Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği

Dünya da ve Türkiye de İş Sağlığı ve Güvenliği

Amaç İstatistikî veriler ve karşılaştırmalarla dünyada ve Türkiye deki İSG durumu hakkında bilgi sahibi olmak. 2

Öğrenim hedefleri ILO İSG verileri, WHO meslek hastalıkları verileri, OSHA, AB ülkeleri İSG verileri ve SGK İSG verilerini kullanarak mevcut İSG durumu hakkında bilgi sahibi olmak Sosyo-ekonomik gelişmişlik ile İSG ilişkisini irdelemek ve karşılaştırma yapabilmek 3

Alt başlıklar Dünya daki İSG durumu ve istatistiki veriler (ILO, WHO, OSHA-EU) Türkiye deki İSG durumu ve istatistiki veriler (SGK) Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerle Türkiye karşılaştırması 4

YORUMSUZ ANKARA (Gazeteler)- Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı'nın meslek hastalıklarının önlenmesine yönelik yaptığı işbirliğinde ilginç istatistikler ortaya çıktı. Yapılan çalışmaya göre Türkiye'de her yıl 35 bin ile 105 bin arasında meslek hastası olması beklenirken, kayıtlara sadece 539 meslek hastasının girdiği tespit edildi. 5

YORUMSUZ "BU KADAR ÜNİVERSİTE, PROFESÖR VAR, TESPİTLER YÜKSEK OLMALI" Sağlık Bakanı Recep Akdağ da meslek hastalığının teşhis ve tanısının rakamlara yansımasındaki azlığı konusunda özeleştiride bulundu. Daha önceki yıllarda sorunun hep 'halının altına süpürüldüğünü' aktaran Akdağ, son dönemde meslek hastalıklarının da açık açık masaya yatırıldığını ifade etti. Kot taşlama işçilerinin yakalandığı meslek hastalığının da benzer şeffaflıkla ortaya konduğunu vurgulayan Akdağ, kayıtdışı bu işin yapılmasının ve geri teknoloji kullanılmasının önüne geçildiğini belirtti. Hastalığa yakalanmadan vatandaşlara sağlık hizmeti verilmesi gerektiğini dile getiren Akdağ, "Bu kadar üniversite, profesör ve doktor varken meslek hastalığı teşhislerinin bu kadar az kalması anlaşılabilir değil. Bizim görevimiz erken teşhis. Bunu da yapacağız." dedi. 6

ÜLKELER İŞ KAZASI KAZA ORANI İngiltere 159.631 0.728 Tunus 18.690 0.935 Hollanda 64.657 1.073 Yunanistan 22.608 1.074 Brezilya 388.304 1.124 Zimbabwe 19.447 1.531 Macaristan 33.494 1.748 Danimarka 49.730 2.059 TÜRKİYE 87.960 2.093 7

ÜLKELER ÖLÜMCÜL İŞ KAZASI ÖLÜM RİSKİ İngiltere 211 9 Avusturalya 417 12 ABD 2.800 23 Yunanistan 83 40 Japonya 2.414 46 Fransa 1.082 55 Almanya 2.840 87 Brezilya 3.129 90 TÜRKİYE 798 283 8

ÜLKELER MADEN METAL İNŞAAT Meksika 0.470 0.080 0.330 Peru 0.710 0.290 0.230 G. Kore 4.100 0.180 0.470 Almanya 0.430 0.120 0.290 İsveç 0.200 0.030 0.060 Fransa 0.097 0.068 0.094 İsviçre 0.084 0.055 0.174 TÜRKİYE 0.202 0.158 0.617 9

Avrupa da Madencilik Sektöründe Ölümlü İş Kazaları (yüz binde) 10

Dünya Ölçeğinde Madencilik ve Taş Ocağı Sektörü Uluslararası Çalışma Örgütü nün verilerine göre, Avrupa kıtasında yer alan ülkelerde 2004-2006 yılları arasında iş kazasında yaşamını yitiren maden işçisi oranı yüz binde 20,15 dir. Bu oran ILO ya 2004-2006 yılları arasında istatistik bildiren 25 ülkenin ortalamasıdır. Aynı dönemde Türkiye de iş kazasında yaşamını yitiren maden işçisi oranı yüz binde 92,47 dir, yani Türkiye Avrupa ölçeğinde birinci sıradadır. Türkiye den sonra en yüksek orana sahip olan Portekiz de bu oran yüz binde 43,67 dir. Özetle ifade etmek gerekirse Türkiye de maden işçisi ölümleri oranı Avrupa ortalamasının yaklaşık 4,5 katıdır. 11

Dünya Ölçeğinde Madencilik ve Taş Ocağı Sektörü Yine Uluslararası Çalışma Örgütü nün istatistiklerine bakıldığında Türkiye nin iş kazalarında yaşamını yitiren maden işçisi oranında dünya birincisi olduğu görülmektedir. Türkiye, 2000 li yıllar boyunca iş kazasında yaşamını yitiren maden işçisi oranının yüz binde 70 in altına hiç düşmediği tek ülkedir. Yine Türkiye 1999 yılındaki yüz binde 338,3 maden işçisi ölümü oranı ile bir yıl içinde yaşamını yitiren maden işçisi oranının en yüksek değere ulaştığı ülke durumundadır. 12

Dünya Ölçeğinde Madencilik ve Taş Ocağı Sektörü Dünyada madencilik sektöründe en önde gelen ülkeler ile Türkiye kıyaslandığında da benzer bir tablo görülmektedir. Bu ülkeler arasında yer alan Kanada da 2004-2006 ortalaması yüz binde 35, ABD de yüz binde 27,33, Avustralya da yüz binde 13,07 dir. Oysa Türkiye de aynı dönemde bu oran yüz binde 92,47 dir. 13

Dünyada ve Bölgelere Göre Çeşitli İşsizlik Oranları 1997 2007 Toplam İşsizlik Oranı(%) Genç İşsizlik Oranı(%) Genç İşsizliğinin Yetişkin İşsizliğine Oranı 1997 2007 1997 2007 1997 2007 Dünya 6,1 6,0 10,9 11,9 2,6 2,8 Sahra Altı Afrika 8,5 8,2 12,0 11,5 2,0 1,8 Güney Afrika 11,7 7,9 25,3 23,8 3,2 3,4 Ortadoğu 13,0 9,4 23,6 20,4 3,2 3,1 Latin Amerika ve Karayipler 8,0 7,2 14,0 14,5 2,6 2,8 Doğu Asya 3,7 3,5 7,3 6,7 2,8 2,8 Güneydoğu Asya ve Pasifik 4,0 5,5 9,8 15,8 4,4 5,0 Güney Asya 4,7 5,3 6,7 10,8 3,7 3,0 Orta ve Güneydoğu Avrupa ve CIS* 10,7 8,5 21,2 18,0 2,3 2,5 Gelişmiş Ekonomiler ve AB 7,4 5,7 14,8 12,4 2,4 2,4 14

Türkiye de İşgücüne Katılma, İstihdam ve Çeşitli İşsizlik Oranları 1999 2009 İşgücüne Katılma 1999 2001 2003 2005 2007 2008 2009* Oranı(%) 52,7 49,8 48,3 48,3 47,8 44,4 45,8 İstihdam Oranı(%) 48,6 45,6 43,2 43,3 43,1 39,3 38,7 Toplam İşsizlik Oranı(%) 7,7 8,4 10,5 10,3 9,9 11,0 15,5 Genç İssizlik Oranı(%) 15,0 16,2 20,5 19,3 19,6 21,2 27,9 Yetişkin İşsizlik Oranı(%) 5,5 6,3 8,7 8,3 7,8 7,0 9,4 Genç İşsizliğinin Yetişkin İşsizliğine Oranı 2,7 2,6 2,4 2,3 2,5 3,0 3,0 15

Türkiye ve Seçilmiş AB Ülkelerinde İşsizlik Oranları 2008 Toplam İşsizlik Genç İşsizlik Yetişkin İşsizlik Genç İşsizliğin Oranı Oranı Oranı Oranı Yetişkin İşsizliğine AB 27 7,0 15,4 5,9 2,6 AB 15 7,1 15,2 6,5 2,3 Hollanda 2,8 5,3 2,3 2,3 Danimarka 3,3 7,6 2,5 3,0 Bulgaristan 5,6 12,7 5,0 2,6 İsveç 6,2 20,0 4,1 4,9 İtalya 6,8 21,3 5,6 3,8 Polonya 7,1 17,3 5,9 3,0 Almanya 7,3 9,8 6,9 1,4 Yunanistan 7,7 22,1 6,6 3,3 Fransa 7,8 18,9 6,5 2,9 Macaristan 7,8 19,9 6,9 2,9 Slovakya 9,5 19,0 8,4 2,3 İspanya 11,3 24,6 9,8 2,5 Türkiye 9,4 18,1 7,6 2,4 16

17

18

Sanayileşmiş ülkelerde İK-MH ülke 1997 2004 2005 2006 İngiltere (MH) 167.251 151.084 Almanya (İK) 1.598.972 1.029.520 ABD 2001 den itibaren hesaplama yöntemi değişse de düşüş var Japonya (İK) 154.490 121.520 Avustralya 134.319 106.854 ILO-2007 19

Gelişmekte olan (çevre) ülkeler İK- MH ülkeler 1997 2000 e kadar 2001 2003 2004 2005 2006 Kanada 393.384 339.027 Portekiz 187.416 171.343 Meksika 428.873 360.211 389.155 İspanya 677.138 934.743 20 ILO-2007

Gelişmekte olan (uzak) ülkeler İK- MH ülkeler 1980-90(*) 2004-2005-2006(*) Tayvan 25.271 37.348 Tayland 52.025 58.529 Singapur 3741 9031 Tunus 34.576 43.317 Arjantin 309.919 382.181 Estonya 2681 3651 Letonya 1435 1716 İzlanda 766 1625 Polonya-Şili-Litvanya 2000 li yıllara kadar düşse de tekrar artmaya başlamış (*)ILO verileri her ülkede aynı verileri kapsamamaktadır. Bu konuda bazı ülkelerle ilgili 1980 li yıllardan 2006 yılına kadar veri olduğu gibi, bazılarında 2004, bazılarında 2005 e kadar veri vardır. Bazı ülkelerin verileri ise 1990 lı yıllardan başlamaktadır. Değerlendirme ILO nun web 21sitesinde ilgili ülkeler için verilen bilgiler doğrultusunda yapılmaktadır.

%1 MESLEK HASTALIKLARI %44 İŞ KAZALARI %56 %99 DÜNYADA TÜRKİYE DE 22

23 Eksik olanı bulun

İşyeri sayıları 1000000 800000 781911 813010 836447 753275 723503 727409 777177 850.928 944984 1.036.328 600000 400000 200000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 24

İşçi sayıları 7000000 6.191.309 6000000 5000000 4000000 4567456 5015106 5260302 4226793 3914137 4176551 4448499 4927085 5486494 3000000 2000000 1000000 499289 543476 571913 1027332 972744 1046732 1166739 1254166 1432111 1.627.333 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Kadın Erkek 25

İş kazası sayıları 120000 100000 80000 98318 91895 77955 74847 72367 72344 76668 83830 73923 79.027 60000 40000 20000 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 26

Meslek hastalıkları 1600 1400 1400 1200 1055 1025 1000 800 600 400 803 883 601 440 384 519 574 200 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 27

İş kazaları ve meslek hastalıkları ölümleri 1600 1473 1601 1400 1200 1252 1333 1173 1008 1096 1000 878 811 843 800 600 400 200 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 28

29 28 Nisan Dünya İş Sağlığı ve Güvenliği Günü

30

31

2010 T.C. de durum (ÇSGB) 9.9 milyon sigortalı, 64 316 kayıtlı iş kazası (% 83 ü KOBİ lerde) 2009 da 1161 ölümlü iş kazası (Dünya ortalamasının üzerinde) Ölümlü kazalar maden, inşaat ve metal iş kolunda TC de beklenen 40 bin meslek hastalığı varken, saptanan 429 vaka var. 32

YORUM ik-mh nın son 10 yılda gelişmiş ülkelerde düzenli olarak azaldığı, gelişmekte olan Uzakdoğu, Güney Amerika ve Afrika ülkelerinde ise sürekli olarak arttığı görülmektedir. Son 10 yılda İngiltere de %10, Almanya da %35, Japonya da %21 oranında azalmıştır. ABD de son yıllarda sürekli azalırken; azalma 4 yılda %6 yı bulmuştur. AB nde ise 1998-2003 arası dönemde ciddi iş kazası sıklığı %17, ölümlü iş kazası sıklığı ise %23 oranında azalmıştır. (EUROSTAT, 2007) 33

YORUM Buna karşılık son 10 yılda Tayvan da %48, Tayland da %12.5, Singapur da %141, Tunus da %25, Arjantin de %23.3, İspanya da %38, Estonya da %36, Letonya da %19.5, İzlanda da %112, Polonya da %18, Şili de %14.5 oranında artmıştır. Nedenleri? TARTIŞMA 34

YORUM ILO nun verilerine göre ölümlü iş kazası oranlarında en iyi olan ülke İngiltere olup, ülkemizdeki iş kazası oranı bu ülkenin oranından yaklaşık 15 kat daha fazladır. ILO rakamlarına göre ölümlü iş kazası oranlarında en fazla orana sahip ülke Türkiye ile birlikte Hindistan ve Rusya dır. 35

YORUM Yüz bin işçide iş kazası oranlarında diğer ülkelere göre ülkemiz maden sektöründe ilk sıralarda yer alırken, ölümlü iş kazalarında maden, inşaat, imalat ve nakliyat sektörlerinde ilk üç ülke içinde yer almaktadır. (ILO) 36

SGK verilerine göre; Ülkemizde günde yaklaşık 200 iş kazası olmakta, 3 işçi iş kazası sonucu hayatını kaybetmekte ve 4 kişi iş kazası sonucu iş göremez hale gelmektedir. Bu rakamların yanı sıra SGK istatistiklerine yansımayan, kapsam ve kayıt dışı iş kazaları ve meslek hastalıkları sonucu maddi ve manevi kayıplar (isggm) 37

Sonuç Dünya nüfusu 6.5 milyarı aşıyor. Bunların; 1.3 milyarı günde 1 doların, 3 milyarı günde 2 doların altında günlük gelire sahip. Dünya nüfusunun % 10 u dünya gelirinin %70 ini alıyor. Ülkemiz nüfusu 73 milyona yaklaştı. Bu nüfusun 15 yaş ve üstü (faal nüfus) 52 milyon. Bunun ancak 22 milyonunu istihdam edebiliyoruz. 38

Sonuç İşsizlik, Kayıt dışı ekonomi, Ülke ekonomisinin yarısı sayılamıyor. 10 milyondan fazla insanın sosyal güvenlik kaydı yok. 10 milyondan fazla işçinin örgütlenme oranı % 5.5 39