ÖZET: Müze Müdürü Hacı Ali EKİNCİ: Burdur İlinde müzecilik çalışmaları 1957 yıllarında İngiliz Arkeolog James MELLART tarafından yapılan Hacılar Kazısıyla başladı. 1957-1961 yılları arasında 4 sezon ilin 25 kilometre batısındaki Hacılar Köyü nün 500 metre daha batı tarafında, yükseltisi 4-5 metreyi geçmeyen yayvan bir höyük olan HACILAR HÖYÜK kazıları hem ülkemiz arkeolojisi hem de dünya arkeolojisi için önemli bir başlangıç oldu. Burdur Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı 100 ün üzerindeki müzelerden koleksiyon çokluğu açısından ilk 10-15 müze arasındadır. Müzemiz ayrıca, kapılarını ilk açtığı 1969 yılından sonra bulunduğu yerde hızlı bir gelişmeyle ve de özellikle Sagalassos kazılarından açığa çıkarılan heykeltıraşlık malzemelerle ülkemizdeki heykel koleksiyonu barındıran 3-5 müze arasında yer alır. ANAHTAR KELİMELER: Burdur Müzesi, tarih, Tümülüs, höyük. ABSTRACT: Museum director Hacı Ali EKİNCi: Museum studies in Burdur province started with the excavations of pilgrims conducted by British archaeologist James MELLART in 1957. The excavations at Hacilar mound, which is a mound that has an elevation of not more than 4-5 meters on the west side of Hacilar Village, 25 kilometers west of the province between 1957 and 1961, were an important beginning for both archeology and world Archaeology in Turkey. Burdur Museum is among the top 10-15 museums in terms of the number of collections from over 100 museums affiliated to the Ministry of Culture and Tourism. The museum is also located between 3-5 museums, where it was opened for the first time since 1969, with a rapid development and especially with sculptural materials unearthed from the excavations of Sagalassos. KEYWORDS: Burdur Museum, history, Tumulus. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 63 Haziran 2018/ 5
Gerek arkeolojik kazılarla gün yüzüne çıkarılan antik kentleri ve gerekse bünyesindeki tarihi eserlerle Burdur un ve Batı Akdeniz Bölgesinin (Pisidia) tarihine ışık tutan Burdur kenti ve kent müzesi yerli ve yabancı turistlerin yanı sıra tarihçilerin de ilgisini çekmeye devam ediyor. 1950li yıllardan itibaren hız kazanan müzecilik çalışmaları Hacılar, Ağlasun, Gölhisar, Elmacık ve Bucak bölgelerindeki antik kentlerin toprağın üzerinde yükselmeye başlamasıyla ve eserlerin Pirkulzade Kütüphanesinin düzenlenip sergilenmesiyle mevcut Burdur Arkeoloji Müzesinde görücüye çıkarken, tarihsel eser zengini Burdur da mevcut müzenin yetersiz gelmesiyle birlikte Kışla Mahallesinde yeni müze yapılması çalışmaları da başladı. Tarihe Işık tutan Burdur ve Burdur Müzesi hakkında Müze Müdürü Hacı Ali Ekinci ile yaptığımız söyleşiyi yayınlıyoruz. DERGİ AYRINTI DERGİ AYRINTI: Müze Müdürü Sayın Hacı Ali Ekinci, Burdur da müzecilik çalışmalarının tarihçesinden bahseder misiniz? MÜZE MÜDÜRÜ HACI ALİ EKİNCİ: Burdur İlinde müzecilik çalışmaları 1950 li yılların sonlarında yani 1957 yılında İngiliz Arkeolog James MELLART tarafından yapılan Hacılar Kazısıyla başladı demek doğru olur. 1957-1961 yılları arasında 4 sezon ilin 25 kilometre batısındaki Hacılar Köyü nün 500 metre daha batı tarafında, yükseltisi 4-5 metreyi geçmeyen yayvan bir höyük olan HACILAR HÖYÜK kazıları, hem ülkemiz arkeolojisi hem de dünya arkeolojisi için önemli bir başlangıç olmuştur. Bugün bu kazı çalışmasından açığa çıkarılan buluntular başta Anadolu Medeniyetleri Müzesi, Antalya Müzesi ve Burdur Müzesi nde sergilenmektedir. AYRINTI: Sayın Ekinci, Hacılar daki bu kazı çalışmaları dünya tarihi ve Burdur a müze kurulması açısından ne gibi bir önem taşıyor? HACI ALİ EKİNCİ: Hacılar Höyük kazıları şu bakımdan önemlidir: 1950 li yıllara kadar gerek Anadolu coğrafyasında ve gerekse dünyanın herhangi bir yerinde Prehistorya (öntarih) dönemlerini kapsayan ilk kazı yeri olması bakımından arkeoloji bilimi için çok ilgi çekici olmuştur. Bu çalışmalarla, tarımın başladığı cilalı taş döneminden, insanların metali ilk defa kullanmaya başladığı bakır-taş çağını ve yerleşik hayatı seçmesiyle oluşan Hacılar Höyük Köy yerleşiminde, insanlık tarihi için çok farklı buluntular ve veriler açığa çıkarılmış oldu. Özellikle soyut, yaratıcı desenlerle ve simetrik düzenlemelerle işlenmiş kırmızı boyalı kaplar, pişmiş toprak, ana tanrıça heykelcikleri bütün dünyada büyük yankı uyandırdı. İşte Hacılar Höyük teki bu 4 sezonluk çalışma Burdur ilinde bir müze kurulması fikrinin doğmasına neden oldu. 1963 yılında resmen kurulan Burdur Müzesi, şimdiki yerinde Pirkulzade Kütüphanesinde Öğretmen Müzeci Nuri BALKÖSE nin idaresinde hizmete başladı. Bununla birlikte Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü nün Pirkulzade Kütüphanesi çevresinde yaptığı binalarla müzemiz 1969 yılında bilim dünyasına ve ziyarete tam anlamıyla açıldı. AYRINTI: Efendim, Burdur un bu tarih yelpazesindeki konumu nedir? HACI ALİ EKİNCİ: Burdur; günümüz coğrafyasında Antalya, Muğla, Denizli, Afyonkarahisar ve Isparta illeriyle çevrilidir. Antik çağda ise İsauria ve Lykaoniya ile doğudan, Pamphilia ile güneyden, Likya ve Karia ile batıdan, Firigya ve Galatia ile kuzeyden çevrili PİSİDİA antik coğrafyası içinde bulunmaktadır. Böyle zengin antik coğrafya içerisinde Hacılar Höyükle başlayan çalışmalar yalnız bundan ibaret değildi. Gölhisar İlçesi, İbecik Köyü sınırlarındaki Boubon antik kentinde, kaçakçıların 1960 lı yılların sonlarına doğru çok büyük ölçekli eski eser tahribatlarını yapmalarına neden oldu. 1970 li yıllardan itibaren eski eser kaçakçılığının yoğunlaştığı Gölhisar İlçesinin İbecik 6 /Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 63 Haziran 2018
Köyü Boubon da, Uylupınar Köyü sınırları içindeki Erken Kibyra da, Bucak İlçesi Çamlık Köyü yakınlarındaki Kremna antik kentinde Burdur Müzesi olarak arkeoloji biliminden uzmanların bilimsel katılımıyla kurtarma kazıları yapılmaya başlandı. Bu kazılar1970-1990 yılları arasında Burdur ilinin hemen her yerinde yapılmaya devam etti. 1989 yılında yine Burdur Müzesi uzmanları ve yetkililerinin katılımıyla Ağlasun ilçesi Sagalassos Antik kentinde başlayan bilimsel çalışmalar 1990 yılından itibaren Bakanlar Kurulunca da alınan kararla kazıya dönüştürüldü. Burdur daki kazı çalışmaları 2013 yılı sonuna kadar Prof. Dr. Marc WAELKENS, 2014 yılından itibaren ise Prof. Dr. Jereon POBLOME ile sürdü. 2006 yılında Prof. Dr. Fahri IŞIK ın katılımıyla Gölhisar ilçesinde Kibyra antik kenti kazısı Burdur Müzesinin denetiminde devam etti. 2010 yılından itibaren Dr. Öğt. Üyesi Şükrü ÖZÜDOĞRU tarafından Bakanlar Kurulu kararlı bir kazıya dönüştü. Yine 2010 yılında Prof. Dr. Gülsün UMURTAK, Bakanlar Kurulu kararlarıyla James MELLART ın kazdığı Hacılar Höyüğünün 500 metre kadar doğusunda Hacılar Büyük Höyük kazılarını yapmaya başladı. AYRINTI: Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Bakanlar Kurulunca da desteklenen çalışmalarınız başka hangi alanlarda devam etti? HACI ALİ EKİNCİ: Bir kültür hazinesi konumunda Anadolu coğrafyası içindeki Türk-İslam Kültürleri örneği olan Selçuklu eserlerinden Bucak taki Susuzhan ve İncirhan Kervansaraylarındaki kazı çalışmaları; Burdur Müzesinin önderliğinde ve Prof. Dr. Rahmi Hüseyin ÜNAL ile Dr. Öğt. Üyesi Şakir ÇAKMAK ın bilimsel sorumluluklarında 1990-2013 yılları arsında 6 sezon olmak üzere aralıklarla sürdü. Bir başka kazı çalışması da yine Burdur Müzesinin katılımıyla Kemer İlçesi, Elmacık Köyü sınırları içerisindeki fosil yataklarında gerçekleştirildi. Prof. Dr. Berna ALPAGUT ve Prof. Dr. Nurfeddin KAHRAMAN ın bilimsel sorumluluklarında yapılan o çalışmalarda ortaya çıkarılan mamut fosilleri bugün Doğa Tarihi Müzesinde sergiye açıldı. AYRINTI: Sayın Ekinci, yarım asırdan fazla süren bu kazı yelpazesine siz hangi dönemde dahil oldunuz? HACI ALİ EKİNCİ: 1990 lı yıllara kadar Burdur İlinde yapılan diğer kazılar 1992 yılının ekim ayında Burdur Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 63 Haziran 2018/ 7
Müzesine müdür olarak atanmamla yeni bir ivme kazandı. 1993 yılında Gölhisar İlçesi İbecik Köyündeki Boubon antik kenti 1994 yılında merkez Taşkapı Köyü Kabristan mevkiinde seramik fırını 1996 yılında Yeşilova İlçesi Sultanpınarı yakınlarında Sidiklidere Tümülüsü 1997 yılında Merkez ilçe Yakaköy sınırları içinde Yarım Höyük 1998 yılında Karamanlı İlçesi Çeştepe Tümülüsü 2002 yılında Kibyra antik kenti nekropolü anıtsal yolunda gladyatör frizleri 2003-2004 yıllarında Gölhisar Yusufca Beldesi Frenk mevkiinde Erken Bizans Kilisesi mozaik 2005-2006 yıllarında Karamanlı İlçesi Bademli Köyü Üç Tümülüsler 2008-2009 yıllarında Tefenni İlçesi Yuvalak Tümülüsü 2009 yılında Çeltikci İlçesi Bağsaray Demirli mevkiinde kilise 2016 yılında Merkez İlçe Düğer Köyündeki tümülüslerden 2 Nolu Tümülüs 8 /Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 63 Haziran 2018
2016-2017 yıllarında Bucak İlçesi Taşyayla Köyü İnarası Mağarası Kutsal Alanında, 2017 yılında Merkez İlçe Düğer Köyü Tümülüslerinden 3 ve 4 No lu Tümülüslerde ve yine 2017 yılında Yeşilova İlçesi Kayadibi Köyü Karaveli Tümülüsünde kurtarma kazıları yapıldı. AYRINTI: Sayın Ekinci, Burdur Müzesinin özellikleri nedir? HACI ALİ EKİNCİ: Gerçekleştirilen bu çalışmalar Burdur ilinin arkeolojik zenginliğinin bir göstergesidir. Özellikle kurtarma kazıları, taşınmaz eserlerin bulunduğu yerlere uygulanan kaçak müdahaleler sonucu zarar görmesi sebebiyle yapılan acil çalışmalardır. Gerek Bakanlar Kurulu kararlı kazılar gerek bilimsel katılımlı kazılar ve gerekse kurtarma kazılarında ve diğer yollardan edinimlerle (satın alma, bağış ve müsadere gibi) ortaya çıkarılan kültür varlıkları müzemizde görücüye çıktı. Burdur Müzesi, Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı 100 ün üzerindeki müzelerden koleksiyon çokluğu açısından ilk 10-15 müze arasındadır. Müzemiz ayrıca, kapılarını ilk açtığı 1969 yılından sonra bulunduğu yerde hızlı bir gelişmeyle ve de özellikle Sagalassos kazılarından açığa çıkarılan heykeltıraşlık malzemelerle ülkemizdeki heykel koleksiyonu barındıran 3-5 müze arasında yer alır. Böyle bir müzeyi diğer çalışma arkadaşlarımla birlikte 25 yıl gibi uzun bir süre yönettim. Burdur Müzesini revone ederek bulunduğu alandaki Pirkulzade Kütüphanesi yapısına uyum sağlayan bir yapıya dönüştürdüm. Böylece müzemiz 2006 yılından itibaren değişik bir sergilemeyle yeniden kapılarını ziyaretçiye açtı. AYRINTI: Müze Müdürü Sayın Ekinci, son olarak eklemek istediğiniz var mı? HACI ALİ EKİNCİ: Burdur da Müzecilik çalışması hiçbir zaman bitmeyecek, gelecek zaman içerisinde daha yeni ve modern bir anlayışla yeni bir proje kapsamında bölgenin eserlerini daha değişik bir düzenlemeyle bilim dünyasına ve ziyaretçilerinin hizmetine sunacaktır. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 63 Haziran 2018/ 9