ADANA VE BURSA HAVZALARI İÇİN ARTALAN SİSMİK GÜRÜLTÜ VERİLERİNDEN GREEN FONKSİYONLARININ ELDE EDİLMESİ



Benzer belgeler
S-DALGA HIZININ MÜHENDİSLİK SİSMOLOJİSİ ÖLÇEĞİNDE ELDE EDİLMESİ İÇİN AKTİF VE PASİF KAYNAKLI YÜZEY DALGASI ANALİZLERİ

SİSMİK GÜRÜLTÜ İLİŞKİSİ KULLANILARAK İZMİR VE ÇEVRESİ YERALTI HIZ YAPISI: İLK SONUÇLAR

ARKA PLAN SİSMİK GÜRÜLTÜ İLE SİSMOLOJİK ÇALIŞMALAR

İZMİR VE ÇEVRESİNİN ÜST-KABUK HIZ YAPISININ BELİRLENMESİ. Araştırma Görevlisi, Jeofizik Müh. Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir 2

SİSMİK DALGA GRADYOMETRİ YÖNTEMİ İLE YÜZEY DALGALARININ DİSPERSİYON ANALİZİ

TÜRKİYE DE ÇEŞİTLİ TAŞ OCAĞI PATLATMA ALANLARININ SPEKTRUM ÖZELLİKLERİ SPECTRUM CHARACTERISTICS OF SEVERAL QUARRY BLAST AREAS IN TURKEY

PASİF SİSMİK YÖNTEMLER İLE ERZİNCAN DA İKİ BOYUTLU HIZ MODELİ

19 Mayıs 2011 M w 6.0 Simav-Kütahya Depreminin Kaynak Parametreleri ve Coulomb Gerilim Değişimleri

EGE DENİZİ DEPREMİ

OVA ÜZERİNE KURULMUŞ ŞEHİRLERDE SEDİMAN KALINLIĞININ ÖNEMİ: ISTANBUL AVRUPA YAKASI ÖRNEĞİ

Elazığ ve Çevresindeki Sismik Aktivitelerin Deprem Parametreleri İlişkisinin İncelenmesi

EN BÜYÜK OLASILIK YÖNTEMİ KULLANILARAK BATI ANADOLU NUN FARKLI BÖLGELERİNDE ALETSEL DÖNEM İÇİN DEPREM TEHLİKE ANALİZİ

YENİŞEHİR/BURSA İLÇESİ YERLEŞİM ALANI DEPREM ÇEKİNCESİ

KURAMSAL VE GÖZLEMSEL YATAY/DÜŞEY SPEKTRAL ORAN FONKSİYONLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

by Karin Şeşetyan BS. In C.E., Boğaziçi University, 1994

Mikrotremor Yöntemi ile Kocaeli-Değirmendere bölgesi için Hakim Frekans Sediman Kalınlığı Ampirik İlişkisi : İlk Sonuçlar

Şekil 1. Mikrotremor sinyallerini oluşturan bileşenler (Dikmen, 2006 dan değiştirilmiştir)

30 TEMMUZ 2015 TUZLA AÇIKLARI (ADANA - AKDENİZ) DEPREMİ (ML=5,2) BİLGİ NOTU

Sakarya Üniversitesi Esentepe Kampüsü ve Yakın Çevresinde Mikrotremor Yöntemi ile Zemin Baskın Frekanslarının Belirlenmesi

GÜNEY MARMARA BÖLGESİ SİSMİK GÜRÜLTÜ KAYNAKLARININ ÖZELLİKLERİNİN İNCELENMESİ

İZMİRNET GÜRÜLTÜ İLİŞKİSİ. Correlation of Noise From Izmirnet

Senaryo Depremlerin Zemin Hareketi

DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE SON YILLARDA YAPILAN PATLATMALARLA OLUŞAN DEPREMLERİN AYIRT EDİLMESİ

SAKARYA ÜNİVERSİTESİ DEPREM KAYIT İSTASYONUNUNA AİT SÜREYE BAĞLI BÜYÜKLÜK HESABI

İZMİR METROPOL ALANINDA MÜHENDİSLİK ANA KAYASININ JEOFİZİK ÇALIŞMALARLA ARAŞTIRILMASI

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl

UZAMSAL ÖZİLİŞKİ KATSAYILARININ DOĞRUDAN TERS ÇÖZÜMÜ İLE S-DALGASI HIZ PROFİLLERİNİN ELDE EDİLMESİ

TÜRKİYE VE ÇEVRESİNDEKİ DEPREMLERİN ( ) BÖLGESEL MOMENT TENSOR KATALOĞU

İSTANBUL İÇİN TASARIM ESASLI KUVVETLİ YER HAREKETİ DALGA FORMLARININ ZAMAN ORTAMINDA TÜRETİLMESİ

VAN GÖLÜ VE ÇEVRESİNİN BİR BOYUTLU (1-B) KABUK HIZ MODELİNİN BELİRLENMESİ

DETERMINATION OF S WAVE VELOCITY STRUCTURE USING MICROTREMOR AND SPATIAL AUTOCORRELATION (SPAC) METHOD

1. Giriş. 2. Model Parametreleri

İZMİR İÇ KÖRFEZİ DOĞUSUNDA SİSMİK-MÜHENDİSLİK ANAKAYASI VE ZEMİN MODELLERİNİN OLUŞTURULMASINA YÖNELİK YAPILAN ÇALIŞMALAR

5 Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğü, İzmir cevdet.ozdag@deu.edu.tr ÖZET

Projeleri destekleyen ve yürüten kuruluslar Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Kurumu (National Aerounatics and Space Administration (NASA))

İZMİT HAVZASI İÇİN 2B DALGA YAYILIMI SİMÜLASYONU İLE SİSMİK TEHLİKE DEĞERLENDİRMESİ

Bursa İl Sınırları İçerisinde Kalan Alanların Zemin Sınıflaması ve Sismik Değerlendirme Projesi

AKTİF KAYNAKLI YÜZEY DALGASI (MASW) YÖNTEMINDE FARKLI DOĞRUSAL DIZILIMLERIN SPEKTRAL ÇÖZÜNÜRLÜLÜĞÜ

Profesör, Yrd.Doç.Dr., Jeofizik Müh. Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir 2. Uzman, Rektörlük, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir 3

1. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı Ekim 2011 ODTÜ ANKARA

1

İTME ANALİZİ KULLANILARAK YÜKSEK RİSKLİ DEPREM BÖLGESİNDEKİ BİR PREFABRİK YAPININ SİSMİK KAPASİTESİNİN İNCELENMESİ

TÜRKOĞLU-ANTAKYA SEGMENTİNDE YEREL DEPREM TOMOGRAFİSİ, DOĞU ANADOLU, TÜRKİYE

KENTSEL ALANLAR İÇİN BÜTÜNLEŞİK SİSMİK KAYIP TAHMİN YÖNTEMİ: ERZİNCAN PİLOT UYGULAMASI

2007 EĞİRDİR DEPREMLERİNİN SİSMOLOJİK YÖNTEMLERLE ARAŞTIRILMASI

Mwp BÜYÜKLÜĞÜ NÜN 23 EKİM 2011 VAN,TÜRKİYE DEPREMİNE UYGULANMASI. Application of Mwp Magnitude to the October 23, 2011 Van, Turkey Earthquake

MİKROTREMOR ÖLÇÜMLERİNİN ZAMANA VE MEKÂNA BAĞLI DEĞİŞİMLERİ

Anahtar Kelimeler: Ağır hasar bölgesi, Zemin Büyütmesi, Mikrotremör, Yerleşime uygunluk haritası

Prof. Dr. Semir ÖVER

YER TEPKİSİNİN BELİRLENMESİNDE KULLANILAN YÖNTEMLERİN İVME KAYDI ÜZERİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ

F.Nurten ŞİŞMAN 1, Ayşegül ASKAN 2 ve Michael ASTEN 3

PATLATMA KAYNAKLI YER SARSINTILARININ DEPREM VERİLERİNDEN AYRILMASI

21 NİSAN 2017, 17h12, Mw=4.9 MANİSA-ŞEHZADELER DEPREMİ SİSMOLOJİK ÖN DEĞERLENDİRME RAPORU

MİKROTREMOR KAYITLARINDA ENDÜSTRİYEL KAYNAKLI BASKIN TİTREŞİMLER

DOĞU ANADOLU BÖLGESİ VE CİVARININ POISSON YÖNTEMİ İLE DEPREM TEHLİKE TAHMİNİ

ERZİNCAN GÜNEYDOĞUSU KALİTE FAKTÖRÜ VE SOĞRULMA ANALİZİ

BURSA ĠLĠ ĠÇĠN ZEMĠN SINIFLAMASI VE SĠSMĠK TEHLĠKE DEĞERLENDĠRMESĠ PROJESĠ

Prof.Dr. Ali Osman ÖNCEL

MÜREFTE-ŞARKÖY DEPREMİ: GANOS FAYI'NIN 9 AĞUSTOS 1912 DEPREMİNDE ATIMI, KIRIK UZUNLUĞU, BÜYÜKLÜĞÜ, KARAKTERİ VE AYNI YÖREDE OLAN TARİHSEL DEPREMLER

TÜRKİYE NİN FARKLI BÖLGELERİ İÇİN SİSMİK HAZARD PARAMETRELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLER

MEVCUT YAPILARIN DEPREM RİSKİ ANALİZİNDE, DİNAMİK ÖZELLİKLERİNİN BELİRLENMESİ İÇİN ÖRNEK BİR MİKROTREMOR ÇALIŞMASI

HELLENİK VE KIBRIS YAYI DEPREMLERİNİN KAYNAK PARAMETRELERİ VE TARİHSEL DEPREMLERLE İLİŞKİLİ TSUNAMİ SİMÜLASYONLARI

NETWORK DESIGN AND OPTIMIZATION FOR DEFORMATION MONITORING ON TUZLA FAULT-IZMIR AND ITS VICINITY

1999 İZMİT VE DÜZCE DEPREMLERİNİN ARTÇI ŞOK DİZİLERİNİN ZAMANLA AZALMA ORANLARININ BÖLGESEL JEOLOJİ VE TOPOĞRAFYA İLE İLİŞKİSİ

Profesör,Doçent, Yrd.Doç.Dr., Jeofizik Müh. Bölümü, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir

İZMİT HAVZASI İÇİN SPEKTRAL ELEMAN YÖNTEMİ İLE DALGA YAYILIMI MODELLEMESİ: İLKSEL SONUÇLAR

23 EKİM 2011 VAN DEPREMİ (M W =7.2) HAKKINDA ÖN RAPOR

Hizan (Bitlis) depremi (Mw=4.2) bilgi notu

KARLIOVA ÜÇLÜ EKLEMİNDE KODA DALGA ANALİZİ

16 NİSAN 2015 GİRİT (YUNANİSTAN) DEPREMİ

NAKAMURA HASAR ENDEKSİ PARAMETRESİNİN ZEMİN DİNAMİK ANALİZLERİNDE ÖN BİLGİ OLARAK KULLANILABİLİRLİĞİ

İZMİR KÖRFEZİ DOĞUSUNDA 2B LU ZEMİN-ANAKAYA MODELLERİNİN YÜZEY DALGASI VE MİKROGRAVİTE YÖNTEMLERİ KULLANILARAK OLUŞTURULMASI

İZMİR METROPOL ALANINDA ZEMİN TRANSFER FONKSİYONU HESAPLAMALARINA YÖNELİK YAPILAN MÜHENDİSLİK ANA KAYASI VE ZEMİN AYRIMLILIĞI ARAŞTIRMALARI

KKTC-NET IVME KAYITLARI ÖZELLİKLERİNİN İRDELENMESİ

B.Ü. KANDİLLİ RASATHANESİ ve DAE. BÖLGESEL DEPREM-TSUNAMİ İZLEME ve DEĞERLENDİRME MERKEZİ 25 MART 2019 YAĞCA-HEKİMHAN MALATYA DEPREMİ BASIN BÜLTENİ

SÜREKLİ DOĞAL GERİLİM VERİLERİNİN YAPAY SİNİR AĞLARI İLE DEĞERLENDİRİLMESİ, DEPREM ve YAĞIŞLARLA İLİŞKİSİ

İZNİK MEKECE FAYINDA YILLARI ARASINDAKİ YER DEĞİŞTİRMENİN BELİRLENMESİ

GÜNEY MARMARA BÖLGESİ NDE TARİHSEL VE ALETSEL DÖNEMLERDE OLUŞAN DEPREMLERİN SİSMOLOJİK VE JEOLOJİK İNCELEMESİ GİRİŞ

TEKTONİK DEFORMASYONLARIN JEODEZİK ÖLÇME TEKNİKLERİ İLE İZLENMESİ (KAFZ BATI KESİMİ ÇALIŞMALARI)

Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Sınırlarında Deprem Tehlike ve Riskinin Belirlenmesi

ZEMĠN SINIFI VE TABAKAġMA NIN ReMi (KIRILMA-MĠKROKIRINIM) TEKNĠĞĠ ĠLE BELĠRLENMESĠ: ISPARTA, ÇÜNÜR ÖRNEĞĠ

UZAK ALAN CİSİM DALGALARININ SOĞRULMASI.

Şekil :51 Depremi Kaynak Spektral Parametreleri

Güneybatı-Kuzeydoğu Anadolu Boyunca Moho Süreksizliğinin Araştırılması

12 HAZİRAN 2017 (15:28 TSİ), Mw=6.2 İZMİR KARABURUN (EGE DENİZİ) DEPREMİ SİSMOLOJİK ÖN DEĞERLENDİRME RAPORU

DEPREM KONUMLARININ BELİRLENMESİNDE BULANIK MANTIK YAKLAŞIMI

T.C. BAŞBAKANLIK AFET VE ACİL DURUM YÖNETİMİ BAŞKANLIĞI DEPREM DAİRESİ BAŞKANLIĞI AYLIK DEPREM RAPORU

8. KIYI MÜHEND SL SEMPOZYUMU

İZMİT KÖRFEZİ GÜNEYDOĞU KIYI ÖTESİNİN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SİSMİK VE SIĞ SONDAJ ÇALIŞMALARI İLE ARAŞTIRILMASI

PRELIMINARY REPORT. 19/09/2012 KAHRAMANMARAŞ PAZARCIK EARTHQUAKE (SOUTHEAST TURKEY) Ml=5.1.

GENİŞ BANDLI İSTASYONLARIN KULLANILMASI İLE LOKAL BÜYÜKLÜK HESAPLAMALARI VE SÜRE BÜYÜKLÜĞÜ İLE KARŞILAŞTIRMALAR

YÜKSEK FREKANSLI SPEKTRAL SÖNÜM PARAMETRESİNİN (KAPPA) DÜŞEY DEPREM AĞLARINDAKİ DEĞİŞİMİ: İSTANBUL DAN BİR VAKA İNCELEMESİ

SAÇILMIŞ DALGALARIN SİSMİK İNTERFEROMETRİSİ İLE YÜZEYE YAKIN SAÇICILARIN KONUMLARININ BELİRLENMESİ

DETERMINATION OF SOIL PARAMETERS FOR TURKISH NATIONAL STRONG- GROUND MOTION STATIONS

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORU

8 MART 2010 BAŞYURT (KARAKOÇAN) DEPREMİ (M W =6.0) TELESİSMİK KAYNAK ÖZELLİKLERİ: SİSMOTEKTONİK ÇIKARIMLAR

1 MAYIS 2003 BİNGÖL DEPREMİ ARTÇI ŞOK AKTİVİTESİNİN DEPREM SAYISI-MAGNİTÜD DAĞILIMININ ve ZAMANLA AZALMA ORANININ BÖLGESEL DEĞİŞİMLERİ

MARMARA BÖLGESİNİN KUVVETLİ YER HAREKETİ AZALIM İLİŞKİSİ MODELİ STRONG GROUND MOTION ATTENUATION RELATIONSHIP MODEL FOR MARMARA REGION

MEVCUT YAPILARIN DĠNAMĠK ÖZELLĠKLERĠNĠN MĠKROTREMOR ÖLÇÜMLERĠ ĠLE BELĠRLENMESĠ

UMURCA (LÜLEBURGAZ) DOĞAL GAZ SAHASINDA YAPILAN MİKTROMOR ÖLÇÜMLERİ VE İLKSEL SONUÇLARI

Transkript:

ÖZET: ADANA VE BURSA HAVZALARI İÇİN ARTALAN SİSMİK GÜRÜLTÜ VERİLERİNDEN GREEN FONKSİYONLARININ ELDE EDİLMESİ T. BAKIRCI A. KAŞLILAR ve A. KOCAOĞLU Jeofizik Müh. Bölümü, İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul Email: tbakirci@itu.edu.tr Artalan Sismik Gürültü (ASG-Ambient Seismic Noise) verilerinin kullanımı, gelişen yeni yöntemlerle birlikte, küresel ve mühendislik sismolojisi ölçeğinde yapılan çalışmalarda önemli bir yer tutmaktadır. ASG verilerinin analizine dayanan yöntemler, kabuk ve üst manto araştırmalarında kullanılan geleneksel yüzey dalgaları yöntemlerini (deprem ve aktif kaynaklı) tamamlayıcı veya onların alternatifi olarak literatürede geniş bir yer tutmaktadır. ASG ölçümlerine dayanan HVSR (yatay/düşey spektral oranlama), F-K (frekans-dalga sayısı) ve SPAC (Uzamsal Özilişki) gibi yöntemler mühendislik sismolojisi çalışmalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Benzer şekilde iki istasyonda kaydedilen ASG kayıtlarının çapraz ilişkisinden elde edilen Green fonksiyonları yardımı ile yeraltı sismik hız yapısı tomografik olarak belirlenebilmektedir. Çoğunlukla kabuk ve üst manto hız yapısının araştırılması amacıyla kullanılan bu yöntem, son zamanlarda havzaların dalga yayılımına etkisini (sismik büyütme) incelemek amacıyla da kullanılmaktadır. Bu çalışmada Bursa ve Adana havzaları için ASG verilerinden Green fonksiyonları elde edilmiştir. Bu amaç için Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü (KRDAE) ve T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı (DAD) tarafından işletilen sismolojik ağlarda toplanan sürekli veriler kullanılmıştır. İstasyon çiftleri arasındaki hatlar boyunca yüzey dalgası formları elde edilmiştir. Havzalardaki istasyon aralıkları genellikle 30-200 km arasında değişmektedir. İstasyonlar arasındaki uzaklığa bağlı olarak Rayleigh dalgaları baskın olarak 10-50 s aralığında gözlenmektedir. Çalışmanın sonraki aşamasında istasyon çiftleri arasındaki Rayleigh dalgası grup hızlarının kestirimi hedeflenmektedir. ANAHTAR KELİMELER : Artalan Sismik Gürültü, Green Fonksiyonu, Çapraz İlişki, Yüzey Dalgası, Grup Hızı. 1. GİRİŞ Artalan sismik gürültü (ASG) verileri mühendislik sismolojisi ve bölgesel ve küresel ölçekli tomografi çalışmalarında yaygın olarak kullanılmaktadır. ASG verileri mühendislik sismolojisinde, yatay-düşey spektral oranlama (HVSR) (Nakamura, 1989), frekans-dalgasayısı (F-K) (Capon, 1969) ve uzamsal özilişki (SPAC) (Aki, 1957; Okada, 2003) gibi yöntemlerde kullanılmaktadır. Bu yöntemlerin Türkiye deki uygulamalarına örnek olarak Bozdağ ve Kocaoğlu (2005), Zor ve diğ. (2010), Özalaybey ve diğ. (2011), Kocaoğlu ve Fırtana (2011) verilebilir. Daha büyük ölçeklerde yapılan sismik hız tomografisi çalışmalarında, iki istasyonda kaydedilen ASG kayıtlarının çapraz ilişkisinden elde edilen Green fonksiyonları (ASGGF) kullanılmaktadır (Shapiro ve diğ. 2005; Yao ve diğ. 2006; Bensen ve diğ. 2008; Lin ve diğ. 2008; Vanacore ve dig. 2009; Warren ve diğ. 2009; Yang ve diğ. 2010; Cambaz, 2010). Çoğunlukla kabuk ve üst manto hız yapısının araştırılması amacıyla kullanılan bu yöntem, deprem dalgaları kullanılarak yapılan yüzey dalgası tomografisi çalışmalarına alternatif ve/veya tamamlayıcı olmaktadır. ASGGF, son yıllarda havzaların dalga yayılımına etkisini (sismik büyütme ve soğurma) incelemek ve sismik hız yapılarını elde etmek amacıyla da kullanılmaktadır (Prieto ve Beroza 2008; Yao ve diğ. 2009; Prieto ve diğ., 2011; Ma ve diğ. 2008; Boaga ve dig. 2010; Huang ve diğ. 2010). 1

Bursa ve Adana havzaları Türkiye de sismik tehlike ve dolayısıyla risk açısından yüksek öneme sahip bölgelerdir. Her iki bölgede de yerleşim ağırlıklı olarak havza içerisinde yer almaktadır. Bu çalışmanın nihai hedefi ASGGF kullanılarak söz konusu havzaların hız yapısı araştırmaktır. Çalışmada KRDAE, AFAD-DAD ve TURDEP projesi (İnan ve diğ. 2007) kapsamında kurulan geniş-bant sismolojik ağları tarafından 2012 yılında kaydedilen düşey-bileşen sürekli veriler kullanılmıştır. İstasyon aralıklarına bağlı olarak elde edilen Green fonksiyonlarında periyotları 10-50s arasında olan Rayleigh dalgaları gözlemlenmiştir. Çalışmanın gelinen aşamasında, Rayleigh dalgalarının grup hızlarının kestirimine ilişkin ilk sonuçlar elde edilmiş olup, değerlendirilmeler devam etmektedir. 2. HAVZALARIN TEKTONİK VE JEOLOJİK YAPISI Adana (Kilikya) havzası, Misis-Andırın kompleksinin kuzey batısında ve Toros dağlarının orta segmentinde yer alan Türkiye deki önemli Neojen havzalardan birisidir. Havza yapısı genellikle resifal kireçtaşları ve sığ denizel çökel ardalanmalarından oluşmaktadır (Gül 2007). Havzada çökel kalınlığının 6 km ye kadar ulaştığı yönünde bilgiler mevcuttur (Aktar ve diğ. 2000; Burton-Ferguson ve diğ., 2005). Doğu Anadolu ve Ölü Deniz Fayları kesişimde yer alan (Arpat ve Şaroğlu 1972; Şaroğlu ve Yılmaz, 1987; Perinçek ve Çemen 1990) bu havzada ikincil fay sistemleri (Amanos, Göksu, Kozan, Yumurtalık, Hatay fayları) gelişmiştir (Kempler ve Garfunkel 1994). Marmara nın güneyinde yer alan Bursa havzası, Neojen yaşlı K-G doğrultulu bir çek-ayır havzadır (McKenzie 1972; Barka 1992; Straub ve Kahle 1995; Pfister ve Schindler 1997). Havzanın güneyinden Kuzey Anadolu Fayının güney kolu geçmektedir. Havza bu faya paralel gelişen normal fayların önünde oluşan alüvyon yelpazelerini içerir (Yaltırak, 2002). Bursa havzasında kalınlığı 80-300m arasında değişen Kuvarterner çökeller yer aldığı belirtilmektedir (Imbach, 1997). 3. YÖNTEM Yapılan kuramsal ve deneysel çalışmalar, iki istasyon arasındaki nokta kaynak elastik yanıtının (Green fonksiyonunun) ASG verilerinin çapraz ilişkisinden kestirilebileceğini göstermiştir (Weaver ve Lobkis 2001a,b, 2004; Derode ve diğ. 2003; Snieder 2004; Wapenaar 2004). Bu yaklaşımda, ASG nin rasgele fazlı ve genlikli düzlem dalgaların yığışımı ile oluşan difüze bir dalga alanı olduğu varsayılmaktadır. Bu varsayımın geçerliliği, istasyonların çevresindeki rastgele gürültü kaynaklarının tüm doğrultularda tekdüze bir dağılıma sahip olmasına bağlıdır. 4. VERİ-İŞLEM Çalışmada kullanılan geniş-bant istasyonların dağılımı Şekil 1 de verilmiştir. İstasyonlar arası uzaklıklar, Adana havzasında 5-290 km, Bursa havzasında ise 5-235 km arasında değişmektedir. Her iki havzada 18 er istasyon bulunmakta ve dolayısıyla 153 istasyon çifti oluşmaktadır. Çalışmada 01 Ocak 31 Aralık 2012 tarihleri arasında kaydedilen düşey-bileşen sürekli veriler kullanılmıştır. Bir yıllık süre içerisinde yeterli kayıt alamamış ve veri kalitesi düşük olan istasyonlar değerlendirmeye alınmamıştır. İzlenen veri-işlem adımları Şekil 2 de verilmiştir. Ham veriler önce SAC (Seismic Analysis Code) formatında ve birer saatlik olacak şekilde düzenlenmiştir. Daha sonra alet etkisi, ortalama ve trend giderilmiştir. Veri üzerindeki uzun periyotlu etkilerin giderilmesi için kesme frekansı 0.02 Hz olan alçak-geçişli süzgeç uygulanmış ve depremler ve yüksek genlikli anlık gürültülerin etkisini gidermek için normalizasyon yapılmıştır. Son adımda 1 er saatlik verilerin çapraz ilişkileri hesaplanmış ve 1 saatlik çapraz ilişki verilerinden önce aylık, daha sonra aylıklardan oluşan yıllık yığma sonuçları elde edilmiştir. 2

2. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı a) b) Şekil 1. İstasyon Dağılımları (2012 yılı) a) Adana havzası, b) Bursa havzası (Kırmızı üçgenler: KRDAE, Mavi kareler: DAD, Mor yıldızlar: TURDEP istasyonları). Ham veri ( 1 saatlik, SAC format) Alet tepkisi, ortalama ve trend giderilmesi Örnekleme (10 sps) Alçak geçişli süzgeç (50 s) Normalizasyon (one bit) Spektral beyazlatma Çapraz İlişki Yığma (12 ay) Şekil 2. Veri işlem adımları. 5. SONUÇLAR VE TARTIŞMA Çalışmada öncelikle havza yapılarının araştırılması hedeflenmiştir. Ancak elde edilen çapraz ilişki sonuçlarında sığ yapıların araştırılmasında kullanılan kısa periyotlarda (T<10s) Rayleigh dalgaları belirgin olarak gözlenememektedir. Havzaları temsil edecek kısa periyotlu Rayleigh dalgalarının gözlenebilmesi için istasyonlar arası uzaklıkların daha kısa olması gerektiği düşünülmektedir. Adana havzasındaki kısa ve uzun mesafeli iki istasyon çifti için (KAMA-KHM 47 km, KERG-KRTS 145 km) bir yıllık yığma sonucu elde edilen çapraz ilişki sinyalleri ve genlik spektrumları şekil 3 de verilmiştir. Şekil 3a da gösterilen çapraz-ilişki sinyallerinde sıfır gecikme civarında gözlenen büyük genlikli varış Şekil 3b de gösterilen genlik spektrumlarındaki 0.1-0.3 Hz arasında gözlenen spektral doruğa karşılık gelmektedir. Sıfır gecikme civarındaki bu sinyal sadece burada sunulan örnekteki çapraz ilişki sinyallerinde değil diğer uzaklıklarda da gözlenmektedir. Çapraz ilişki sinyallerinin 10-50 s aralığında süzülmesiyle (Şekil 3c) sıfır gecikme civarında gözlenen büyük genlikli varış giderilerek, Rayleigh dalgaları hem pozitif hem de negatif gecikmelerde oldukça belirgin hale gelmiştir. Bu bantgeçişli süzgeçleme işlemi tüm çapraz ilişki sinyallerine uygulanmıştır. 3

a) b) c) d) Şekil 3. KAMA-KHM (47 km - üst sıra siyah) ve KERG-KRTS (145 km- alt sıra kırmızı) istasyon çiftleri için (a) çapraz-ilişkiler ve (b) genlik spektrumları; (c) 10-50 s arasında süzülmüş çapraz-ilişkiler ve (d) genlik spektrumları. Bu çalışmada çapraz ilişki sinyalleri 1 yıllık yığmalar şeklinde değerlendirilmektedir. Şekil 4 de Adana havzası KERG-KRTS istasyon çifti için saatlik, aylık ve yıllık yığma örnekleri verilmiştir. Şekilde çapraz ilişki sinyalinde hem pozitif hem de negatif kaymada gözlenen Rayleigh dalgalarının yığma sayısı arttıkça daha belirginleştiği görülmektedir. Çalışma döneminde bazı istasyonların geçici süre ile çalışmaması yada kaldırılması, çalışan istasyonlardaki kayıtlarda var olan kopukluklar gibi nedenlerle yıl içerisindeki verilerin bir kısmı kullanılamamaktadır. Bu nedenlerle havzalardaki istasyon çiftleri için yıllık yığmalarda kullanılan çapraz ilişki sayıları değişim göstermektedir. Çalışmanın ilerleyen aşamalarında havzalardaki 2010 ve 2011 yıllarına ait veriler de değerlendirilecektir. Böylece var olan istasyonlarda daha fazla çapraz ilişki yığması olacağından veri kalitesinin daha yükseleceği ve günümüzde aktif olmayan istasyonların eklenmesiyle de istasyon çifti sayısının artacağı düşünülmektedir. Adana ve Bursa havzalarındaki istasyon çiftlerine ait bir yıllık çapraz ilişki sinyalleri çiftler arasındaki uzaklığa bağlı olarak gösterilmiştir (Şekil 5). Çapraz ilişki verilerine henüz sinyal gürültü oranı analizi yapılmamıştır. Bu nedenle bazı çiftlere ait ilişkilerde Rayleigh dalgası dışındaki bölümlerde de yüksek genlikler görülmektedir. Yine de çapraz ilişkilerde pozitif ve negatif kaymalarda gözlenen Rayleigh dalgalarının oldukça belirgin ve birbiriyle uyumlu olduğu gözlenmektedir. Beklendiği gibi, iki istasyon arasındaki uzaklık arttıkça Rayleigh dalgalarının varış zamanı da gecikmektedir. Sinyallerin uzaklıkla gecikme zamanları göz önüne alındığında ortalama grup hızının 3.0-3.5 km/s arasında olabileceği kestirilmektedir. 4

2. Türkiye Deprem Mühendisliği ve Sismoloji Konferansı Şekil 4. Adana havzası KERG-KRTS istasyon çifti için çapraz ilişkiler. üst sıra: 1 saatlik (01.01.2012 00:00), orta sıra: 1aylık yığma (01.01.2012), alt sıra: 1 yıllık yığma (2012). a) b) Şekil 5. İstasyon çiftleri için bir yıllık çapraz ilişki sinyalleri (10-50 s bant-geçişli süzgeç) a) Adana havzası, b) Bursa havzası. Adana havzası KAMA-KHM 47 km Bursa havzası KERG-KRTS 145 km ATI-BALB 56 km ERE-KRBG 141 km Şekil 6. Adana ve Bursa havzaları için grup hızı dispersiyon analizi örnekleri. 5

ASG çalışmalarındaki grup hızı yada faz hızı hesaplamalarında çapraz ilişki sinyalinde Rayleigh dalgasının iyi gelişmiş olduğu pozitif veya negatif gecikmelerdeki sinyaller veya bunların ortalaması kullanılmaktadır. Bu çalışmada ortalama alınarak elde edilen simetrik çapraz ilişkiler kullanılmıştır. Grup hızları, simetrik çapraz ilişki sinyallerinin çoklu-süzgeç yöntemi (Hermann 2002) ile analiz edilerek kestirilmiştir. Adana ve Bursa havzalarında ikisi uzun (~150 km) diğerleri kısa (~50 km) olan dört uzaklık için hesaplanan grup hızı örnekleri Şekil 6 da verilmiştir. Büyük uzaklıklar (KERG-KRTS ve ERE-KRBG istasyon çiftleri) için, grup hızlarının kısa uzaklıklara (KAMA-KHM ve ATI-BALB) göre daha geniş bir periyot aralığında kestirilebildiği gözlenmektedir. Kısa uzaklıklarda, grup hızları genellikle 30 s ye kadar uzunlarda ise grup hızları 40-50 s ye ye kadar kestirilebilmektedir. Çalışmada incelenen periyot aralığı 10-50 s arasındadır. Bu aralıkta, Green fonksiyonlarından elde edilen Rayleigh dalgası grup hızları kabuk hız yapısına karşılık gelmekle birlikte havzanın etkisini de içermektedir. Havzada bulunan çökellerin grup hızına etkisini incelemek amacıyla kuramsal dispersiyon eğrileri üretilmiştir. Kuramsal eğrilerin üretilmesinde Crust 2.0 (Laske ve diğ. 2000) küresel kabuk modelinden Adana havzasına karşılık gelen bölge referans alınarak üç farklı hız modeli dikkate alınmıştır (Tablo 1). Şekil 7 de gösterilen dispersiyon eğrilerinden mavi gevşek sediman katmanın olmadığı, yeşil sediman kalınlığının 1 km olduğu (referans model) ve kırmızı ise sediman kalınlığının 3 km olduğu yapılar için oluşturulmuştur. Gevşek sediman kalınlığının, incelenen periyot aralığında (10-50 s) dispersiyon eğrileri üzerinde belirgin bir rol oynadığı görülmektedir (Şekil 7 taralı alan). Tablo1. Kuramsal dispersiyon eğrilerinin üretilmesinde kullanılan hız modelleri. M:Mavi, Y:Yeşil, K:Kırmızı Şekil 7 de belirtilen renklere karşı gelmektedir. YAPI H (km) VP (km/s) VS (km/s) RHO (g/cm 3 ) M - - - - gevşek Y 1 2.5 1.2 2.1 sediman K 3 2.8 1.7 2.2 M 1 4 2.1 2.4 sıkı sediman Y 1 4.5 2.5 2.5 K 1 4.7 2.7 2.5 üst kabuk 11 6.2 3.6 2.8 orta kabuk 11 6.6 3.7 2.9 alt kabuk 10 7.3 4 3.1 manto 8.2 4.7 3.4 Şekil 7. Sediman kalınlığının kuramsal grup hızı dispersiyon eğrilerine etkisi (gevşek sediman kalınlıkları mavi: gevşek sediman yok; yeşil: 1km; kırmızı:3 km). 6

Sonuç olarak, bu araştırmada elde edilen çapraz ilişki sinyalleri, istasyon aralıklarına ve sinyallerin periyot bandına bağlı olarak 10-50 s arasından bilgi sağlamaktadır. Her ne kadar bu periyotlarda kabuk yapısından bilgi sağlanacağı beklenilse de, bu periyotlarda seyahat eden dalgaların hızları havza yapısından da etkilenmektedir. Çalışmada Rayleigh dalgaları grup hızları kullanılarak havza ve kabuk yapısına ilişkin bilgi edinilebileceği öngörülmektedir. Bu makale, çalışmanın ilksel sonuçlarını içermektedir. Havzalar için grup hızı değerlendirmelerine devam edilmektedir. Çalışmanın ilerleyen aşamalarında tüm istasyon çiftleri için Rayleigh dalgası grup hızları kestirildikten sonra ters çözüm ile havzalar için 1-boyutlu hız modellerinin oluşturulması ve yeterli ışın yolu olması durumunda tomografi yapılması planlanmaktadır. TEŞEKKÜR Bu çalışma TÜBİTAK 2218-Yurt İçi Doktora Sonrası Araştırma Burs programı tarafından (Proje No: 1929B011200045) desteklenmektedir. Çalışmamıza yorum ve önerileri ile katkıda bulunan Doç. Dr. Serdar Özalaybey ve Doç. Dr. Ekrem Zor a teşekkür ederiz. Çalışmada kullanılan verileri sağlayan Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem Araştırma Enstitüsü ve T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Deprem Dairesi Başkanlığı na teşekkür ederiz. Sinyal analizinde SAC (Goldstein ve diğ. 1998) ve haritaların oluşturmasında GMT (Wessel ve Smith 1995) yazılımları kullanılmıştır. KAYNAKLAR Aki, K. (1957). Space and time spectra of stationary stochastic waves, with special reference to microtremors. Bull. Earthq. Res. Inst.,35, 415-456. Aktar, M., Ergin, M., Özalaybey, S., Tapirdamaz, C., Yörük, A. ve Biçmen, F. (2000). A lower-crustal event in the northeastern Mediterranean: The 1998 Adana earthquake (M w = 6.2) and its aftershocks. Geophysical Research Letters.: doi: 10.1029/2000GL011412. Arpat, E. and Saroglu, F., 1975. Some recent tectonic events in Turkey. Bull. Geol. Soc. Turkey. 18, 91 101. Barka, A. (1992). The North Anatolian fault zone. Annales Tetonicae, VI(Suppl.):164 95. Bensen,G.D., Ritzwoller, M.H.&Shapiro,N.M., (2008). Broad-band ambient noise surfacewave tomography across the United States. J. geophys. Res., 113, 1-21. Boaga, J., Vaccari, F. ve Panza, G.F. (2010). Shear wave structural models of Venice Plain, Italy, from Time Cross Correlation of seismic noise. Engineering Geology 116:3-4, 189-195. Bozdağ, E. ve Kocaoğlu, A., (2005). Estimation of site amplifications from shear-wave velocity profiles in Yesilyurt and Avcilar, Istanbul, by frequency-wavenumber analysis of microtremors, J. Seismol. 9, 87 98. Burton-Ferguson, R., Aksu, A.E., Calon, T.J., ve Hall, J., (2005). Seismic stratigraphy and structural evolution of the Adana Basin, eastern Mediterranean. Marine Geology. 221,189-222. Cambaz, S. M. D. (2010). Surface Wave Tomography of Turkey and Surroundings. PhD.Thesis. Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve deprem Araştırma Enstitüsü. İstanbul. Capon, J. (1969). High-resolution frequency wavenumber spectrum analysis. Proc IEEE 57,1408-1418 Derode, A., Larose, E., Tanter, M., de Rosny, J., Tourin, A. Campillo, M. ve Fink, M. (2003). Recovering the Green s function from field-field correla- tions in an open scattering medium (L), J. Acoust. Soc. Am. 113, 2973 2976. Goldstein, P., Dodge, D., Firpo, M. ve Stan, R. (1998),. Electronic Seismologist: What s new in SAC2000 Enhanced Processing ve Database Access. Seismol. Res. Lett. 69, 202 205. Gül, M. (2007). Effects of antecedent topography on reefal carbonate deposition Early-Middle Miocene of the Adana Basin, S Turkey, Journal of Asaian Earth Scinces. 31, 18-34. Hermann, R. (2002). Computer Programs in Seismology: An Overview of Synthetic Seismogram Computation, Saint-Louis University, USA. Huang, Y. C., Yao H, Huang, B.-S., van der Hilst., R.D., Wen, K.-L., Huang, W.-G., ve Chen, C.-H., (2010). Phase Velocity Variation at Periods 0.5-3 s in the Taipei Basin of Taiwan from Correlation of Ambient Seismic Noise, B.S.S.A. 100:5A, 2250-2263. Imbach, T., (1997). Geology of Mount Uludag with emphasis on the genesis of the Bursa thermal waters Northwest Anatolia. In: Schindler, C. and Pfister, M. editors. Active tectonics of northwestern Anatolia the Marmara poly-project, Zurich: Hochschulverlag AG an der ETH; 239 266. İnan, S., Ergintav, S., Saatçılar, R., Tüzel, B., ve İravul, Y., (2007). Turkey makes major investment in earthquake research. EOS Transaction AGU 88:34, 333-334. Kempler, D. ve Garfunkel, Z. (1994). Structures and kinematics in the northeastern Mediterranean: a study of an irregular plate boundary. Tectonophysic 234, 19 32. Kocaoğlu, A. ve Fırtana, K. (2011). Estimation of Shear Wave velocity profiles by the inversion of spatial autocorrelation coefficients, 7

Journal of Seismology. 15:4, 613-624. Laske, G., Masters, G. ve Reif, C. (2000). CRUST 2.0 A new global crustal model at 2x2 degrees, http://mahi.ucsd.edu/gabi/rem.dir/crust/crust2.html. Lin, F., Moschetti, M. P. ve Ritzwoller, M. H. (2008). Surface wave tomography of the western United States from ambient seismic noise: Rayleigh and Love wave phase velocity maps, Geophys. J. Int.72:2, 649 666. Ma, S., Prieto, G.A. ve Beroza, G.C., (2008). Testing community velocity models for southern California using the ambient seismic field, Bull. seism. Soc. Am. 98:6, 2694 2714. McKenzie, D. (1972). Active tectonics of the Mediterranean region. Geophys. Journal of Royal Astronomical Society. 30, 109-185. Nakamura, Y. (1989), A Method for Dynamic Characteristics Estimation of Subsurface using Microtremor on the Ground Surface. Quarterly Report of Railway Technical Research Institute (RTRI). 30:1,25-33. Okada, H. (2003). The microseismic survey method. Geophysical Monograph Series No. 12, Society of Explo- ration Geophysicists of Japan, Society of Exploration Geophysicists, translated by Koya Suto. Özalaybey, S., Zor, E., Ergintav, S. Ve Tapırdamaz, M. C. (2011). Investigation of 3-D basin structures in the İzmit Bay area (Turkey) by single-station microtremor and gravimetric methods. Geophys. J. Int. 186:2, 884-893. Perinçek, D., ve Çemen, I. (1990). The structural relationship between the East Anatolian and Dead Sea fault zones in southeastern Turkey, Tectonophysics 172, 231 340. Pfister M., ve Schindler C. (1997). The marmara poly-project: An introduction. Active tectonics of northwestern anatolia The Marmara Poly-Project, A multidiciplinary approach by space-geodesy, geolohy hydrogeology, geothermics and seismology, (eds. C. Shindler and M. Pfister). Hochschulverlag AG an der ETH Zurich), 3-10. Prieto, G. A., Denolle, M., Lawrence, J. F. ve Beroza, G. C. (2011). On amplitude information carried by the ambient seismic field. Comptes rendus geoscience. Thematic Issue: Imaging and Monitoring with Seismic Noise. 343, 600-614. Prieto, G.A. ve Beroza, G.C., 2008. Earthquake ground motion prediction using the ambient seismic field, Geophys. Res. Lett. 35:14, L14304. Şaroğlu, F., ve Yılmaz, Y. (1987). An example of a triple junction of faults in Turkey: the Karliova area (abstr.), Proceedings of the Eleventh Annual Geological. Congress, Ankara, Turkey. Shapiro, N. M., Campillo, M., Stehly, L. ve Ritzwoller, M. H. (2005). High- resolution surface-wave tomography from ambient seismic noise. Science 29, 1615 1617. Snieder, R., (2004). Extracting the Green s function from the correlation of coda waves: A derivation based on stationary phase, Phys. Rev. E. 69, 046610.. Straub C, ve Kahle H.G. (1995). Active crustal deformation in the Marmara sea region, N.W. Anatolia, inferred from GPS measurements. Geophys Res Lett. 22:18, 2533 6. Vanacore, E, Saygin, Taymaz,T ve Çubuk, Y. (2010), A Crustal Structure Of Turkey From Receiver Functions And Ambient Noise Tomography. Tectonic Crossroads: Evolving Orogens of Eurasia-Africa-Arabia, Middle East Technical University, Turkey Ankara, Turkey, 4-8 October 2010. abstract 20-2. Wapenaar, K., (2004). Retrieving the elastodynamic Green s function of an arbitrary inhomogeneous medium by cross correlation. Phys. Rev. Lett. 93, 254301. Warren, L. M., Beck, S. L., Biryol, C. B., Zandt, G., Ozacar, A. ve Yang, Y. (2009). Structure of Turkey from Ambient Noise Tomography. American Geophysical Union. Fall Meeting 2009, abstract T51C-1538. Weaver, R. L. ve Lobkis, (O. I. 2001a)., Ultrasonics without a source: Thermal fluctuation correlation at MHz frequencies, Phys. Rev. Lett. 87, paper 134301. Weaver, R. L., and Lobkis, O. I. (2001b). On the emergence of the Green s function in the correlations of a diffuse field, J. Acoust. Soc. Am., 110, 3011 3017. Wessel, P. ve Smith, W. H. F., (1998). New, improved version of generic mapping tools released. Eos Trans. AGU 79:47, 579 579. Yaltırak C., (2002). Tectonic evolution of the Marmara Sea and its surroundings. Marine Geology 190, 493-529. Yang, Y., Zheng, Y., Chen, J., Zhou, S., Celyan, S., Sandvol, E., Tilmann, F., Priestley, K., Hearn, T. M., Ni, J. F., Broewn, L. D. ve Ritzwoller, M. H. (2010). Rayleigh wave phase velocity maps of Tibet and thesurrounding regions from ambient seismic noise tomography. Geochem., Geophys., Geosys. 11:8, Q08010. Yao, H., van der Hilst, R. D. ve de Hoop, M. V. (2006). Surface wave array tomography in SE Tibet from ambient seismic noise and two station analysis I. Phase velocity maps. Geophys. J. Int. 166, 732 744. Yao, H. ve van der Hilst, R.D. (2009). Analysis of ambient noise energy distribution and phase velocity bias in ambient noise tomography, with application to SE Tibet. Geophys. J. Int. 179, 1113 1132. Zor, E., Özalaybey, S., Karaslan, A., Tapırdamaz, M. C., Özalaybey, Ç. S., Tarancıoğlu, A. ve Erkan, B. (2010). Shear wave velocity structure of the İzmit Bay area (Turkey) estimated from active-passive array surface wave and single-station microtremor methods. Geophys. J. Int. 182:3, 1603-1618. 8