BOSNA HERSEK EKONOMİSİ Geçiş ekonomisi Düşük orta gelirli ülke Güçlü bankacılık sektörü GSYİH (2015): 14,5 Milyar - Kişi başına düşen gelir (2015): 3.821 - Real GSH artış oranı (2015): % 3,0 - Enflasyon oranı (2016): % -1.1 - Sanayi büyüme oranı (2016): % 4,3
SEKTÖRLERE GÖRE YABANCI YATIRIMLAR
BOSNA HERSEK İN SERBEST TİCARET ANLAŞMALARI
BOSNA HERSEK DIŞ TİCARETİ (Milyon Avro) YIL İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE 2009 2828 6314 9142-3486 2010 3628 6962 10590-3334 2011 4204 7938 12142-3734 2012 4018 7799 11817-3781 2013 4285 7756 12041-3471 2014 4439 8282 12722-3843 2015 4595 8105 12700-3510 2016 4815 8252 13067-3437 İhracatın ithalatı karşılama oranı %58 dir.
BOSNA HERSEK İN İHRACATINDA İLK 10 ÜLKE (2016) Ülke Pay 1 Almanya 15,7 2 İtalya 12 3 Hırvatistan 10,5 4 Sırbistan 8,7 5 Slovenya 8,6 6 Avusturya 7,8 7 Türkiye 4,3 8 Karadağ 2,6 9 Hollanda 2,2 10 Macaristan 2,1
ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE BOSNA HERSEK İN İHRACATI
BOSNA HERSEK İN İTHALATINDA İLK 10 ÜLKE (2016) Ülke Pay 1 Almanya 12,3 2 İtalya 11,7 3 Sırbistan 11,3 4 Hırvatistan 9,9 5 Çin 6,8 6 Slovenya 5,0 7 Rusya 4,4 8 Türkiye 4,3 9 Avusturya 3,4 10 Polonya 2,9
ÜRÜN GRUPLARINA GÖRE BOSNA HERSEK İN İTHALATI
TÜRKİYE-BOSNA HERSEK TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİ
BH VE TÜRKİYE ARASINDAKİ STA 1 Temmuz 2003 tarihi itibariyle yürürlüğe giren Serbest Ticaret Anlaşması ile gümrük ve eş etkili vergiler 2007 başından bu yana sıfırlanmıştır. Bosna Hersek ten ülkemize ithal edilecek ürünlerden (bazı tarım ve hayvancılık ürünleri hariç olmak üzere) gümrük vergisi alınmamaktadır. Ancak, ülkemizden Bosna Hersek e ihraç edilen tüm ürünler gümrük vergilerinden muaftır. Canlı sığır, canlı koyun, keçi ve bunların etleri ile kümes hayvanların etleri Türkiye ye ihracatta kapsam dışındadır.
TÜRKİYE BOSNA HERSEK İKİLİ TİCARET VERİLERİ (2006-2016) 1.000 Dolar Yıllar Ġhracat DeğiĢim (%) Ġthalat DeğiĢim (%) Hacim Denge 2006 150.862 17,7 9.379-39,1 160.241 141.483 2007 445.173 195,1 21.469 128,9 466.642 423.704 2008 572.349 28,6 24.545 14,3 596.894 547.804 2009 226.522-60,4 52.059 112,1 278.581 174.464 2010 224.299-1 72.328 38,9 296.628 151.971 2011 268.942 19,9 90.252 24,8 359.194 178.689 2012 251.523-6,5 111.649 23,7 363.172 139.875 2013 274.086 9 124.33 11,4 398.416 149.756 2014 322.022 17,5 171.424 37,9 493.446 150.598 2015 292.57-9,1 250.089 45,9 542.659 42.481 2016 309.346 5,7 288.291 15,3 597.636 21.055
TÜRKİYE NİN 2016 YILINDA BOSNA HERSEK E İHRACATINDA İLK 10 ÜRÜN SITC Kodu SITC Adı 2015 ($) 2016 ($) DeğiĢim (%) Ülke Payı (%) 84 GĠYĠM EġYASI VE AKSESUARLARI 44.984.305 56.487.061 25,57 18,26 65 TEKSTĠL ELYAFI VE MAMULLERĠ 41.098.388 41.704.413 1,47 13,48 77 ELEKTRĠKLĠ MAKĠNA VE CĠHAZLAR 17.858.529 18.098.043 1,34 5,85 58 PLASTĠKTEN MAMULLER 16.435.659 17.485.659 6,39 5,65 69 METALLERDEN NĠHAĠ ÜRÜNLER 14.927.839 16.993.731 13,84 5,49 89 ÇEġĠTLĠ MAMUL EġYA 12.283.605 15.403.536 25,4 4,98 5 SEBZELER,MEYVALAR VE MAMULLERĠ 12.386.264 14.262.115 15,14 4,61 78 KARA ULAġIM ARAÇLARI 7.999.632 11.901.499 48,78 3,85 81 SIHHĠ TESĠSAT,ISITMA,AYDINLATMA ĠLE ĠLGĠLĠ ÇEġĠTLĠ EġYA 7.594.846 8.830.611 16,27 2,85 74 DEĞĠġĠK SANAYĠ KOLLARINDA KULLANILAN MAKĠNA VE CĠHAZLAR 8.391.447 8.584.622 2,3 2,78 ĠLK 10 TOPLAM 183.960.514 209.751.290 ÜLKE TOPLAM 292.569.952 309.345.686 5,73 100
ÜRÜN GRUPLARI İTİBARİYLE İHRACATIMIZ
ÜRÜN GRUPLARI İTİBARİYLE İTHALATIMIZ
BOSNA HERSEK TE İŞ FIRSATLARI
POTANSİYEL SEKTÖRLER MAL TİCARETİ Tekstil, Deri ve Hazır Giyim Mobilya ve Mobilya Yan Sanayii İnşaat ve Yapı Malzemeleri Yaş Meyve ve Sebze, İşlenmiş Tarım Ürünleri Elektrikli Cihazlar ve Aydınlatma Ekipmanları Beyaz Eşya Otomotiv ve Yan Sanayii Plastik Malzemeler Kağıt ve karton ürünler İlaç ve Tıbbi Ekipmanlar
POTANSİYEL SEKTÖRLER HİZMET SEKTÖRÜ İnşaat ve Taahhüt (Ulaşım ve Altyapı Projeleri - Vc otoyol koridoru, demiryolu ve havayolu gelişimi) Sağlık Hizmetleri Turizm (Tatil ve Sağlık Turizmi) Otelcilik ve Restoran Sektörü
POTANSİYEL SEKTÖRLER YATIRIM Hazır Giyim Ağaç Orman Ürünleri Enerji (Hidro ve termal enerji üretimi) Yapı Malzemeleri Tarım, Gıda İşleme, İçecek Sağlık ve Otelcilik Hizmetleri
BOSNA HERSEK TE TÜRK YATIRIMLARI Bosna Hersek te halihazırda Müşavirliğimiz kayıtlarına göre faaliyet gösteren yaklaşık 100 Türk firması (franchise ve temsilciliklerle birlikte) bulunmaktadır. Özel sektörde önde gelen Türk yatırımcılardan Ziraat Bankası, Şişecam, ve Natron-Hayat öne çıkmaktadır. Bosna Hersek te özel sektörde faaliyet gösteren büyük-orta-küçük ölçekli firmalar dışında Uluslararası Saraybosna Üniversitesinin (IUS) yatırımları da dikkat çekmektedir. Özel sektördeki yatırımların yanı sıra ülkemiz Kurumlarınca (Büyükelçilik, TİKA, Yunus Emre Kültür Merkezi, Askeri Ataşelik, Kültür Müşavirliği, Din Müşavirliği gibi ve diğer) ülkeye değişik projelerle katkı sağlamaya çalışılmıştır. Tüm bunlar dikkate alındığında Türkiye nin Bosna Hersek e yapılan toplam yatırım ve katkılar yaklaşık 1 milyar Avro dur.
BOSNA HERSEK TE BAŞLICA VERGİLER - I Kurumlar vergisi oranı tüm entitelerde %10 olarak belirlenmiştir. Katma Değer Vergisi ise 1 Ocak 2006 tarihinden itibaren tüm ürünlerde %17 olarak belirlenmiştir.
BOSNA HERSEK TE BAŞLICA VERGİLER - II Gelir vergisi: Federasyonda net gelir üzerinden %10 (brüt modele göre hesaplanır) RS de net gelir üzerinden %10 (brüt modele göre hesaplanır) BD de gelir vergisi oranı net ücret üzerinden %10 dur.
İHRACATÇILARIMIZA SUNULAN DESTEK PROGRAMLARI
İHRACATTA DESTEK PROGRAMLARI 2006/4 Sayılı Türk Ürünlerinin Yurtdışında Markalaşması, Türk Malı İmajının Yerleştirilmesi ve TURQUALITY nin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ 2010/6 Sayılı Yurt Dışı Birim, Marka ve Tanıtım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ 2009/5 Sayılı Yurt Dışında Gerçekleştirilen Fuar Katılımlarının Desteklenmesine İlişkin Tebliğ 2010/8 Sayılı Uluslararasi Rekabetçiliğin Geliştirilmesinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ 2011/1 Sayılı Pazar Araştırması ve Pazara Giriş Desteği Hakkında Tebliğ 2015/8 Sayılı Döviz Kazandırıcı Hizmet Ticaretinin Desteklenmesi Hakkında Karar
T.C. Ekonomi Bakanlığı Web Sitesi: www.ekonomi.gov.tr
BOSNA HERSEK TE YABANCI YATIRIMCIYA SUNULAN TEŞVİKLER - I Her İki Entitede Milli muamele yerel şirketlerin sahip olduğu tüm hak ve yükümlülükler, yabancı yatırımcıları için de geçerlidir; Yabancı yatırımcı, millileştirme, kamulaştırma, el koyma ve eş etkili önlemlerden korunmuştur; Bosna Hersek'li tüzel kişilerin sahip olduğu gayrımenkul üzerindeki mülkiyet haklarına yabancı yatırımcılar da sahiptir.
BOSNA HERSEK te YABANCI YATIRIMCIYA SUNULAN TEŞVİKLER - II Bosna Hersek Federasyonu nda: Bosna Hersek Federasyonu Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yabancı yatırımcıların yararlanabilecekleri teşvikler özetle şu şekildedir: Firmanın, cari vergi döneminde edindiği karın %50 sinden fazlasını, özvarlıklarından üretim ekipmanlarına yatırması halinde, o yıl için kurumlar vergisinde %30 oranında indirim sağlanmaktadır. Firmanın beş yıl boyunca kesintisiz olarak özvarlıklarından toplam 20 milyon KM (ilk yıl 4 milyon KM) yatırım yapması durumunda söz konusu 5 yıl süresince kurumlar vergisi %50 oranında düşürülmektedir. Firma, yeni alınan işçilere ödediği brüt aylık ücretin iki katına kadar olan tutarı vergiden düşürülen gider olarak saymaya aşağıdaki şartlarda hak kazanır: - İş sözleşmesi süresinin asgari 12 ay ve tam zamanlı olması, - Yeni alınan işçinin, önceki beş yıl boyunca başka bir firmada ya da bağlı tüzel kişilerde çalışmamış olması.
BOSNA HERSEK TE YABANCI YATIRIMCIYA SUNULAN TEŞVİKLER- III Republika Sırpska da: Republika Sırpska Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca firmanın üretim tesislerindeki ekipmanlara yatırım yapması halinde yatırım bedeline kadar vergi indirimi mevcuttur. Republika Sırpska Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca firmanın üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere taşınmaz mülkiyetine yatırım yapılması halinde yatırım bedeline kadar vergi indirimi mevcuttur. Bir takvim yılı boyunca en az 30 yeni (işe alma) işçinin süresiz çalıştırıldığı durumlarda maaş ve prim vergisi bedelinde anılan tutarlar kadar vergi indirimi mevcuttur.
Detaylı Bilgiler İçin www.fipa.gov.ba
SORUNLAR İkili Ticarette Herhangi Bir Yapısal Sorun Bulunmamaktadır Devletin Yönetişim Sorunları Ödeme Sorunları Bürokratik Sorunlar Bosna Hersek Pazarı Hakkında Yeterli Bilgi Eksikliği Türk Firmalarının Bosna Hersek Pazarında Varlığının Potansiyelin Altında Olması
AVANTAJLAR Avrupa Birliği Üyelik Müzakereleri Süreci? Avantajlı Coğrafi Konum Avrupa Pazarına yakınlığı Doğal kaynakların zenginliği Serbest Ticaret Anlaşmaları Ağı Ucuz ve Nitelikli İş Gücü Projelerin Finansmanı