T.C. SANAYİ VE TİCARET BAKANLIĞI Tüketicinin ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü GENELGE NO: 2007/02....VALİLİĞİNE (Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü)

Transkript

1 IV- KREDİ KARTI ÜYELİK ÜCRETİ İLE İLGİLİ GENELGELER 1. GENELGE NO: 2007/02 Tüketicinin ve Rekabetin Korunması lüğü GENELGE NO: 2007/02...VALİLİĞİNE Tüketiciler tarafından Bakanlığımıza ve Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine yapılan çok sayıda başvurudan; kredi kartı üyelik ücretinin yasal dayanaktan yoksun olması gerekçe gösterilerek söz konusu ücretin iptal edilmesinin istendiği anlaşılmıştır. Bunun üzerine, söz konusu başvuruların hukuka uygun bir biçimde sonuçlandırılması amacıyla aşağıdaki açıklamanın yapılmasında fayda görülmüştür tarihinde yürürlüğe giren 5411 sayılı Bankacılık Kanunu'nun Faiz Oranları ile Diğer Menfaatler başlıklı 144 üncü maddesi, bankaların ödünç para verme işlemleri ve mevduat kabulüne uygulanacak azami faiz oranlarını özel cari hesaplar dahil söz konusu maddede belirtilen işlemlerde sağlanacak diğer menfaatlerin nitelikleri ile azami miktar ya da oranlarını tespit etme, bunları kısmen yada tamamen serbest bırakma yetkisini Bakanlar Kuruluna vermiş, aynı zamanda bu yetkinin Merkez Bankasına devredilebileceğini de hükme bağlamıştır. Bu yetkiye dayanarak, Merkez Bankasınca düzenlenerek tarihli Resmi Gazetede yayınlanan Mevduat ve Kredi Faiz Oranları ve Katılma Hesapları Kar ve Zarara Katılma Oranları ile Kredi İşlemlerinde Faiz Dışında Sağlanacak Diğer Menfaatler Hakkında Tebliğin 4 üncü maddesinin Bankalarca, reeskont kaynaklı krediler dışındaki kredilere uygulanacak faiz oranları ile faiz dışında sağlanacak diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların nitelikleri ve sınırları serbestçe belirlenir. hükmü ile, bankalara söz konusu ücretlerin belirlenmesinde herhangi bir üst sınır getirilmemiş, aksine faiz dışındaki diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masrafların bankalar tarafından serbestçe belirlenmesine izin verilmiştir. Bunun yanı sıra, tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanun' unun 24 üncü maddesinin; Kart hamilinin yaptığı işlemler nedeniyle sözleşmede yer almayan faiz, komisyon veya masraf gibi adlar altında hiçbir şekil ve surette ödeme talep edilemez ve kart hamilinin hesabından kesinti yapılamaz. Sözleşmede kart hamilinin haklarını zedeleyici ve kart çıkaran kuruluş lehine tek taraflı haksız şartlar sağlayan hükümlere yer verilemez. hükmü ile de Merkez Bankası tarafından bankaların serbestçe belirlemesine izin verilen ve faiz dışında sağlanacak diğer menfaatlerin ve tahsil olunacak masraflar kapsamında değerlendirilen kredi kartları üyelik ücretlerinin ancak kart hamili ile yapılacak kredi kartı sözleşmesinde bu ücretlerle ilgili hüküm bulunması halinde tahsil edilebileceği düzenlenmiştir. Diğer bir deyişle, yukarıda bahsedilen mevzuatlar dahilinde kredi kartı sözleşmelerinde yer alması kaydıyla bankalar masraf ve benzeri adlar altında tüketicilerden ödeme yapmasını talep etme hakkına sahiptirler. Zira 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanun'unun 13 üncü maddesi uyarınca, kart çıkaran kuruluşlar kredi kartlarına uyguladıkları; yıllık ücret ve her türlü komisyon oranları ile istenilen diğer bilgileri Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kuruluna iletmek zorundadırlar. Buradan da anlaşılacağı üzere kredi kartlarından alınan üyelik ücretlerine ilişkin ortaya atılan yasal dayanaktan yoksun iddialarının yersiz olduğu anlaşılmaktadır.

2 Önemle üzerinde durulması gereken diğer bir husus ise 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanun' unun 24 üncü maddesinin Sözleşmede kart hamilinin haklarını zedeleyici ve kart çıkaran kuruluş lehine tek taraflı haksız şartlar sağlayan hükümlere yer verilemez hükmü ile 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 6 ıncı maddesinde düzenlenen haksız şartlara dolaylı olarak gönderme yaparak bu tür hükümlere kart hamili ile yapılan sözleşmelerde yer verilemeyeceğini düzenliyor olmasıdır. Ancak bu noktada dikkat edilmesi gereken; herhangi bir sözleşme hükmünün önce haksız şartlar olarak değerlendirilmesi ve bu nedenle de tüketici için bağlayıcı olmaması için 4077 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında yer verilen ve; a) sözleşmeye tüketici ile müzakere edilmeden tek taraflı olarak konulması, b) tarafların hak ve yükümlülüklerinde, tüketici aleyhine bir dengesizlik yaratması c) iyi niyet kurallarına aykırı olmasından oluşan üç unsuru birlikte taşıması gerektiğidir. Bu bağlamda, Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin son günlerde çok sayıda şikayete konu olan kredi kartı üyelik ücretleri hakkında; bu ücretlere ilişkin hükümlere önceden hazırlanmış standart sözleşmeler olması sebebiyle sözleşmede tüketici ile müzakere edilmeden tek taraflı olarak yer verildiği ve tüketicilerin bu sözleşmeleri çoğu zaman inceleme fırsatı bulamadan imzaladıkları gerekçesiyle iptal kararı vermesinin uygun olmayacaktır. Ancak, tüketicilerin kredi kartı sözleşmelerinde bu ücrete ilişkin hüküm bulunmaması durumunda bu tür ücretlerin iptal edilmesinin karara bağlanması gerektiği düşünülmektedir. Diğer taraftan tüketici sözleşmelerinde yer alan haksız şartların tespitine ilişkin usul ve esasları belirleyen tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar Hakkında Yönetmeliğin Sözleşme Şartlarının Haksızlığının Değerlendirilmesi başlıklı 6 ıncı maddesinde; sözleşme şartlarının tüketicinin anlayabileceği şekilde açık ve anlaşılır dilde yazılmış olması gerektiği, sözleşme konusu mal ve hizmetin niteliğinin dikkate alınması gerektiği hükme bağlanmıştır. Bu noktadan hareketle 5464 sayılı Kanun gereği bankaların kredi kartlarının kullandırılması ve güvenliğinin sağlanması için gerekli tedbirleri almak ve yatırımlar yaparak sistem kurma ve personel görevlendirmekle yükümlü oldukları dikkate alındığında bu ücretlerin hizmetin niteliği gereği olarak değerlendirilmesinin de mümkün olacağı düşünülmektedir. Kaldı ki söz konusu Yönetmeliğin ekinde haksız şartların tespitinde yol gösterici olması amacıyla yer verilen listenin (b) bendinin ikinci fıkrasında finans hizmeti ifa edenlere tüketici tarafından ödenecek veya tüketiciye ödenecek faiz oranlarını veya finans hizmetlerinin diğer bütün masraflarının bedelini haklı sebeplerin varlığı halinde önceden bildirmeksizin değiştirme hakkı veren şartların tüketiciye bu durumu derhal bildirme yükümlülüğü ve tüketicinin sözleşmeyi feshetme hakkının bulunduğu hallerde haksız şart olarak değerlendirilemeyeceği belirtilmektedir. Bu nedenle kredi kartı üyelik ücretlerine tüketicilerin hesap özetlerinde yer verilmesi ve tüketicinin buna dayanarak kredi kartı sözleşmesini feshetme hakkı bulunduğu dikkate alındığında bu ücretlerin haksız şart olarak değerlendirilmesinin mümkün olmayacağı düşünülmektedir. Sonuç olarak Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin banka kartları ve kredi kartlarına ilişkin üyelik ücretleri hakkında alacakları kararlarda; öncelikle bu ücretlerin yasal olmadığına dair hükümlere yer verilmemesi, tüketicilerin kredi kartı sözleşmeleri temin edilerek, üyelik ücretleri ve bu ücretlerin ne şekilde belirleneceğine ilişkin hükmün sözleşmede açık ve anlaşılır dille yazılıp yazılmadığının kontrol edilmesi,

3 Ancak, üyelik ücreti alınacağına ilişkin hükmün sözleşmede bulunmadığı tespit edilirse söz konusu ücretin iptalinin hükme bağlanması, Gerektiği hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.

4 2. GENELGE NO: 2007/03 Tüketicinin ve Rekabetin Korunması lüğü VALİLİĞİNE Bilindiği üzere kredi kartı üyelik ücretlerinin iptal edilmesi talebiyle Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine yapılan başvuruların hukuka uygun bir biçimde sonuçlandırılması amacıyla 12 Şubat 2007 tarihinde yayınlanan 2007/2 sayılı Genelge ile Bakanlığımız görüşlerine yer verilmiştir. Ancak bazı tüketici dernekleri temsilcileri ile yapılan görüşmelerden; Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin 2007/2 sayılı Genelgeyi tüketicilerin kredi kartı üyelik ücretleri hakkındaki şikayetlerinin konunun yasal dayanağı olduğu gerekçesi ile kabul edilmemesi gerektiği şeklinde yorumladığı ve bu gerekçe ile de tüketicilerin yaptıkları başvuruları kabul etmedikleri yönünde şikayetler yapılmıştır. Bu nedenle aşağıdaki açıklamaların yapılmasında yarar görülmektedir. Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerine banka kartları ve kredi kartlarına ilişkin üyelik ücretleri hakkında yapılan başvurularda tüketicinin başvurusu: 1) tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tüketici Sorunları Hakem heyetleri Yönetmeliğinin: a) Başvuru başlıklı 11 inci maddesi gereğince tüketiciye ait uyuşmazlık konusunu içeren dilekçesi; varsa tüketicide bulunan ve delil oluşturacak nitelikteki sözleşme örneği ve diğer ilgili belgelerle birlikte kabul edilmeli b) Eğer tüketici tarafından kredi kartına ilişkin sözleşme örneği verilememişse Bilgi ve Belge İsteme Yetkisi başlıklı 21 inci maddesi gereğince ilgili Bankadan tüketiciye ait kredi kartı sözleşmesi ve konu ile ilgili diğer tüm bilgi ve belgeler talep edilmeli c) Karar Süresi başlıklı 12 inci maddesi gereğince de üç ay içinde sonuçlandırılmalıdır. 2) Tüketici Sorunları Hakem Heyetlerinin banka kartları ve kredi kartlarına ilişkin üyelik ücretleri hakkında alacakları kararlarda ise ; a) öncelikle bu ücretlerin yasal olmadığına dair hükümlere yer verilmemesi, b)tüketiciden veya ilgili bankadan temin edilen kredi kartı sözleşmelerinde, üyelik ücretleri ve bu ücretlerin ne şekilde belirleneceğine ilişkin hükmün sözleşmede açık ve anlaşılır dille yazılıp yazılmadığının kontrol edilmesi, c) ancak, üyelik ücreti alınacağına ilişkin hükmün sözleşmede bulunmadığı tespit edilirse söz konusu ücretin iptalinin hükme bağlanması, gerektiği hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.

5 3. GENELGE NO: 2007/09 Tüketicinin ve Rekabetin Korunması lüğü VALİLİĞİNE Bilindiği üzere, kredi kartı üyelik ücretlerinin iptal edilmesi talebiyle tüketici sorunları hakem heyetlerine yapılan başvuruların hukuka uygun bir biçimde sonuçlandırılması amacıyla yayımlanan 2007/2 ve 2007/3 sayılı genelgeler ile Bakanlığımız görüşlerine yer verilmiştir. Ancak, tüketiciler tarafından Bakanlığımıza yapılan başvurularda; kredi kartı üyelik ücretlerine ilişkin kredi kartı üyelik sözleşmelerinde hüküm bulunduğu ancak, sözleşme metninde ücretin miktarına ilişkin kısmın boş bırakıldığı yönünde şikayetler yer almaktadır. Bunun üzerine, söz konusu başvurularla ilgili olarak aşağıdaki açıklamanın yapılmasında fayda görülmüştür sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun un 6 ncı maddesi gereğince, satıcı veya sağlayıcının tüketiciyle müzakere etmeden, tek taraflı olarak sözleşmeye koyduğu, tarafların sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinde iyi niyet kuralına aykırı düşecek biçimde tüketici aleyhine dengesizliğe neden olan sözleşme koşulları haksız şart olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca, tüketici sözleşmelerinde yer alan haksız şartların tespitine ilişkin usul ve esasları belirleyen Tüketici Sözleşmelerindeki Haksız Şartlar Hakkında Yönetmeliğin Sözleşme Şartlarının Haksızlığının Değerlendirilmesi başlıklı 6 ncı maddesinde; sözleşme şartlarının tüketicinin anlayabileceği şekilde açık ve anlaşılır dilde yazılmış olması gerektiği hükmü yer almaktadır. Bu hükümle, tüketicinin, taraf olduğu sözleşmeden doğan hak ve yükümlülüklerinin ne olduğunu anlayabilmesinin sağlanması amaçlanmıştır. Bu çerçevede, kredi kartı üyelik sözleşmesinde üyelik ücreti alınacağı hükmü yer almasına rağmen ücret miktarının boş bırakılması ya da sözleşmede sadece üyelik ücretinin tanımının yapılmış olması durumlarında, tüketici sözleşme imzalarken ne kadar üyelik ücreti ödeyeceğini başka bir deyişle, sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerini tam olarak bilemeyeceği için söz konusu durumun Yönetmeliğe dolayısıyla Kanun un 6 ncı maddesine aykırılık teşkil edeceği düşünülmektedir. Sonuç olarak, tüketici sorunları hakem heyetlerinin banka kartları ve kredi kartlarına ilişkin üyelik ücretleri hakkında alacakları kararlarda; 2007/2 ve 2007/3 sayılı genelgelerde yer alan Bakanlığımız görüşlerini dikkate alarak, üyelik ücreti miktarının açıkça sözleşmeye yazılmadığının tespit edilmesi durumunda söz konusu ücretin iptalinin hükme bağlanması gerektiği hususunda bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.