Ferhat Uzaktaş TRT Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkan Yardımcısı EBU TLO ( Technical Liaising Officer) 16 kasım 2018
ülkemizin kamu yayıncısı olan TRT ve avrupa kamu yayıncıları birliği olan EBU da teknoloji alanındaki mevcut durum ve gelişmeler
TRT TELEVİZYON YAYINLARI: Yayın Format Ses Uydu Karasal Verici Platform 1 TRT 4K UHD 5.1 TÜRKSAT -- TURKCELL + TV 2 TRT-WORLD (İngilizce) SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ HOTBIRD/ ASTRA/ ARABSAT /ASYASAT/ INTELSAT/OPTUS D3 -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA 3 TRT 1 SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT 715 ad. DIGITURK /DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA 4 TRT HABER SD HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT 707 ad. DIGITURK/ DSMART /TİVİBU/ TELEDÜNYA 5 TRT SPOR SD HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT -- DIGITURK /DSMART/ TİVİBU /TELEDÜNYA 6 TRT BELGESEL SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ GALAXY 19 -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA 7 TRT ÇOCUK SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ YAMAL/ GALAXY19 505 ad. DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA 8 TRT MÜZİK SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ GALAXY19 -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA 9 TRT AVAZ SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ YAMAL -- DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA 10 TRT KURDİ (Kürtçe) SD - HD 2 ch TÜRKSAT/ EUTELSAT/ NİLESAT 18 ad. DIGITURK/ DSMART/ TİVİBU/ TELEDÜNYA
TRT TELEVİZYON YAYINLARI: sıra Yayın Format Ses Uydu Karasal Verici 11 TRT EL ARABIA (Arapça) Platform SD - HD 2 ch TÜRKSAT /NİLESAT/ ARABSAT -- DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA 12 TRT TÜRK SD - HD 2 ch TÜRKSAT/EUTELSAT/ASTRA/ YAMAL/OPTUS D2/GALAXY 19 -- DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA 13 TRT OKUL SD 2 ch TÜRKSAT/EUTELSAT -- DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA 14 TRT-3 SPOR/ TBMM TV SD 2 ch TÜRKSAT/EUTELSAT 673 DIGITURK/DSMART/TİVİBU/TELEDÜNYA
Sır a TRT RADYO YAYINLARI: Yayın Ses Uydu Karasal Verici Platform 1 TRT RADYO-1 2 ch TÜRKSAT 385 ad. DSMART/ TELEDÜNYA 2 TRT-FM 2 ch TÜRKSAT/ YAMAL/ OPTUS D2 584 ad. --- 3 TRT RADYO-3 2 ch TÜRKSAT 41 ad. DIGITURK / DSMART/ TELEDÜNYA 4 TRT RADYO HABER 2 ch TÜRKSAT 77 ad. --- 5 TRT NAĞME 2 ch TÜRKSAT 283 ad. DIGITURK / DSMART/ TELEDÜNYA 6 TRT TÜRKÜ 2 ch TÜRKSAT / YAMAL 311 ad. DIGITURK / DSMART/ TELEDÜNYA 7 TRT WORLD RADYO (İngilizce) 2 ch TÜRKSAT 3 ad. DAB+ TELEDÜNYA 8 TRT RADYO 6 (KÜRDİ) 2 ch TÜRKSAT 14 ad. DSMART 9 TRT GAP DİYARBAKIR RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM --- 10 TRT ANTALYA RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM --- 11 TRT ÇUKUROVA RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM --- 12 TRT ERZURUM RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM --- 13 TRT TRABZON RADYOSU 2 ch TÜRKSAT GM-FM ---
TRT RADYO YAYINLARI: Sıra Yayın Ses Uydu Karasal Verici Platform 14 TSR TÜRKÇE 2 ch TÜRSAT/ ASTRA /GALAXY 19/ OPTUS D2 KISA DALGA 15 VOT WORLD 2 ch TÜRKSAT /GALAXY 19 KISA DALGA --- 16 VOT WEST 2 ch TÜRKSAT KISA DALGA --- 17 VOT EAST 2 ch TÜRKSAT KISA DALGA --- 18 TRT MEMLEKETİM FM 2 ch TÜRKSAT -- --- 19 TRT DIŞ YAYIN ARAPÇA 2 ch TÜRKSAT 1 ad. GM --- DSMART
TRT KARASAL TV YAYINLARI: - 2618 adet TV vericisi - Televizyon vericilerimizin tamamı analog - Digital karasal TV yayını için frekans spectrumu düzenlemesi bekleniyor
TRT KARASAL ANALOG RADYO YAYINLARI: - 1698 adet FM radyo vericisi - 6 adet GM orta dalga vericisi İzmir-Antalya-Çukurova-Diyarbakır-Erzurum-Trabzon - 5 adet kısa dalga vericisi Ankara-Konya yolu emirler mevkisi (37 dilde dünyanın her kıtasına yayın)
TRT KARASAL DİGİTAL RADYO YAYINLARI: - DAB+ Test yayınları yapılmaktadır. - 2002 de ilk defa DAB yayınına Ankara da başlanmıştır. - 2007 de sonlandırılmıştır. - 2015 yılında tekrar DAB+ olarak deneme yayınları başlamıştır. - 8 radyo yayını mevcuttur.
TRT DAB+ RADYO YAYINLARI: - TRT Radyo 1 - TRT FM - TRT Radyo 3 - TRT Nağme - TRT Türkü - TRT Radyo Haber - TRT Radyo World - TRT Arapça
TRT DAB+ DİGİTAL RADYO VERİCİLERİ: -İstanbul / Çamlıca 1kw -Ankara / Dikmen- 250 w -Bursa / Gündoğdu- 150 w -Kocaeli -150 w Yayın frekansı : VHF III.Band 12. kanal B segmenti 225,648 MHZ
TRT DRM YAYINLARI: - Şu anda yapılmamaktadır. - TRT nin 6 adet GM orta dalga vericisi DRM yayınına uygundur. - Antalya GM orta dalga vericisinden geçici bir süre deneme yayını yapılmıştır.
DÜNYADA DİGİTAL RADYO YAYINCILIĞI: - DRM (digital radio mondiale). DRM + : FM veya VHF bandını kullanır. DRM 30 : orta dalga bandını kullanır - DAB (digital audio broadcasting). DAB : MPEG 2 codec. DAB+ : MPEG 4 HE AAC v2 audio codec kullanır - ISDB (integrated service digital broadcasting) Japonya - DMB (digital multimedia broadcasting) güney kore - HD radio (analog sinyal yanında digital GM/FM - ) Amerika (mevcut analog yayın yanında 3 digital yayın)
TRT STÜDYO ALT YAPISI: - TRT nin Ankara, İstanbul, İzmir, Erzurum ve Diyarbakır da bulunan bütün yayın ve prodüksiyon stüdyoları HD altyapıya sahiptir. - HD yayınlarımız 1080 i/50 formatındadır. (50 field - 25 frame )
TRT STÜDYO ALT YAPISI: - TRT 4k yayınımız UHD/SDR 2160 p/50 formatındadır 5.1 surround ses Türksat 3A üzerinde 25 Mbps kapasite 8 set 4k kamera seti 3 set 4k kurgu seti
TRT Hbb TV UYGULAMASI/ TRT artı: - Hbb (hybrid broadcast broadband) TRT 1 TRT haber TRT spor TRT belgesel Kanallarında mevcut
TRT Hbb tv YAYINI: TRT artı uygulaması
TRT Hbb tv YAYINI: TRT artı uygulaması
TRT ACCESS SERVİCES: - Engelsiz TRT (engelsiztrt.tv veya trt.net.tr).işitme engelliler için işaret dili ve alt yazı.görme engelliler için AD (Audio Description) dizi ve filmler.
EBU HAKKINDA: - EBU (Avrupa Yayın Birliği) dünyanın en büyük kamu yayıncı birliğidir. - Avrupa da 56 ülkede 73 üyesi vardır. - Avrupa dışında da 34 ek üyesi vardır. - Yayın hakları konusunda anlaşmalar yaparak üyelerine kolaylık sağlamaktadır. - News Exchange birimi, haber alış verişi yapmaktadır.
EBU HAKKINDA: - Radyo, Televizyon, Haber, Spor ve Teknik komite gibi komiteler vardır - Bu komitelerin altında strateji ve proje grupları bulunmaktadır. - Bu gruplar çeşitli tavsiye raporları, teknik raporlar, oluşturmakta ve yayınlanmaktadır. - Çeşitli eğitimler ve workshoplar düzenlenmektedir. - Eurovision şarkı yarışması organizasyonu ve yayını
EBU TARAFINDAKİ GELİŞMELER: Dünyada ilk defa :.UHD (Ultra HD).HDR (High Dynamic Range).HFR (High Frame Rate).NGA (Next Generation Audio) kapsamlı bir canlı yayın gerçekleştirilmiştir.
EBU TARAFINDAKİ GELİŞMELER: - Bu yayın 5 EBU üyesi kuruluş ve 19 teknoloji firmasının katılımı ile Ağustos 2018 tarihinde Berlin de ve Glasgow da düzenlenen Avrupa Atletizm Şampiyonasında gerçekleştirilmiştir.
İNGİLTERE ALMANYA İTALYA
EBU TEST YAYININA KATILAN KURULUŞLAR: - BBC (İngiliz Yayın Kuruluşu) - France Television - IRT (Alman Araştırma Enstitüsü) - RAI (Alman Yayın Kuruluşu) - ZDF (Alman Yayın Kuruluşu)
EBU TEST YAYININA KATILAN TEKNOLOJİ PARTNERLERİ: - ATEME - LG - Dolby - Rohde&Schwarz - Ericson - Sony - EVS - Solid State Logic - Fraunhofer IIS - TPC - NTT - Qualcomm
YAYINDA KULLANILAN PARAMETRELER -UHD = 2160 p/100 -HDR = HLG / ITU-R BT2100 -HFR = 100 fps -NGA = Next Generation Audio
YAYINDA KULLANILAN TECHİZATLAR -Sony HDC-4300 camera -Canon lens -Sony XVS 7000 resim masası -Sony BVM-x300 monitor -Sony HDRC-4000 converter -SSL ses masası
-Ana format 2160p/100 olmasına rağmen converterlar yardımıyla aşağıdaki sinyaller de üretilmiştir: 1-1080 p/100 HLG/ITU-R BT 2100 2-1080 p/50 SDR/ ITU-R BT 709 (İtalya Aosta ya-rai nin merkezine gönderiliyor aynı zamanda 5G dağıtım için test yapılmıştır. 3-1080 i/25 SDR/ITU-R BT 709
Sesleri de dahil edilip 3 Ana Stream elde edilip dağıtılmıştır: -2160 p/100 + streo AAC-LC video bitrate = 28 mbps audio bitrate = 192 kbps -1080 p/100 NGA video bitrate = 15 mbps audio bitrate = 384 kbps / Mpeg-H audio 576 kbps / AC-4-1080 p/50 + streo AAC-LC video bitrate = 6 mbps audio bitrate = 192 kbps
Bu sinyallerin tamamı multiplex edilip aşağıda ki modülasyon parametreleri ile fiber üzerinden Glasgow a uydu üzerinden İtalya ya gönderilmiştir: Modülasyon parametreleri -DVB-S2; QPSK; symbol rate 41.60595 Ms/s FEC:¾ -Toplam stream rate: 60.416 mbps
HDR (High Dynamic Range) ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER: HDR:.yüksek parlaklık ve kontrast oranı.parlak ve canlı renkler.karanlık ve gölge alanlar için ilave detaylar
HDR (High Dynamic Range) ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER: - SDR (Standart Dynamic Range):.Maximum 100 nit.8 bit derinlik
HDR (High Dynamic Range) ALANINDA YAŞANAN GELİŞMELER: - ITU-R BT 2100 de tanımlanmıştır. - iki farklı EOTF (elctro optic transfer fonction) tanımlıyor: PQ transfer fonksiyonu HLG transfer fonksiyonu
HDR (High Dynamic Range): -DOLBY VISION -HDR 10 -HDR 10 + -HLG (Hybrid Log Gamma) -Advenced HDR
DOLBY VISION - Dolby vision chip gerekmektedir. (hardware) - Üreticiler bunun için Dolby ye Lisans ücreti ödemek zorundadır. - 12 bit renk derinliği kullanılmaktadır. - 10 000 nit parlaklığa kadar desteklemektedir.
HDR 10: - 10 bit renk derinliği - 4 000 nit parlaklığı destekliyor. - Çok sayıda üretici tarafından desteklenmektedir.
HDR 10+: -Samsung ve Amazon tarafından geliştirilmiştir. -Dolby ye alternatif olarak geliştirmişlerdir
HLG (Hybrid Log Gamma): -İngiltereden BBC ve Japonya dan NHK yayın kuruluşları tarafından geliştirilmiştir. -Geriye dönük uyumludur. -SDR bir televizyonda SDR olarak HDR bir televziyonda HDR olarak çalışabilir
ADVANCED HDR : -LG ve Technicolor tarafından geliştirilmiştir.
-Sinema sektöründe Dolby Vision -Stream Service ve blu-ray lerde HDR 10/Dolby Vision -Televizyon yayıncıları ise HLG kullanlacak gibi görünüyor.
İYİ BİR GÖRÜNTÜ İÇİN 5 BİLEŞEN: 1. Resolution / çözünürlük 4k için 3840x2160 2. Bit depth / 8 bit 16,7 milyon - 10 bit 1,07 milyar renk 3. Frame rate (saniyede ki resim sayısı) 4. Wide color gamut 5. Brightness / parlaklık (dynamic range)
NEXT GENERATION AUDIO: Şu an kullanılan channel-based audio
NEXT GENERATION AUDIO: Object based audio
NEXT GENERATION AUDIO: Channel based audio Object based audio MPEG H AUDIO metadata Scene based audio
NEXT GENERATION AUDIO: MPEG-H 3D Audio sistemidir. sadece yeni bir codec değil yepyeni bir ses OBA Yeni interaktif özellikler getirmiş olup dinleyiciler dinleyecekleri şeyleri özelleştirebimektedirler. Sesle birlikte gönderilen metada bileşenlerinden neyi dinlemek istiyorsa onu seçip ayalarlayabilmektedir.
LIVE IP PRODUCTION / REMOTE PRODUCTION tarafında yaşanan gelişmeler
LIVE IP PRODUCTION / REMOTE PRODUCTION - Artık niçin IP diye sorulmuyor - Ne zaman ve nasıl diye soruluyor
LIVE IP PRODUCTION: - ASPEN (Adaptive Sample Picture Encapsulation): evertz, sony, for-a, aja, hitachi, vizrt - AIMS (alliance for IP media solutions): Imagine Communications, Grass Valley (Belden), Cisco, Arista Networks, Snell Advanced Media, EVS Broadcast
LIVE IP PR0DUCTION: - SMPTE 2022 (eski) - SMPTE 2110 (yeni) - IEEE 1588 (precision time protocol)
LIVE IP PR0DUCTION: Avantajları: - Yüksek bant genişliği sıkıştırmasız çalışma - Standart network yapısı ve basitliği - Daha az kablo yükü ve miktarı - Çift yönlü veri akışı - Formattan bağımsız, sadece IP bloklar - Naklen yayınlarda uydu ve up-link maliyeti yok düşük personel gideri
TEŞEKKÜRLER