1
AFRİKA ANALİZİ Türkiye nin un ihracatı 100 den fazla ülkeye yapılırken, bu ülkelerin 44 tanesi Afrika kıtasında bulunmaktadır. 2006 2010 dönemi Trademap istatistikleri dikkate alınarak yaptığımız pazar analizinde toplam ihracatımızın ele alınan dönem boyunca artış göstermesine rağmen, 2006 yılında toplam ihracat içinde %33 ler civarındaki Afrika kıtası payının, 2008 yılında %29 a, 2009 yılında %13 e ve 2010 yılında da %10 a düştüğü gözlemlenmiştir. Bu durumu dikkate alarak TUSAF Yönetim Kurulunun aldığı karar doğrultusunda yaptığımız çalışmada; Afrika kıtasında Türkiye nin boşalttığı pazarın hangi ihracatçı ülkeler tarafından doldurulmuş olduğu ile sektörümüzü bu kıtada 2006 yılının üstüne çıkacak düzeyde ihracata kavuşturacak politikaların tespitidir. Ayrıca, son 4 yıl içerisinde kıtada hiç ihracat tecrübesi yaşamadığımız ülkelerin tespiti de çalışmamızın diğer bir parçasıdır. Bu çerçevede, son dört yıl ortalamaları dikkate alındığında, Sudan, Gambiya, Zimbabve, Madagaskar, Mozambik, Maritus, Gana, Sierra Leone, Cibuti, Kenya, Somali, Cezayir, Güney Afrika, Malavi, Libya, Mısır, Togo, Tanzanya Kamerun ve Gine ihracatımızda önemli pay alan ülkeler konumunda bulunmaktadır. Bölgede çok az tecrübemiz olan ancak önemli miktarda un ithalatı yapan kıta ülkeleri isebenin, Çad, Komoros, Ekvator Ginesi, Angola, Kongo, Liberya, Etiyopya, Merkezi Afrika Cumhuriyeti, Nijer, Şeyşeller, Fildişi Kıyısı, Botsvana, Gabon, Uganda, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Eritre, Mali, Nijerya, Ruanda, Sao Tome&Principe, Senagal, Burkina Faso dur. İhracatımızın hiç girmediği pazarları baktığımızda ise, Burundi, Cape Verde (Yeşil Burun), Tunus, Moritanya, Zambiya, Fransız Güney Atlantik Bölgesi, Saint Helena, Nambiya, Fas ve Swaziland dır. Afrika ülkeleri arasında 10.000 ton ve üzeri ithalat yapanlar ise; Angola, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Zimbabve, Madagaskar, Gine, Tanzanya, Gambiya, Çad, Eritre, Burkina Faso, Sudan, Somali, Merkezi Afrika Cumhuriyeti, Benin ve Kenya dır. Afrika kıtasına ihracat yapan önemli ülkeler ise, Fransa, Almanya, İtalya, ABD, Arjantin, İspanya, Belçika, Hollanda, İngiltere ve Avusturalya dır. Fransa 30, Almanya 22, İtalya 15, ABD 17, Arjantin 6, İspanya 8, Belçika 21, Hollanda 17, İngiltere 4, Avusturalya 5 ülkeye ihracat yaparken, en önemli pazarları Fransa, Almanya, ABD ve Belçika tarafından paylaşılmış bulunmaktadır. Söz konusu pazarlar ile Türkiye nin pazar payının az olduğu ve/veya hiç olmadığı ülkeleri daha yakından incelemeye aldığımızda; bu ülkelerin genellikle Afrika kıtasının batı bölgesinde yer aldığı görülmektedir. Tecrübemizin çok az olduğu ya da hiç olmadığı ülkeler olan Etiyopya, Merkezi Afrika Cumhuriyeti, Nijer, Şeyşeller, Fildişi Kıyısı, Gabon, Botsvana, Uganda, Eritre, Mali, Nijerya, Senegal, BirkinaFaso, Burundi, Tunus, Moritanya, Zambiya, Fransız Güney Atlantik Bölgesi, Saint Helena, Nambiya, Fas, Swaziland incelendiğinde, bölgenin en büyük rakip ihracatçıları olan Belçika, Fransa, Almanya ve ABD nin de bu ülkelere ya oldukça düşük miktarlarda ihracat yaptığı ya da bu ülkelerde pazarlarının 2
bulunmadığını söyleyebiliriz. Yukarıdaki ülkelerin dışında kalan ve ihracatımızın çok az olduğu Benin, Komoros, Angola, Kongo, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Ruanda, Sao Tome&Principe ve ihracatımızın hiç olmadığı Cape Verde de Belçika, Fransa, Almanya ve ABD ülkelerinin bir ya da birkaçı oldukça aktif durumdadır. Sonuç olarak bu Afrika ülkeleri bölge pazarına açıldığımızda öncelikli hedefimiz olmalıdır. ÜLKELER NÜFUS KONUM UN İTHALATI (1000$) EN ÇOK İHRACAT YAPAN ÜLKE BENİN 7.460.025 Batı Afrika 10,593 Fransa KOMOROS 671.247 Güneydoğu Afrika-Hint Okyanusu 3,22 Fransa ANGOLA 11.190.786 Güneybatı Afrika 135,434 Fransa KONGO 3.039.126 Orta-Batı Afrika 8,262 Fransa KONGO DEM. CUM. 67.565.585 Orta-Güney Afrika 71,042 Belçika RUANDA 8.440.820 Orta Afrika 1,231 Belçika SAO TOME&PRINCIPE 187.410 Orta-Batı Afrika 2,566 Belçika CAPE VERDE 418.224 Güneybatı Afrika-Atlas Okyanusu 1,145 Belçika Aşağıdaki tablolar trademap istatistiklerinden oluşturulmuştur. 3
4
FRANSA ALMANYA ABD BELÇİKA Angola Angola Kenya Angola Chad Sierra Leone Zimbabwe Democratic Republic of the Congo Guinea Gambia Chad Guinea Benin Ghana Algeria Sudan Central African Republic Liberia Cameroon Djibouti Niger Sudan Sierra Leone Chad Congo Libyan Arab Jamahiriya Liberia Congo Equatorial Guinea Côte d'ivoire Djibouti Liberia Madagascar Madagascar South Africa Guinea-Bissau Comoros Togo Equatorial Guinea Sao Tome and Principe Gambia Benin Somalia Burkina Faso Togo Mali Angola Comoros Liberia South Africa Burundi Togo Burkina Faso Nigeria Central African Republic Gambia Djibouti Senegal Ethiopia Equatorial Guinea Ghana Democratic Republic of the Congo Mali Cape Verde Tunisia Namibia Mauritania Rwanda Nigeria Chad Morocco Benin Seychelles Equatorial Guinea Namibia Central African Republic Guinea-Bissau Somalia Nigeria Niger Mali Cape Verde Sao Tome and Principe Seychelles South Africa Comoros Seychelles Ghana Cameroon Eritrea Egypt Madagascar Morocco Djibouti United Republic of Tanzania Nigeria Gabon Guinea South Africa Mauritania Malawi Libyan Arab Jamahiriya Libyan Arab Jamahiriya Mauritania Africa not elsewhere specified Senegal Mauritius Sierra Leone Egypt Morocco Somalia Côte d'ivoire Niger Algeria Democratic Republic of the Congo Guinea-Bissau Ethiopia Sierra Leone Tunisia Malawi Somalia Burkina Faso Mali Algeria Namibia Rwanda Senegal Sao Tome and Principe Zimbabwe Sudan Uganda United Republic of Tanzania 5
6
7
8
9
10
AFRİKA KITASINDA HEDEF UN İHRACAT PAZARLARI Afrika kıtasının toplam un ithalatı, yıllara göre değişmekle beraber, ortalama 2 milyon ton seviyesindedir. Ülkenin Afrika nın toplam ithalatındaki payı Türkiye nin bu ülkedeki payı ANGOLA % 22,5 % 0 KONGO % 12,5 % 0 ZİMBABWE % 8,5 % 4 MADAGASKAR % 6,5 % 24 Bu ithalatın %50 sini ilk dört ülke yapmaktadır ve bu ülkelerde Türkiye nin payı yok denecek kadar azdır. AFRİKA KITASINDA HEDEF PAZARLARA GİRİŞTE KARŞILAŞILAN SORUNLAR 1- Çoğunluğu Avrupa ülkelerinin eski sömürgeleri olan bu ülkelerde, Avrupa dışındaki ülkelere uygulanan gümrükler ve tarife dışı engeller, ihracatçının pazara girişinde maliyet dezavantajı yaratmaktadır. 2- Bankacılık sisteminin zayıflığından dolayı, malın bedelini garanti etmekte ve transfer etmekte sorunlar yaşanmaktadır. Geciken akreditif ve benzeri ödeme temini, fiyatların değiştiği dönemlerde, ihracatçıyı zor durumda bırakmaktadır. Ayrıca, Avrupa Eximbank ları, buradaki alıcılara, limit çıkararak tedarikçilerin açık hesap mal verebilmesinin önünü açmaktadır. Türk Eximbank ın bu bölgelerde muhabirlerini geliştirerek, daha çok alıcıya limit tesis edebilmesi, Türk ihracatçısının önünü açabilecektir. 3- Malın tesliminde cnf olarak teslim yapabilmek oldukça zordur. Ancak Avrupa nakliye hatları bu ülkelere düzenli seferler yapabildikleri için, buraya devamlı çalıştığı için, Türk ihracatçısına göre rekabet avantajı kazanmaktadır. Ayrıca, birçok limanda yaşanan altyapı sorunu, cnf teslimlerde, demoraj riskini artırmaktadır. 4- Afrika pazarında, tüccarlar bir alanda ihtisaslaşmak yerine, genellikle bir çok alanda dönem dönem çalıştıkları için, sabırlı bir şekilde müşteri ilişkilerini yürütmek gerekmektedir. Bir fuardan iki yıl sonra, müşteri elindeki broşürden dönüş yapıp satın alma yapabilmektedir. 11