AĞ PROTOKOLLERİ TCP/IP. Yrd.Doç. Dr. Cemal KOÇAK

Transkript

1 AĞ PROTOKOLLERİ TCP/IP Yrd.Doç. Dr. Cemal KOÇAK

2

3 TASARIM AMAÇLARI Donanım ve yazılım firmalarından bağımsız olacak. Yerleşik bir hata dayanıklılığına sahip olacak. Networkün bir kısmı çöktüğünde diğer bir kısmı çalışabilecek. Etkin bir veri aktarım hızına sahip olacak.

4 NEDEN TCP/IP Üreticiden bağımsız olması. Değişik ölçekli bilgisayarları birbirine bağlayabilmesi. Farklı işletim sistemleri arasında veri alışverişi için kullanılabilmesi. Birçok firma tarafından birinci protokol olarak tanınması ve kullanılması. Internet üzerinde kullanılması. Yönlendirilebilir (routable) protokol olması. Yaygın bir adresleme şemasına sahip olması

5 SERVİSLER VE PROTOKOLLER ARASINDAKİ İLİŞKİ Servis ve protokol sıkça karıştırılan ama birbirinden farklı kavramlardır. SERVİS, bir katmanın üzerindeki katmana sağladığı temel öğeler kümesidir. Servis, kullanıcıları için hangi işlemleri yerine getireceğini tanımlar ama bunların nasıl gerçekleştirileceğini söylemez. Servis iki katman arasındaki arayüzle bağlantılıdır. Alt katman servis sağlayıcı, üst katman da servis kullanıcısıdır. PROTOKOL, aynı katmandaki eş görevli bireylerin arasında alışverişi yapılan paket ve mesajların format ve anlamlarını belirleyen kurallar kümesidir. Eş görevli bireyler protokolleri servis tanımlarını gerçekleştirmede kullanırlar. Kullanıcılarına verdikleri servisleri değiştirmemek koşuluyla protokolleri değiştirmekte serbesttirler. Kısaca, servis katmanlar arasındaki arayüz ile bağlantılı bir tanımlamadır. Protokol ise farklı bilgisayarlarda yer alan eşgörevli bireyler arasında gönderilen paketlerle ilişkili kurallar ve düzenlemelerdir. Her katman içinde tanımlanmış protokoller vardır. Bunların toplamı Protokol Yığını nı (stack) oluşturur.

6 AĞ PROTOKOLLERİ Açık Protokoller Endüstri standartlarına dayanır ve gizlilik tanımaz. Örnek olarak, internet ortamında kullanılan Transmission Control Protocol açık bir protokoldür. Üreticiye Ait Protokoller Spesifik ortamlarda güvenli iletişim sağlanır. Örneğin, Novell işletim sisteminde Internetwork Packet Exchange / Seguenced Packet Exchange (IPX/SPX) Netware yapısı için kullanılır. IPX/SPX : Netware yapısı için spesifik olarak geliştirilmiş protokol kümesidir. IPX ve SPX yapılarını içerir. IPX; Netware Network için güvenliği sağlar. Ağ katmanında çalışan TCP/IP yapısındaki IP işlevini üstelenen kısımdır. SPX ise; tıpkı TCP gibi taşıma katmanında çalışır. Netware sunucularının yer aldığı ortamlarda kullanılır. Routable protokoldür. Segment let arası iletişim sağlar.

7 IPX/SPX SPX/IPX diğer ağ iletişim protokolleri gibi tek bir protokol değildir, fakat bilgisayarları birbirine bağlayan bir standart prosedürler takımıdır. Pratikte, her protokol seti mesajı, veya paketi, adresleme, alındı veya yönlendirme bilgisi gibi belirli bir yapıda biçimlendirir. Paketler genelde üç dört katman derinlikte yuvarlanırlar, böylece her birinin belirli bir fonksiyonu olan paketler iç içe bulunabilir. Protokolün IPX bölümü NetWare düğümleri arasında paketlerin adreslenmesinden sorumludur, fakat onlar için herhangi bir sayma ya da hesaplama yapmaz. SPX, IPX paketlerini kapsüller ve varış noktasındaki verileri kabul eder. Ağ dosya transferi veya elektronik posta gibi garantili teslimat isteyen bazı uygulamalar veri bloklarını SPX aracılığıyla adresleyebilirler. Kendi iletişimlerini takip edebilen uygulamalar başta olmak üzere bir çok uygulama IPX i kullanır çünkü daha verimlidir ve ağda daha az aşırı yük iletir. Novell in IPX i genelde DOS veya Windows uygulamaları tarafından istenen küçük veri paketleri için (512 byte a kadar) hızlı ve verimlidir. Fakat küçük veri paketleri daha yavaş ve pahalı ağ-içi hatlara sahip geniş alan ağlarda arzu edilmez çünkü aşırı yük ekler. Yerel ağlarda IPX TCP/IP den daha verimlidir. SPX/IPX kişiler tarafından tayin edilen bağımsız ağ adreslerine bel bağlamaz ve yüklenmesi ve kullanması TCP/IP den daha kolaydır.

8 ROUTABLE / NON-ROUTABLE PROTOCOLS: Internet, üniversite kampüsü gibi ayrı coğrafik lokasyona sahip Network veya LAN yapıları komünikasyonu destekler. Verilerin segmentler arası taşınımında birçok rota izlenebilir. Örnek, TCP/IP ve IPX/SPX. 1980'li yıllarda LAN'lar daha küçüktü ve bir segment (network kablosu) ile network oluşturmak mümkündü. Ancak günümüzde LAN'lar diğer LAN'larla iletişim kurmaktadırlar. Bu durumda birden çok networkü birbirine bağlayacak ve farklı network'lerle iletişim kurabilecek protokollere gereksinim duyulmuştur. İşte bu durumda routable ve nonroutable protokoller ortaya çıkmıştır. Routable Protokoller (TCP/IP - IPX/SPX) Routable Protokoller, Segment ler arası veri taşınımına izin verir. Oysa ki network trafiği, Multimedya uygulamalar benzeri eylemlerde oldukça ağırlaşacaktır. Bu sebeple çeşitli tipte veri taşınımı söz konusudur. Genel olarak Unicast, Broadcast ve Multicast olmak üzere üç tip veri taşınımı vardır. Non-RoutableProtokoller (Netbeui-DLCI-Unicast) Network segmentleri arası veri taşınımını desteklemez. Aynı Segment içindeki bilgisayarlar arası komünikasyona olanak verir. Örnek, NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface) ve Data Link Control (DLC)

9 NWLINK (IPX/SPX) Microsoft yapısı için oluşturulmuş olup, IPX/SPX yapısının bir sürümüdür. Windows işletim sistemini kullanan Client bilgisayarlar Netware Server içinde bulunan bir uygulamaya erişmek için, NWLink yapısını kullanırlar. NWLink sadece bir protokoldür. NWLink, Microsoft-uyumlu IPX/SPX protokolüdür. Sadece NWLink ile Windows 2000 bilgisayarların NetWare server üzerindeki dosyalara ve yazıcılara ulaşması mümkün değildir. Bu durumda sadece client/server uygulamalar çalıştırılır. Dosyalara ve yazıcılara erişmek için bir redirector'ın da yüklenmesi gerekir. Bu düzenleme Client Service for NetWare ile yapılır. Windows 2000 Server üzerinde de Gateway Service for NetWare servisi vardır.

10 NETBEUI NetBEUI (NetBIOS Extended User Interface) küçük LAN networkleri için IBM tarafından geliştirilmiş ve Microsoft un yerel ağlar için tercih ettiği bir protokoldür. Windows 3.11 ve Windows 9x gibi ortamlar için idealdir. Routable olmadığı için büyük network altyapılarında kullanılmamaktadır. Bazı özellikleri şunlardır: bilgisayardan oluşmuş küçük LAN lar için geliştirilmiştir. 2. Yönlendirilemeyen protokoldür. 3. İstemci/sunucu mantığına uymaz. 4. Büyük paketlerin taşınması, yerel ağlarda tercih edilmesine yol açar. 5. Yapılandırılması oldukça kolaydır. Gateway ler (geçit) aracılığıyla diğer LAN segmentlerine ve mainframe lere bağlanır. Ancak NetBEUI protokolü routable (yönlendirilebilir) değildir. Bu nedenle NetBEUI kullanan iki bilgisayar birbirine routing le değil, bridging le bağlanır.

11 APPLETALK AppleTalk protokolü Apple Computer Corporation tarafından geliştirilmiştir. AppleTalk, Macintosh'un ağ protokolüdür, Macintosh bilgisayarlarla iletişim kurmak için kullanılır. AppleTalk ile Windows 2000, router ve dial-up server olabilir. Ayrıca dosya ve yazıcı desteği sağlar. Bilgisayarlar, çevrebirimleri ve sunucuları bağlamak için esnek, basit ve ucuz bir ağ aracı olacak şekilde tasarlanmıştır. AppleTalk bir protokoldür ve LocalTalk medya türüdür

12 TCP/IP Routable olarak Network ler arası iletişimi destekler. Internet ortamının standart protokolüdür. "Bilgi Ağı" üzerindeki bilgi iletimi ve paylaşımı bazı kurallar dahilinde yapılmaktadır. Bu kurallara kısaca "internet protokolleri", ya da TCP/IP protokoller ailesi denir. TCP/IP, bilgisayarlar ile veri iletme/alma birimleri arasında organizasyonu sağlayan, böylece bir yerden diğerine veri iletişimini olanaklı kılan pek çok veri iletişim protokolüne verilen genel adıdır. Sanayi standardına sahip açık protokoldür. Tek bir organizasyonun tekelinde değildir. Benzer işletim sistemi olmayan bilgisayarlar arası komünikasyonu sağlar. TCP/IP'nin bazı tasarım özellikleri: Hata düzeltme olanakları. Alt networklere (subnet) bağlanma. Belli bir sahibi olmaması. Minimum veri kullanımı.

13 TCP / IP U.S Department of Defense (DoD) tarafından geliştirildi. (1981 de standart haline geldi) IPv4 ve IPv6 standartları ve adresleme Dört Temel katman Application (uygulama) Transport (TCP) Internet (IP) Network Access (Fiziksel Katman)

14 TCP / IP KATMANLARI UYGULAMA KATMANI (APPLİCATİON LAYER) En üst seviye katmandır. Diyalog, şifreleme, data aktarımı protokollerini kontrol eder. Dosya Transferi ftp (TCP kullanır, binary ve ASCII dosya transferi) tftp (UDP kullanır, routerlarda ios image aktarımı) NFS (ağdaki depolama aygıtlarına erişim sağlar) E-posta SMTP (sadece plaintext) Terminal Telnet (Terminal Emulation) rlogin (SSH) Ağ Yönetimi SNMP (istatistik ve performans bilgisi) Alan İsimlendirmesi DNS (Domain Name System)

15 TCP/IP TCP/IP nin tarihi ARPANET ile başlayan Internetin tarihidir. Adreslerin dağıtımı NIC (Network Information Center) tarafından yapılır. Türkiye de ise bunu ODTÜ-TUBİTAK yapmaktadır. RFC (Request for Comments): TCP/IP standartlarını anlatan dokümanların genel adı. Çeşitli gönüllü kuruluşlar : ISOC (InternetSociety : İnternet Derneği), IAB (İnternet Architecture Board : İnternet Mimarisi Kurulu) TCP/IP protokolü A.B.D. de Department Defense (DoD) tarafından binlerce farklı bilgisayarı birbirine bağlamak için geliştirilmiş açık bir standarttır. SPX/IPX gibi TCP/IP de bir tek protokol değildir, fakat iletişim hizmetlerini kontrol etmek üzere tasarlanmış bir protokoller takımıdır. SPX/IPX in aksine TCP/IP gerçek anlamda heterojen ağlarda değişik tipte bilgisayarlar arasında iletişimi sağlamak için tasarlanmıştır.

16 TCP/IP Internet'in standart protokolü TCP/IP'dir. TCP ve IP adlı iki ayrı protokolün birlikte uyum içinde çalıştıkları bir protokol takımıdır. Her ikisi de birer yazılım olan bu protokollerin, Internet yoluyla haberleşmek isteyen bir bilgisayarın işletim sisteminde yüklü olması gerekir. TCP protokolü, mesajların paketlere bölünüp karşı bilgisayara güvenli bir şekilde göndermekle sorumludur. Karşı bilgisayardaki çalışan TCP, paketleri birleştirerek mesajı uygulama programına iletir. Paketlerin bir kısmı alınmadığında paketlerin tekrar gönderilmesini sağlar. IP protokolü, paketlerin yönlendiricilerden geçerek varış adresine iletilmesini sağlar. Bunu gerçekleştirmek için, her bilgisayarın bir IP adresi vardır. 52/64

17 TCP/IP IP protokolü, paketlerin yönlendiricilerden geçerek varış adresine iletilmesini sağlar. Bunu gerçekleştirmek için, her bilgisayarın bir IP adresi vardır. IP bölümü ağ düğümleri arasında adreslemeyi ele alır. IPX ve IP nin her ikisi de verinin gönderilme alınma mekanizmalarını sağlar. IPX gibi IP de verinin teslimatını garanti etmez. IP nin basit ama çok önemli bir faydası ağ-içi bir hatta büyük veri bloklarını verimli bir şekilde taşıyabilmesidir. Bir IP paketi byte a kadar çıkabilir ve bu da bir IPX paketinin yüz katından fazladır. Bir IP paketinde (Datagram) gönderilecek bilginin yanı sıra, o paketin uzunluğu ve gideceği noktanın 32bit ten oluşan IP adresi yer alır. IP adresleri 8 bitlik 4 bölüme ayrılır ve bu 8 bit arası bir sayı ile gösterilir.

18 TCP/IP TCP/IP protokolü IP paketlerini kapsüller ve iletişim hizmetlerine bağlanmayı sağlarlar. TCP aynı zamanda IP de olmayan teslim etme garantisini de sağlar. FTP, Telnet ve SMTP gibi diğer TCP/IP hizmet ve yardımcı programlarının hepsi veri taşımak için isteklerini TCP ye bildirir. Netware LAN larda çok az kullanılan SPX in aksine TCP, TCP/IP ortamında çoğu uygulamalar tarafından kullanılır. TCP/IP nin en önemli noktalarından biri de yönlendirme işlemidir. Router lar bünyelerinde bulunan adres tablolarındaki adresler ile kendilerine gelen IP paketindeki adres arasında karşılaştırma yapar. Bu adres yerel bir kullanıcıya ait ise yönlendirme yapılmaz, farklı bir ağa ait ise o ağa yönlendirilir. Eğer adres tablosunda yer almıyorsa Default Gateway adı verilen adrese yönlendirilir.

19 TCP/IP TCP / IP TCP TCP (Transmission Control Protocol) Paketlerin iletimi IP IP (Internet Protocol) Paketlerin yönlendirmesi TCP (Transmission Control Protocol ), gönderilen bilgilerin yerine ulaşmasından sorumludur. IP (Internet Protocol), IP paketlerinin (datagram) oluşturulması ve adres bilgilerinin yerleştirilmesi ile ilgilenir, hata kontrolü ve düzeltilmesi gibi işlemleri TCP ye bırakmıştır. Bunun yanında datagramların yönlendirilmesinden sorumludur.

20 OSI DE TCP/IP Uygulama Sunum Uygulama Telnet FTP DNS Oturum Taşıma Ağ Taşıma Ağ TCP ICMP IP UDP ARP Veri İletim Fiziksel Fiziksel LAN WAN SLIP ve PPP OSI TCP/IP

21 TCP/IP VERİ AKTARIMI Terminal A İşlem Gönderimi Veri İşlem Alımı Terminal B 4 Uygulama Veri Uygulama 4 3 Taşıma Veri TCP B. Taşıma 3 2 Ağ Veri TCP B. IP B. Ağ 2 1 Fiziksel CRC Veri TCP B. IP B. MAC B. Fiziksel Fiziksel veri aktarımı; Kablolar vb CRC: Hata kontrol kodu

22 TCP/IP

23 TCP/IP En genel haliyle TCP/IP uygulamaları 4 ayrı katman kullanır. Bunlar: - Bir uygulama protokolü, Örnek e-posta - Üst seviye uygulama protokollerinin gereksinim duyduğu TCP gibi bir protokol katmanı - IP katmanı. Gönderilen bilginin istenilen adrese yollanmasını sağlar. - Belirli bir fiziksel ortamı sağlayan protokol katmanı. Örnek Ethernet, seri hat, X.25 vs.

24 TCP/IP TCP/IP katmanlardan oluşan bir protokoller kümesidir. Her katman değişik görevlere sahip olup altındaki ve üstündeki katmanlar ile gerekli bilgi alışverişini sağlamakla yükümlüdür.

25

26 BU PROTOKOLLER NASIL KULLANILIR? Hepsinde de ortak bir özellik var : İletişimde bulunan iki bilgisayardan birisi bilgiyi alıyor, diğeri ise veriyor. Buna, İSTEMCİ-SUNUCU ilişkisi de denir. İSTEMCİ (Bilgiyi Alan) (Client) SUNUCU (Bilgiyi Veren) (Server)

27 İSTEMCİ-SUNUCU İLİŞKİSİ Sunucu, ağa bağlı diğer bilgisayarlara bilgi veya hizmet sağlayan bir yazılım uygulamasını çalıştıran konak bilgisayarı ifade eder. İstemci ise, sunucunun bilgi veya hizmetini talep eden bilgisayarları ifade eder. Bir web sayfası incelenirken kullanıcının bilgisayarı ve web tarayıcısı, istemci olarak adlandırılır. Web sayfasını, veri tabanlarını ve uygulamaları üzerinde barındıran gelişmiş bilgisayarlar da sunucu olarak adlandırılır. Web tarayıcısı, web sunucusundan bir istekte bulunur ve sunucu istenen bilgileri toplar ve onu bir web sitesi şekline getirerek web tarayıcısına geri yollar. Kullanıcılar da ekranda web sitesini görmüş olur. Bu karmaşık etkileşimlerin gerçekleşmesini sağlayan en önemli faktör, tümünün üzerinde anlaşılmış standartları ve protokolleri kullanmasıdır. İstemci/sunucu sistemlerinin en önemli özelliği, istemcinin sunucuya bir istek göndermesi ve sunucunun istemciye bilgiyi geri göndermek gibi bir işlev yürüterek yanıt vermesidir. Web tarayıcısı ve web sunucusu bileşimi en yaygın kullanılan istemci/sunucu sistemi örneğidir.

28 TCP KATMANI TCP nin temel işlevi, üst katmandan (uygulama katmanı) gelen bilginin segmentler haline dönüştürülmesi, iletişim ortamında kaybolan bilginin tekrar yollanması ve ayrı sıralar halinde gelebilen bilginin doğru sırada sıralanmasıdır. Bu açıdan bakıldığında TCP katmanının hemen, hemen tüm işi üstlendiği görülmekle beraber (küçük ağlar için bu doğrudur) büyük ve karmaşık ağlarda IP katmanı en önemli görevi üstlenmektedir. Bu gibi durumlarda değişik fiziksel katmanlardan geçmek, doğru yolu bulmak çok karmaşık bir iş halini almaktadır.

29 TCP KATMANI Birden fazla kişinin aynı sisteme ulaşmak istemesi durumunda neler olacak? Doğal olarak bir segment i doğru varış noktasına ulaştırmak tek başına yeterli değildir. TCP bu segment in kime ait olduğunu da bilmek zorundadır. Demultiplexing bu soruna çare bulan yöntemdir. TCP/IP de değişik seviyelerde demultiplexing yapılır. Bu işlem için gerekli bilgi bir seri başlık (header) içinde bulunmaktadır. Başlık, datagram a eklenen basit bir kaç octet den oluşan bir bilgiden ibarettir. Yollanmak istenen mesajı bir mektuba benzetecek olursak başlık o mektubun zarfı ve zarf üzerindeki adres bilgisidir. Her katman kendi zarfını ve adres bilgisini yazıp bir alt katmana iletmekte ve o alt katmanda onu daha büyük bir zarfın içine koyup üzerine adres yazıp diğer katmana iletmektedir. Benzer işlem varış noktasında bu sefer ters sırada takip edilmektedir.

30 TCP KATMANI ÖRNEK: Aşağıdaki noktalar ile gösterilen satir bir noktadan diğer bir noktaya gidecek olan bir dosyayı temsil etsin, ooooooooooooooo TCP katmanı bu dosyayı taşınabilecek büyüklükteki parçalara ayırır: ooo ooo ooo ooo ooo Her segment in başına TCP bir başlık koyar. Bu başlık bilgisinin en önemlileri port numarası ve sıra numarası dır. Port numarası, örneğin birden fazla kişinin ayni anda dosya yollaması veya karşıdaki bilgisayara bağlanması durumunda TCP nin herkese verdiği farklı bir numaradır. Üç kişi aynı anda dosya transferine başlamışsa TCP, 1000, 1001 ve 1002 kaynak port numaralarını bu üç kişiye verir böylece herkesin paketi birbirinden ayrılmış olur. Aynı zamanda varış noktasındaki TCP de ayrıca bir varış port numarası verir.

31 TCP KATMANI Kaynak noktasındaki TCP nin varış port numarasını bilmesi gereklidir ve bunu iletişim kurulduğu anda TCP karşı taraftan öğrenir. Bu bilgiler başlıktaki kaynak ve varış port numaraları olarak belirlenmiş olur. Ayrıca her segment bir sıra numarasına sahiptir. Bu numara ile karşı taraf doğru sayıdaki segmenti eksiksiz alıp almadığını anlayabilir. Aslında TCP segmentleri değil octet leri numaralar. Örneğin; her datagram içinde 500 octet bilgi varsa ilk datagram numarası 0, ikinci datagram numarası 500, üçüncüsü 1000 şeklinde verilir. Her segment karşı tarafa ulaştığında alıcı onay numarası (acknowledgement) yollar. Bu son ulaşan oktetin sayısıdır. Başlık içinde bulunan üçüncü önemli bilgi ise kontrol toplamı (Checksum) sayısıdır. Bu sayı segment içindeki tüm octet ler toplanarak hesaplanır ve sonuç başlığın içine konur. Karşı noktadaki TCP kontrol toplamı hesabını tekrar yapar. Eğer bilgi yolda bozulmamışsa kaynak noktasındaki hesaplanan sayı ile varış noktasındaki hesaplanan sayı aynı çıkar. Aksi takdirde segment yolda bozulmuştur bu durumda bu datagram kaynak noktasından tekrar istenir.

32 TCP BAŞLIĞI (TCP HEADER) Kaynak ve hedef portu: Gönderici ve alıcı pc lerin port numarası Sıra numarası: Paketin hangi bölümü olduğunu gösterir Alındı bilgisi numarası: Bir sonraki gelecek olan paket bölüm numarası Pencere: Alıcının daha ne kadar paket bölümü alacağını belirler. Checksum: İletim biriminden geçen bit'lerin sayısı.

33 IP KATMANI TCP katmanına gelen bilgi segmentlere ayrıldıktan sonra IP katmanına yollanır. IP katmanı, kendisine gelen TCP segmenti içinde ne olduğu ile ilgilenmez. Sadece kendisine verilen bu bilgiyi ilgili IP adresine yollamak amacındadır. IP katmanının görevi bu segment için ulaşılmak istenen noktaya gidecek bir yol (route) bulmaktır. Arada geçilecek sistemler ve geçiş yollarının bu paketi doğru yere geçirmesi için kendi başlık bilgisini TCP katmanından gelen segment e ekler. TCP katmanından gelen segmentlere IP başlığının eklenmesi ile oluşturulan IP paket birimlerine datagram adı verilir. Başlığın içerisinde kaynak ve varış IP numarası, protokol numarası (udp, icmp vs.), yaşam süresi ve kontrol sayısı (checksum) bulunur. IP başlığı eklenmiş bir datagram çizimde gösterilmektedir

34 IP KATMANI IP adresi bir ağa bağlı bilgisayarların ağ üzerinden birbirlerine veri yollamak için kullandıkları adrestir. IP Başlığı: IP versiyon TTL Kimlik IP başlık uzunluğu Protokol Hizmet türü Kaynak Adresi Hedef Adresi Opsiyonlar Veri Parçalanma durumu Toplam uzunluk Parçalanma Ofseti Başlık kontrol toplamı (Checksum)

35 IP BAŞLIĞI Hizmet türü: Host un ne tür bir hizmet istediği: Hızlı (örneğin ses), hatasız (örneğin dosya) veya güvenli iletim gibi. Kimlik: Paket bölümünün bağlı olduğu bölümün kimliği, o pakete ait olan bölümlerin hepsinde aynı tanım yazar. TTL (Time to Live): Paketin ömrü. Başlık kontrol toplamı: Sadece paketin kontrolünü sağlar.

36 IP DATAGRAM IP başlığını I ile gösterecek olursak IP katmanından çıkan ve TCP verisi taşıyan bir datagram şu hale gelir: IT...IT...IT...IT...IT... Başlıktaki Yaşam süresi (Time to Live) alanı IP paketinin yolculuğu esnasında geçilen her sistemde bir azaltılır ve sıfır olduğunda bu paket yok edilir. Bu sayede oluşması muhtemel sonsuz döngüler ortadan kaldırılmış olur. IP katmanında artık başka başlık eklenmez ve iletilecek bilgi fiziksel iletişim ortamı üzerinden yollanmak üzere alt katmana (bu Ethernet, X.25, telefon hattı vs. olabilir) yollanır.

37 FİZİKSEL KATMAN (NETWORK ACCESS) Data Link Connection (DLC) ve Fiziksel ortam bilgisinden oluşur. Her fiziksel ortam için bilgilendirme şekli farklıdır (modem, ethernet, isdn vs.) Ethernet kartının tüm diğer kartlardan ayrılmasını sağlayan bir mantık izlenmiştir. Ethernet kartlarında fiziksel ortam bilgisi 48 bitlik adres yapısıyla (MAC adresi) tutulur. Ethernet kart üreticisi firmalar merkezi bir otoriteden üretecekleri kartlar için belirli büyüklükte numara blokları alır ve üretimlerinde bu numaraları kullanırlar. 14 oktetlik başlık sayesinde paketin hangi makineye ait olduğu belirlenir (kaynak ve alıcı MAC adresleri ve tranfer tipi kodu).

38 FİZİKSEL KATMAN (NETWORK ACCESS) Broadcast medium teknolojisi kullanılır. Böylelikle ethernet ortamındaki tüm istasyonlar yollanan paketi görür. Ancak doğru varış noktasının kim olduğunu, o ağ a bağlı makinalar Ethernet başlığından anlarlar. Bu başlıkta kaynak ve varis Ethernet adresi ve bir tip kodu vardır. Dolayısıyla ağ üzerindeki her makina bir paketin kendine ait olup olmadığını bu başlıktaki varış noktası bilgisine bakarak anlar (Bu Ethernet teknolojisindeki en önemli güvenlik boşluklarından birisidir). Tip kodu alanı aynı ağ üzerinde farklı protokollerin kullanılmasını sağlar. Dolayısıyla aynı anda TCP/IP, DECnet, IPX/SPX gibi protokoller ayni ağ üzerinde çalışabilir. Her protokol başlıktaki tip alanına kendine has numarasını koyar. Checksum paketin sonuna eklenir. Alıcı ve vericinin hesapladığı değerler birbirine uymuyorsa paket yok edilir. Ethernet katmanında işlenip gönderilen mesaj ya da bilgi paketlerine frame adı verilir)

39 ETHERNET PAKETİ Ethernet başlığını E ile ve Kontrol toplamını C ile gösterirsek yolladığımız dosya şu şekli alır: EIT...C EIT...C EIT...C EIT...C EIT...C Bu paketler (frame) varış noktasında alındığında bütün başlıklar uygun katmanlarca atılır. Ethernet arayüzü Ethernet başlık ve kontrol toplamını atar. Tip koduna bakarak protokol tipini belirler ve Ethernet cihaz sürücüsü (device driver) bu datagram ı IP katmanına geçirir. IP katmanı kendisi ile ilgili katmanı atar ve protokol alanına bakar, protokol alanında TCP olduğu için segmenti TCP katmanına geçirir. TCP sıra numarasına bakar, bu bilgiyi ve diğer bilgileri iletilen dosyayı orijinal durumuna getirmek için kullanır. Sonuçta bir bilgisayar diğer bir bilgisayar ile iletişimi tamamlar.

40 USER DATAGRAM PROTOKOL (UDP) UDP, TCP/IP protokol grubunun iki taşıma katmanı protokolünden birisidir. Gelişmiş bilgisayar ağlarında paket anahtarlamalı bilgisayar iletişiminde bir datagram modu oluşturabilmek için UDP protokolü oluşturulmuştur. Bu protokol hareket yönlendirmelidir. Paketin teslim garantisini isteyen uygulamalar TCP protokolünü kullanır. Geniş alan ağlarında (WAN) ses ve görüntü aktarımı gibi gerçek zamanlı veri aktarımlarında UDP kullanılır. UDP bağlantı kurulum işlemlerini, akış kontrolü ve tekrar iletim işlemlerini yapmayarak veri iletim süresini en aza indirir. UDP ve TCP aynı iletişim yolunu kullandıklarında UDP ile yapılan gerçek zamanlı veri transferinin servis kalitesi TCP'nin oluşturduğu yüksek veri trafiği nedeniyle azalır. UDP güvenilir olmayan bir aktarım protokolüdür. UDP protokolü ağ üzerinden paketi gönderir ve gidip gitmediğini takip etmez ve paketin yerine ulaşıp ulaşmayacağına onay verme yetkisi yoktur. UDP protokolünü kullanan programlara örnek olarak 161 numaralı portu kullanan SNMP servisini verilebilir.

41 USER DATAGRAM PROTOKOL (UDP) UDP, datagramların belirli sıralara konmasının gerekli olmadığı uygulamalarda kullanılmak üzere tasarlanmıştır. TCP de olduğu gibi UDP de de bir başlık vardır. Ağ yazılımı bu UDP başlığını iletilecek bilginin başına koyar. Ardından UDP bu bilgiyi IP katmanına yollar. IP katmanı kendi başlık bilgisini ve protokol numarasını yerleştirir, bu kez numarası alanına UDP ye ait değer yazılır. Fakat UDP, TCP nin yaptıklarının hepsini yapmaz. Bilgi burada datagramlara bölünmez ve yollanan paketlerin kaydı tutulmaz. UDP nin tek sağladığı port numarasıdır. Böylece pek çok program UDP'yi kullanabilir. Daha az bilgi içerdiğinden UDP başlığı TCP başlığına göre daha kısadır. UDP başlığı her biri 16 bit uzunluğunda olmak üzere 4 alandan oluşur. Başlık, kaynak ve hedef port numaraları, UDP uzunluğu ve hata kontrol bitlerini içerir. UDP başlık bilgisinin boyutu 8 Byte tır.

42 INTERNET CONTROL MESSAGE PROTOKOL (ICMP) ICMP, hata mesajları ve TCP/IP yazılımının bir takım kendi mesaj trafiği amaçları için kullanılır. Bir bilgisayara bağlanmak istediğinizde sisteminiz size host unreachable ICMP mesajı ile geri dönebilir. ICMP ağ hakkında bazı bilgileri toplamak amacı ile de kullanılır. ICMP yapı olarak UDP ye benzer bir protokoldur. ICMP de mesajlarını sadece bir datagram içine koyar. Bununla beraber UDP ye göre daha basit bir yapıdadır. Başlık bilgisinde port numarası bulundurmaz. Bütün ICMP mesajları ağ yazılımının kendisince yorumlanır, ICMP mesajının nereye gideceği ile ilgili bir port numarasına gerek yoktur. ICMP yi kullanan en popüler Internet uygulaması PING komutudur. Bu komut yardımı ile Internet kullanıcıları ulaşmak istedikleri herhangi bir bilgisayarın açık olup olmadığını, hatlardaki sorunları anında test etmek imkanına sahiptirler.

43 ETHERNET ENCAPSULATION (ARP) Internet adresi ile iletişime geçmek için hangi Ethernet adresine ulaşmamız gerektiğini belirlemek amacıyla kullanılan protokol ARP dir (Address Resolution Protocol). IP numarasının aynı ağda olup olmadığına bakılır. ARP aslında bir IP protokolü değildir ve dolayısıyla ARP datagramları IP başlığına sahip değildir. Aynı ağda ise ARP tablosunda yer alıp almadığı kontrol edilir ve yer alıyorsa fiziksel katman başlığına eklenir. Aynı ağda değilse ARP sorgusu başlatılır ve gelen cevap (MAC adresi olabilir) ARP listesine ve fiziksel katman başlığına eklenir.

44 SONUÇTA BİR PAKETİN YAPISI Önce: segment-segment Sonra: Eth;ip;Trans;segment;Checksum - Eth;ip;Trans;segment;Checksum Katmanlar arası bilgi akış

45 IP ADRESİ Network üzerindeki bilgisayarlar Ethernet kartları aracılığıyla bir biriyle iletişim kurarlar. Her bir Ethernet kartının fiziksel olarak bir MAC adresi vardır. Bu üretimi sırasında karta işlenir. TCP/IP bakımında ise bir network kartının iki adresi vardır: -IP adresi -Host adresi (ethernet adresi) Bir IP adresi 32 bit uzunluğundadır. Diğer bir deyişle 8-bitlik 4 kısımda oluşur. Her bir kısım binary (ikili) olarak da ifade edileceğinden desimal olarak arasında, ikili olarak da ile arasında değer alır.

46 IP ADRESİ

47 IP ADRESLERİ IP adresleri 32 bitten oluşur. Ancak bu şekilde kullanılması zor olduğu için noktalı onluk gösteriminde (dotted decimal notation) kullanılmaktadır. 32 bit, noktalı ondalık gösterimine, aralarında nokta bulunan 8 bitlik sayıların ondalık sisteme çevrilmesiyle ifade edilir. Örneğin, sayısını noktalı onluk gösterime çevirmek için önce aralarında nokta bulunan 8 bitten oluşan dört gruba ayrılır: Daha sonra, 8 bitlik sayılar onluk sisteme çevrilir: /64

48 IP ADRESLERİ Bu sayılar da çok karışık gelebileceğinden DNS (Domain Name System - alan ad sistemi) adı verilen bir adlandırma sistemi kullanılır. Sayı yerine alan adları (domain name) kullanılır. Örneğin, IP adresli bilgisayarın alan adı Alan adlarının son kısmı bilgisayarın bulunduğu ülkeyi belirtir. Örnekte verilen alan adının son eki olan "tr", bilgisayarın Türkiye'de bulunduğunu göstermektedir. Bundan önce gelen son ekler, bilgisayarın hangi tür kurumda bulunduğunu ve kurumun kısaltmasını bildirir. Örneğin, "edu" bir eğitim kurumu, "boun" Boğaziçi Üniversitesi'ni belirtmektedir. Alan adlarını IP adreslerine çevirme işi DNS sunucular kullanılarak yapılır. 54/64

49 IPV4 IPv4 ile 32 bit uzunluğundaki ağ adresi 8 bitlik parçalara bölünüp ondalık sayı olarak ifade edilir ör: bu sistem ile internet üzerinde toplam 2^32 = 4,294,967,296 adet gerçek IP yer alabilir.

50 IPV6 IPv6 tasarlanmadan önce tasarım grubu bir takım hedefler belirlemişti: 1. Verimsiz bir adres alanı ile bile olsa milyarlarca hostun desteklenmesi, 2. Routing tablolarının boyutlarının küçültülmesi, 3. Routerların paket işleme hızlarını arttırmak için protokolün basitleştirilmesi, 4. Mevcut IP den daha iyi güvenlik sağlanması, 5. Özellikle gerçek zamanlı uygulamalar için servis tiplerine daha fazla önem verilmesi, 6. Multicasting tanımlanarak yardım edilmesi, 7. Bir hostun adresini değiştirmeden roam yapmasına izin verilmesi (mobil kullanıcılar için) 8. Protokolün ileride gelişmesine izin verilmesi, 9. Eski ve yeni protokollerin bir arada kullanılabilmesi.

51 Tüm bu amaçları gerçekleştirmek üzere yapılan davete katılan 21 projeden 3 ü finalist seçildi. Çeşitli tartışmalardan sonra Deering ve Francis in önerileri birleştirilerek SIPP (Simple Internet Protocol Plus) ismi verildi ve IPv6 takma adıyla anılmaya başlandı. IPv6 yukarıdaki hedefleri oldukça tatmin etmektedir. IP nin iyi yanlarını tutup kötü yanlarını atmış veya arka plana koymuş, gerektiğinde yenilerini de eklemiştir. IPv6, IPv4 ile uyumlu olmamakla birlikte çoğu internet protokolünü (TCP, UDP, ICMP, IGMP, OSPF, BGP ve DNS) desteklemektedir. IPv6 nın temel özellikleri şöyle sıralanabilir: 1. IPv4 e oranla daha uzun adreslere sahiptir. Bu şekilde adres sıkıntısı problemi çok uzun süre için çözülmüştür. 2. Başlık yapısı çok büyük miktarda basitleştirilmiştir. IPv4 ün 13 alanına karşılık IPv6 da 7 alan bulunmaktadır. Bu şekilde routerların iş yükü azaltılmaktadır. Option lar IPv4 e oranla daha iyi desteklenmektedir. 3. IPv4 başlığındaki standart olan çoğu alan IPv6 da opsiyonel olmuştur. Böylece routerlar kendilerini ilgilendirmeyen opsiyonlar ile uğraşmak zorunda kalmamaktadırlar. 4. IPv6 güvenlik alanında çok daha gelişmiştir. 5. Servis kalitesi daha ağırlık kazanmıştır. 6. Multimedia internet için IPv4 e göre daha elverişlidir.

52 IPV6 BAŞLIĞI IPv6 başlığından görülebileceği gibi IPv4 başlığına oranla çoğu alan çıkarılmış ve opsiyonel yapılmıştır.

53 Version alanında paketin hangi IP sürümüne ait olduğu belirtilir. Burada paketin IPv6 ya ait olduğu belirtilir. Traffic Class alanında paketin ne tür bir trafik akışına ait olduğu belirtilir. Böylece değişik gerçek zaman gereksinimleri olan paketler arasında ayrım yapılabilir. Flow label alanı iki kullanıcının aralarında belirli özellik ve gereksinimleri olan sanal bağlantılar kurmasına yardım edebilecek bir alandır. Örneğin iki bilgisayar arasında çalışan bir süreç çok sıkı gecikme gereksinimlerine sahip olabilir. Akış iletişimden önce kurulup bir kimlik (flow label) verilerek paketler işaretlenebilir. Router gelen paketin bu alanına bakarak daha önceden belirlenmiş/talep edilmiş kaynakları bu akışa ayırabilir. Böylece hem datagram gibi esnek hem de sanal-devre gibi garantili bir iletişim sağlanabilir. Payload length kısmı IPv4 ün aksine 40byte-lık paket hariç, toplam veri yükünün miktarını belirtir. Next header uzatılmış başlıklardan (opsiyonel) hangisinin takip eden pakette geleceğini bildirir. Hop limit alanı IPv6 paketinin ömrünün kaç hop olduğunu belirler. IPv4 teki benzer alan saniye saymak için tasarlanmıştı ancak genellikle hop saymaktadır. Source ve Destination Address alanları uzun tartışmalar sonucunda 16-byte olarak belirlenmiştir.

54 IPv4 e benzer olarak IPv6 adresleri de gruplanarak yazılacaktır: 8000:0000:0000:0000:0123:4567:89AB:CDEF IPv4 ten farklı olarak adres yazılırken baştaki sıfırlar ve tüm sıfırlar atılabilecektir. Yukarıdaki örnek 8000:::123:4567:89AB:CDEF olacaktır. IPv4 adresleri ise; :: olarak yazılabilecektir. Adres alanı toplam =~3x10 38 hostu adresleme yeteneğine sahiptir. Bu şekilde yeryüzünün kara ve su dahil her yeri bilgisayarla kaplanmış olsa bile metrekare başına 7x10 23 IP adresi düşeceği hesaplanmaktadır. Elbette bu adreslerin büyük kısmı IPv4 te olduğu gibi boşa harcanabilir. Ancak bu durumda bile metrekare başına 1000 IP adresinden fazlası düşebilir. IPv4 teki IHL alanı başlığın sabit uzunlukta olması nedeniyle kaldırılmıştır. Benzer şekilde paket parçalama işlemi IPv6 ta daha farklı şekilde yapılacağı için ilgili alanlar da kaldırılmıştır. Ayrıca veri bağlantı ve taşıma katmanlarının Checksum hesaplaması nedeniyle, router larda çok zaman alan bu işlem IPv6 da kaldırılmıştır.

55 IPV6 İLE İLGİLİ TARTIŞMALAR: Her yeni sistem gibi IPv6 hakkında da ciddi tartışmalar yaşanmaktadır. Bunlardan en büyüğü adres alanı ile ilgilidir. Tasarım aşamasında adres için 8-20 byte arasında çeşitli önerilerden 16-byte seçilmiştir. Kimileri ise değişken adres uzunluğunu savunmuştur. Başka bir konu 255 olan max. hop sayısıdır. Bu sayının gelişen internette zamanla az kalacağı ve ayrılan çok büyük adres alanı yanında küçük kaldığıdır. Ancak karşıt fikirliler her alanın arttırılmasının başlığı çok büyüteceği ve hop sayısının amacının ortamda dolaşan paket sayısını sınırlamak olduğunu bu sayının arttırılmasının ortamdaki paket sayısını da arttıracağını savunmaktadır. Ayrıca yeni açılan ülkeler/kıtalararası hatlar sayesinde hop sayısının çok kısaldığı ve 125 hoptan fazla sayılmasının bir problemin habercisi olduğunu savunanlar bulunmaktadır. Diğer bir konu max. paket boyutudur. Kimileri 64kbyte boyutun yetersiz olduğunu ve MB boyutlarında paketler gerektiğini savunmaktadır. Ancak buna karşılık örneğin 1MB lık bir paket 1.5Mbps bir hattı 5 sn. boyunca meşgul edeceğinden gerçek zamanlı uygulamaları kötü etkileyeceğine karar verilmiş ve standart IP boyutu 64KB korunmuştur.

56 Checksum ın kaldırılması da tartışılmıştır. Arabayı hafifletmek için frenleri çıkarmak gibi benzetmeler yapılmasına rağmen sonunda güvenlik isteyen üst katman uygulamalarının bu işi taşıma katmanında yapmalarına karar verilmiştir. Bir tartışma konusu da mobil IP kullanıcılarının dünyanın her yerinde aynı IPv6 adresini kullanabilmeleridir. En büyük savaş güvenlik alanında yaşanmıştır. Gerekliliği tartışılmazken nerede ve nasıl olacağı tartışılmıştır. Kullanıcının kontrolünün dışındaki ağ katmanında yoksa uygulamanın kendisinde mi yapılacağı tartışma konusudur. Başka bir konu ise güvenli bir ağ yapısının ulusal güvenliği tehlikeye atıp atmayacağıdır. Çok güçlü kriptoya sahip uygulamalar Amerika nın (vs.) dışına çıkarılamaz.

57 IP ADRESI HIYERARŞİSİ Bir IP adresi iki kısımdan oluşur. Bu kısımlar prefix (ön ek) ve suffix (son ek olarak) adlandırılır. Bu iki seviyeli hiyerarşi iletilen paketin yönlendirme işinin kolayca yapılabilmesi içindir. IP ADRESI HIYERARŞİSİ (PREFIX) Prefix: IP adresinin prefix kısmı bir bilgisayarın bağlı bulunduğu ağın fiziksel adresidir. Bu da internete bağlı olan her bir fiziksel ağın ayrı birer adresi bulunması gerektiğini gösterir. Bu adrese ağ adresi (network address) denir. Bu adres bir ağa bağlı tüm bilgisayarların IP adreslerinde prefix (ön ek) olarak yazılacak olan adrestir. IP ADRESI HIYERARŞİSİ (SUFFIX) Suffix: IP adresinin suffix kısmı bir ağ içinde bir bilgisayarı diğerlerinden ayıran kısımdır. Bir ağa bağlı tüm bilgisayarların prefixleri aynı olmak zorunda olduğuna göre, bir ağ içinde kullanılan tüm suffixler farklı olmak zorundadır. Fakat iki farklı ağ içindeki iki bilgisayarın suffix kısımları aynı olabilir. IP adresinin suffix kısmına host adresi denir.

58 IP ADRES SINIFLARI Prefix ve suffix in uzunluk seçimi internete bağlanabilecek olan ağ sayısını ve bir ağdaki host sayısını doğrudan etkilediği için uzunluk seçimi dikkatli yapılmalıdır. IP adresleri tasarlanırken prefix ve suffix için sabit uzunluk olmasının ihtiyaçları karşılamayacağı görülmüş ve IP adresleri prefix ve suffix bitlerinin sayısına göre üç temel sınıfa ayrılmışlardır. Bunun yanısıra iki de özel amaçlı sınıf oluşturulmuştur. IP sınıfları başlangıçtaki 4 bit ile birbirlerinden ayrılırlar

59 IP ADRESI HIYERARŞİSİ IP adresi hiyerarşisi bize iki şeyi temin eder: Birincisi internete bağlı her bilgisayarın farklı bir adresi olmasını sağlar. İkinci olarak ağ adreslerinin tek bir merkezden dağıtılmasını gerekli kılmakla beraber, host adreslerinin seçimini ağ adreslerini alan kişilere bırakır. IP adresindeki her bir 8 bitlik bölüme Oktet denir.

60 IP ADRESLEME Sınıf IP adres Ağ No Host No Ağ bit sayısı Host bit sayısı Ağdaki PC Sayısı A w x.y.z = 16,777,214 B w.x y.z =65534 C w.x.y z = 254 D sınıfı ve ağ 28 bit ile gösterilir. 240 ve üzeri E sınıfı 127 ile başlayan adresler : Bir makinenin kendisi ile konuşması (loopback) Localhost: İlk oktet 0 veya 255 olamaz. IP adresindeki her bir 8 bitlik bölüme Oktet denir.

61 IPV6 IPv6 ile 128 bit uzunluğundaki ağ adresi 16 bitlik parçalara bölünüp 16 lık (hexadecimal) sayı olarak ifade edilir (aralarda iki nokta var). Bu sistem ile toplam 2^128 adet gerçek IP var olabilir.

62 İNTERNET ADRESLEME (IPV4 BAZINDA) Uluslararası internet kayıt kabul tarafından belirlenen IP ler kullanılır. Değişik ağlar için 3 tane adres sınıfı vardır. NetMask Ip Adedi isim ,777,216 A Sınıfı (A Class) ,536 B Sınıfı (B Class) C Sınıfı (C Class)

63 IP ADRES SINIFLARI Class A: ( ) Class B: ( ) Class C: ( ) Class D: ( ) Class E: ( )

64 IP ADRES SINIFLARI Sınıf Network Sayısı Host Sayısı A B C

65 IP ADRESİ

66 A SINIFI NSFNET, MILNET gibi büyük ağlar. İlk byte 0 ile 126 arasındadır. Ağ numarasını belirtir (toplam 126 tane). Geri kalan 3 byte bilgisayar numarasıdır. ör: numaralı A sınıfı ağ içerisindeki nolu bilgisayar

67 B SINIFI Okul ve hastane ağları İlk byte 128 ile 191 arasında değişir (127 localhost tanımında kullanılır). ilk iki byte ağ numarası (toplam ) geri kalan iki byte da bilgisayar numarasını belirler. Örnek B sınıfında bir ağ numarası ve bilgisayar numarası adres için; Ağ numarası: Bu ağdaki tüm PC lere mesaj göndermek isteyen bir cihaz adrese mesajı atacaktır; İncele:

68 Bazı IP adresleri bazı kullanımlar için ayrılmıştır. Yerel ağlar için ayrılmış adresler: (10/8 prefix) (172.16/12 prefix) ( /16 prefix) bir ağı göstermektedir 255 broadcast adres; bir ağ içerisindeki tüm PC ler, Bu IP adresleri yerel alan ağlarında kullanılmak üzere tahsis edilmiştir (Dünya üzerinde tekil değildirler) ve geniş alan ağlarında Telco firmaları tarafından yönlendirilmezler, Bu nedenle, bu IP ağları İnternete çıkacaklarında ancak gerçek IP adreslerine NAT yapılarak kullanılabilirler. Subnet Calculator mxtoolbox.com/subnetcalculator.aspx

69 C SINIFI En çok kullanılan ağ sınıfıdır. İlk byte 192 ile 223 arasında değişir. ilk üç byte ağ numarası son byte bilgisayar numarasını verir. Örnek : ağ numarası ve 9 bilgisayar numarası : Bu ağdaki tüm PC lere mesaj göndermek isteyen bir cihaz adresine mesajı atacaktır;

70 ALT AĞ MASKESİ (SUBNET MASK) Ağdaki iki bilgisayarın veya cihazın aynı ağda olduklarını anlamalarını sağlar. Sınıf IP adres Ağ No Host No Ağ bit sayısı Host bit sayısı Ağ Maskesi A w x.y.z B w.x y.z C w.x.y z ( ( (

71 ALT AĞLAR SUBNETSİZ IP ADRESLEME SUBNETLİ IP ADRESLEME

72 SUBNET MASK Ağ numarası alanı Bilgisayar numarası IP adresi Subnet Maskesi Açıklama subnetindeki 1. Bilgisayar subnetindeki 4. Bilgisayar subnetindeki 2. Bilgisayar subnetindeki 4.5'inci bilgisayar subnetindeki 'inci bilgisayar

73 ALTAĞ MASKESİ (SUBNET MASK) Varolan bir ağı daha küçük ağ parçalarına ayırıp yönetimini kolaylaştırmaya yarar. Bir IP nin hangi ağa ait olduğunu belirlemede kullanılır. Örnek: ODTÜ B sınıfı numaralı adrese sahiptir ve varsayılan altağ maskesi dır. Ancak idari ve teknik yapı nedeniyle altağ lar oluşturulmuş ve Bilgisayar Müh. bölümü ağ adresiyle ayrılmıştır ve alt ağ maskesi olarak belirlenmiştir. ör: ip adresi = subnet mask = subneti üzerindeki 4. bilgisayar.

74 ÖZEL IP ADRESLERI 127 ile başlayan adresler : Bir makinenin kendisi ile konuşması (loopback) Localhost: İlk oktet 0 veya 255 olamaz.

75 ÖDEV Yukarıdaki adreslerin; a. IP sınıfını b. Alt ağ maske numarasını c. Bağlı olduğu ağ numarasını d. Broadcast adreslerini yazınız