ÜNİVERSİTE ÖNCESİ İNGİLTERE EĞİTİM SİSTEMİ GİRİŞ İngiltere deki üniversite öncesi (ilkokul, ortaokul, lise, lise hazırlık kategorisindeki) eğitim kurumları; sundukları hizmetin kalitesi ile tüm dünyada farklı ve prestijli bir konuma sahiptir. Yüzyıllar boyunca elde edilen tecrübeler sonucunda gurur duyulan ve muhafaza edilen köklü bir eğitim geleneği çağdaş yöntemlerle birleştirilmiş ve dünyadaki diğer lider eğitim sistemleriyle rekabet eder bir formata dönüştürülmüştür. Bu sistem kapsamında öğrenciler; araştırma yapmaya, kendini ifade etmeye, akıl-beden dengesini sağlamaya, bireysel performansa, öz disiplin kazanmaya, ezber yerine inceleyerek, analiz ederek, yazarak, uygulama yaparak ve kendi potansiyelini keşfederek öğrenmeye teşvik edilmektedir. İngiltere eğitim sistemi ilk bakışta oldukça karışık gelebilir. Ülkede, benzer tipte okullar için farklı isimlerin kullanılması, eğitim terminolojisinin geniş olması, bölgelere göre yaş gruplarının değişmesi gibi sebeplerden ötürü dışarıdan bakıldığında ilk anda anlaşılması kolay olmayan bir eğitim sistemi bulunmaktadır. Söz konusu çeşitlilik aynı zamanda İngiltere nin tarihi eğitim sisteminin renkliliğini ve çok yönlülüğünü de ifade etmektedir. Bununla birlikte son yıllarda yapılan reform hareketleriyle eğitim sistemi daha yalın bir yapıya kavuşturulmaya çalışılmaktadır. Bazı geleneksel özelliklerini muhafaza etmesinin yanında modern eğitim hamleleri eşliğinde kendilerine dünya eğitim liginde sürekli üst sıralarda yer bulan İngiliz okulları tahmin edilebileceği üzere her yıl yüzbinlerce uluslararası öğrenciye ev sahipliği yapmaktadır. DEVLET OKULLARI-BAĞIMSIZ (ÖZEL) OKULLAR Üniversite aşamasına kadar devlet tarafından desteklenen ve İngiltere de oturum hakkı bulunan herkesin gidebileceği çok sayıda kamu okulu bulunmaktadır. Devlet desteği kapsamında; ilkokullar, ortaokullar, yatılı devlet okulları, genel liseler, akademik olarak başarılı öğrencilerin kayıt yaptırabileceği liseler, üniversiteye hazırlık okulları, teknik meslek okulları ve özel eğitime ihtiyaç duyan öğrencilere yönelik kamu okulları toplumun geneline hizmet vermektedir. Uluslararası (yabancı statüdeki) öğrencilerin gidebileceği okullar ise bağımsız (özel) okul olarak tanımlanmakta ve bu okullara devlet desteği sağlanmamaktadır. Dolayısıyla İngiltere de üniversite öncesindeki okullar en genel tanım itibariyle devlet okulları ve bağımsız özel okullar olarak gruplandırılabilir. Bu gruplar arasındaki en önemli farklılık da eğitim kalitelerinde ve ücret seviyelerinde ortaya çıkmaktadır. Bağımsız özel okullara kayıt yaptıran uluslararası öğrenciler genelde yatılı okurlar. Yatılı okuma düzeni, öğrencilere erken yaşlarda farklı sorumluluklar yüklediği için çocuklara aynı zamanda ciddi bir ilave özgüven kazandırır. Özel okullardaki öğrencilerin yıllık toplam masrafları; genelde 3 taksitte alınan yıllık eğitim ücretinden, öğrenci eğer yatılı kalıyor ise konaklama ücretinden, üniforma ve spor kıyafeti masraflarından, bireysel müzik dersi veya spor dersi alıyorsa özel ders ücretlerinden, kırtasiye/ kitap masraflarından ve zorunlu sağlık sigortasından oluşmaktadır. İngiltere de üniversite öncesindeki çocukların yaklaşık %90 ı devlet okullarına, geri kalan %10 u da ülkeye yayılmış olan 3200 civarındaki özel okullara gitmektedir. Çocuğunu İngiltere de bir devlet okuluna kayıt ettirmek isteyen velilerin eğitim süresi boyunca bu ülkede oturum hakkına sahip olması gerekmektedir. Öte yandan özel okullar yabancı öğrenciler için (eğer gerekli ise öğrenci vizesinin alınması koşuluyla) çok daha fazla tercih fırsatı sunmaktadır. İNGİLİZ EĞİTİM SİSTEMİNDEKİ YAŞ ARALIKLARI ve OKULLARA GENEL BAKIŞ
UK kapsamında İngiltere ve İskoçya bölgelerinde bazı farklılıklar olmakla birlikte üniversite öncesinde mecburi eğitimin 5-16 yaşları arasında olduğu ifade edilebilir. Ancak aileler genelde çocuklarını 5 yaşından önce yuva eğitimi kapsamında eğitim sistemine dahil etmektedir. Üniversite öncesinde yaş aralıkları ve okul çeşitleriyle ilgili genel bazı bilgiler aşağıda yer almaktadır. ANAOKUL (NURSERY SCHOOL) DÖNEMİ: 5-6 yaş aralığı; çocukların ana okuluna başladığı yaş aralığıdır. Anaokulu dönemindeki çocukların yaş gruplarının İngiliz eğitim sisteminde hangi sınıf (YEAR) statüsüne girdiği aşağıda görülebilir. 5-6 Yaş : 1. Sınıf (YEAR 1) 6-7 Yaş : 2. Sınıf (YEAR 2) İLKOKUL (PRIMARY/PREP/JUNIOR SCHOOL) DÖNEMİ 7-8 yaş aralığı; çocukların ilkokula başladığı yaş aralığıdır. İlkokul dönemindeki çocukların yaş gruplarının İngiliz eğitim sisteminde hangi sınıf (YEAR) statüsüne girdiği aşağıda görülebilir. 7-8 Yaş : 3. Sınıf (YEAR 3) 8-9 Yaş : 4. Sınıf (YEAR 4) 9-10 Yaş : 5. Sınıf (YEAR 5) 10-11 Yaş : 6. Sınıf (YEAR 6) Okul tarafından düzenlenen mülakat ve yazılı değerlendirmeyi geçen yabancı öğrenciler özel ilkokullara ara sınıflarda da kayıt yaptırabilir. ORTAOKUL (SECONDARY/SENIOR SCHOOL) DÖNEMİ 11-12 yaş (11+) aralığı; çocukların ortaokula başladığı yaş aralığıdır. Ortaokul dönemindeki çocukların yaş gruplarının İngiliz eğitim sisteminde hangi sınıf (YEAR) statüsüne girdiği aşağıda görülebilir. 11-12 Yaş : 7. Sınıf (YEAR 7) 12-13 Yaş : 8. Sınıf (YEAR 8) Okul tarafından düzenlenen mülakat ve yazılı değerlendirmeyi geçen yabancı öğrenciler özel statüdeki İngiliz ortaokullarının 8. sınıfında da kayıt yaptırabilmekle birlikte, yeni kayıtlar ağırlıklı olarak 7. sınıf (11+) başlangıcında tercih edilmektedir. Ortaokul öğrencileri lise öncesinde sadece okul tarafından yapılan sınavlara girerler ve bu sınav sonuçlarına göre lisede hangi alanlara ve dolayısıyla hangi derslere ağırlık vereceklerine karar verirler. Yabancı (uluslararası) öğrenciler üniversite öncesinde İngiliz eğitim sistemine ağırlıklı olarak lise döneminde dahil olmakla birlikte son yıllarda yabancı öğrencilerin ortaokul döneminde de İngiliz okullarına kayıt yaptırdıkları ve lise eğitimine de İngiltere de hazırlanmaya başladıkları gözlenmektedir. LİSE (HIGH SCHOOL) DÖNEMİ
13-14 yaş (13+) aralığı; genel lise eğitiminin (High School) başladığı yaş aralığıdır. Lise dönemindeki yaş gruplarının İngiliz eğitim sisteminde hangi sınıf (YEAR) statüsüne girdiği aşağıda görülebilir. 13-14 Yaş : 9. Sınıf (YEAR 9) 14-15 Yaş : 10. Sınıf (YEAR 10) 15-16 Yaş : 11. Sınıf (YEAR 11) Lise son sınıftaki öğrenciler (YEAR 11 öğrencileri) sene sonunda ülke çapında yapılan GCSE (GENERAL CERTIFICATE OF SECONDARY EDUCATION) sınavına girerler. Bu merkezi sınav sonucunda öğrencinin ilerleyen yıllarda devam edeceği konular olarak (öğrencinin başarı ve eğilimine göre) genelde Matematik, İngilizce, Fizik, Kimya, Biyoloji, Coğrafya, Tarih ve Fransızca/Almanca/İspanyolca gibi alanlar tercih edilmektedir. Genelde 5 alanda sınava giren öğrenciler GCSE sonuçlarına göre puanlarına ve tercihlerine uygun olan İngiliz üniversite hazırlık okullarına devam ederler. GCSE sınav sonucunda başarılı olamayan veya artık akademik eğitim almak istemeyen gençler meslek kurslarına devam etmek üzere üniversite hazırlık yolculuklarına son verirler. (İngiltere, mesleki eğitimde de oldukça başarılıdır ve hemen her iş dalında çok sayıda mesleki eğitim kursları/sertifika programları mevcuttur. Öğrenciler dilerlerse bu kursları aldıktan ve mesleki bir sertifika edindikten sonra tekrar üniversiteye geçiş için çaba gösterebilmekte veya doğrudan iş yaşantısına atılabilmektedir.) GCSE seviyesinin belirlenmesi İngiltere dışında üniversite tercih edecek olan öğrencilerin IB (Uluslararası Bakalorya) sertifikasyonu için de önem arz etmektedir. Lise döneminde İngiltere de okumak isteyen yabancı öğrenciler için yatılı ve gündüz eğitim veren özel okullar haricinde ücretli devlet kolejleri (GRAMMER School) seçeneği de bulunmaktadır. Ancak bu okullara başarılı İngiliz öğrencileri tarafından da yoğun talep olduğu için bu tarz okullar öğrenci kabulünde seçici davranmakta ve bazıları özel seçme sınavları yapmaktadır. ÜNİVERSİTE HAZIRLIK (6th FORM/SENIOR HIGH SCHOOL) DÖNEMİ 16-17 yaş aralığı; İngiliz üniversitelerine girmek isteyen gençlerin hazırlık eğitimlerine başladıkları yaş aralığıdır. Üniversite hazırlık dönemindeki gençlerin yaş gruplarının İngiliz eğitim sisteminde hangi sınıf (YEAR) statüsüne girdiği aşağıda görülebilir. 16-17 Yaş : 12. Sınıf (YEAR 12) 17-18 Yaş : 13. Sınıf (YEAR 13) GCSE sonuçlarına göre üniversite hazırlık okullarına başlayan öğrenciler bu dönemde oldukça yoğun şekilde ders çalışmaktadır. Çünkü GCSE sınavına giren öğrenciler, seçtikleri konularla ile bağlantılı olarak üniversite eğitimine aslında lise döneminde hazırlanmaya başlarlar. GCSE sınavında Matematik ve Fen derslerini seçen ve iyi bir puan alan öğrenciler üniversite hazırlık döneminde genellikle mühendislik ve fen bilimleri ağırlıklı konulara devam ederler. GCSE sınavında İngilizce, Tarih, Coğrafya ve yabancı dil derslerini seçen öğrenciler ise üniversite hazırlık döneminde genellikle işletme, ekonomi, İngiliz edebiyatı, yaratıcı yazma, psikoloji ve yabancı dil gibi sosyal konulara yönelmektedirler. GCSE sınavı sonucunda sayısal bilimler veya sözel bilimler okuyacağı belirlenen öğrenciler 2 yıllık üniversite hazırlık programından sonra 17-18 yaşına geldiklerinde, yine merkezi olarak yapılan ve öğrencinin başarı durumuna göre hangi üniversitelerin/hangi bölümlerine devam edebileceklerini belirleyen "A Level" sınavlarına girerler. Üniversite hazırlık (6th Form) döneminde aldığı derslere uygun bir alanda 4 yıllık bir üniversite programına kaydını yaptıran öğrenciler üniversite lisans eğitimlerini 3 yılda tamamlayabilmektedirler. Bu sebeple üniversite hazırlık döneminde öğrencinin kendi eğilimlerine
uygun dersleri seçmesi ve bu alanlarda iyi sınav dereceleri alması üniversite lisans programını daha kısa sürede bitirebilmesi açısından da önemlidir. İNGİLTERE DE OKUL TAKVİMİ Okulların Eylül ayının ilk haftasında açıldığı ve Temmuz ayının ilk haftasında kapandığı de yıllık eğitim takvimi 3 dönemden oluşmaktadır. 1) Sonbahar dönemi (Eylül-Aralık) 2) Bahar dönemi (Ocak-Nisan) 3) Yaz dönemi (Nisan-Temmuz) İngiltere Yoğun bir müfredat programının uygulandığı okullarda 2 aylık yaz tatilinin haricinde dönem aralarına serpiştirilmiş olan tatiller aracılığıyla öğrencilerin zihinsel ve fiziksel olarak dinlenmeleri amaçlanmaktadır. YABANCI ÖĞRENCİLERİN İNGİLİZ OKULLARINA KAYIT SÜRECİ İngiliz Milletler Topluluğu üyesi ülkeler ile Avrupa Birliği üyesi olan ülkelerin vatandaşları Birleşik Krallık sınırları içindeki devlet okullarına herhangi bir ön koşul olmadan kayıt yaptırabilmektedir. Bu iki grup dışında kalan ülke vatandaşları ise ancak İngiltere de oturum hakkına sahip olmaları durumunda devlet okullarına kabul edilmektedirler. Bu iki grup dışındaki ülkelerin vatandaşları, aşağıdaki şartları yerine getirmek koşuluyla özel okullarına kayıt yaptırabilmektedir; -Öğrenci vizesinin alınması koşulu. -Okul tarafından gerçekleştirilecek sözlü mülakatı ve varsa yazılı değerlendirmeyi geçme koşulu. -Başvuru yapılan yıl için belirlenen eğitim ve konaklama ücretini ödeme koşulu. Yabancı öğrencinin İngilizce seviyesi okula başlangıç döneminde dersleri takip edebilecek seviyede değil ise, bu öğrenciler genelde yoğun İngilizce derslerinden oluşan bir uyum programına alınmakta ve İngilizce düzeyi yeterli hale gelince normal müfredat programına geçiş yapması sağlanmaktadır. Yapılan araştırmalar İngiltere de üniversite öncesi eğitime erken yaşlarda dahil olan öğrencilerin hem okul başarısı hem de İngilizceye aksanlı şekilde hakimiyet açısından daha avantajlı olduklarını göstermektedir. LİSEYİ İNGİLTERE DE BİTİRMEDEN İNGİLİZ ÜNİVERSİTERİNE GİRMEK İSTEYEN YABANCI ÖĞRENCİLERİN GİRMESİ GEREKEN HAZIRLIK PROGRAMLARI VE DİPLOMA ÇEŞİTLERİ FOUNDATION (HAZIRLIK) PROGRAMI: Liseyi İngiltere de bitirmemiş olup İngiliz üniversitelerinde lisans eğitimi almak isteyen yabancı öğrencilerin Foundation (Hazırlık) programı almaları gerekmektedir. Bu program genelde 1 yıldır. Programın amacı yabancı öğrenciyi hem İngilizce, hem de girmek istediği lisans programıyla ilgili temel dersler kapsamında akademik olarak üniversite eğitimine hazırlamaktır. Eğer yabancı öğrencinin İngilizce bilgisi IELTS bazında 5,5 ve üzerindeyse hazırlık programı yarım dönemde de tamamlanabilir. İngiliz üniversitelerinin çoğunluğunda hazırlık programları mevcuttur. Üniversitelerdeki hazırlık programlarına devam etmenin avantajları; öğrencinin o üniversiteden kabul alma şansını artırması ve öğrencinin lisans eğitimine, hazırlık programı aldığı üniversitede devam etmesi halinde uyum dönemini rahat geçirmesi olacaktır. Ancak eğer öğrenci hazırlık dönemi sonunda aynı üniversitede
bir lisans programına kayıt olamaz ise aldığı hazırlık programını başka bir üniversiteye lisans başvurusu esnasında kabul ettirme aşamasında (düşük ihtimal de olsa) güçlük çekebilir. Uluslararası öğrenciler üniversite bünyesindeki hazırlık programları haricinde, İngiltere de hazırlık programı sunan üniversite harici onaylı statüdeki özel eğitim kuruluşlarında da bu dönemi geçirebilirler. Bu tarz özel eğitim kuruluşlarını seçerken üniversitelerle olan anlaşmalarına ve hazırlık programı tamamlandıktan sonraki geçiş aşamasıyla ilgili öğrencilere sundukları garantilerine ve network imkanlarına dikkat edilmelidir. Yabancı öğrencilerin bazıları üniversite bünyesindeki hazırlık programlarını tercih ederken, bir kısım yabancı öğrenci grubu da üniversiteye geçiş garantisi sunan ve İngilizce dil seviyelerine göre ayrı hazırlık programı tasarlayan özel eğitim kurumlarını tercih etmektedir. Fakat bir Foundation programı her zaman şart olarak görülmeyebilir. Eğer yabancı dilde eğitim veren kaliteli bir liseden yüksek not ortalaması ile mezun olunmuşsa direkt üniversiteye de başlanabilir.