ÇEKYA ÜLKE PROFİLİ EKİM 2018 HANDE TÜRKER ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ AVRUPA BİRLİĞİ ŞEFLİĞİ
I. GENEL BİLGİLER Başkent: Prag Yönetim Şekli: Parlamenter Cumhuriyet Coğrafi Konumu: Orta Avrupa, Almanya, Polonya, Slovakya ve Avusturya nın ortasında Cumhurbaşkanı: Milos ZEMAN (8 Mart 2013 -.) Başbakan: Andrej BABIS (13 Aralık 2017 ) Nüfus: 10.674.723 (2017) Para Birimi: Çek kronu Zaman Ayarı: Türkiye den 1 saat geridir. Yüzölçümü: 78,867 km 2 Dil: Çek % 95.4, Slovak %1.6, diğer 3% (2011) Din: Katolik % 10.3, Protestan % 0.8, diğer %54.6, inanmayan %34.2 II. TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ (2017) GSYİH : 192,9 milyar Dolar (Dünya Bankası) Kişi Başı GSYİH: 18.266 Dolar GSYİH büyüme hızı: % 4,3 İhracat : 157,4 milyar Dolar İthalat: 147,4 milyar Dolar İşsizlik Oranı: % 2,8 Enflasyon Oranı: % 2,4 Başlıca İhracat Ortakları: Almanya %32,8, Slovakya %7,8, Polonya %6,1, Fransa %5,1, İngiltere %4,9, Avusturya %4,4, İtalya %4,1 (2017) Başlıca İthalat Ortakları: Almanya %29,8, Polonya %9,1, Çin %7,4, Slovakya %5,8, Hollanda %5,3, İtalya %4 (2017) Başlıca İhraç Ürünleri: makine ve ulaşım araçları, hammadde, yakıt ve kimyasallar Başlıca İthal Ürünleri: makine ve ulaşım araçları, hammadde, yakıt ve kimyasallar Kaynak: CIA World Factbook III. ÇEKYA NIN GENEL EKONOMİK DURUMU Çekya 2004 yılında AB'ne üye olan 10 ülke içinde en fazla yabancı sermaye alan ve sahip olduğu potansiyel itibariyle gelişme şansı en yüksek olan ülkelerin başında gelmektedir. Makroekonomik istikrarın yanı sıra, ülkenin dış ticaret yapısındaki köklü değişiklik ve AB coğrafyasındaki konumu, vasıflı işgücü ve uygun yatırım ortamı nedeniyle artmakta olan doğrudan yabancı sermaye girişi büyüme için gerekli şartları sağlamış durumdadır. Ekonomi son üç yılda ortalama % 6'nın üzerinde büyümüştür. Çek ekonomisi, global krizle bağlantılı ihracat talebindeki keskin daralmanın da sonucu olarak, uzun bir dönemden sonra ilk defa küçülmeye başlamıştır. 2008 yılında büyüme % 3,1 ile sınırlı kalmıştır. 2009 yılında Çek ekonomisinin % 4,7 oranında daralmıştır. 2010 yılında yeniden büyümeye başlayan Çek ekonomisi ise % 2 nin üzerinde büyüme gerçekleşmiştir. 2011 yılında ise büyüme %2 ile sınırlı
kalmış, 2012 yılında % 0,7 oranında daralan ekonomi, 2013 yılında da % 0,7 oranında daralma devam etmiştir. Çek ekonomisin performansı dış talebe dayanmaktadır. 2014 yılında Euro bölgesinde yaşanan toparlanma ve iç talepteki artış Çek ekonomisini pozitif yönde etkilemiştir. 2015 yılında ekonomide %5,3, 2016 yılında %2,6, 2017 yılında 4,29 büyüme gerçekleşmiş, 2018 yılında ise %3,5 oranında artan GSYH nin, 2019 yılında % 3 oranında artarak 277 milyar $ olması beklenmektedir. IV. TÜRKİYE-ÇEK CUMHURİYETİ DIŞ TİCARETİ (milyon $) Yıllar İhracat İthalat Hacim Denge 2000 102 159 261-57 2001 109 127 236-18 2002 130 317 447-187 2003 189 444 663-255 2004 222 655 877-434 2005 290 699 989-409 2006 378 682 1.060-304 2007 578 1.169 1.747-591 2008 701 1.304 2.005-603 2009 489 1.029 1.518-540 2010 694 1.326 2.020-632 2011 888 1.755 2.643-867 2012 786 2.005 2.791-1.219 2013 772 2.627 3.399-1.854 2014 837 2.420 3.257-1.583 2015 769 2.218 2.987-1.449 2016 804 2.562 3.366-1.757 2017 908 2.828 3.736-1.920 2017(Ocak-Temmuz) 500 1.549 2.049-1.049 2018(Ocak-Temmuz) 573 1.802 2.376-1.229 Kaynak: TÜİK Türkiye'nin Çek Cumhuriyeti'ne İhracatında Başlıca Ürünler Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları Kara taşıtları için aksam, parçaları Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları Erkek/erkek çocuk için takım, takım elbise, ceket vs. Tişört, fanila, diğer iç giyim eşyası (örme) Kıymetli metaller ve kaplamalarından mücevherci eşyası Türkiye'nin Çek Cumhuriyeti'nden İthalatında Başlıca Ürünler
Otomobil, steyşın vagonlar, yarış arabaları Kara taşıtları için aksam, parçaları Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri Canlı sığır Tarım ve Gıda Ürünleri İhraç Potansiyelimiz Kuru Meyveler (Kuru Kayısı, Kuru Üzüm) Yaş Meyve Sebze (Narenciye, Domates) Sert Kabuklu Meyveler (Fındık) Şekerli ve Çikolatalı Mamuller Bisküvi Sanayi Ürünleri ve Hizmetler İhraç Potansiyelimiz Müteahhitlik Hizmetleri Otomotiv Ana ve Yan Sanayi İlaç Sanayi Demir Çelik (Yassı Mamuller, Muslukçu, Borucu Eşyası) Kablo ve Teller Elektronik (Televizyon Alıcıları) Mobilya Ambalaj Malzemeleri Medikal Ürünler ve Cihazlar Pompa ve Kompresörler Hazır Giyim Kağıt ve Karton Ürünleri (Temizlik Kağıtları) Ev Tekstili (Yatak Çarşafları, Masa Örtüleri, Tuvalet ve Mutfak Bezleri) Altın Mücevherat Kaynak: www.ticaret.gov.tr V. İZMİR DEN ÇEK CUMHURİYETİ NE YAPILAN İHRACAT 2011 $ 2012 $ 2013 $ 2014 $ 2015 $ 2016$ 2017$ Toplam 24.113.489 30.293.181 39.634.003 64.379.832 65.203.951 56.445.141 64.685.787 Kaynak: TUİK VI. TÜRKİYE-ÇEK CUMHURİYETİ YATIRIM İLİŞKİLERİ Türkiye de 76 adet Çek Cumhuriyeti sermayeli şirket bulunmaktadır. (www.ticaret.gov.tr)
İzmir de Çek Cumhuriyeti sermayeli firma bulunmamaktadır. (http://www.investinizmir.com/tr/firma) Çek Cumhuriyeti nde 80 den fazla Türk firmasının faaliyeti bulunmaktadır. Genelde ticaret ve hizmet sektöründe faaliyet gösteren firmalardan sadece bir tanesi üst yapı firması olup minibüs üretimi yapmaktadır. Daha önce faaliyet gösteren iplik üretim firmaları kapanmıştır. Türk firmalarının Çek Cumhuriyeti ndeki yatırımları 20 milyon EURO yu bulmaktadır. Türk firmaları genelde küçük ölçekli ve esnaf niteliğindedir. Türk firmalarının çoğu tekstil ve hediyelik eşya sektörlerinde faaliyet göstermektedir. Hediyelik eşya satan ve kuyumculuk yapan firmalarının çoğu perakendecidir. Kuyumculuk alanında faaliyet gösteren LAPİS, G&S toptancılıkta yapmaktadır. Eczacıbaşı Sağlık Ürünleri ve Eczacıbaşı Özgün Kimya, 2007 yılında, yaklaşık 650 milyon Euro karşılığında Çek Zentiva NV tarafından satın alınmıştır. SARAN Holding, 2007 yılı sonunda Çek Cumhuriyeti nin ve Orta Avrupa nın en büyük seyahat acentelerinden olan ÇEDOK u 80 milyon ABD Dolarına satın almıştır. CEDOK un bu defa, ülkenin yine büyük tur operatörlerinden FİRO yu satın almak için girişimleri bulunmaktadır. Altınbaşlar Grubu nun Çek Cumhuriyeti nde 15 milyon ABD Dolarına yakın emlak yatırımı bulunmaktadır. Altınbaş Grubu nun ayrıca, Aslanlı Grubu ndan devraldığı, Prag ın ilçelerinden Slany de mali portresi 150 milyon ABD Doları tahmin edilen bir konut gelişim projesi bulunmaktadır. Çek firmaları Türkiye nin enerji projelerinde büyük ilgi duymaktadır. Nitekim CEZ a.s. ile AK Enerji Elektrik Üretim A.Ş. ortaklığı ile kurulan AKCEZ OGG, Sakarya Elektrik Dağıtım A.Ş. yi 600 milyon ABD Doları bedelle satın almıştır. Ayrıca CEZ, Akenerji nin yüzde 37,36 sını temsil eden 24.4 milyon TL nominal değere sahip hisseyi 14 Mayıs 2009 tarihiyle devralmıştır. Son olarak, Çek enerji şirketi Energo-Pro Türkiye de yaklaşık 8 milyar Çek Kronu (307,5 MİLYON Euro) değerinde 5 hidroelektrik santrali satın almıştır. Energo-Pro, CEZ den sonra Türkiye de enerji sektörüne en büyük yatırımı yapan ikinci Çek firmasıdır. AŽD Praha firması, sinyalizasyon, telekomünikasyon, bilgi ve otomasyon teknolojilerinin önemli bir Çek üreticisi ve tedarikçisidir. Telematik ve diğer teknolojiler dahil olmak üzere büyük ölçüde demiryolu ve karayolu ulaşımına odaklanmıştır. Şirket, bu temel alanlarda cihazlar, sistemler ve ana ekipmanların araştırılması, geliştirilmesi, tasarımı, üretimi, kurulumu, yeniden yapılması ve bakımını sağlar: İzmir Büyükşehir Belediyesi nin Tam Adaptif Trafik Yönetim, Denetim ve Bilgilendirme Sistemi ihalesini Çek Cumhuriyeti nden AZD Praha S.R.O. - Cross Zlın A.Ş. ortaklığı kazanmış olup, İzmir de faaliyete geçmiştir. VII. İKİ ÜLKE ARASINDA YAPILAN TİCARİ ANLAŞMA VE PROTOKOLLER Ticaret Anlaşması (29 Ağustos 1975) Uzun Vadeli Ekonomik, Teknik, Sınai ve Bilimsel İşbirliği Anlaşması (6 Ocak 1976) Uluslararası Kara Ulaştırma Anlaşması (30 Haziran 1981) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması (30 Nisan 1992) Soma-B Özel Hesabının İşleyişi Hakkında Mutabakat Zaptı (19 Mart 1993)
KEK 1.Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı (10.4.1997) Serbest Ticaret Anlaşması (1 Eylül 1998-2004 tarihinde feshedilmiş yerine Gümrük Birliği yürürlüğe girmiştir) Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması (12 Ekim 1999) Gümrük Konularında İşbirliği ve Karşılıklı Yardım Anlaşması (10 Ekim 2000) KEK II. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı (23.5.2001) KEK III. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı (08.04.2004) KEK IV. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı (04.09.2008) Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (tadil edilmiş) (29.04.2009) NOTLAR *THY nin Çek Cumhuriyeti nin Prag kentine direkt uçuşları mevcuttur. *İzmir Ekonomi Üniversitesi nde Çek Cumhuriyeti uyruklu öğrenci bulunmamaktadır.