mühendis ve makina TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN OREANI OTOMOTİV ÖZfl SAYISI PUT.on

mühendis ve makina TMMOB MAKİNA MÜHENDİSLERİ ODASI AYLIK YAYIN OREANI OTOMOTİV ÖZfl SAYISI PUT.on

4 yatırım sudan nasıl 'İSDEMİR proje tutarı (1966-1974) İnşaat tarihimizin en büyük şantiyelerinden biri İskenderun'da.. Büyük bir alana yayılan tesisler yılda 4 milyon ton çelik üretecek. Ekonomik ve stratejik önemi çok büyük bir yatırım Bu değerli yapıları, suyun bozucu etkilerinden koruyacak örtülerin, başarılı ve uzun ömürlü olmalarını sağlama görevi, en uygun malzemeye, cam tülü'ne verildi FİBROCAM sonsuz ömürlü bittim taşıyıcı CAM ELYAF SANAYİİ AS. Çayırova - Gebze - İzmit Tel. Tuzla 53 İst. 44 70 99 CAM ELYAF SANAYİ! A.S. TORKİYE ŞİŞE «ı CAM FABRİKALARI AŞ.nın biı kurulum**,

gökyüzünü çatınızı hocamla kaplatınız İZOCAM TASARRUFTUR Dünyanın en ileri sistemiyle (Saint - Gobain TEL Prosedesi) yurdumuzda üretilen İzocam, konut çatılarından sınaî yapılara kadar kullanıldığı her alanda olağanüstü tasarruf sağlar. tzocam kullanıldığı takdirde daha küçük satıhlı kalorifer kazanı, daha az sayıda radyatör dilimi, daha küçük boyutlarda pompa ve boru yeterli olur. Bu suretle yapının inşaat masrafı azalır. Ayrıca îzocam için ödenecek fark 1-2 yılda kendisini öder. îzocamm her türlü çatıda ve kalorifer tesisatında kullanılmasıyla gittikçe pahalılaşan yakıt sarfiyatı azalır ve bir türlü ısınmayan en üst katlar kolaylıkla ısınır, size de "SAĞOLASIN ÎZOCAM" dedirtir. İzacamla korunan yapı sağlıklı, ekonomik komşu anlaşmazlıklarına yer bırakmayan bir yapı olur. Bütün ısı ve gürültü problemlerinizde bizi hatırlayınız. ve İZOCAM Kesin tecrit,bityuk tasarruf, tam konfor. TEKNİK DANIŞMA BÜROLARIMIZ ÜCRETSİZ EMRİNİZDEDİR: İstanbul Ankara İzmir Bursa Trabzon Adana İskenderun 498451 174616 34859 12470 2398 12823 22 56 45 35 68

İHRAÇ EDİLEN YAĞ KEÇESİ KEÇE ÇEŞİTLERİ O Standart Yağ Keçeleri O Körüklü Keçeler O Çelik Keçeler O O-Ringler O U-V Çaplar O Takım halkalar O Contalar OTOBÜSLER İÇİN O Şoför Koltukları O Cam çerçeveleri O Alüminyum Aksesuarı OTOMOBİLLER İÇİN O MURAT Koltuk Karkasları O RENAULT Koltuklan ve Tüm iç döşemeleri İmalâtı ile hizmetinizdedir. Yedek Parça ve Makina Sanayi ve Ticaret A.Ş. Pilot Sanayi Bölgesi Tel: 14 344-16 27O Telg:SKT RK.2O9 BURSA

DAMPERveHİDROLİK FABRİKASI FABRİKA Halkalı asfaltı No 167 Safraköy İSTANBUL tel: 737653 telex 23653 HiMA

bilim dünyası ve tesan Buhar ve kızgın su santrallarında, ısıtma, klima tesislerinde, bilimin üstün kalitesini istiyorsanız... Tesan var. Tesan "Bilim Dünyası" ile iç içe yaşar. Kılıkırk yaran bilimsel yasalarla çalışır Tesan. "Tesan Kalitesi"nin sırrı burda işte. Tesan'ın "Bilim Dünyası" ile iç içe yaşamasında... Oteson TESİSAT ve ISI SANAYİİ KOLLSTİ UĞUR ALANYALI MEHMETÇELENKveORT Maliye Cad. Demirciler Sok. No: 13 Kat 2 Mühendisler İş Hanı Karaköy İstanbul Tel: 45 06 41-49 4758-44 89 53 1

TEFU3N*Du Rmti rvgistmd mdcmnk TEFLON MAMULLER İLE KESİN ÇÖZÜM Yüksek termal dayanım.4-270*c En soğukta bile kırılgan değil.-250 C En kaygan malzeme. Yüzeyine hiçbirşey yapışmaz. En iyi kimyasal dayanım. Hava şartlarına mutlak direnç. Yüksek dielektrik dayanımı. Salmastralar Fleksibl Hortumlar Contalar ve Genleşme Körükleri leuha. Takoz. Çubuk, Buru. Bant Öiel Penalar Elektrik ue Elektronik Sanayii için Hnmpnnentler s O) $ Adres Necatibey Caddesi Karanhk Fımî Sok. 5 1 KARAKÖV- İSTANBUL Telg : FENKARA - İSTANBUL Tel : 49 4171-44 7044

QAPEX MAKİNE ENDÜSTRİSİ KÜRESEL VANALAR CEK VALFLER FİLTRELER AKIŞ GÖSTERGELERİ Malzeme-. Paslanmaz çelik Karbon çelik Contalar teflon Küreler paslanmaz çelik s İ * AVRUPA KALİTESİNDEN ÜSTÜN * EMSALLERİNDEN UCUZ * BOL YEDEK PARÇA GARANTİLİDİR Bakım servisimiz emrinizdedir Fazla bilgi için broşür isteyiniz APEX Makine Endüstrisi Koll.Sti. Tepebası Tarhan han No.99/3 İST. Tel. 449949/642335

PİS SU TASFİYE TESİSLERİNİZİ ANAHTAR TESLİMİ İNŞA EDİYORUZ HARMAK ve LANDUSTRIE SNEEK (Ogem Holding, Hollanda) firmasının teknik işbirliği ile komple taahhüt sahalarımız: Endüstriyel pis su tasfiyesi Kâğıt endüstrisi Besin endüstrisi Petrol endüstrisi Petrokimya endüstrisi Demir-Çelik endüstrisi Kanalizasyon suları tasfiyesi Şehirler Siteler Hastahaneler Kampingler Oteller Tatil köyleri Tasfiye üniteleri Giriş ve filtre odaları Çökeltme havuzları Havalandırma havuzları Biyolojik filtreler Dozlama istasyonları Pompa istasyonları Pis su pompaları Temiz su pompaları Vidalı Arşimet pompaları Pis su tasfiyesi ile ilgili problemlerinize Mühendislik, Proje, İnşaat, Makina f Elektrik ve Montaj guruplarımızla cevap vermek için hizmetinizdeyiz... HAMMAM PİS SU TASFİYE TESİSLERİ İzmir Cad. 36/15 Yenişehir-Ankara Tel : 251556-57 Telex : 42 740 hatk tr

kalite, kontrol, araştırma Güven verici mi? Üstün bir teknikle mi üretiliyor? Her türlü doğal ve mekanik zorlamalara mukavim mi? Türk Standartlarına uygunluk sağlanmış mı? Size ulaşmadan önce kontrol laboratuarlarında titizlikle incelenir. ve güvenle kullanabilirsiniz AN-KA'yı. an-ka kabloları sanayi ve ticaret anonim şirketi Merkez: Karaköy.Şair Ziya Paşa Cad. No, 55-57 İSTANBUL Tel 44 73 07-49 01 37 Fabrika Tel,25 50 98-25 50 99

Kalitesiyle Güven, Yapısıyla Ekonmi Sağlar % - * ^ ^I ND10.ND16, ND25.ND40 ve ND64 Catü) Çalışma basınçlarında; 10 mm den 200 mm ye kadar her çapta; tm Flanşh, Dişli ve Soketli bağlantı şekillerinde; M Demir Döküm (GG-20),Çelik Döküm CGS-Ç25) ve Paslanmaz Çelik Döküm (W.Nr : ı.44o8 ve AlSI 316) malzelerinden; M 350 Cye kadar TÜM AKIŞKANLAR için EN EKONOMİK ÇÖZÜM, KLJIMGER-YAKACIK Dü z,y, Köşe,Çek, Küresel ve Kazan Blöf vanaları. Pislik Tutucuları ve Manomet. re Muslukları ile Her boyda Kazan Seviye Göstergelerinde. Tüm vanalarımız sızdırmazlık ringlerini değiştirmekte yenilenir. Baskı yaylı ve ringli cek vanalarımız her pozisyonda kullanılabilir. Küresel vanalarımız baskı yaylı ringleri sayesinde mükemmel sızdırmazlık temin eder. Pislik Tutucuların filtre elemanları paslanmaz çeliktir. TÜM MAMULLERİMİZİN YEDEK PARÇALARI BOLDUR. ÜCRETSİZ BAKIM EKİBİMİZ DAİMA EMİRLERİNİZE HAZIRDIR. YAKACIK MAKİNA FABRİKASI DÖKÜM.VALF San. ve Tic. A.Ş., KEMERALTI CAD. BANKALAR HAN KAT 5 KARAKÖY/ İ S T. A43371 - Fabrika 534615-534073-Ankarajr iba1^br : j53574

POMPA POMPA İmalâtımızda Pompa Piyasasının 5 büyük ismi bulunmaktadır. 1 PERFECTA (İsviçre) : Kalorifer Pompaları 2 K. RUTSCHI PUMPENBAU BRUGG (İsviçre): Tek ve Çok Kademeli Santrifüj Pompalar 3 ALLVVEILER (B. Almanya) : Tek Kademeli Santrifüj Pompalar [" büyük 1 4 GARVENS- UTA (Avusturya) : Dalgıç Pompalar > ka P asiteli J 5 VIKING (Amerika) : Dişli Pompalar Özel Pompa İhtiyaçlarınız İçin Özel İmalât ve ithalât imkânlarımız Vardır. Türkiye'de Pompa Mevzuunda 20 Yıllık Tecrübe ve Mütehassıs Teknik Eleman Bakımından En İleri Performansa Sahibiz. HABERLEŞME ADRESİ VE SATIŞ : NECATİBEY CAD. 84 KARAKÖY İST. TEL. : 45 70 95 ANKARA ŞUBESİ : SIHHİYE AMBARLAR YOLU 10/8 ANKARA TEL. : 12 19 57 U 17 19 İZMİR ŞUBESİ : GÜMRÜK İŞ HANI 40 GÜMRÜK MEYDANI İZMİR TEL. : 32 997-27 170 SANAYİ ve TİCARET AŞ. POMPA VE MOTOR İMALAT MÜESSESESİ ALPOM

İMALÂT I ÇEŞİDİMİZ su soğutma kuleleri MARLEY-USA lisanslı boyama ve pişirme tesisleri MABOR - FRANSA lisanslı i endüstri fırınları CFI- FRANSA lisanslı tuğla ve kiremit tesisleri DUTREUX - FRANSA lisanslı 4 konveyörler TELEFLEX - FRANSA lisanslı Jr. (ASKILI ve BANTLI) HABERLEŞME MERKEZİ v«fabrika : ANKARA ŞUBESİ : İZMİR ŞUBESİ : Murat Mahallui, Uluyol No. : 3 Sıhhiye Anbarlar Yolu Gümrük İ* Hanı No. : 40 Rami İSTANBUL No. : 10/8 ANKARA Gümrük M.ydanı İZMİR Ttl. : 2321 24-2351 26 Tel. : 12 19 57 12 27 39 T.l. : 32 997-27 870 detaylı bilgi için ilgili katalogumuzu isteyiniz. ALAHMO HOIDİNC AŞ. KURULUŞUDUR. 'NIN E.' SANAYİ ve TİCARET AŞ. MÜHENDİSLİK VE İMALÂT MÜESSESESİ ALMİM

KALİTE ifrönüch KALİTE monarch mororch KALİTE KALITE monarch İL monarch KALIT Monarch Ağır yağ Briilörü Üstün Kalitesini de Beraber Taşır. Tam Otomatik ve sessiz çalışma, Yüksek randıman, Her tip kazana uygun imalât, Bol yedek parça, Mühendislerin kontrolündü bakım servisi. FABRİKA : TOPÇULAR, TİKVEŞLİ YOLU 10 RAMİ İSTANBUL TEL. : 23 21 M HABERLEŞME ADRESİ VE SATIŞ : NECATİBEY CAD. 8 KARAKÖY İST. TEL. : 45 70 95 ANKARA ŞUBESİ : SIHHİYE AMBARLAR YOLU 10/8 ANKARA TEL. : 12 1» 57 12 17 39 İZMİR ŞUBESİ : GÜMRÜK İS HANI 40 GÜMRÜK MEYDANI İZMİR TEL. : 12 997 Î7 870 SANAYİ ve TİCARET A.Ş. BRÜLÖR İMALÂT MÜESSESESİ ALBİM

.ısıtma.klima.havalandırma Cihazlarımızda. Üstün Kalite. Tam Randıman. Kullanımda Ekonomi. Görünümde Zerafet ALARKO GARANTİSİ İLE SİMGELENİR... SANAYİ ve TİCARET A.Ş. ISITMA - KLİMA - HAVALANDIRMA CİHAZLARI İMALAT MÜESSESESİ AL SAÇ HABERLEŞME AORESI VE SATIŞ : NECATİBEY CAD. 84 KARAKÖY İST. TEL. 45 70 95 ANKARA ŞUBESİ : SIHHİYE AMBARLAR YOLU 10/8 ANKARA TEL. : 12 19 57 İS 17 39 İZMİR ŞUBESİ : GÜMRÜK İŞ HANI 40 GÜMRÜK MEYDANI İZMİR TEL. : 12 997 27 870

KLİMA, SOGUTMATESİSLERİ ve ÇEŞİTLİ ENDÜSTRİYEL PROSESLER için su soğutma grupları VVATERCHILLERS F 22 ve F 12 soğutucu maddeli * Yan hermetik kompresörlü ( 25.000-300.000 K Cal/h kompresörlü ) # Açık kompresörlü ( 36.500-800.000 K Cal/h kompresörlü) FrGCOİÖ soğutma grupları CONDENSING UNITS F 22 ve F 12 soğutucu maddeli: - JfrYarı hermetik kompresörlü ( 25.000-300.000 K Cal/h kompresörlü ) # Açık kompresörlü ( 36.500-800.000 K Cal/h kompresörlü) 4c yüksek verim * kompakt dizayn imalâtçı ve Gene! Vın.j IUK 4 284 Sokak 3/0 Kırıbıjlar-İZMİR Tel : 27 58 78 «d ' ( 27 59 04 istanbul Bölge Md.lüOu Tet 45 30 30-45 77 72 üır Ga:erI Teı 45 72 44 - Ankara Bölge Md. 'uğu Tel 18 9318 Bölge Md iugu 'eı 3100? Tel : 13 1007 ' ~nk±xa BIR BAYGAN KURUıUŞUDUH, frecold

AYRI YÜRÜYÜŞ POMPASI SAYESİNDE TÜRKİYE YETKİLİ TEMSİLCİSİI GÖK ER İNŞ.TİC. LTD. ŞİRKETİ MİTHRTPflŞR Cad. 47/14 Tel.25 24 41 Mağaza (yedek parça] KENEDY Cad. 145 RNKRRR

72101Ç İFT VARGEL PLANYA TEZGAHI SÜTUIMLU İş parçanın azamî genişliği yüksekliği uzunluğu ağırlığı Teknik özellikleri -i 1000 mm 900 mm 3000 mm 4500 kg Münferit parça ve seri imalâtta düz satıhların kaba ve ince planya edilmesi için elverişlidir. Tezgâh, köprü üzerine yatay şekilde hareket eden iki kafaya ve sağ sütunda dikey şekilde hareket eden bir yan kafaya sahiptir. Tabla bir dişli kutusu ve bir sonsuz vida kremayer düzenine bağlı iki yönlü birdoğru akım motoruyla tahrik edilir. Bir motor-jeneratör grubu vasıtasiyle tablanın kesme ve dönüş hızları birbirinden müstakil olarak geniş bir saha içinde ayarlanabilir. STANKOIMPORT MOSKOVA - SSCB Tablanın sathı Tablanın kesme hızı saha I saha II 900x3003 mm 6-90 m/dak kademesiz 4-60 m/dak kademesiz Tablanın dönüş hızı saha I 20-90 m/dak kademesiz saha II 12-60 m/dak kademesiz Tabla tahrik motorunun gücü Tezgâhın takribi ağırlığı 75 kw 27.500 kg Bundan başka, değişik eb'ai ve evsaffa diğer modeller de teklif edilebilir. takım tezgâhları En zengin çeşit Uygun fiatlar Ödemede kolaylık Devamlı bakım servisi 11 DİSTRİBÜTÖRÜ: İSTANBUL-ANKARA

ir M AKS AS Makina Sanayii A.Ş. * SANAYİ TIPI * HAVA SOĞUTMALI * LUPAMAT hava kompresörleri Fabrika : Bornova, izmir Caddesi No. 91 İZMİR Bornova Tel :160047-161287 İrtibat Bürosu : Atatürk Caddesi No. 386/A İZMİR Alsancak Tel :137793 İrtibat Bürosu : Tersane Caddesi No. 15 Kat - 6 İSTANBUL-Karaköy TeL:455974

7ÖDA/T DİZELLİ FORKLİFT 3500 Kg. Kopalreli 500 mm merkezde 25 EC ELEKTRİKLİ FORKLIFT 1250 Kg Kopaire 500 mm merkezde SCR 36 kontrollü 50 EC ELEKTRİKLİ 2500 Kg. Kopojire 500 mm merkezde SCR 72 Kontrollü 50 DA DİZELLİ FORKLIFT 2500 Kg. Kopoıite 500 mm merkezde 120- DA DİZELLİ FORKLİFT 6000 Kg. Kopojite 500 mm merkezde 150- DA DİZELLİ FORKLİFT 7500 Kg Kopojire 500 mm merkezde 180- DA DİZELLİ FORKLİFT 9000 Kg Kopaite 500 is k e, 30 PA BENZİNLİ FORKLİFT 1500 Kg. Kapaite 500 mm merkezde İleri batı teknolojisinin temsilcisi İNGİLİZ British Ley/and özel ima/at grubundan COVENTRY CUMAX ENGINES Ltd. ŞtL lisans, ve teknik işbirliği ile imal edilen İLK TÜRK FORKLİFTİ <00 I Elektrikli forkliflerde Kısa devre kontaktörleri yerine komple elektronik hız kontrolü: SCR 36 ve SCR 72 elektronik bîr sistemdir. Sessiz, rahat ve seri çalıjır. Benzinli ve dizelli araçlarda dünyaca tanınmış, Ford ve Perkİns motorları # Forklift imalinde bugüne kadar yapılan en sağlam asansov. 0 Hidrolik takviyeli direksiyon sistemi Yağ soğutmalı debriyaj ve 4 tondan yukarı tiplerde tork aktarıcı) ı janzıman # Her turlu atajmanlar 0 Yüksek verim sayesinde elektriklilerde uzun deşarj zamanı, benzînli ve dizellilerde asgari yakıt harcama, # Gezİcİ, tecrubeli, özel servis tejkilah # Bol yedek parça. Uft SANAYİ VE TİCARET LIMITED ŞİRKETİ Fatih Cad No: 93 Mersinli İZMİR Tel: 62808 61867 Telgraf: AnaHf İzmir -Telex: Allf 52558

VE TAKIM SANAYİ&TİCARET A.Ş. SERT MADEN SIKMALI UÇLAR TEL.BORU VE MİL ÇEKME HADDELERİ PROFİL ÇEKME HADDELERİ DİĞER SERT MADEN KALIPLARI KAYA DELME MATKAPLARI FABRİKA: Kartal,Yakacık,Ankara Asfaltı, İSTANBUL Tel: 53 31 09 53 47 46 BAYİLER: CEVDET AROYMAK VE ORT. KOLL. STİ. Tersane Caddesi. Bakır Sokak 24. Karalcöy. İSTANBUL Tel: 49 42 70 VİKTOR BALİ VE ORT. KOLL. ŞTİ. Fermeneciler Caddesi 50. Karaköy İSTANBUL Tel 49 89 30 JİRAYR AKSOY. HALEFİ FİLİP AKSOY Kürekciler Caddesi 23. Karaköy İSTANBUL Tel: 44 92 21 HASEKİ MAKİNA TİCARET VE SANAYİ A.Ş. Çankırı Caddesi 23/A. ANKARA Tel: 11 95 91 Tel: 11 51 32 SEDAT UYGUNTİN.. Gazi Bulvarı 110/1. İZMİR Tel: 3 66 96

ENDÜSTRİ İZOLASYON VE TESİSAT LTD. ŞTİ. ISITMA,SOĞUTMA,KLİMA TESİSATI MAZOT ve AĞIR YAĞ YAKMA i ALÇAK ve YÜKSEK BERİLİM ELEKTRİK; OTOMATİK YANGIN İHBAR ve RADYOAKTİF PARATONER TESİSLERİ KOMPLE TESİS. KURMA SAÇ KAPLI ISI İZOLASYONU BAYINDIR SOK. GÜNAYDIN APT. N230/4 YENİŞEHİR -ANKARA RK.691 Telgraf. İZOLASYON-ANKARA Tel: 183240-18 0679

TiB VANTİLASYON-ISI SANAYİİ KOLL. ŞTİ. İMALÂT PROGRAMI Santrifüj Vantilatörler Aksiyal Vantilatörler Çatı Aspiratörleri Soğutma Kuleleri Klima Santralları Sıcak-Soğuk Hava Apareyleri Siklonlar, Toz Filtreleri Kurutma Fırınları Eşanjörler (Bütün akışkanlar için) Termobloklar, sıcak hava üreticileri Yağ Kazanları Yakıt Filtre-Pompa-Isıtma üniteleri Su Tasfiye Cihazları, Su Filtreleri Hidroforlar Özel İmalât Kalite ve rantabiliteyi önde tutan üretim Merkez: Tersane Caddesi Arıkan Han Kat: 6 Karaköy İSTANBUL Tel.: 49 69 23 Fabrika: Murat Mahallesi, Yeni Yol, No.: 6. Rami İSTANBUL.

DREW CHEMICAL COPPOnATiaiM ZEROLIT MAGNACHEM B.V. NaCI+HR^NaR+HCI SOKULARIMIZ,,- \ I Doğadaki suların hepsi çeşitli' sorgunları kapsar. Fabrika veya geminizdeki suların Jîefr an /kimyasal muayenelerini istemezmisiniz? kazan, eşanjör/v-e şögutma kulelerindeki taş, korozyon, yosun v.s. için/tedbir gerekmez mi, Reçineleri kirlenmekle atarmısınız? tart^k su sorunlarınız yokmu? yakıt tankları ve yanma ile ijgilî sorunlarla ilgileniyormusunuz? Çelik dökümde yüzeyler nasıl elektrik motor ve tesiste yağdan, ıkf.rden sikayetçimisiniz? o H A L D E ı.y SINAİ ve ARTIK SU ISLAH MADDELERİ AKARYAKIT KATKI MADDELERİ RODOSLU TIGARET KİMYASAL TEMİZLİK (TAŞLAŞMA, YOSUN V.S. ICjN) İYON DEĞİŞTİRİCİLERİN İSLAHI SINAİ SU TEST CİHAZI AYIRAÇ ve AKSESUAR TEKNİK SERVİS RODKİMSAH MKIISI McbMan Cod<l«i Kopuzlar Han Kot 1 Salıpaion - İstanbul T.l. : 43 03 01-43 03 03 Ttljrof : AMEDOİD

Her pozisyona uyabilen, yalnız iki levye ile kumanda edilen hidrolik kanal kazma (bekho) tertibatı 30-90 cm. arasında 6 değişik kanal kepçesi ve ağır hizmet kepçeleri 4.67 m. derinliğe kadar kanal kazma ve 3 m. yüksekliğe kadar yükleme imkânı Ayrıca ön yükleme kepçesi JD 400 - A KANAL KAZICI - YÜKLEYİCİ SAE 64 HP Tam yükte sürekli optjmal güç sağlayan çift türbinli tork - konvertör 1,15-3,44 m 5 hacim arasında muhtelif aepel maksat ve çok maksat kepçeleri İlâve ekipman olarak 10 değişik kanal kepçesi ile mücehhez kanal kazma tertibatı ve ayrıca boru vinci. JD 544 - A YÜKLEYİCİ SAE 106 HP JD 644 - A YÜKLEYİCİ SAE 141 HP Türkiye Genel Mümessili ÇUKUROVA ZİRAAT ENDÜSTRİ ve TİCARET A. Ş. Büyükdere Cad. 159, Zincirlikuyu - İstanbul (Bir ÇUKUROVA HOLDİNG kuruluşudur.) Merkez: Büyükdere Cad. 159 Ankara Şubesi: İztiir Bürosu: Zincirlikuyi'-İstanbul Çelikkale Sok. No. 5/7 Atatürk Cad. 370/1 B Tel: 66 42 73-66 42 74 Kızılay - Ankara Buın Apt. A (sancak - İzmir Tel: 17 50 73 Tel:45555

[pancar Imotor Pancar Motor TRAKTÖR ve DİZEL MOTORLARI İLE OTOMOTİV ENDİSTRÜSİ HİZMETİNDE Bahçe tipi 28 HP gücünde hava ile soğutmalı 4 zamanlı 2 silindirli PANCAR MOTOR dizel motoru ile mücehhez MUHTELİF GÜÇLERDE DİZEL MOTORLAR PANCAR MOTOR SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ Yossıviran Asfaltı üzerinde Gaziosmanpaşa-İstanbul Tel: 25 60 90/4 Hat Teleks: 22829-PanoTR Telgraf: PANCARMOTOR

124 Güçlü... güvenli... rahat!

Batı Almanya Standard Kessel Firmasının lisansı ile.. condor kazanlarını Türkiyede Sâ imâl ediyor Paket halde,fuel oil yakıtlı, alev borulu, 3 geçişli, tam otomatik kumandalı, yüksek verimli, her basınçta buhar, kaynar su ve teshin kazanları. ÇALIŞMA ve SERVİS GARANTİSİ BUHAR KAZANLARINDA. Saatte 25 tona kadar buhar, 20 Atü'ye kadar tazyik. ISI KAZANLARINDA, Saatte 15 milyon Kcal'ye kadar ısı, % 87 den % 92 ye kadar varan yüksek randıman. Kuvvetli konstrüksiyon. Kolay ve emniyetli çalışma. DESA Bir Yaşar Holding kuruluşudur DEMİR,KAZANVEMAKİNA SANAYİİ A.Ş. KARTAL DURAĞI GAZİEMİR-İZMİR TEL 275991-275998-276000

LİSANSLI İMALAT VE TATBİKATİYLE HER TÜRLÜ İZOLASYON KONUSUNDA SİZLERE YARDIMCI OLACAK TEK İSİM SAÇ KAPLI SANAYİİ İZOLASYONLARI ISI İZOLASYONLU ASMA TAVANLAR AKUSTİK ASMA TAVANLAR SOĞUK HAVA DEPO İZOLASYONLARI POLİESTER ÇATI TECRİTLERİ TERAS ÇATI SU TECRİTLERİ TEKNİK İZOLASYON A.Ş. HACI İZZET PAŞA Sok. No; 32/12 GÜMÜŞSÜ YU J ISTANBUL Tel;44 23 88 45 75 36 YUKARIDA BELİRTİLEN KONULARDA, YAPIT- LARINIZDAKİ İZOLASYON PROBLEMLERİNİZİN ÇAĞDAŞ TEKNİK YÖNTEMLERİYLE ÇÖZÜM- LENMESİNİ ARZU EDERSENİZ, ŞİRKETİMİZLE TEMASA GEÇMENİZİ RİCA EDERİZ

BATI ALMAN MALI kanal makinası HIDRO UK EKSKAVATÖR DEUTZ DIESEL MOTOR 70 HP BEYGIR GÜCÜ 1000 LITREDEN 300 LITREYE KADAR KEPÇE KAPASITESI ÖMÜR BOYU YAĞLANMAZ TIP MAKARA, ISTIKAMET VE CER DIŞLISI YÜRÜYÜŞ, DÖNÜŞ ve BÜTÜN HAREKET TAM HİDROLİK HER HAREKETİ EMNİYETİ SUBAPLI. KAZMA DERİNLİĞİ : 5.5 m. YE KADAR PALETLİ VE LÂSTİK TEKERLİ TİPLERİ 4 BÜYÜKLÜKTE İMALÂT BOL YEDEK PARÇA UYGUN FİAT SÜRATLİ YÜKLEME TÜRKİYE UMUMİ MÜMESSİLİ : KERVANCI KOLL. ŞTİ Kemeraltı Cad. No. 36/C Karaköy - İSTANBUL Tel. 49 75 43 ' 49 19 67 Telgraf : AKKERVANKOL

soğutma ve rutubetlendirmede tüm sorunlarınız için ma.s. MERKEZ YENİŞEHİR, YÜKSEL CAD. 34/2 ANKARA TEL. : 12 15 80-18 45 43 25 47 37 FABRİKA İSTANBUL KARAYOLU 20 KM ANKARA TEL : 24 15 56-24 37 80/166,167,168 İSTANBUL Ş BEŞİKTAŞ BARBAROS BUL BORTYUZLÜ ÇEŞME SOK 1/1 İSTANBUL TEL. : 40 84 88 İZMİR ŞUBE :ALANYALI GEÇÎTÎ 307/1 KONAK İZMİR TEL : 32 556

MACARİSTAN»TECHNOIMPEX«TAKIM TEZGÂHLARI İLERİ TEKNOLOJİ'ye uygun GELENEKSEL PROGRAMLI veya NÜMERİK KONTROLLÜ : RADYALLER PANTOGRAF FREZELER TORNALAR PLANYALAR TORNALAR TAŞLAMALAR Z Ui 2 KOORDİNATLI DELME FREZELER UMUMİ MÜMESSİLİ ve DİSTRİBÜTÖRÜ TEKNİKEL TİCARET ve SANAYİ AŞ, İSTANBUL KARAKÛY, NECATİBEY CAD. 90/A > 49 7310!İP TEKNİKELİ - İSTANBUL

PULLMAX AB GÖTEBORG 1 SVVEDEN GEMİ İNŞAATINDA VE HER TURLU SAÇ İŞLERİNDE KULLANILAN TEZGÂHLAR KPDV " KIVIRMA ve BÜKME PRESİ MÜMESSİLİ TEKIMİKEL TİCARET ve SANAYİ A. Şti. Karaköy- Necatibey Cad. 90/A İSTANBUL - Tel. : 497310 HİDROLİK SIVAMA PRESİ

İSMAK işte gerçek bir istif makinası İşletmeniz, hangi sektörde olursa olsun malzeme ve mamullerinizi 'asgari maliyet azami randıman, la bir yerden bir yere taşıyıp istiflemek için sizin de gerçek bir istif makinasına, İsmak'a ihtiyacınız var. Çünkü: İsmak güvenlidir ismak yüksek performanslıdır İsmak bol ataşmana sahiptir İsmak gerçek bir servis ve bol yedek parça sunar üstelik.ismak hemen teslim ediliyor. ismak elektrikli istif makinası ismak dizel motorlu istif makinası İSMAK İstif Makinalan Sanayi ve Ticaret A.Ş. tsmak istif makinalan Büyükdere Cad. No. 121 Gayrettepe - İstanbul Ercan Holding Transtürk Holding Tel: Merkez 66 22 00 / Servis 64 24 28 ve Selâh Makina kuruluşlarının ortak girişimleriyle kurulan İSMAK İstif Makinalan Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından imal edilmektedir.

aradığını?, müteahhit ff 1*11121 PÂSİNER ENDÜSTRİYEL TESİSLER SANAYİİ VE TİCARET AS- YE. VI SANAYII UN SANAYII SEKER SANAYII ÇIMENTO FABRIKA; ARI ı UZ TESISLERI HUBUBAT SILOLAR.KO.V1UR OCAKLARı -KIMYA TE SISLERI YAG SANAYII.[.>!( ILR BENZERI S AN AV M'OF tecrübemizle hizmetinizdeyiz AORfS ATAFüHK BULVARİ 151' 201 ANKARA TIP 178070 '54441 T :G OA,İNER ANKARA TELEX 42463 TR HAlK REKLAM 1246 94

IOERUKONI 156 çeşit koynokelektrodu ve Her cins OERLİKON-FONTARGEN Alçak Hararet Elektrod ve Kaynak Çubukları TOZALTI Kaynağı için bakır kaplı Elektrodlar ve Tozları MIG/CO 2 KAYNAĞI için bakır kaplı Elektrodlar Kaynak Transformatörleri Kaynak Redresörleri Tam yalıtkan Kaynak Penseleri Tam yalıtkan Havalı Karbon-Arkı Penseleri Kaynak İhtisas ve Tekamül Kursları Endüstriyel Röntgen servisi Ultrasonik malzeme muayene servisi Teknik Servisleri Teknik Yayınları ile Sanayimizin Mühendis Teknisyen ve Kaynakçılarımızın Hizmetindedir. Kaynakçının Güven Kaynağı OERLIKON KAYNAK ELEKTRODLARI VE SANAYİ A.Ş. İSTANBUL İrtibat bürosu: Karaköy, Perçemli Sokak, No. 11-15 Tel: 45 52 35- (3 hat) Fabrika: Topkapı, Yeni Londra asfaltı, Çırpıcı S. 25 Tel: 23 51 06 (2 hat)

MÜHENDİS VE MAKİNA SAYISI 10 LİRA YILLIK ABONE 100 ÜRA MÜHENDİS VE MAKİNA Makin a Mühendisleri Odası Adına Sahibi Günay BOLAZAR Çıkaran MAK-DOK Makina Mühendisleri Odası Basım - Yayın - Araştırma Dokümantasyon ve Danışma Merkezi Sorumlu Yazıişleri Müdürü Yavuz BAVULKEN İÇİNDEKİLER Dergi Yayın Komisyonu Yüksel DEMİREKLER Levent İYİCAN Taner YAZGAN İsmail GÜNAY Teknik Sekreter Erdoğan CEYLAN Adres MÜHENDİS VE MAKİNA DERGİSİ Selanik Cad. 76-Ankara Telefon: 250200(5 Hat) BİZDEN SİZE 1 ÜLKEMİZDE TAŞIT ARAÇLARI YAPIMCILIĞININ YAPISI ÜZE- RİNDE GÖRÜŞLER 2 İsmet Rıza Cebi DİREKSİYON SİSTEMİ 7 Jaroslav J. Taborek / Taner Yazgan TAŞITLARDA AĞIRLIK MERKEZİ 14 H. Orhan Yıldıran FRENLER u 19 H. Orhan Yıldıran LASTİK TEKERLEĞİN TAŞIT DOĞRULTU DENGESİNDEKİ YERİ VE TAŞITLARIN TAHRİK TİPLERİNİN MUKAYESESİ 34 Hakkı Akkan Dizgi, Tertip, Baskı MARS MATBAASI - ANKARA 1976 TEKNİK HABERLER: Elektrikli Taksi 40 H. Melih Ozcan TEKNİK HABERLER: Avrupa Otomobil Dünyasından Haberler 42 Hakkı Akkan

ABONE ŞARTLARI Sayısı: 10 TL. (Yurtdışı: Single copy S 1.00) Yıllık abone (12 Sayı) 100 TL. Üyelerimize (fazla sayı), Makina Mühendisliği öğrenimi yapan öğrencilere: Beher sayı: 7,50 TL. Yıllık abone: (12 Sayı) 75,... TL. dır. YAZI KABUL ŞARTLARI Dergide Teknik, Ekonomik ve sosyal yazılar yayınlanır. Gönderilen yazılar, yayınlansın veya yayınlanmasın, yazarına geri verilmez. Yazılardaki düşünce, kanaat ve bunlardan doğacak sorumluluk yararına alt olup, dergiyi temsil etmezler. Çeviriden doğacak her türlü sorumluluk çevirene aittir. Gönderilecek yanlar, yazının özetiyle birlikte daktilo ile iki nüsha yazılmalı ve filmi alınacak şekiller parlak kâğıtta net ve temiz olmalıdır. Bu şartlara uymayan yazılar gerekli düzeltmeler İçin yazı sahibine iade edilir. Dergimizdekl yazılar kaynak gösterilmek suretiyle iktibas edilebilir. REKLAM TARİFESİ VE ŞARTLARI Ön İç Kapak 4000 On tç Kapak Karsısı 4000 "İçindekiler" sahifesi karsısı 3500 Arka tç Kapak 3500 Arka Kapak 5000 İç Sahifeler 3000 1 Bir yılda en az 12 reklâm vereceğini peşinen taahhüt eden firmalara % 10 süreklilik indirimi yapılır.. Bu tenzilât kapmasına; "ön iç Kapak, ön îç Kapak Karşısı", "içindekiler" Sahifesi Karşısı, Arka iç Kapak ve Arka Kapak"ta yayınlanan reklâmlar girmez. Reklâmları bir sonraki yılda 12'ye tamamlanan firmalar, o yıl için geçerli olacak yeni reklâm tarifesini de kabullenmiş olurlar. 2 Peşinen taahhütte bulunup, herhangi bir nedenle reklâmlarını 12'ye tamamlamayan firmalardan daha önce kendilerine uygulanmış bulunan % 10 süreklilik tenzilâtı tutarları tahsil edilir. 3 Münferit reklâm veren firmalardan reklâm bedelleri peşin alınır. 4 Dergimize aracılık ile reklâm temin eden acentalara % 15 acenta komisyonu verilir. Bunun haricinde yıllık (12 sayı) reklâmlara tanınan süreklilik indirimi uygulanmaz. 5 Renkli yayınlanan reklâmlardan her renk için 1.000, TL. renk farkı alınır. 6 Daha önce reklâmları yayınlanmış olup, hesaplarında borç bakiyesi bulunan firmaların yeni bir angajmana girmek istemeleri halinde, bu borçlarını tamamen tasfiye etmeleri gerekmektedir. 7 Yayınlanması istenen reklâm filminin firmaca yaptırılarak gönderilmesi gerekmekte olup; eskiz veya tertip hah'nde reklâm kabul edilmez. 8 Reklâm filmlerinin azami boyutları tam sahife 17x27 cm. olmalıdır. Bu ölçülerden büyük veya küçük reklâmlar yayınlanmaz. 9 Reklâm yayını için son müracaat tarihi, reklâmın yayınlanacağı aydan bir evvelki ayın 10'una kadardır. Bu tarihten sonra gönderilen reklâmlar baskı durumu müsait olduğu takdirde yayınlanır. 10 Devamlı yayınlanan reklâmlarda yapılacak herhangi bir değişiklik için, değişik reklâmın çıkacağı aydan bir evvelki ayın 10'una kadar, durumun yazılı olarak bildirilmesi ve yeni filmin gönderilmesi gerekir. Aksi halde eski reklâmın yayınına devam edilir. 11 Devamlı yayınlanan reklâm filmleri eskidiğinde, reklâm veren firmadan yenisi istenir. Firmaca yenisi gönderilmediği takdirde, aynı film dergimizce yaptırılarak masraf fatura edilir. 12 Hatalı hazırlanarak gönderilen filmlerden dergimiz sorumlu değildir. 13 Yukarda belirtilen hususların uygulama ve bunlardan doğacak anlaşmazlıkları çözümleme yeri Ankara'dır. Dergiye reklâm verenler yukarıda yazılı hususları kabul etmiş sayılır.

Bizden Size Birçok sorunları olmasına karşın ve yapısı tartışılabilirse de Türkiye'de Otomotiv Sanayine yönelinmiş durumdadır. Bu bakımdan bir otomotiv özel sayısı hazırlamayı uygun gördük. Bu özel sayıdaki yazıların otomotiv sanayii için temel nitelikte olan ve en önemli gördüğümüz konular hakkında olması için özen gösterdik. Elinizdeki otomotiv özel sayısının tüm üyelerimize ve özellikle otomotiv teknolojisi ile ilgili üyelerimize yararlı olacağını umarız. Gelecek sayıda birlikte olmak dileğiyle, DERGİ YAYIN KOMİSYONU

ülkemizde taşıt araçları yapımcılığının yapısı üzerinde görüşler ismet Rıza Cebi Taşıt araçları yapımcılığımızın ilk bakışta görünen ve yadsınamaz niteliğinin montajcılık olduğudur. Bunun taşıt araçları yapımcılığının dünyanın heryerindeki niteliği olduğunu savunanlara katılmadığımızı da burada belirtmekte yarar vardır. Gerçi son ürünü (örneğin bir otomobili) çeşitli parçalan biraraya getirmekle üretiriz. Ancak burada şu gerçeği gözden kaçırmamak gerekir. Gerçek taşıt araçları yapımcılığı, o biraraya gelen parçaları üretmektir. Bu gözle bakınca, bir ülkede gerçek bir taşıt araçları yapımcılığından sözedebilmek için ürünü oluşturan parçalardan nekadarınm o ülkede üretildiğine bakmak gerekir. Bu üretimin, dışa, teknoloji, hammadde, v.b. bağlarla da bağlı olmaması gerekir. Bu ışık altında baktığımızda Türkiye'de taşıt araçları yapımcılığı montajcı bir yapıdadır. Burada döviz tutumu (tasarrufu) oranının % 50'- nin üstüne çıktığı savı ileri sürülebilir. Sayın Şener Muter'in belirttiği aşağıdaki görüşlere katılmamak olanaksızdır. " Lisans anlaşması, iç üretim hacmi, yerli üretilebilecek parçalar ve ihracat gibi konularda yerli firma üzerine kısıtlama koymuş ise, Dışarıdan ithal edilen parçalar, imal edilen ünitenin temel parçalarını meydana getiriyorve ileri bir üretim tekniği gerektiriyor ise, Yerli imalat için dış girdilerin sürekli olarak ithali gerekiyor ise, söz konusu sanayi dallan montaj niteliğini sürdürmektedir". Bu süre ülkemizde taşıt^ aracı montajcılığını yapan firma sayısı 1974 yılma göre 24'dür. Yıllara ve türlere göre firma sayısının geliğimi Tablo: l'de verilmiştir. Bu firmaların adlan, imal ettikleri araç tipleri Talblo: 2'de verilmiştir. Bu tablolardan, ülkemizde ne kadar çok çeşitli tipte, aşağı yukarı 60, araç üretildiği ortaya çıkmaktadır. Bütün tiplerin adlarından da anlaşılacağı gibi, hepsi yabancı firma lisansı ile üretilmektedir. Bu yapı, sınırlı dış satım olanağı nedeni ile, tümüyle iç pazar olanaklarına göre üretim yapan firmaların en uygun sayıda üretim yapan birimler kurma olanaklarını kısıtlamaktadır. Tablo: 3'de verilen üretim sayılarına ve Tablo: 4'deki karşılaştırmalara baktığımızda ülkemizdeki hiçbir birimin bu kadar uygun üretim sayılarına ulaşamadığını, ulaşmak şöyle dursun, onda biri düzeyinde katıldığını göstermektedir. En uygun üretim sayısı konusunda çeşitli yaklaşımlar olmakla birlikte sonuçtaki sayılar birbirlerine çok yaklaşıktır. * Bu konuda George Romney (General Motors'un Başkanı) en iyi özetlenen birimi vermektedir. "Her montaj hattında, saat başına 62,5 araba şeklindeki bir üretim oranı, optimum imalat şartlannı oluşturur. Makina hattı ve pres hattı üretimini kullanabilmek için ise iki adet montaj hattı gereklidir... yılda 360-400 bin arasında araba imali bir takım yan ekonomileri de mümkün kılar ama, bu hacmin ötesinde, imalat maliyetinde teorik ve önemsiz bir indirimden öteye gidilmez" (2). TABLO : 1 YURDUMUZDA OTOMOTİV SANAYİİNDE FAALİYETTE BULUNAN FİRMALAR Konu 1960 1964 1967 1970 1971 1972 1973 1974 Traktör Kamyon - Kamyonet Minübüs Otobüs Binek otomobili 1 3 3 5 1 6 14 4 1 5 9 4 1 5 10 4 3 6 10 4 3 6 10 4 3 11 4 3 Kaynak : iktisadi Rapor 1975 Ülkemiz taşıt araçları sanayiinde yerli imalat oranları % 50'nin üstüne çıktığı halde, yukarıda belirtilen nedenlere bağlı olarak bu sanayii dallarının montaj niteliğini devam etmektedir (1). En iyimser bakışla bu sayının 100 bin olduğunu nabullensek bile, Türkiye'de 1977 yılı için birim başına 15 000 dolayında olacaktır. Bu olumsuz yapı yalnızca taşıt araçları yapımcılığımızı değil, motor, aktar- (1) Şener Muter. 1974 Sanayi Kongresi MMO Monta cılık Otomotiv Sanayiine Geçi? Süreci. S. 89-90. (2) IKV yayını Ortak Pazara Katılmasının Ififlında Türk Ekonomisinin Gelişmesi. Cilt II Bl. II. Mühendislik San. S. 146.

TABLO : 2 OTOMOTİV SANAYİİNDE FAALİYET GÖSTEREN FİRMALAR VE İMAL ETTİKLERİ MAMUL TİPLERİ Firma adı 1) Traktör Sanayi : Türk Traktör ve Ziraat Aletleri Fb. A. Ş. Uzcl Tic. ve Sanayi Ltd. Şti. TOE Türk Otomotiv Endüstrisi A. Ş. BMC Sana>i ve Ticaret A. Ş. Pancar Motor San. ve Tic. A. Ş. Türkiye Zirai Donatım Kurymu 2) Kamyon - Kamyonet - Minübüs, Arazi Binek Sanayi Otosan Otomobil Sanayi A. Ş. TOE Türk Otomotiv Endüstri A. Ş. Chrysler Sanayi A. Ş. Genoto General Otomotiv San. A. Ş. BMC Sanayi ve Ticaret A. Ş. MAN Kamyon ve Otobüs Sanayi A. Ş. OTO-YOL Ticaret ve Sanayi A. Ş. Taşıt Sanayi A. Ş. Otobüs Karoseri San. ve Turizm işletmeleri A. Ş. Çelik Montaj Ticaret ve San. A. Ş. Çiftçiler Tic. ve Sanayi A. Ş. 3) Otobüs Sanayii : Otobüs Karoseri San. ve Turizm İşletmeleri A. Ş. Otomarsan Otobi's ve Motorlu Araçlar San. A. Ş. MAN Kamyon ' J Otobüs San. A. Ş. OTO-YOL Tic. /e Sanayi A. Ş. (*) İmâl Ettiği Marka ve Tip FİAT F. 450, F 480, F 640 MASSEY-FERGUSON MF 135, MF 165 MC. CORMICK IH-624 BMC LEYLAND 154 TM 24 FORD F 3000, F 5000 FORD D. 1210 Kamyon ANADOL 500 Kamyonet FORD Transit Minübüs IH 1800-205 Kamyon İH 1100 D Kamyonet IH 1200 D Kamyonet DODGE, DE - SOTO PD 600-157 Kamyon PD 600-197 Kamyon D 100 Kamyonet D 200 Kamyonet W 100 Kamyonet BEDFORD KG EJR Kamyon KBC 10 Kamyon BMC AUSIIN-MORRIS " - " TM 100 Kam. " - " TM 150 Kam. " - " TM 140 Kam. " - " TM 25 Pick-up " - " TM 25 Panel " - " TM 25 Minib. Landröver Morris Arazi binek (Jeep) MAN 520 HN Kamyon MAN 520 H Kamyon FIAT 684 T Çekici LEYLAND SÜPER COMET MAGIRUS - DEUTZ M80-S45 Mini SKODA 1202 Kamyonet VOLKS-WAGEN EA 489 Kamyonet MAGIRUS-DEUTZ M 230 E 11 M 230 R 11 M 120 E 6 M 80 E 5 MERCEDES-BENZ 0302-12 R 302-10 R M.A.N 590 HO BUSSING KONSÜL 117 D FİAT 50 MC 4) Binek Otomobil Sanayii : OTOSAN Otomobil Sanayi A. Ş. TOFAŞ Türk Otomobil Fab. A. Ş. O YAK- RENAULT Otomobil Fabrikaları A. Ş. (*) Firma Bussing Otomobil imalini 1975 yılında bırakmıştır. Kaynak : İktisadi Rapor 1975 s. 219 ANADOL (İki ve4 Kapılı) SW 1600 MURAT 124 RENAULT 12 TL 12 TS 12 SV