Farz namazlar cemaatle eda edilirse ta zim nimetin sahibine en üst perdede arz edilmiş olur. Namazları cemaatle kılmaları için erkekleri camiye davet eden Allah Resulü (sallahu aleyhi ve sellem) nafileleri kılmaları için ise onları evlerine yönlendirmiştir. Farz için kemal vesilesi olan cemaatle namaz, nafile için kerahettir. Aile çatısı altında hayırlı nesiller yetiştirmeyi amaçlaması açısından evlilik de farz namazlar gibi cemaatin şehadetiyle akdedilen bir nevi ibadettir. Başlangıç itibariyle cemaatle eda edilen namaza benzeyen evlilik, devamı itibariyle nafile gibidir. Çünkü cemiyet içerisinde başlayan evlilik ibadetinin daimi yurdu evdir. Ev, nikâhın şekillendiği, varlığını ifa ettiği bir mabettir(ibadet yeri). Eşler birbirlerine ve çocuklarına karşı İlahi rızayı gözeterek sorumluluklarını yerine getirdikleri müddetçe ibadet sevabı alırlar. Hz. Havva, Hanne, Amine, Hatice, Fatıma mabed evlerin üsve-i hasene leri, baş öğretmenleridirler. Neyin nasıl yapılacağı ya da nasıl niyaz edileceğini en güzel onlar gösterdiler. Allah ın emirlerine itaat ettiler, iffetlerini korudular. Çocuklarını daha doğmadan Allah a adadılar. O ndan, kovulmuş şeytana karşı yavrularını ve nesillerini korumasını niyaz ettiler.1 En güzel şekliyle eş ve anne oldular; nimet anında şükrettiler, sıkıntıda sabrettiler. Onları örnek alan İslam kadınları da mabed evlerde iffet abideleri olur, ahlakı dillerinden ziyade yaşantılarıyla anlatırlar. Yapmadıklarını söylemez, söylediklerini önce kendileri yapar, söz ve fiillerinde daima ilahi rızayı gözetirler. 1 / 6
Kadın her nev i ibadetini mabed evin hususi bölümünde yapar, orada niyazda bulunur, orada Meryem olur, orada murada erer, orada miracı yaşar. Gecenin bir yarısında teheccüt, güneşten sonra işrak, kuşluk, akşamın ardından evvabîn namazlarını orada kılar, en halis ibadetlerine orası tanık olur. Evin duvarlarını maddi argümanlar yerine tekbir, tevhit, tasliyesesleriyle tezyin eder. Hz., Âdem, İbrahim, Zekeriyya ve Allah Resulü (sallallahu ala nebiyyina ve aleyhim ecmaîn) mabed evler in hem ulu hocaları, hem de yöneticileriydiler. Onlar tam bir teslimiyet içerisinde her şey gibi evladın da hayırlısını istediler. Hz. Zekeriyyailerleyen yaşında çocuk talep ederken, Allah a ibadet eden salih nesil niyazında bulunmuştu. Buna göre mabed evde doğacak çocuk dünyaya kul olmak için gelecekti. Onlar iyi hal ve niyetlerin karşılığını; Efendi ve iffetli 2 çocuklara sahip olarak gördüler. (İmtihan için bunun istisnası da olmuştur.) Allah Resulü (sallalahu aleyhi ve selem) nün hadislerinden kesitler sunarak mabed evde öğretmen ebeveyn olacakların çocuklarına karşı sorumluluklarının neler olduğunu ve onları gerek dünya, gerekse de ahirette mesûd edebilmek için nasıl yetiştireceklerini satırbaşları ile tahlil edelim: Çocuklar kıyamet günü kendilerinin ve babalarının adlarıyla çağrılacaklar. Bu yüzden Allah Resulü(sallalahu aleyhi ve sellem)çocuklara ya Abdullah ve Abdurrahman gibi kulluğu ifade eden isimleri3 ya da bizzat kulluğu en güzel şekilde temsil eden salihlerin adlarını vermeyi emretmiştir. Hz. Ömer in kızı, Asiye nin adını Cemile ile4 değiştirmiş, kendi çocuğuna atası Hz. İbrahim in adını vermiştir.5 2 / 6
Allah Resulü (sallalahu aleyhi ve sellem) doğduğu gün torunu Hz. Hasan ın sağ kulağına ezan sol kulağına ise kamet okumuştur. Hz. Ebû Bekir in torunu Hz. Esma nın oğlu için de aynı şeyi yapmıştır. Böylece çocuk adına ebeveyne elest bezmini ni hatırlatmış ve dünyaya gelişinin sıradan intikallerden farklı olduğu mesajını vermiştir. Allah Resulü (sallalahu aleyhi ve sellem), ağzında bir miktar çiğnediği hurmanın bir çiğnemini, çocukları süt emmeye hazırlamak ve peygamber parmağıyla vücutlarını bereketlendirmek amacıyla doğumun hemen akabinde onların ağızlarına sürerdi6. Ebû Musa, yeni doğan oğlunu Allah Resulü ne götürdüğünde, ona İbrahim adını koyduğunu, hurmayla tahnik yapıp, bereket duasında bulunduğunu rivayet etmektedir. Allah Resulü (sallallahu aleyhi ve sellem) kızı Fatıma ya, oğlu Hasan ve Hüseyin in saçlarını doğumlarının yedinci gününde tıraş edip, ağırlığınca tasaddukta bulunmasını emretmiştir. Böylece hem çocuk daha sağlıklı olacak, hem de doğduğu andan itibaren insanlara fayda sağlayacak, toplumda yardımlaşma, merhamet ve sorumluluk gibi duygularının gelişmesine katkıda bulunacaktır. Ebeveyn çocukları için akika kurbanı keser. Akikayı keser ve dağıtırken kemikleri kırmadan mafsallardan böler ve bu şekilde yer ve dağıtırlar. Allah Resulü Hz. Fatıma ya Hasan ve Hüseyin için kestiği akikanın kemiklerini kırmamasını emretmiştir.7 Böylece, hem hediye bir kıymet arz eder, alan sevinir, hem de ebeveyn çocuklarının uzuvlarının selameti için tefeülde bulunmuş olur. 3 / 6
Ebeveyn çocuklarını sünnet (hitân) yaparak hem fıtratlarını korur hem de vücutlarına İslam mührünü vurur. Doğru yola yönelerek İbrahim in dinine uy! 8 ayetinde belirtildiği gibi fıtrat korunarak İbrahimce yaşamanın önü açılır. Allah Resulü ebeveyne, kız, erkek ayırımı yapmamayı, çocuklar arasında adil olmayı emretti. Kur an-ı Kerim in lisanıyla, kız çocuklarının varlığından utanç duyan cahiliyye taassubunu reddetti: Onlardan birine kız müjdelendiği zaman öfkelenmiş olarak yüzü kapkara kesilir. Kendisine verilen müjdenin kötülüğünden dolayı kavminden gizlenir. Onu aşağılık duygusu içinde yanında mı tutsun, yoksa toprağa mı gömsün! Bakın ki verdikleri hüküm ne kadar kötüdür! 9 Allah Resulü bu taassubu reddedişini uygulamalarıyla da teyit etmiştir: Hz. Zeyneb in Ebu l-as tan kızı Ümame yi (Allah Resulü nün torunu) omuzlarında taşımış, yine kendisine takdim edilen hediyeyi, bunu benim katımda en sevgili olana gönderin diyerek Onu taltif etmiştir. Allah Resulü ebeveyne, çocuklara peygamber ve ehli beyt sevgisini aşılamayı ve nebevî sevgi ikliminde onları yetiştirmeyi emretmiştir. Sahabe de peygamber sevgisini eğitimin esası olarak görmüştür. Sa d b. Ebî Vakkas (radiyallahu anh) şöyle demektedir: Çocuklarımıza Kur an-ı Kerim den bir sure öğretir gibi Allah Resulü nün gazvelerini öğretirdik. Ebeveyn, çocuklar temyiz çağına yaklaştığında (5-6 yaşlarında) onlara Kur an-ı Kerîm i okumayı öğretir, 7 yaşında namaza alıştırır10. Evlerinizi kabir yapmayın. hadisi gereği sabah, akşam ve yatsı namazlarını tek başına kılarken de kıraati cehri yaparak onların namaza katılmalarını teşvik eder. 4 / 6
Baba olan peygamberler, önce çocuklarına karşı sorumluklarını yerine getirdiler, sonra hayırlı olmaları için niyazda bulundular. Hz. İbrahim oğlu İsmail i ilahi emir gereği önce ekinin ve suyun olmadığı vadiye bıraktı, İsmail orada yetişti; sonra İsmail i Allah yoluna adayışın gereğini yaptı, yere yatırdı; Ona bedel olarak göklerden kurban geldi. Hz. İbrahim Allah a kul bir baba olarak vazifesini ifa etti ardından; Allah ım! Bizi sana boyun eğenlerden kıl diye dua etti; Hz. İsmail in neslinden Ona itaat eden bir ümmet çıkarması temennisinde bulundu11. İbrahimî duanın da bereketiyle o soydan Allah Resulü (sallalahu aleyhi ve selem)dünyaya geldi. Ebeveynler evi doğru tarif eder, birbirlerine ve çocuklarına karşı sorumluluklarını yerine getirirlerse nikâhları ibadet, evleri de mabet hükmünde olur. Eşler mabed evler de nikâhın da verdiği ünsiyetle birbirlerini haramdan korurlar. Kin, nefret gibi kötü hasletler mabed evler de istihaleye uğrar, muhabbet ve ülfete dönüşürler. Mabed evde yardımlaşma, orada tam bir tesanüt vardır. Çocuklar Allah ı, peygamberi, kitabı, kıbleyi, seccadeyi hâsılı kulluğu mabed evler de öğretmen ebeveynlerin nezaretinde tanırlar. Göz aydınlığı çocuklar orada yetişir. Dipnotlar 1. Âl-i İmrân35-36 5 / 6
2. Âl-i İmrân: 39) 3, 5. Müslim 4. Tirmizî 6. Tahnik 7. Ebû Davud 8. Nahl: 123 9. Nahl: 58-59 10. Hakîm, Ebû Davud 11. Bakara: 124, 138 6 / 6