Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği ve Uluslararası Ekonomik İlişkiler Anabilim Dalı AB Hukuku Yüksek Lisans ve Doktora Programı Seminer / Bilimsel Çalışma Notları Bu not, AB hukuku lisansüstü programlarının seminer derslerindeki ödevler açısından yardımcı bir işlev görmek adına İlke GÖÇMEN tarafından hazırlanmıştır. Bu not ile ilgili eleştiriler ve öneriler için şu adrese e-mail gönderilebilir: igocmen@ankara.edu.tr İçindekiler Tablosu (1) Seminer, nedir?... 1 (2) Bilimsel çalışma, nasıl hazırlanır?... 2 (2.1.) Konu Belirleme... 2 (2.2.) Araştırma Yapma veya Kaynak Toplama... 2 (2.3.) Okuma... 4 (2.4.) Düşünme veya Plan Yapma... 5 (2.5.) Yazma... 6 (2.6.) Kontrol etme... 7 EK I: Değerlendirme Kriterleri... 8 EK IV: Kitap Listesi... 9 AB Hukuku ile ilgili Genel Kitaplar... 9 EK V: Örnek Atıf Usulü... 10 EK VI: Biçimsel Şartlar... 13 (1) Seminer, nedir? Ankara Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Öğretim Yönetmeliği 1 uyarınca: 2 Seminer: Lisansüstü öğrencilerin hazırladıkları, bilimsel bir konunun incelenip irdelenmesine dayanan, sözlü olarak sunularak değerlendirilen yazılı bir metinden oluşan çalışmayı, ifade eder. Öyleyse, seminer, bilimsel bir konunun incelenip irdelenmesine dayalı bir bilimsel çalışmanın sözlü olarak sunumu ile yazılı olarak tesliminden oluşur. Araştırma ile ilgili olarak ayrıca şu kitaplar, öğretim üyesince, oldukça yararlı addedilmektedir: BOOTH, WAYNE C. et.al., The Craft of Research, 3rd Edition, The University of Chicago Press, Chicago & London, 2008 ve TAYLOR, GORDON, A Student s Writing Guide, Cambridge University Press, Cambridge, 2009. 1 12 Eylül 2013, Resmî Gazete Sayı: 28763. 2 Madde 3(1/t). 1
Yine Yönetmelik uyarınca: 3 Seminer çalışması başarılı ve başarısız olarak değerlendirilir. Bu değerlendirme ile ilgili detaylar, (EK I) olarak bu nota eklenmiştir. (2) Bilimsel çalışma, nasıl hazırlanır? Bilimsel çalışma, ana hatlarıyla, altı aşama ile tarif edilebilir: (i) Konu belirleme (ii) Araştırma yapma veya kaynak toplama (iii) Okuma (iv) Düşünme veya plan yapma (v) Yazma (vi) Kontrol etme Tabii ki, bu aşamalar, belirli bir zaman sınırı ile çevrelenmiştir. Bu zaman sınırı, toplam on yedi haftaya karşılık gelmekte olup zamanlama ile ilgili plan öğretim üyesi tarafından ayrıca iletilecektir. (2.1.) Konu Belirleme Her bilimsel çalışma, üzerinde çalışılacak bir konu nun belirlenmesi ile başlar. AB hukuku lisansüstü programlarındaki seminer dersleri için belirlenecek konular, öğrenci ile öğretim üyesi arasında kararlaştırılacaktır. NOT: Seminer konusu seçerken, ilgi alanınız veya merak ettiğiniz bir konuyu tercih etmek, hem bilimsel çalışma hazırlarken motivasyonunuzu arttıracak hem de bilimsel çalışmayı tamamladığınızda konu hakkındaki bilgi birikiminizi derinleştirecektir. (2.2.) Araştırma Yapma veya Kaynak Toplama Seminer konusu belirlendikten sonra, bilimsel bir çalışma hazırlayabilmek için ilk adım, araştırma yapmak; bir başka ifadeyle konuyla ilgili kaynak toplamaktır. Peki, böyle bir araştırmaya nereden başlamak gerekir? Genel olarak, AB hukuku ile ilgili genel kitaplar ve özel olarak da, seminer konusu ile ilgili spesifik kitaplar, ilk çıkış noktasını oluşturabilir. Bu kitaplara ilişkin liste, (EK II) olarak bu nota eklenmiştir. 3 Madde 28(1). 2
Bu kitaplardan birkaç biçimde yararlanmak mümkündür: (i) İçindekiler tablosundan hareketle, (ii) Dava, mevzuat veya kelime indeksinden hareketle, seminer konunuz ile ilgili kısmı / kısımları tespit ederek, ilgili kısmı / kısımları okuyabilir ve böylelikle konu hakkında daha iyi fikir sahibi olduktan sonra araştırmanızı derinleştirebilirsiniz. NOT: Bu kitaptaki referanslar da, araştırmayı derinleştirmek için iyi bir başlangıç noktası oluşturabilir. Bu ilk adımı, daha derin bir araştırma takip edecektir. AB hukuku ile ilgili olarak, genellikle, kitaplar, makaleler, çalışma belgeleri (working papers), hukuki düzenlemeler (örneğin Avrupa Birliği Antlaşması, X Tüzüğü, Y Direktifi, Z Kararı ) ve mahkeme kararları (özellikle Avrupa Birliği Adalet Divanı kararları), ilgili kaynakları oluşturur. Bu kaynaklar, temelde, kütüphane veya internet olmak üzere iki şekilde elde edilebilir. Örneğin, bir kitap, kütüphanede basılı bulunabileceği gibi, bir üniversitenin erişime açtığı bir veri tabanı üzerinden de dijital olarak bulunabilir. Hatta bazen, bir kitap, internet aracılığıyla da en azından belirli bir sayfa sınırı ile erişime açık olabilir. Bu bakımdan, Ankara Üniversitesi başta olmak üzere, 4 ODTÜ ve Bilkent Üniversitesi nin kütüphaneleri, gerek basılı kaynaklar gerek dijital kaynaklar açısından önerilmektedir. Bu meyanda, makaleler, çalışma belgeleri (working papers), hukuki düzenlemeler ve mahkeme kararları ile ilgili olarak birkaç detay vermekte fayda vardır. Makaleler, dergiler başta olmak üzere, editörlü kitaplarda veya Armağan larda bulunabilir. NOT: Pek çok Türkçe dergi, içeriğini internet üzerinden ücretsiz olarak paylaşmaktadır. Buna örnek olarak Ankara Üniversitesi nin dergileri gösterilebilir: http://dergiler.ankara.edu.tr/ AB hukuku alanındaki prestijli dergiler; Ankara Avrupa Çalışmaları Dergisi, Common Market Law Review ve European Law Review olarak belirtilebilir. NOT: Pek çok dergiye (hatta kitaba) erişim, artık, veritabanları üstünden gerçekleşmektedir. Bu bakımdan tavsiye edilen veritabanları: Beck-Online Cambridge 4 Ankara Üniversitesi nin dijital kaynaklar bakımından uzaktan erişim hizmet sunduğu hatırlatılmalıdır. 3
EBSCOhost Hein Online Oxford University Publication Taylor & Francis Westlaw International olarak sayılabilir. Çalışma belgeleri (working papers), internet üzerinden erişilebilir bulunan ve genellikle bir üniversite ile bağlantılı bulunan makale benzeri yayımlar olarak tanımlanabilir. AB hukuku alanı ile ilgili olarak bu tür çalışma belgeleri, http://www.jeanmonnetprogram.org/papers/ http://www.sv.uio.no/arena/english/research/publications/arena-publications/workingpapers/ ve benzeri sitelerden bulunabilir. Hukuki düzenlemeler, AB söz konusu olunca, resmi bir site olan eurlex üzerinden bulunabilir: http://eur-lex.europa.eu/homepage.html Mahkeme kararları, AB söz konusu olunca, Avrupa Birliği Adalet Divanının resmi sitesi üzerinden bulunabilir. Bu bakımdan, Avrupa Birliği Adalet Divanı, kararları açısından, oldukça iyi bir arama motoruna sahiptir: http://curia.europa.eu/juris/recherche.jsf?language=en BÖYLECE, araştırma yapma veya kaynak toplama ile birlikte, seminer konunuz ile ilgili bulunan pek çok kitap (bölümü), makale, çalışma belgesi (working papers), hukuki düzenleme ve mahkeme kararı veya bunlardan bir kısmı elinizde olacaktır. NOT: Özellikle internetin hayatımıza girmesiyle, pek çok konu yönünden, bir kaynak bolluğu yaşanabilmektedir. Bu nedenle, kaynaklar derlenirken, ölçüt, alakalılık ve güvenilirlik olmalıdır. Başka bir ifadeyle, bilimsel çalışmayı belirli bir zaman diliminde yapacak olmak, kaynaklar arasından en alakalı ve güvenilir olanları seçerek, geri kalanı, şimdilik, bir kenara bırakmayı gerektirir. NOT: Öğretim üyesi, seminer ile ilgili olarak, (hukuki düzenleme ve mahkeme kararı sayılmaksızın) yaklaşık on beş kaynak ile bilimsel çalışma yapılmasını beklemektedir. (2.3.) Okuma Elinizde konuyla alakalı ve güvenilir kaynaklar bir kez bulununca; artık, bu kaynakları okuma aşamasına geçilebilir. Bu yönden, üç tavsiye yapılabilir: 4
Birincisi, genel kaynaklar, özel kaynaklardan önce okunabilir. Böylelikle, genel hakkında fikir sahibi olduktan sonra; özel i daha net konumlandırabilirsiniz. İkincisi, yeni tarihli kaynaklar, eski tarihli kaynaklardan önce okunabilir. Bu bakımdan, AB hukuku, son derece dinamiktir ve günceli yakalamak için çoğu zaman yeni kaynaklar, arka planı anlamak için de eski kaynaklar daha çok yardımcı olabilmektedir. Üçüncüsü de, okuma yapılırken, notlar alınabilir. Bu notlar, söz gelişi, sizin için yeni bilgi ler ile ilgili olabileceği gibi; size çarpıcı gelen yazar görüş leri ile ilgili de olabilir. Bu tür notlar, yazım aşaması geldiğinde, size kolaylık da sağlayacaktır. (2.4.) Düşünme veya Plan Yapma Düşünme veya plan yapma aşaması, aslında, okuma aşaması ile kol kola ilerler. Seminer konunuz ile alakalı ve güvenilir kaynaklardan bir kısmını okuyunca, kendi bilimsel çalışmanız için, ilk olarak, bir içindekiler tablosu oluşturarak, planlamanızı yapabilirsiniz. NOT: Aynı zamanda, öğretim üyesi de, seminer ile ilgili olarak, böyle bir içindekiler tablosunu kaynak listesi ile birlikte sizden talep etmektedir. İyi bir içindekiler tablosu ve planlama, bilimsel çalışmanızın en az %50 sini tamamlamanız olarak görülebilir. Bunun nedeni, bir kez bilimsel çalışmanızın çerçevesini çizdikten sonra, artık geriye içinin doldurulmasının kalmasıdır. İyi bir bilimsel çalışma için plan, genelden özele doğru hareket edecek biçimde ayarlanmalıdır. Bu, geometrik açıdan, en iyi ters üçgen ile betimlenebilir. Genel Özel En Özel ÖYLEYSE, her öğrenci, bir yandan, okuma yaparken, diğer yandan da düşünme ve plan yapmayı bir arada gerçekleştirir ve iyi bir içindekiler tablosu ile yazma aşamasına giden yola koyulur. 5
(2.5.) Yazma Bir kez iyi bir içindekiler tablosu ile başlayınca, yazma aşaması, görece kolay bir hâl alır. Bununla birlikte, bu aşama, belirli bir zaman alır ve genellikle, bir taslak metin ile başlayıp, o metni toparlamayı içerir. Bu yönden, yazma ile ilgili pek çok konuya dikkat çekilebilir: (i) Nasıl ki bilimsel çalışmanızın bütünü, seminer konunuzu incelemek açısından, bir içindekiler tablosu ile sistematik bir plan çerçevesinde genelden özele doğru yol alıyor; her başlık için de, o başlık altında böyle sistematik bir plan yapılarak hareket etmek gerekmektedir. Dolayısıyla, bir başlığın içi doldurulurken, her seferinde, ben, burada ne anlatmak istiyorum? sorusunu sorarak, yanıta göre de başlık altındaki planı belirleyip, belirli bir mantıksal akış ile paragrafların birbirini takip etmesini sağlayabilirsiniz. Bu meyanda, her bir paragraf da, belirli bir konu ile ilgili olacağından, o paragrafın ilk cümlesi ile o paragrafta anlatılanları özetleyebilirsiniz. Böylelikle, en sonunda, okuyucu için anlaşılır bir bilimsel çalışma da ortaya çıkacaktır. (ii) Ne zaman ve nasıl atıf yapacağım? Bir bilgiyi bir kaynaktan alıyorsanız veya bir kişinin görüşüne yer veriyorsanız; akademik kurallar gereği, bir dipnot aracılığıyla ilgili kaynağa atıf vermeniz gerekir. Bir atıf, bir başka kişi sizin alıntı yaptığınız kaynağı bulabilecek şekilde tasarlanmalıdır. Söz gelimi, bir kitaptan bir alıntı yapıyorsanız, o kitabın yazarı, adı, baskısı, basımevi, basım yeri, basım yılı ve alıntı yaptığınız sayfa belirli olmalıdır. Bu yönden, pek çok atıf usulü mevcut olup; tutarlı olmak kaydıyla, herhangi bir atıf usulünü takip edebilirsiniz. Örnek kabilinde bir atıf usulü, (EK III) ile bu nota eklenmiştir. (iii) Giriş ve sonuç nasıl yazılır? Giriş ve sonuç, bir bilimsel çalışma açısından, genellikle en son tamamlanır. Giriş ile genellikle, konunun veya sorunun arka planı, bağlamı, önemi, kapsamı ve yazarın konuya veya soruna yaklaşımı (kimi kez vardığı sonuç) ile çalışmanın hangi bölümlere ayrılarak ilerlediği belirtilmelidir. Sonuç ile genellikle, bilimsel çalışmanın konusu veya sorunu hatırlatılarak, varılan sonuç kısaca belirtilir. Bunu takiben de, bu bilimsel inceleme veya varılan bu sonuç, daha geniş bir perspektiften, ne tür çıkarımlar içeriyor sorusu yanıtlanır. NOT: Sonuç, çalışmanın bir özetinin yapıldığı yer değildir!.. 6
(2.6.) Kontrol etme Bilimsel çalışmayı yazmayı tamamladıktan sonra, öğretim üyesine teslim etmeden önce, özellikle de biçimsel açılardan, son bir kez kontrol etmekte fayda vardır. Bu biçimsel şartlar, (EK IV) ile bu nota eklenmiştir. Bu son kontrol ile birlikte, artık bilimsel çalışmanızın, sizin açınızdan, tamam olduğu kabul edilmiş olur. Tebrikler!.. Artık, bilimsel çalışmanızı öğretim üyesine teslim edebilirsiniz NOT: Öğretim üyesi, zamanlama yönünden, ödev teslim tarihi ile ilgili olarak, -tabii ki zorunlu hâller dışında- bunun kesin süre niteliğinde olduğunu hatırlatır!.. 7
EK I: Değerlendirme Kriterleri Değerlendirme, 100 tam puan üzerinden yapılacaktır. Yüksek lisans için en az 70 puan; doktora için en az 75 puan alan öğrenciler, başarılı kabul edilecektir. 100 tam puanın %30 u sunum üzerinden; %70 i yazılı çalışma üzerinden verilecektir. Yazılı çalışma, kendi içinde 100 tam puan üzerinden düşünülürse; %70 i içerik, %10 u sistematik olma veya bütünlük, %10 u yeterli kaynak kullanımı ve %10 u atıf usulünde tutarlılık üzerinden notlandırılacaktır. 8
AB Hukuku ile ilgili Genel Kitaplar EK II: Kitap Listesi NOT: Aşağıdaki kitaplar, daha yeni baskıya sahip olabilir. ARNULL, ANTHONY et. al., Wyatt and Dashwood's European Union Law, 5th Edition, Sweet & Maxwell, London, 2006. CHALMERS, DAMIAN et. al., European Union Law: Cases and Materials, 2nd Edition, Cambridge University Press, United Kingdom, 2010. CRAIG, PAUL DE BÚRCA, GRÁINNE, EU Law: Texts, Cases and Materials, 5th Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011. CRAIG, PAUL DE BÚRCA, GRÁINNE, The Evolution of EU Law, 2 nd Edition, Oxford University Press, New York, 2011. HARTLEY, TREVOR, The Foundations of European Community Law, 7th Edition, Oxford University Press, Great Britain, 2010. KACZOROWSKA, ALINA, European Union Law, 2nd Edition, Routledge, New York, 2011. KAPTEYN, PAUL et. al., The Law of the European Union and the European Communities, 4th Edition, Kluwer Law International, The Netherlands, 2008. LENAERTS, KOEN VAN NUFFEL, PIET, European Union Law, 3rd Edition, Sweet & Maxwell, Great Britain, 2010. STEINER, JOSEPHINE WOODS, LORNA, EU Law, 10th Edition, Oxford University Press, Great Britain, 2009. 9
EK III: Örnek Atıf Usulü Atıflar, istenirse, şu şekilde yapılabilir: Kitap Tek yazarlı kitap Kitaba ilk atıf, açık yapılacaktır: (yazarın soyadı, adı, kitap adı, baskısı, basımevi, basım yeri, yılı, sayfa numarası) HART, JONATHAN, Basics of EU Law, 2nd Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011, s. 100. Aynı kitaba sonraki atıflar: HART, 2011, s. 101. Aynı yazarın aynı yılda yayımlanmış birden çok eseri varsa; her bir eser, ilgili yıla eklenecek (a), (b) ve (c) gibi bir ibareyle birbirinden ayrılabilir: HART, 2011 (a), s. 102. HART, 2011 (b), s. 55. İki yazarlı kitap Kitaba ilk atıf, açık yapılacaktır: (ilk yazarın soyadı, adı ve ikinci yazarın soyadı, adı, kitap adı, baskısı, basımevi, basım yeri, yılı, sayfa numarası) HART, JONATHAN ve FARNSWORTH, HUBERT J., Basics of EU Law, 2nd Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011, s. 100. Aynı kitaba sonraki atıflar: HART ve FARNSWORTH, 2011, s. 100. İkiden daha fazla yazarlı kitap Kitaba ilk atıf, açık yapılacaktır: (ilk yazarın soyadı, adı et.al., kitap adı, baskısı, basımevi, basım yeri, yılı, sayfa numarası) HART, JONATHAN et.al., Basics of EU Law, 2nd Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011, s. 100. Aynı kitaba sonraki atıflar: HART et.al., 2011, s. 100. Makale Makaleye ilk atıf, açık yapılacaktır: HART, JONATHAN, Makale Başlığı, Dergi Adı, Cilt: x, No: x, 2009, s. 102. Aynı makaleye sonraki atıflar: HART, (2009), s. 103. 10
Yazar sayısı birden fazla ise, kitap ile ilgili kurallar, burada da kıyasen kullanılabilir. Kitap Bölümü Kitap bölümüne ilk atıf, açık yapılacaktır: (yazarın soyadı, adı, kitap bölümü, kitabın editörünün soyadı, adı, kitabın adı, baskısı, basımevi, basım yeri, yılı, sayfa numarası) HART, JONATHAN, Bölüm Başlığı, FARNSWORTH, HUBERT J. (Ed.), EU Law, 2nd Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011, s. 100. Aynı kitap bölümüne sonraki atıflar: HART, (2011), s. 102. Yazar sayısı birden fazla ise, kitap ile ilgili kurallar, burada da kıyasen kullanılabilir. Çalışma Belgesi (Working Paper) Kural olarak, makale veya kitap bölümü gibi atıf verilecektir. Tez HART, JONATHAN, Tez Başlığı, Yayımlanmamış Tez, Ankara Üniversitesi, Ankara, 1995, s. 100. İnternet HART, JONATHAN, Yayım Adı, internet adresi, Erişim Tarihi:../../., s. x. Hukuki Düzenlemeler Hukuki düzenlemelere atıflar, belgenin özgün dilinde yapılmalıdır. Mahkeme Kararları Mahkeme kararlarına atıflar, belgenin özgün dilinde yapılmalıdır. Örnek: (Dava numarası, davanın tam adı, [karar yılı] ECR numarası) Case C-413/99 Baumbast and R v Secretary of State for the Home Department [2001] ECR I- 7091 paragraf 84. İlk atıf ve sonraki atıflar, aynı biçimde yapılmalı; ilgili paragraf numarası, mutlaka belirtilmelidir. Kaynakça Kaynakça, soyadının alfabetik sıralaması ile oluşturulur. Bu bakımdan, kaynaklar, kaynakçada, tıpkı ilk kez atıf verilirkenki şekilleri ile yer alır. Kitap örneği: HART, JONATHAN ve FARNSWORTH, HUBERT J., Basics of EU Law, 2nd Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011. 11
Makale örneği: HART, JONATHAN, Makale Başlığı, Dergi Adı, Cilt: x, No: x, 2009, s. xx-yy. Kitap bölümü örneği: HART, JONATHAN, Bölüm Başlığı, FARNSWORTH, HUBERT J. (Ed.), EU Law, 2nd Edition, Oxford University Press, Oxford, 2011, s. xx-yy. NOT: Hukuki düzenlemeler ve mahkeme kararları, ayrıca, kaynakçada yer almaz!.. 12
EK IV: Biçimsel Şartlar Her bir seminer ödevi, kural olarak, (dipnotlar dâhil) 6.000 ila 10.000 kelime arasında olmalıdır. Her bir seminer ödevi, Microsoft Word formatında hazırlanmalıdır. Bu bakımdan, ödevler, 12 punto Times New Roman yazı tipi ile, 1,5 satır aralığı ile ve iki yana yaslı olarak sunulmalıdır. Sayfa yapısı yönünden de; üst, alt, sağ ve sol dan 2,5 cm kenar boşluğu bırakılmalıdır. Her bir seminer ödevi, bir Kapak sayfası içermelidir. (Kapak sayfası örneği, takip eden sayfalarda bulunabilir.) Her bir seminer ödevi, İçindekiler Tablosu ile Kaynakça ya yer vermelidir. Her bir seminer ödevi, hem e-mail ile dijital olarak hem de basılı olarak öğretim üyesine teslim edilecektir. E-mail adresi olarak, ilkegocmen81@yahoo.com kullanılacaktır. 13
T.C. ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ AVRUPA BİRLİĞİ VE ULUSLARARASI EKONOMİK İLİŞKİLER ANABİLİM DALI (AB HUKUKU) ---ÖDEV ADI--- ---SEMİNER BİLGİLERİ--- (Seminer adı, dönemi, yılı, sorumlu öğretim üyesi ) ---Öğrenci adı ve numarası--- ---Teslim Tarihi--- 14