Mermerlerin parlatılmasında mineralojik özelliklerin etkisi



Benzer belgeler
Bazı Kireçtaşlarının Parlatılmasında Farklı Abrasivlerin Etkisi. The Effects of Different Abrasives on Some Limestone Polishing Process

2. MİKRO İNCELEME ( PETROGRAFİK-POLARİZAN MİKROSKOP İNCELEMESİ)

BAZI KİREÇTAŞLARININ PARLATILMASINDA FARKLI ABRASİVLERİN ETKİSİ. The Effects of Different Abrasives on Some Limestone Polishing Process

MERMER PARLATMA SÜRECİNDE ABRASİV KAFA DEVRİNİN YÜZEY KALİTESİNE ETKİSİNİN ARAŞTIRILMASI

Mermer Parlatma Sürecinde Bant Hızının Yüzey Kalitesine Etkisinin Araştırılması

ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK-MİMARLIK FAKÜLTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ADANA

KARBONAT KÖKENLİ DOĞALTAŞLARDA TANE BOYU İLE KNOOP SERTLİK DEĞERİ ARASINDAKI İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

ÇİNKO KATKILI ANTİBAKTERİYEL ÖZELLİKTE HİDROKSİAPATİT ÜRETİMİ VE KARAKTERİZASYONU

NANO KURġUN ÜRETĠMĠ VE KARAKTERĠZASYONU

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MADEN VE CEVHER HAZIRLAMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MİNERAL KARAKTERİZASYONU LABORATUVARI CİHAZ KATALOĞU

Cevher Zenginleştirme, Ar-Ge ve Analiz Hizmetleri Mineral Processing, R&D And Analysis Services XRF - XRD

Calacatta Oro

GRANÜL BOYUT DAĞILIMININ GRANİT KARO ÜRÜN ÖZELLİKLERİNE ETKİSİ. Z.Bayer 1,3, N.Ay 1, N.Erginel 2

Kırşehir-Kaman Granatlarının Doğaltaş Sektöründe Aşındırıcı Malzeme Olarak Kullanımı

SÜREKLİ DÖKÜM YÖNTEMİYLE ÜRETİLEN ALÜMİNYUM LEVHALARDA SMUT MİKTARININ TESPİTİ VE AZALTILMASI

SDÜ Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Maden Mühendisliği Bölümü, İSPARTA. Anahtar kelimeler: Mermer, Nicel Parlaklık, Sılme-Parlatma, Parlaklık Ölçer

FARKLI RENKLERDE IġIĞIN VE SICAKLIK DEĞĠġĠMĠNĠN GÜNEġ PĠLĠNĠN GÜCÜNE ETKĠSĠNĠN ARAġTIRILMASI

BAYINDIRLIK VE ĠSKAN BAKANLIĞI YAPI ĠġLERĠ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ. YAPI MALZEMELERĠ DAĠRE BAġKANLIĞI NİSAN 2011

MIT Açık Ders Malzemeleri Petroloji

C5 Mugla White

ÖZGEÇMĠġ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl. Ege. Jeoloji Mühendisliği/ Jeokimya ve Maden Yatakları. Akdeniz

SARICAKAYA BENTONİTİK VE KAOLİNİTİK KİLLERİN MİNERALOJİK VE KİMYASAL BİLEŞİMİNİN PİŞME DAVRANIŞLARI ÜZERİNE ETKİSİ

İSPİR-ÇAMLIKAYA (ERZURUM) PAPATYA DESENLİ DİYORİTLERİNİN "MERMER" OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİNİN İNCELENMESİ

MERMER TOZ ATIKLARININ DERZ DOLGU MALZEMESİ (FUGA) ÜRETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

C6 Mugla White

ÇeĢitli Ağaç Türlerine Ait Doğal Renk ve Parlaklık Değerlerinin KarĢılaĢtırılması

Mermer Plakalarında Görüntü İşleme Teknikleri ile Yüzey Pürüzlülüğünün Değerlendirilmesi

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

1030 Çeliğinin SertleĢebilirliğine Tane Boyutunun Etkisi

Evaluation of the Effect of Abrasive Series Used in Grinding-Polishing Process on Surface Quality of Marble

MASA ÜSTÜ CNC FREZE TEZGÂH TASARIMI VE PROTOTİP İMALATI

ÇIMENTO VE AGREGALAR KULLANILARAK MATEMATİKSEL MODELLENMESİ. Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

TĠCARĠ ARAÇ GELĠġTĠRME PROJESĠ KAPSAMINDA DĠNAMĠK MODELĠN TESTLER ĠLE DOĞRULANMASI

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-I ÖĞÜTME ELEME DENEYİ

KAYALARIN DELİNEBİLİRLİĞİNİ ETKİLEYEN JEOLOJİK ÖZELLİKLER. Adil ÖZDEMİR

Farklı Elektrotlar ile Delik Delme İşlemlerinde Yüzey Pürüzlülüğünün İncelenmesi

Dozimetrik Malzeme Olarak Ametistin Termolüminesans Özelliklerinin Belirlenmesiz

Örnekleme Süreci ve Örnekleme Yöntemleri

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN VE MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 11 Sayı: 31 Yıl: 2009

Kireçtaşlarından Çöktürülmüş Kalsiyum Karbonat Üretimi Doç. Dr. Özen KILIÇ

AMETĠST 'ĠN TERMOLÜMĠNESANS VE OPTĠKSEL ÖZELLĠKLERĠNĠN ARAġTIRILMASI SERA ĠFLAZOĞLU HASAN YÜREK ADĠL CANIMOĞLU

A. Yıldız Afyon Kocatepe Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Afyonkarahisar

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERS TANITIM FORMU ÖĞRETİM GÜZ YARIYILI

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ Ford Otosan İhsaniye Otomotiv MYO

MERMER İŞLEME FABRİKALARINDA DAR SİLİM-GENİŞ SİLİM VE HONLAMA İŞLEMLERİNDE SİLİM KARAKTERİSTİKLERİNİN İRDELENMESİ

Mermerlerin İçerdikleri Toplam SiO 2 ve Toplam CaO Miktarlarının Kesme Performansı Üzerindeki Etkileri

ZİLE BEJ VE AFYON GÖK MERMER BİRİMLERİ İÇİN BİRİM YÜZEY AŞINDIRMA VE CİLALAMA MALİYET ANALİZİ

GALETAJ PROSESİNİN OPTİMİZASYONU İÇİN DENEYSEL BİR ÇALIŞMA AN EXPERIMENTAL STUDY FOR OPTIMIZATION OF BURNISHING PROCESS

Doç. Dr. Cengiz ÇETİN, BEK166 Taş Malzeme Bilgisi ve Bozulmalar Ders Notu DERS 4 1. KAYAÇ TÜR VE TEMEL ÖZELLİKLERİ

BAZI MERMER BİRİMLERİNDE DEĞİŞİK AŞINDIRICILARLA YERİNDE GERÇEKLEŞTİRİLEN YÜZEY AŞINDIRMA DENEY SONUÇLARI VE DEĞERLENDİRİLMESİ

KARE KESĠTLĠ KÖPRÜ ORTA AYAĞI ETRAFINDA ZAMANLA DEĞĠġEN AKIM NEDENĠYLE OLUġAN YEREL OYULMALAR

SONUÇLAR : Deneylerde ansal birim uzama varlığı nedeni. e = s/e 2. -f-s/e, (1.0-exp (Ei/v) t) formülünün kullanılması daha uygun gözükebilir.

ENDÜSTRİYEL HAMMADDELER 9.HAFTA

Doç. Dr. Mustafa ÖZDEN Arş. Gör. Gülden AKDAĞ Arş. Gör. Esra AÇIKGÜL

Çorum Yöresi Tuğla Topraklarındaki Çözünebilir Alkali Tuzların Olumsuz Etkilerinin BaCO 3 ve SrCO 3 ile Giderilmesi

KTU MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MADEN ĠġLETME LABORATUVARI ArĢ. Gör. ġener ALĠYAZICIOĞLU AGREGA DARBE DAYANIMI DENEYİ

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 0321 CEVHER HAZIRLAMA LAB. I SERBESTLEŞME TANE BOYU SAPTANMASI DENEYİ

Katrak İle Kesim Sonucunda Çıkan Mermer Toz Atıklarının Karakterizasyonu ve Endüstride Kullanılabilirliği

Laboratuar - BU TABLO ÖĞRENCİ İŞLERİ OTOMASYON SİSTEMİNDEN AKTARILACAKTIR.

DECEMBER KOZAĞAÇ (MUĞLA) BEYAZ MERMERİNİN FİZİKOMEKANİK VE SÜREKSİZLİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

TARİHİ EDİRNE GAR BİNASINDA KULLANILAN KUMTAŞLARINDA GÖRÜLEN BOZULMA NEDENLERİ

HAVACILIKTA TERSİNE MÜHENDİSLİK UYGULAMALARI. Özgecan YILDIZ 1

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ DEKANLIĞI DERS/MODÜL/BLOK TANITIM FORMU. Dersin Kodu: MME 3009

Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Jeoloji Mühendisliği Bölümü JEM304 JEOKİMYA UYGULAMA

TPAO ARAŞTIRMA MERKEZİ

MİNERALLER. Tek mineralden oluşan kayaçlar. Kireçtaşı (Kalsit). Kaya tuzu (Halit). Buzul

OPEN-END İPLİKÇİLİĞİNDE FARKLI ÇAPTA ROTOR KULLANIMININ İPLİK KALİTESİNE ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

NİCEL METALOGRAFİ (STEREOLOJİ)

Periyodik Aşırı Yüklerin 2024-Al Alaşımında Yorulma Çatlak İlerleme Hızına Etkisi

DENEY 2 KESME HIZININ YÜZEY PÜRÜZLÜLÜĞÜNE ETKİSİNİN İNCELENMESİ

METAMORFİK KAYAÇLAR. 8/Metamorphics.html. Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I

INS13204 GENEL JEOFİZİK VE JEOLOJİ

Ni-Al-Cr Kompozit Üretimi ve Mekaniksel Özelliklerinin AraĢtırılması

ÖLÇME YÖNTEMLERİ. Ders Öğretim Üyeleri Prof. Dr. Hüsamettin BULUT Yrd. Doç. Dr. M. Azmi AKTACĠR

Hibrit Otobüs Seyir Hali Emisyonlarının Ölçüm ve Modellenmesi SAN-TEZ Projesi

TAŞIT MOTORLARI İÇİN REZONATÖR TİP SUSTURUCU TASARIMI

Mermerlerin Anizotropik Karakteristiğinin Shore Sertliği Üzerine Etkisi

İYC MADENCİLİK SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ. NE AİT MUĞLA - FETHİYE YÖRESİ BEJ TÜRÜ KİREÇTAŞININ FİZİKO-MEKANİK ANALİZ RAPORU

THE PRODUCTION OF AA5049 ALLOY SHEETS BY TWIN ROLL CASTING

YENİLME KRİTERİ TEORİK GÖRGÜL (AMPİRİK)

ISPARTA KİLLERİNDEN TUĞLA ÜRETİMİ

ATMOSFERİK FAKTÖRLERİN MERMER VE GRANİT CEPHE KAPLAMA MALZEMELERİ ÜZERİNDEKİ PARLAKLIK KAYBINA OLAN ETKİLERİ

Yapı TaĢı Olarak Edirne (KeĢan) Bölgesi KumtaĢlarının Fiziksel Özellikleri

İnönü Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Maden Mühendisliği Bölümü,44280 Malatya

HAZIR AMBALAJLI MAMULLERĠN AĞIRLIK VE HACĠM ESASINA GÖRE NET MĠKTAR TESPĠTĠNE DAĠR YÖNETMELĠK (76/211/AT)

SÜREKSİZLİK DÜZLEMLERİNDE AYRIŞMANIN PÜRÜZLÜLÜK ÜZERİNDEKİ ETKİSİ * Effect Of Alteration On Roughness In Discontinuities Surfaces *

makale DENEY SONUÇLARI EEİ'nin İİH ve EAH'nın modellemesi için deneylerde 70x69x24 mm boyutlarında 1040 çeliği işparçaları imal edilmiştir.

KAYAÇLARDA GÖRÜLEN YAPILAR

PASLANMAZ ÇELİKLERİN KURU VE KOROZİF ORTAMLARDAKİ TRİBOLOJİK DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ MAKRODOKUSUNUN KAYMA DİRENCİNE ETKİSİ

Prof.Dr. Atike NAZİK, Çukurova Üniversitesi J 103 Genel Jeoloji I

St 37 Karbonlu Çelik Malzeme Ara Bağlantı Aparatı Delme ve Bükmenin Teorik ve Deneysel İncelenmesi

TÜBİTAK-BİDEB LİSE ÖĞRETMENLERİ (FİZİK, KİMYA, BİYOLOJİ VE MATEMATİK) PROJE DANIŞMANLIĞI EĞİTİMİ ÇALIŞTAYLARI LİSE-1 (ÇALIŞTAY 2011) FİZİK GRUP SES

Atabek Koleji 3.Sınıflar 1.Matematik Olimpiyatı 16 Nisan 2011

X-RAY TEKNİĞİ İLE FELDİSPATLARIN STRÜKTÜREL DURUMLARININ TAYİNİ

KONU 11: TAŞIN HAMMADDE OLARAK KULLANIMI: MİNERALLER. Taşın Hammadde Olarak Kullanımı

SAVUNMA SANAYİNDE KULLANILAN PASLANMAZ ÇELİKLERİN İŞLENEBİLİRLİKERİNİN İNCELENMESİ

Tarımsal Mekanizasyon 18. Ulusal Kongresi Tekirdağ 649

TS EN CEPHE İSKELELERİNİN BELGELENDİRMESİ Türk Standardları Enstitüsü

AYAŞ İLÇESİ BAŞAYAŞ KÖYÜ ARAZİ İNCELEME GEZİSİ GÖREV RAPORU

Lab 11: Metamorfik Kayaçların El Örnekleri

Transkript:

280 Mermerlerin parlatılmasında mineralojik özelliklerin etkisi *Sevgi GÜRCAN, Ahmet YILDIZ, R. Mete GÖKTAN Afyon Kocatepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü AFYONKARAHİSAR Afyon Kocatepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü AFYONKARAHİSAR Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Maden Mühendisliği Bölümü ESKİŞEHİR ÖZET Anahtar Kelimeler: Mineralojik özellik, Parlaklık, Bu çalıģma, mermerlerin parlatılabilirlik özellikleri üzerine mineralojik özelliklerin etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıģtır. Bu amaçla, ticari olarak üretimi yapılan üç adet mermer örneği kullanılmıģtır. Polarizan mikroskop, taramalı elektron mikroskop (SEM) ve x-ıģınları difraktometresi (XRD) analizleri yardımıyla mermer örneklerinin mineralojik-petrografik özellikleri belirlenmiģtir. Bunun yanı sıra, kimyasal analizleri yapılmıģtır. Parlatma deneyleri, 60x30x2cm boyutlarındaki mermer örneklerinde aynı abrasiv serisi, sabit bant hızı ve kafa basıncında laboratuvar ölçekli cila makinesinde yapılmıģtır. ParlatılmıĢ örnekler üzerinde pürüzlülük ve parlaklık ölçümleri gerçekleģtirilmiģtir. Parlatma deneyleri sonucunda, azalan abrasiv serisine bağlı olarak pürüzlülüğün azaldığı ve parlaklığın arttığı gözlenmiģtir. Mermer örneklerde bulunan karbonat dıģı minerallerin ve bunların dağılımlarının pürüzlülük ve parlaklık özelliklerini önemli ölçüde etkilediği sonucuna varılmıģtır. THE effects of mineralogical features on the marble polishing process Key Words: Mineralogical features, Brightness, Roughness ABSTRACT In this study, polishing properties of marble have been investigated to determine the effects of mineralogical features. To achieve this goal, three different marble samples commercially available in the market were studied. Mineralogical-petrographical properties were determined by polarizing microscope, scanning electron microscopy (SEM) and X-ray diffractometer (XRD) analysis. Besides, chemical characteristics of the samples were determined. Using a laboratory-scale polishing machine, polishing experiments were applied under constant band speed, abrasive head pressure and abrasive head rotation for samples having 60x30x2cm dimension. Roughness and brightness measurements were carried out on pre-determined surfaces of the marble samples. Polishing experiments showed that, with a few exceptions, brightness increased with decreasing roughness. It was also concluded that the amount of non-carbonate minerals present in the samples, as well as their distribution, greatly affected brightness and roughness properties of the tested marble varieties. *Sorumlu Yazar (Corresponding author) e-posta: sgurcan@aku.edu.tr

281 1.Giriş Mermer sektörü Türkiye de son yirmi yılda önemli geliģmeler göstermiģ, özellikle 90 lı yıllardan itibaren çok hızlı bir geliģme trendi yakalayarak, üretim potansiyeli, ihracat ve istihdam açısından ülke ekonomisine önemli katkılar sağlamıģtır. Türkiye nin iģlenmiģ mermer ihracatı sürekli artmakla birlikte, uluslararası piyasada henüz istenilen seviyeye ulaģmadığı görülmektedir. Mermerlerin iģlenmesinde parlatma iģlemi, birim maliyetin %40 ı oranında bir paya sahiptir [1]. Özellikle uygun makine parametrelerinin belirlenmesi, abrasiv serilerinin taģa uygun seçilmesi ve mermerlerin fiziko-mekanik, petrografik ve kimyasal özelliklerinin tanımlanması ile parlatmadaki olumsuz etkilerin ortadan kaldırılabileceği bilinmektedir. Yapılan çalıģmalarda; makinenin bant hızı, abrasiv kafalara uygulanan basınç, abrasiv kafaların devir hızları gibi parametreler tanımlanarak, farklı mermer gruplarında parlaklık ve pürüzlülük değerleri elde edilmiģtir [2-5]. Yine, makine parametreleri her mermer için optimize edilmemiģ, çalıģmalar genellikle farklı abrasiv serilerinde, bant hızında ve kafa basınçlarında yürütülmüģtür [6]. Bunun yanısıra, kayaç yapılarına iliģkin olarak sadece mineralojik özellikler tanımlanmıģ, kayaçta farklı minerallerin varlığı ve bu minerallerin boyut dağılımının parlaklık ve pürüzlülüğe etkisi incelenmemiģtir [7,8]. Bu nedenle, aynı abrasiv serisinde, sabit bant hızı ve kafa basıncında farklı mermer türlerinin parlatma performanslarını belirlemeye yönelik çalıģmaların yapılması oldukça önem taģımaktadır. Bu çalıģmada, mermerlerin parlatılmasında yararlı olacağı düģüncesiyle, metamorfik kökenli mermerlerden seçilen örneklerin mineralojik ve petrografik özellikleri araģtırılarak, bu özelliklerin aynı abrasiv serisinde, sabit bant hızı ve kafa basıncında parlatmaya olan etkisi incelenmiģtir. 2. Materyal ve Yöntem 2.1 Deneylerde Kullanılan Mermerlerin Özellikleri ÇalıĢmada, Afyonkarahisar da faaliyet gösteren mermer fabrikalarından mineralojik özellikler bakımından farklı özellikler gösteren üç adet metamorfik kökenli mermer örneği kullanılmıģtır. Polarizan mikroskop, taramalı elektron mikroskobu (SEM) ve X-ıĢınları difraktometresi (XRD) yöntemleri yardımıyla mermer örneklerinin mineralojikpetrografik özellikleri incelenmiģtir. Polarizan mikroskop incelemelerinde Nikon Eclipse 2V100POL marka polarizan mikroskop kullanılmıģtır. Mermer örneklerdeki karbonat dıģı minerallerin kalsit mineraliyle iliģkilerini açıklayabilmek ve minerallerin mikro kimyasal analizini yapabilmek için, LEO marka, 1431-VP model taramalı elektron mikroskop (SEM) kullanılmıģtır. XRD analizi için, mermerlerin farklı dokusal özellik gösteren bölümlerini temsil edecek Ģekilde örnekler seçilerek, Shimadzu marka XRD 6000 model cihazda 2Ɵ=2-90 o aralığında XRD çekimleri yapılmıģtır. XRD analiz sonuçları kullanılarak mermer örneklerinin yarı kantitatif mineral bollukları Chung (1974) [9] metoduna göre hesaplanmıģtır. Ayrıca mermerlerin kimyasal bileģimlerinin belirlenmesi için, örneklerin major oksit analizleri Kanada daki ACME Laboratuvarı nda yapılmıģtır. ÇalıĢmada kullanılan mermer örneklerinin mineralojik-petrografik ve kimyasal analiz sonuçları sırasıyla Tablo 1 ve 2 de verilmiģtir. Örnek Adı Tablo 1. Deneylerde kullanılan mermerlerin mineralojik-petrografik özellikleri. Doku Ka Yarı Kantitatif Mineral Analiz Sonuçları Q Fld Mi Kl Hn Epd Hm Ortalama Kalsit Kristal Boyutu (µm) UĢak Beyaz Granoblastik 100 - - - - - - - 1710,43 Kaplan Postu (Açık) Granoblastik 94 1-5 - - - - 511,65 Kaplan Postu (Koyu) Granoblastik 89 1-10 - - - - UĢak YeĢili (Açık) Granoblastik 58 13 2 17 - - 10-573,46 UĢak YeĢili (Koyu) Granoblastik 62 1 1 31-3 5 2 (Ka): Kalsit, (Q): Kuvars, (Mi): Mika, (Fld): Feldspat, (Kl): Klorit, (Hn): Hornblend, (Epd): Epidot ve (Hm): Hematit.

282 Tablo 2. Mermerlere ait kimyasal analiz sonuçları. Elementler Birim Uşak Beyaz Kaplan Postu Uşak Yeşili SiO 2 % 0.23 0.51 12,31 Al 2 O 3 % <0.01 0.16 3.1 Fe 2 O 3 % 0.04 0.07 1.76 MgO % 0.8 0.15 1.14 CaO % 55.45 55.5 43.59 Na 2 O % 0.03 0.03 0.38 K 2 O % <0.01 0.05 0.81 TiO 2 % <0.01 0.01 0.13 P 2 O 5 % <0.01 0.03 0.06 MnO % <0.01 0.01 0.19 Cr 2 O 3 % <2 <2 6 Ni % <20 <20 58 Sc ppm <1 <1 5 A.Z. % 43.4 43.4 36.4 2.2. Parlatma Performansının Ölçülmesi AĢındırıcılarla ilk temas ve son temas eden plakalar ölçüm dıģı bırakıldığından, bu plakalar üzerinde herhangi bir ölçüm yapılmamıģtır. Diğer üç plaka temiz su ile yıkanarak kurumaya bırakılmıģ, bu iģlemler her örnek ve abrasiv numarası için tekrarlanmıģtır. ĠĢlemi tamamlanan plakaların yüzeylerinde, pürüzlülük ve parlaklık ölçümleri yapılmıģtır. Mermer örneklerinin pürüzlülük değerleri PHYNIX Manuel TR200 marka pürüzlülük ölçer ile yapılmıģtır. ölçümlerinde, her bir abrasiv numarasında parlatılan üç adet mermer plakası kullanılmıģtır. Plakaların yüzeyleri 3x3 cm boyutlarında kare Ģeklindeki 105 bölgeye ayrılmıģ, her bölgenin orta noktasından pürüzlülük değeri (Ra) ölçülmüģtür (ġekil 1). ölçümlerinde, ölçüm uzunluğu 2.5 mm ve cut-off değeri ise 0.8 olarak alınmıģtır. Deneylerde kullanılan tam otomatik bilgisayar kontrollü cila makinesi, iki kalibre ve dört adet abrasiv kafadan oluģan bir makinedir. Makinenin kalibre geniģliği 500 mm, abrasiv geniģliği ise 400 mm dir. Görgülü ve Ceylanoğlu [10] ile Ġnka nın [11] çalıģmaları dikkate alınarak, mermer grubu için en uygun bant hızı 0.80 m/dk olarak seçilmiģtir. Kalibrasyon için uygun devir hızı 1200 D/D olarak tespit edilmiģtir. Parlatma iģlemi sırasında açığa çıkan ısı ve atıkları ortamdan uzaklaģtırmak için kafa baģına en uygun su miktarı 50 lt/dk olarak alınmıģtır. Mermer fabrikalarındaki Ģartlara uyumlu bir çalıģma yapılabilmesi için, her bir abrasiv numarasında 60x30x2 cm boyutundaki plakalardan beģ adet kullanılmıģtır. Deneylerde, Frankfurt tipi 60 nolu, 80 nolu, 120 nolu, 220 nolu, 320 nolu manyezit bağlı, 400 nolu, 600 nolu, 800 nolu sentetik abrasivler ve 5-ekstra cila taģı kullanılmıģtır. Kullanılan cila makinesinin özellikleri dikkate alınarak her aģındırıcı kafada beģ adet abrasiv kullanılmıģ ve abrasiv kafaların dönme hızı 500 D/D olarak belirlenmiģtir. Kalibre iģleminden sonra, abrasiv serisindeki her abrasiv numarası için beģ adet örnek kullanılmıģtır. ġekil 1. değeri ölçümü. ÇalıĢmadaki mermer örneklerine ait parlaklık değerleri ise, Novo Gloss Trio marka glossmetre ile ölçülmüģtür. Parlatma iģlemi yapılan tüm doğal taģlarda abrasiv numaraları dikkate alınarak, parlaklık ölçümleri yapılmıģtır. Her plaka yüzeyinde 45 adet noktadan 60º lik açıda parlaklık değeri elde edilmiģtir. Bu çalıģmada elde edilen mermerlere ait pürüzlülük ve parlaklık değerlerine ait ortalama sonuçlar Tablo 3 ve Tablo 4 de verilmiģtir. Tablo 3. Mermerlerin pürüzlülük değerleri. Örnek/Abrasiv Serisi 60 80 120 220 320 400 600 800 Cila Uşak Beyaz (μm) 1.807 2.294 1.037 0.828 0.664 0.446 0.266 0.195 0.073 Kaplan Postu (μm) 2.313 1.893 1.241 0.858 0.612 0.341 0.334 0.243 0.119 Uşak Yeşili (μm) 2.742 2.118 1.712 1.094 0.931 0.800 0.676 0.599 0.499 Tablo 4. Mermerlerin parlaklık değerleri. Örnek/Abrasiv Serisi 60 80 120 220 320 400 600 800 Cila Uşak Beyaz (Gloss) 2.38 2.84 3.00 3.43 4.36 5.16 21.52 23.82 68.98 Kaplan Postu (Gloss) 1.20 1.62 1.79 2.19 2.53 7.97 13.85 30.57 73.98 Uşak Yeşili (Gloss) 1.92 2.11 2.04 3.00 2.14 4.89 15.91 21.57 63.84

Değeri Ra (µm) bb Parlaklık (Gloss) bbbbb Değeri Ra (µm) bb Parlaklık (Gloss) b 283 3. Bulgular ve tartışma Sabit makine parametrelerinde üç farklı mermer örneğine ait ortalama pürüzlülük ve parlaklık değerlerinin abrasiv serisine göre değiģimi incelenmiģtir. UĢak Beyaz mermerinde yüzey pürüzlülüğünün abrasiv numarasına bağlı değiģiminin verildiği ġekil 2 incelendiğinde, 60 nolu abrasiv sonrası elde edilen pürüzlülük değeri 1.807 µm, 80 nolu abrasivde bu değer ise 2.294 µm olarak ölçülmüģtür. 60 ve 80 nolu abrasivlerde gözlenen bu farklılık nedenini belirlemek için, UĢak Beyaz mermeri yüzeyinde SEM analizleri yapılmıģtır (ġekil 3). 4.00 9 3.50 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 Parlaklık 60 80 120 220 320 400 600 800 cila 8 7 6 5 4 3 2 1 ġekil 3. Farklı abrasivlerle parlatılmıģ UĢak Beyaz mermerine ait SEM görüntüleri (a) 60 nolu abrasiv, (b) 80 nolu Abrasiv. Abrasiv Numarası ġekil 2. UĢak Beyaz mermerinde abrasiv numarasına bağlı olarak pürüzlülük-parlaklık değerlerinin değiģimi. ġekil 3-a da abrasiv izlerinin bant ilerleme doğrultusuna göre belirli bir açıda olduğu, ġekil 3-b de ise, bant ilerleme yönüne dik doğrultuda ve daha yoğun olduğu görülmektedir. ġekil 3-b incelendiğinde, 80 nolu abrasivle parlatılan yüzeyde abrasiv izlerinin ve mermer yapısındaki gözeneklerin daha fazla olduğu görülmektedir. Karbonat dıģı mineralin hemen hemen hiç gözlenmediği UĢak Beyazında 60 ve 80 nolu abrasivlerde gözlenen davranıģ farklılığının en önemli sebebinin kalsit kristallerinin tane boyutunun, diğer örneklere göre büyük olmasından kaynaklandığı sonucuna varılmıģtır. ġekil 2 incelendiğinde, parlaklık değerinin 400 nolu abrasivden sonra yükselmeye baģladığı görülmektedir. Kaplan Postu mermeri plakalarında ölçülen yüzey pürüzlülüğü ve parlaklık değerlerine ait değiģimler ġekil 4 de verilmiģtir. Artan abrasiv numarasına bağlı olarak pürüzlülük değerlerinde azalmalar görülmekle birlikte, 400 ve 600 nolu abrasivlerle parlatılan plaka yüzeyindeki pürüzlülük değerleri birbirine çok yakındır. Kaplan Postu mermerinde yapılan mineralojik incelemelerde, koyu renkli minerallerin kalsit kristal sınırları ve değiģik doğrultulardaki çatlak düzlemleri boyunca ikincil olarak oluģtuğu görülmektedir (ġekil 5-a). 4.00 3.50 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 60 80 120 220 320 400 600 800 Cila Abrasiv Numarası Parlaklık 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ġekil 4. Kaplan Postu mermerinde abrasiv numarasına bağlı olarak pürüzlülük-parlaklık değerlerinin değiģimi. Bunun yanı sıra, c-eksenine paralel kristallerde mikro tektonizmanın etkisiyle oluģmuģ bükülmeler gözlenmektedir (ġekil 5-b).Kaplan Postu mermerindeki artan pürüzlülük değerlerinin ikincil koyu renkli mineraller ve kalsit kristallerindeki bükülmelerle iliģkili olduğu söylenebilir.

Değeri Ra (µm) bb Parlaklık (Gloss) bbbbb 284 ġekil 5. Kaplan Postu mermerine ait ince kesitlerin polarizan mikroskop görüntüleri. a) Kalsit (Ka) kristal sınırları ve çatlaklar boyunca ikincil olarak oluģmuģ koyu renkli mineraller (Km) (Ç.N.x5), b) Granoblastik dokulu kayaçtaki kalsit (KA) kristallerinde gözlenen mikrotektonizma etkisiyle oluģmuģ bükülmeler (Ç.N.x5). UĢak YeĢil mermerinde yapılan parlatma iģlemi sonucunda elde edilen pürüzlülük-parlaklık değerleri, abrasiv numarasına bağlı olarak ġekil 6 da verilmiģtir. ġekil 6 da görüldüğü gibi, artan abrasiv numarasına bağlı olarak pürüzlülük değeri azalmıģtır. Ancak, UĢak YeĢil mermerinde diğer mermerlere kıyasla dikkat çeken en önemli durum, parlatma sonrası pürüzlülük değeri en yüksek olan mermer olmasıdır. 4.00 3.50 3.00 2.50 2.00 1.50 1.00 0.50 60 80 120 220 320 400 600 800 Cila Abrasiv Numarası Parlaklık 9 8 7 6 5 4 3 2 1 ġekil 6. UĢak YeĢil mermerinde abrasiv numarasına bağlı olarak pürüzlülük-parlaklık değerlerinin değiģimi. Yapılan mineralojik incelemelerde, UĢak YeĢil mermerinde kalsit sınırları boyunca kuvars ve epidot minerallerinin bulunduğu belirlenmiģtir (ġekil 7). Yapılan SEM-EDX analizinde; 1 nolu Spektrum da da görüleceği üzere, mineralin MgO ve Fe 2 O 3 bakımından zengin olması, çubuksu ve öz Ģekilli kristal Ģekli bu mineralin epidot olduğunu gösteren mineralojik-petrografik verilerdir (ġekil 8). Ayrıca 2 nolu spektrumdaki yüksek CaO değeri de kalsit mineralini iģaret etmektedir. Diğer yandan, Mohs sertliği 3 olan kalsit mineralinin tane sınırları boyunca oluģmuģ kuvars ve epidot minerallerinin Mohs sertliği 7 dir [12]. UĢak YeĢil mermerinde farklı sertliğe sahip minerallerin bulunmasından dolayı, parlatılan yüzeylerde farklı pürüzlülük değerlerinin elde edileceği söylenebilir. Örneğin; özellikle prizmatik kristal sistemine sahip epidot mineralleri koparak yüzeyde boģluklar oluģturacak ya da parlatma aģamasında koparak diğer mineral yüzeylerini çizerek yüzeyde derin izler bırakabilecektir. Daha önceki çalıģmalarda da, birden fazla farklı sertlikte minerallere sahip granitlerin parlatma veriminde, kayacı oluģturan minerallerin farklı sertliğe sahip olmasının kayacın parlatma özelliğini olumsuz etkilediği belirtilmiģtir [13]. UĢak YeĢil mermerinin kimyasal analiz sonucu incelendiğinde, diğer mermer örneklerine göre farklı bileģime sahip olduğu görülmektedir (Tablo 2). Mermerlerin en önemli bileģeni olan CaO oranı diğer örneklerde %55.45 55.50 arasında değiģirken, UĢak YeĢil mermerinde %43.59 dur. Diğer yandan MgO içeriğinin %1.14, SiO 2 içeriğinin %12.31, Al 2 O 3 içeriğinin %3.10, Fe 2 O 3 içeriğinin %1.76 olması da UĢak YeĢili nde epidot mineralinin varlığından kaynaklanmaktadır. Daha önceki çalıģmalarda, MgO oranının artmasıyla birlikte pürüzlülük ve parlaklık değerinin olumsuz yönde değiģtiği belirtilmiģtir [6]. Bu değerlendirmeler doğrultusunda, UĢak YeĢil mermerinin mineralojik bileģimiyle iliģkili olan kimyasal bileģiminden dolayı, pürüzlülük değerinin arttığı buna karģı parlaklık değerinin azaldığı söylenebilir. Ayrıca, UĢak YeĢil mermerinin yapısındaki açık ve koyu yeģil renkli damarlar XRD analizi ile incelenmiģ, açık yeģil renkli damarda kalsit yanında mika, kuvars, feldispat ve epidot minerallerine rastlanmıģtır. Koyu yeģil renkli damarda ise, açık renkli damardaki minerallerin yanında, hornblend ve hematit mineralleri tespit edilmiģtir. Bu tür minerallerin sertliği, kristal sistemi ve element içerikleri gibi mineralojik ve kimyasal özelliklerinden dolayı, parlatma iģleminde de farklılıklar meydana gelmiģ, konu ile ilgili yapılan çalıģma sonuçlarına benzer Ģekilde, UĢak YeĢil mermerinde yüksek pürüzlülük ve düģük parlaklık (63.84 gloss) değerleri elde edilmiģtir. 4. Sonuçlar Bu çalıģmada, aynı abrasiv serisinde, sabit bant hızı ve kafa basıncında metamorfik kökenli üç adet mermer türünün parlatma performansları incelenerek mineralojikpetrografik özelliklerinin etkisi araģtırılmıģtır. ÇalıĢmadan elde edilen baģlıca sonuçlar Ģunlardır:

285 ġekil 7. UĢak YeĢil mermerindeki mineraller (a): Kalsit (Ka) sınırlarındaki epidot (Epd) mineralleri (T.N.x10), (b) Kalsit (Ka) sınırlarındaki kuvars (Q) mineralleri (Ç.N.x5). ġekil 8. UĢak YeĢil mermerindeki epidot mineralinin SEM-EDX görüntüsü. i. Parlatma deneyleri sonucunda, azalan abrasiv serisine bağlı olarak pürüzlülüğün azaldığı ve parlaklığın arttığı gözlenmiģtir. ii. UĢak Beyaz mermeri karbonat dıģı mineral içermemesine rağmen, Kaplan postu mermerinden daha düģük parlaklık değerine sahip olduğu belirlenmiģtir. UĢak Beyaz mermerini oluģturan kalsit kristallerinin boyutunun Kaplan Postu mermerindeki kalsit kristallerine göre yüksek olmasından dolayı, yüzey parlatma iģlemini olumsuz etkilediği belirlenmiģtir. iii. Çatlak ve kristal yüzeyleri boyunca oluģan ve kalsit mineraline göre daha sert olan koyu renkli minerallerden dolayı, Kaplan Postu mermerinde görece yüksek pürüzlülük değerleri elde edilmiģtir. iv. UĢak YeĢil mermeri, incelenen diğer örneklere göre oldukça farklı mineralojik-petrografik özellikler ve kimyasal bileģime sahip olup bileģimindeki epidot, kuvars gibi farklı kristal yapısına sahip minerallerden dolayı, diğer mermer örnekleri kadar etkili bir parlatma iģlemi gerçekleģtirilememiģtir. Bu nedenle, UĢak YeĢil mermerinde yüksek pürüzlülük (0.499 μm) ve düģük parlaklık (63.84 gloss) değerleri elde edilmiģtir. v. Elde edilen deneysel bulgular ıģığında, mineralojikpetrografik özelliklerin önceden belirlenmesiyle, mermer iģleme tesislerinin parlatma iģlemlerini daha verimli bir Ģekilde organize edebilecekleri anlaģılmıģtır. 5. Teşekkür Yazarlar, parlatma deneylerinde ve mineralojik deneylerde kullanılan mermer örneklerini sağlayan BAġOĞLU Mermer, A.ġ.K: Mermer ve MERSAN A.ġ. firmalarına ve 10.MUH.11 nolu projeye maddi katkılarından dolayı Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel AraĢtırma Projeleri birimine teģekkür eder. KAYNAKLAR 1. Çapik, M., ÇavuĢoğlu, Ġ., Yılmaz, A.O., Türkiye DoğaltaĢ Sektörüne Genel Bir BakıĢ, MERSEM 7. Uluslararası Mermer ve DoğaltaĢ Kongresi, 107-116, 13-15 Ekim, Afyonkarahisar, 2010. 2. Yavuz, H., Ozkahraman, T., Demirdağ, S., DoğaltaĢ Plakalarının Yüzey Kalitesine Bazı Silim Parametrelerinin Etkisi, 7. Uluslararası Mermer Sempozyumu, 419-426, 13-15 Ekim, Afyonkarahisar, 2010. 3. Uğur, Ġ., Gündüz, L., Mermer ĠĢleme Fabrikalarında Dar Silim - GeniĢ Silim ve Honlama ĠĢlemlerinde Silim Karakteristiklerinin Ġrdelenmesi, IV.Mermer Sempozyumu, 99-116, Afyonkarahisar, 2003. 4. Erdogan, M., Measurement of Polished Rock Surface Brightness by Image Analysis Method, Engineering Geology, 57, 65-72, 2000. 5. Görgülü, K., Bazı Mermer Birimleri Ġçin Optimum AĢındırma-Cilalama KoĢullarının AraĢtırılması ve Malzeme Özellikleri ile ĠliĢkilendirilmesi, Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas, 1998. 6. Karaca, Z., Effect of Head Pressure and Abrasive Series on Surface Roughness of Marbles. Surface Modification

286 Technologies XXII, University West, 289-296, 2008. 7. GüneĢ, A. N., Türkiye deki Bazı Mermerlerin Mineralojik ve Petrografik Özelliklerine Göre Kesilebilme ve ĠĢlenebilme Parametrelerinin Matematiksel Modellemesi, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, 2005. 8. Kanbalta, E., Sorunlu Mermerlerin Parlatılabilme Özelliklerinin Saptanması, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, EskiĢehir, 1992. 9. Chung, F.H., Quantitative interpretation of X-ray diffraction patterns of mixtures, II. Adiabatic principle of X-ray diffraction analysis of mixtures, Journal of Applied Crystallography, 7, 526-531, 1974. 10. Görgülü, K., Ceylanoğlu, A., Evaluation of Continuous Grinding Tests on Some Marble and Limestone Units with Silicon Carbide and Diamond Type Abrasives, Journal of Materials Processing Technology, 204, 264 268, 2008. 11. Ġnka, Mermer-Traverten-Granit Yüzey ĠĢleme Güçlendirme Dolgu Koruma&Atık Su Arıtma Sistemleri, TÜMMER, Ankara, 2005. 12. Klein C., Hurlbut C. S., Manual of Mineralogy, s.681, John Wiley & Sons Inc., America, 1993. 13. Xie, J., Tamaki, J., Parameterization of Microhardness Distribution in Granite Related to Abrasive Machining Performance, Journal of Materials Processing Technology, 186, 253-258, 2007.