ İŞLER Endüstriyel temizlik faaliyetleri Tornacılık ve tesviyecilik Kamyonla yapılan yük nakliyatı Mezbahalar, tavuk ve diğer kümes hayvanları kesme işleri Elektrik işletmeleri ve dağıtım işleri (Santral inşası ve şebeke inşaatı hariç) Sirkler ve cambazhanelerdeki işler Uçaklarda yapılan bütün işler (Havacılık kulüpleri dahil)

54 BAŞLICA TEHLİKELİ İŞLER İnşaat işinden müstakilen yapılan badanacılık, yağlı boyacılık, cila, binaların parke, muşamba veya naylon vb. ile döşenmesi işleri Matbaacılık, baskı yerlerindeki işler Petrol ve tabii gazın boru hattı vasıtasıyla nakil işleri Ziraat makineleri imali ve tamiratı (pulluk, biçerdöver, selektör ve benzeri ziraatte kullanılan makineler) Plastik hammadde imali Ahşap mobilya sanayii, her tür ağaç eşya imal, işleme ve tamir işleri

55 BAŞLICA AZ TEHLİKELİ İŞLER Hazır gıda ambalaj işleri Trafik kontrolü ile ilgili işler Erkek ve kadın berberleri, manikür, pedikür ve benzeri hizmetler Balık ve diğer su gıda ürünleri işlemeciliği Hayvan arabaları ve hayvanlarla yapılan yük nakliyatı işleri El tezgâhlarında yapılan her türlü dokuma işleri Akarsular üzerinde sal ile ve suya bırakmak suretiyle nakliyat işleri

56 BAŞLICA AZ TEHLİKELİ İŞLER İlaçlar, ilaç hammaddesi ve tıbbi müstahzarlar imali serum ve aşı hazırlama işleri (steril tıbbi dikiş malzemesi, hidrofil pamuk dahil) Motorlu vasıtaların yıkama, yağlama ve bakım işleri, oto lastik tamir atölyelerinde yapılan işler Şehirlerarası otobüs işletmelerinde yapılan işler Dondurulmuş gıda üretimi Tünel, metro ve benzeri yerlerin işletmeciliği Hava alanları bakımı ve uçuşa hazırlık işleri, hava alanlarında yer hizmetleri ve bakım işleri Makarna, şehriye, irmik, gofret, bisküvi ve benzeri yiyecek maddeleri imali

57 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ GÖREVLERİ Rehberlik ve danışmanlık hizmeti Risk değerlendirmesi Çalışma ortamı gözetimi Eğitim, bilgilendirme ve kayıt İlgili birimlerle işbirliği

58 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ YETKİLERİ İşyeri bina ve eklentilerinde, çalışma metot ve şekillerinde veya iş ekipmanında çalışanlar açısından yakın ve hayati tehlike oluşturan bir husus tespit ettiğinde işverene bildirmek, gerekli tedbirler işveren tarafından alınmadığı takdirde durumu Bakanlığa rapor etmek. İşyerinde belirlediği yakın ve hayati tehlike oluşturan bir hususun acil müdahale gerektirmesi halinde işveren veya işveren vekilinin onayını almak kaydıyla geçici olarak işi durdurmak.

59 İŞ GÜVENLİĞİ UZMANLARININ YETKİLERİ Görevinin gerektirdiği konularda işverenin bilgisi dahilinde ilgili kurum ve kuruluşlarla iletişime geçmek ve işyerinin iç düzenlemelerine uygun olarak işbirliği yapmak. Görevi gereği işyerinin bütün bölümlerinde iş sağlığı ve güvenliği konusunda inceleme ve araştırma yapmak, gerekli bilgi ve belgelere ulaşmak ve çalışanlarla görüşmek.

60 İŞ GÜVENLİK UZMANI GÖREVLENDİRİLMESİ Az tehlikeli sınıfta yer alan 1000 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000 sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak birinci fıkrada belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.

61 İŞ VE SAĞLIK İLİŞKİSİNİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER İş yerlerinde, çalışanların sağlığı üzerinde etkili olan, bir anlamda İş ve Sağlık ilişkisini belirleyen başlıca iki grup faktör vardır. Kişisel bazı özellikler Çevresel faktörlerdir.

62 Kişisel faktörler olarak : Kişinin yaşı Cinsiyeti Genetik özellikleri Beslenme durumu Sigara, alkol vb. alışkanlıkları Yaşadığı çevrede bulunan bazı faktörler bir araya gelerek bir insanın sağlık durumunu belirler.

63 İş ve Sağlık ilişkisini Belirleyen Faktörler Çevresel faktörler: İşçinin çalıştığı İşyeri ortamında bulunan çeşitli sağlık riskleridir. Kimyasal etkenler Tozlar Buharlar Dumanlar Biyolojik etkenler Ergonomik etkenler Psikososyal etkenler

64 İş ve Sağlık ilişkisini Belirleyen Faktörler Fiziksel Etkenler : Gürültü Vibrasyon (Titreşim) Aydınlatma Termal Konfor Şartları Havalandırma Radyasyon Basınç Değişimleri olarak sıralanabilir.

65 Çağdaş İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri 1. Uygun işe yerleştirme 2. İşyeri risklerinin saptanması 3. İşyeri risklerinin kontrolü 4. Aralıklı kontrol muayeneleri 5. İşyerinde sağlık hizmetinin sağlanması 6. Sağlık eğitimi

66 Çağdaş İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri 1) Uygun işe yerleştirme Bu yerleştirme işe giriş muayenesi ile sağlanır. Bu yaklaşım sağlığı koruyucu yaklaşım olarak birincil korunma ilkesi ile uyumludur.

67 Çağdaş İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri 2) İşyeri risklerinin saptanması Ortamda yapılan ölçümlerde faktörün düzeyi saptanır, bulunan değer standart değerlerle (izin verilen sınır değer) karşılaştırılır. Ortamda bulunan düzey izin verilen değerin üzerinde ise bu risklerin kontrolü gerekir.

68 Çağdaş İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri 3) İşyeri risklerinin kontrolü 1-Teknik uygulamalar ve mühendislik hizmetleri 2-Uygun havalandırma 3-İşlemin kapalı sistemler içerisinde yürütülmesi 4-Ayırma ve mesafenin artırılması 5-İşyerinin ve makine ve cihazların uygun yerleştirilmesi 6-Islak yöntemle çalışma

69 Çağdaş İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri 4) Aralıklı kontrol muayeneleri Bu muayenelerde sağlık sorununun erken dönemde yakalanması amaçlandığına göre bu yaklaşım sağlığı koruyucu yaklaşım olarak ikincil koruma ilkesi ile uyumludur. 5) İşyerinde sağlık hizmetinin sağlanması İşyeri sağlık hizmeti, birinci basamak düzeyinde bir sağlık hizmetidir. İşyeri hekimliği ve işyeri sağlık hizmetleri konusunda eğitilmiş doktor ve hemşirenin görev yapacağı bu birimin asıl işlevi işe giriş ve aralıklı kontrol muayenelerini yapmaktır.

70 Çağdaş İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama İlkeleri 6) Sağlık eğitimi: İşyerinde bulunan riskler, bunların olası sağlık etkileri ve bu risklerden korunma yolları konularında çalışılanların eğitilmesi gerekir. İş sağlığı uygulama ilkeleri ile çalışanların sağlığının korunması amacına yönelik çaba gösterilmektedir.

71 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ Korunma politikaları : 1.Tehlike kaynağına Yönelik Koruma Uygulamaları 2.Ortama Yönelik Koruma Uygulamaları 3. Kişiye Yönelik Koruma Uygulamaları

72 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ 1.Tehlike Kaynağına Yönelik Koruma Uygulamaları A. Bertaraf etme B. İkame etme C. Makine koruyucuları D. Teknik tedbirler

73 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ A. Bertaraf Etme Ortadan Kaldırmak, Gidermek: Tehlike oluşturan bir kaynağın ortadan kaldırılmasıdır. Ör: Zararlı bir kimyasal maddenin kullanımının iptal edilmesi Islak Sulu Yöntemler Kullanılması: Özellikle tozun ortama karışmadan bastırılmasına yarayan bu yöntem, tozlu ortamlarda çalışan işletmelerde çok yararlı olmaktadır.

74 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ Yerel aspirasyon sisteminin uygulanması: Gaz, toz, buhar gibi maddelerin kaynağında, ortama yayılmadan çekilerek dışarı atılmasını sağlayan yöntemdir.çalışma noktasında, tezgaha uygulanacak bir yandan çekiş sistemi örnek olarak verilebilir.

75 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ B. İkame Etme Yerine koyma, yerine kullanma Kullanılan Maddenin Değiştirilmesi Benzen yerine toluen, benzin yerine gazyağı vb. gibi daha az zararlı madde kullanmak

76 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ C. MAKİNE KORUYUCULARI

77 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ D.TEKNİK TEDBİRLER Sürekli Ortam Ölçümleri Ortamda, sık sık sorun olan madde veya etkenler özel detektör tüpleri veya deteksiyon cihazları ile kontrol edilerek alınan önlemlerin yeterliliği denetlenmeli, gerekiyorsa yeni önlemler alınmalıdır. Yeterli Bakım Programı Risklerin kaynağında önlenmesi için tesis edilen sistemlerin bakımlarının yapılması kimyasalların ortama yayılmasını önlemede etkili olacaktır.

78 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ 2.ORTAMA YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI A.Tecrit B.İşyeri Düzeni C.Genel Aspirasyon D.Seyreltme Aspirasyonu

79 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ A.TECRİT Tehlike kaynaklarının uygun bölümlere alınarak çalışanlardan ayrılması,izolasyon. B.İŞYERİ DÜZENİ

80 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ C.GENEL ASPİRASYON Göz önüne alınacak husus kişilerin soludukları hava düzeyinde etkin bir havalandırma sağlamasıdır. D. Seyreltme Aspirasyonu (Temiz Hava Sağlanması) Tamamen kapalı iş ortamlarında bir yandan yerel aspirasyon ile zararlı maddeler dışarı atılırken gerekli olan temiz hava da bir başka sistemden içeri verilmelidir.

81 İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE KORUMA VE ÖNLEME FAALİYETLERİ 3.KİŞİYE YÖNELİK KORUMA UYGULAMALARI İşe uygun personel seçimi, eğitimi ve denetimi, Rotasyon Kişisel Dozimetre-monitörler Kişisel koruyucu donanımlar. İşe giriş sağlık muayenesi, Periyodik sağlık muayeneleri, Geri dönüş sağlık muayeneleri, Rehabilitasyon hizmetlerinin sağlanması Yeterli ve dengeli beslenmenin sağlanması İlkyardım ve kurtarma çalışmalarının organizasyonu Genel hijyen koşullarının sağlanması

82 İŞ GÜVENLİK ÖDÜLLÜ FOTOĞRAFLAR

83

84

85

86

87

88

89

90

91

92

93

94

95

96

97

98

99