CÜMLENİN ÖGELERİ ÇALIŞMA KÂĞIDI (YÜKLEM-ÖZNE) 1. Aşağıdaki ifadeleri, yargı bildirecek şekilde tamamlayınız. Ankara nın hiç bilmediğim sokaklarında saatlerce... Düzce nin en büyük mağazasının sahibi, dün akşam bizi... Fatih Sultan Mehmet, yirmi bir yaşındayken İstanbul u... Her gün aynı yoldan geçip en sevdiğim yere... İsmetpaşa Ortaokulunda birçok arkadaşım... Soğu havada dışarıda çalıştığı için yine... 8/D öğrencileri, Aydın Öğretmen i dinledikleri için... 2. Cümlelerin yüklemleri; ikileme, isim/sıfat tamlaması, birleşik fiil(deyim), fiilimsi grubu, edat grubu vb. kelimle gruplarından oluşabilir. Aşağıdaki yüklemlerin hangi tür kelime grubundan oluştuğunu yazınız. CÜMLELER a. Son baharda her yer, kartpostal gibiydi. b. Kapıda duran adam, arkadaşımın komşusuymuş. c. O; lambaları sürekli yanan, garip, şirin bir evdi. d. Ödevlerini yapmayınca iyice gözden düştü. e. En zor ödevlerinde ona yardım ederdik. f. Kitap okumak, özgürlüğe kanat çırpmaktır. KELİME GRUBUNUN TÜRÜ 3. Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerinin altını çiziniz. a. Düzce, çalışma hayatımın en verimli yıllarını geçirdiğim şehirdir. b. Spor yapmak, vücudun en çok ihtiyacı olan etkinliklerinden biridir. c. Trafikteki birçok araç sürücüsü, deprem olduğunu çok sonradan fark etti. d. Okulumuzun Türkçe öğretmeniydi geçen yıl emekli olan Hüseyin Bey. e. Ünlü sporcu, olimpiyat müsabakalarına çok iyi şekilde hazırlanıyor. f. Yaşadığı şehirde mutsuz olan insan, hemen oradan ayrılmalıdır. g. Yaz aylarının gelmesiyle tüm sokaklar cıvıl cıvıl.
4. Yükleme sorulan kim ve ne soruları özneyi buldurur. Aşağıdaki cümlelerin öznelerini bulunuz. a. Düzce, çalışma hayatımın en verimli yıllarını geçirdiğim şehirdir. b. Spor yapmak, vücudun en çok ihtiyacı olan etkinliklerinden biridir. c. Trafikteki birçok araç sürücüsü, deprem olduğunu çok sonradan fark etti. d. Okulumuzun Türkçe öğretmeniydi geçen yıl emekli olan Hüseyin Bey. e. Ünlü sporcu, olimpiyat müsabakalarına çok iyi şekilde hazırlanıyor. f. Yaşadığı şehirde mutsuz olan insan, hemen oradan ayrılmalıdır. g. Yaz aylarının gelmesiyle tüm sokaklar cıvıl cıvıl. 5. Aşağıdaki kelime/kelime gruplarını, yanlarında verilen görevle cümle içinde kullanınız. KELİME GÖREV CÜMLE * Kitap Özne Kitap, bize dünyanın kapılarını açar. Tahta kalemi Okulun kapısı Çocuk parkı Arkadaşlarım Güzel bir gün Yüklem Özne Yüklem Özne Yüklem 5. Aşağıdaki cümlelerin özne ve yüklemlerini bulunuz. Yaz aylarında tüm insanların tatile gitmesi, ekonomiye katkıda bulunuyor. Son film, sanatçının şimdiye kadar yaptığı çalışmaların en iyisidir. Sensin bana sürekli çalışmamam gerektiğini söyleyen. Önümüzdeki yaz, Kastamonu da Sarımsak Festivali tekrar yapılacakmış. İzlediğimiz dizilerin birçoğunda insana faydası olan hiçbir şey yok.
NESNE 1. Aşağıdaki cümlelerin öznesini bulduktan sonra ne, neyi, kimi sorularından birine cevap veren ögeyi yandaki boşluğa yazınız. * Küçük kedi, her sabah düzenli olarak mama yer. * Uzaklardan gelen leylekler yuvalarına yumurtalarını bırakıyor. * Küçük çocuklardan birisi ablasının kitabını yırtmış. * Son derste öğrenciler dersi iyi şekilde dinleyememişler. * Yaşanan son olaylar bana çocukluğumu hatırlattı yine. 2. Cümlelerin nesnelerini bulup türlerini yanlarına yazınız. CÜMLELER g. Her zaman yaptığım işi bana öğretmesinler. h. Okuduğum tüm kitaplar, hayatımı şekillendirdi. i. Büyükannesi torununa güzel bir hediye alıvermiş. j. İsmetpaşa Ortaokulu bize büyük bir başarı vadediyor. k. Görevlerin en zorunu başarmanın mutluluğunu yaşadık. l. Hayat, güzel ve mutlu günler sunuyor bizlere. NESNE TÜRÜ 3. Aşağıdaki kelime/kelime gruplarını, yanlarında verilen görevle cümle içinde kullanınız. KELİME ÖZNE NESNE İnsan İnsan, her şeyi anlayabilir. Burada insanı pek sevmiyorlar. Beyaz araba İnsan hayatı Zaman Sonbahar Kedi sesi 4. Aşağıdaki cümlelerde bulunan belirtili nesneleri belirtisiz nesneye, belirtisiz nesneleri belirtili nesneye dönüştürerek cümleleri yeniden yazınız. Kırtasiyeden hikâye kitabını dün akşam alacaktım. Eski arkadaşlarla buluşup Kemal Sunal filmi izledik. Deneme sınavında birçok matematik sorusunu çözdük. Küçük çocuğa yeni araba aldık alışveriş merkezinden. Yeni evine ısınmak için elektrikli ısıtıcı taktırdı.
YER TAMLAYICISI ZARF TAMLAYICISI 1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili olarak verilen bölümlerin hangi soruya cevap verdiğini yazınız. Önümüzdeki hafta Ege ye gideceğim. Bu güzel olayı sınıf öğretmenimden öğrendim. İki saattir duvardaki resme bakıyordu. Merkezi sınava bizim mahallede gireceklermiş. Gördüğüm bütün insanlardan aynı sözü duydum. Bu okulun öğrencileri hep dışarıdan geliyormuş. 2. Aşağıdaki kelime/kelime gruplarını, yer tamlayıcısı göreviyle cümle içinde kullanınız. KELİME / KELİME GRUBU CÜMLELER Bizim memleket Düzce nin en iyi okulu Sınıf kuralları Aydın Öğretmen Mustafa nın arabası En iyi kitaplar 3. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili bölümlerin hangi soruya cevap verdiğini yazınız. Önümüzdeki yıl, İstanbul da çalışmaya başlayacakmış. Kitabını okumadığı için soruları cevaplayamadı. Elindeki ağır çantayı sürükleye sürükleye götürüyordu. Evdeki tüm eşyaları yukarı çıkarmıştı çocuklar. Hızla üzerime gelen arabadan çok korktum. 4. Altı çizili bölümlerin hangi ögeyi karşıladığını yanlarına yazınız. Buraya kimse gelmedi. Haftaya maça da gideriz. Bu okulda herkes çalışıyor. Son günlerde kimse aramıyor beni. Karşı mahalleden taşınmışlar. Yorgunluktan koltukta uyuyakaldı. Telefona saatlerce bakmayın. Para kazanmaya gelmiş. 5. Altı çizili bölümlerin hangi ögeyi karşıladığını yanlarına yazınız. Arabayı ileri park ettiler. Günlerdir dışarı çıkmıyordu. Yaşlı adam zar zor aşağı indi. Bizi de içeri davet ettiler. Onların büyük marketi ilerideydi. Arkadaşım dışarıyı görmemiş. Tüm eşyaları aşağıdan taşıdık. İçerisi mis gibi kokuyordu.
CÜMLENİN ÖGELERİ UYGULAMA A) Aşağıdaki cümlelerin ögelerini bulunuz. Ben en güzel yıllarımı, üniversite okuduğum zamanlarda yaşadım. Yalnız kaldığım zamanlarda okuduğum kitaplar beni daima büyülemiştir. Çektiğim tüm sıkıntıları unutup kendimi dış dünyaya kapatmak istiyorum. Kapının önünde duran araba, üst komşumuzun küçük kardeşininmiş. Her yıl yurt dışından getirttiğimiz ürünlerin hiçbir faydası yokmuş. Dışarıdan içeri giren adamlar, her akşam aynı şeyi yapıyorlar. Asırlık kitapların olduğu kütüphaneye hiç kimse gelmiyormuş. Bu cennet vatanın için kim feda olacak? Sıkıntılardan kurtulmak, hayatı boş vermekle mümkündür. Okuduğum romanların içindeki en güzel romandı. Yüzüne gözüne bulaştırmıştı dün akşam yapacağı tüm işleri. Hiçbir şeyden anlamayan insanlar hiçbir zaman burnundan kıl aldırmaz. Bu okul, tüm öğrencilerin severek geldiği bir okulmuş. Aldığımız ürünlerin parasını sonradan ödeyebiliriz. Mustafa Öğretmen in çalışkanlığı, herkese örnek olmalıdır. Türkiye, ABD ile ilişkilerini askıya aldı. Birikmiş ödevleri görünce gözüm korktu. Yarın sınava gireceğimiz okul neredeydi? Bilge Nur ve Yağmur, Düzce de buluşmak için ailelerinden izin aldılar. Aydın ve Mustafa Öğretmen, önümüzdeki ay yeni bir çalışmaya başlayacaklar.
Sokakta oynayan çocuklar, kendilerini oyuna kaptırdıkları için kimseyi duymuyor. Teneffüste okulun en hareketli çocuğu ağlayarak en sevdiği öğretmenine koştu. Masadaki çiçekleri yere düşüren adam, kimseye çaktırmadan dışarı çıktı. Dünyaca ünlü olan sporcu, önümüzdeki yıl olimpiyatlara katılacakmış. İsmetpaşa Ortaokulu öğrencilerinin başarısı, herkesin dikkatini çekti. Türkiye, Asya ve Avrupa kıtaları arasında köprü oluşturan çok önemli bir ülkedir. Mustafa Kemal Atatürk, o zamanlar Türk toprağı olan Selanik te dünyaya gelmiştir. Ödevlerini zamanında yapmak, bir öğrencinin en önemli sorumluluğudur. Bilge Nur, Kastamonu da yaşayan Yağmur u dün akşam birkaç defa aramıştı. Dünyanın en yaşlı insanına, uzun yaşamın sırrını sordu evine gelen gazeteciler. Arabamızın sigorta poliçesini kaybedince sigorta şirketine yeniden başvurduk. Not defterinin en alt kısmında okunmayan birçok ifade vardı. Bizim mahalle, Düzce nin en nezih mahallelerinden biridir. Üniversite yıllarında sınıf arkadaşlarımla birçok güzel çalışma yapmıştık. Öğretmenin her şeyi bildiğini anlayınca ağzındaki baklayı çıkardı. Ailelerinin söylediklerine önem vermeyen çocuklar, bizim söylediklerimize de kulak asmıyor. Yalova nın Çınarcık ilçesindeki seminerdeyken çok değerli Türkçe öğretmenleriyle tanıştım. Hiç kimse, başarı merdivenlerini elleri cebinde tırmanmamıştır. Son maçta sakatlanan futbolcu, İstanbul daki özel bir hastanede ameliyat oldu. 8. sınıf öğrencilerinin birçoğuna başarılı olmanın sırları geçen hafta anlatıldı. Çocukken okunmuş masallar, hayal gücünü besleyen en önemli kaynakların başında gelir.
B) Aşağıda verilen öge dizilişlerine uygun cümleler yazınız. 1. Özne / Yer Tamlayıcısı / Zarf Tamlayıcısı / Yüklem 2. Özne / Yüklem 3. Yer Tamlayıcısı / Özne / Yüklem 4. Belirtili Nesne / Zarf Tamlayıcısı / Yüklem / Özne 5. Zarf Tamlayıcısı / Belirtisiz Nesne / Yüklem / Yer Tamlayıcısı 6. Yüklem / Yer Tamlayıcısı / Belirtili Nesne / Özne 7. Yer Tamlayıcısı / Yer Tamlayıcısı / Zarf Tamlayıcısı / Zarf Tamlayıcısı / Yüklem 8. Yer Tamlayıcısı / Nesne / Özne / Yüklem C) Aşağıdaki soruların cevapları cümlelerin hangi ögesi olur? Örnekteki gibi yazınız. 1. Son zamanlarda yaşanan kazaların sebebi nedir?... dikkatsizliktir. ( Yüklem ) 2. Ağabeyin hangi arabayı alacakmış?... 3. Beni dün akşam arayan adam kimdi?... 4. Aldığın yeni elbiseleri nereye asacaksın?... 5. Aradığımız önemli evraklar neredeymiş?... 6. Uzun zamandır beni niçin aramıyorsunuz?... 7. Çanakkale gezisine kimle gideceksiniz?... 8. Bugünkü derste kitap mı okuyacağız?... 9. Nihal Öğretmen, bu detayı fark etti mi?... 10. Düzce nin en iyi okulunda mı çalışıyormuş?... 11. Geçen hafta okulda ne kadar çalıştın?... 12. Balkondaki çiçekleri ne mahvetmiş?...