İNSAN VÜCUDU TEMEL BİLGİLER

Vücudu Oluşturan Sistemler Nelerdir? Hareket sistemi Dolaşım Sistemi Sinir Sistemi Solunum Sistemi Boşaltım sistemi Dolaşım Sistemi

Hareket sistemi: Vücudun hareket etmesini, desteklenmesini sağlar ve koruyucu görev yapar. Hareket sistemi şu yapılardan oluşur: Kemikler Eklemler Kaslar

Dolaşım sistemi: Vücut dokularının oksijen, besin, hormon, bağışıklık elemanı ve benzeri elemanları taşır ve yeniden geriye toplar. Dolaşım sistemini oluşturan yapılar aşağıdakilerdir: Kalp Kan damarları Kan

Sinir sistemi: Bilinç, anlama, düşünme, algılama, hareketleri ve uyumunu, dengeyi ve solunum ile dolaşımı sağlar. Sinir sistemini oluşturan yapılar aşağıdakilerdir : Beyin Beyincik Omurilik Omurilik soğanı

Solunum sistemi: Vücuda gerekli olan oksijen karbondioksit gaz alışverişini yaparak hücre ve dokuların oksijenlenmesini ve dokularda ortaya çıkan karbondioksitin vücuttan atılmasını sağlar. Solunum sistemi oluşturan organlar aşağıdakilerdir: Solunum yolları Akciğerler

Solunum Sayısı yetişkinlerde 12 15 / dk. olmalıdır. Bebek ve çocuklarda 15 20 / dk. arasındadır. Efor sarfetmiş kişilerde bu sayılar daha yukarıya çıkar.

Boşaltım sistemi Kanı süzerek vücuda yararlı maddelerin vücutta tutulmasını, zararlı olan maddelerin vücuttan atılması görevlerini yaparak vücutta iç dengeyi korur. Boşaltım sistemini oluşturan organlar aşağıdakilerdir: İdrar borusu İdrar kesesi ( Mesane ) İdrar kanalları Böbrekler

Sindirim sistemi: Ağızdan alınan besinlerin öğütülerek sindirilmesi ve kan dolaşımı vasıtasıyla vücuda dağıtılmasını sağlar. Sindirim sistemini oluşturan organlar aşağıdakilerdir: Dil ve dişler Yemek borusu Mide Safra kesesi Pankreas Bağırsaklar

Nabız Kalp atımlarının damar duvarına yaptığı basıncın vücudun belli bölgelerinden el ile hissedilmesi.

Nabız Normal nabız değeri dinlenme halinde yetişkin bir kişide dakikada 60-100 arasıdır. 60` ın altı yavaş nabız, 100` üzerindeki nabız hızlı, Küçük çocuklarda 100-120. Dolaşımın değerlendirilmesi; çocuk ve yetişkinde şah damarından, bebeklerde kol atardamarından, 3 parmakla, 5 saniye süre ile değerlendirilir.

Vücut Isısı Koltuk altı normal ısı değeri 36,5 C Vücut ısısının normal değerinin üzerine çıkması ateş olarak ifade edilir. 41-42 C üstündeki ve 34,5 C altındaki ısı değerleri tehlikeye işaret eder. 31,0 C ` nin altı ölümcüldür.

Kan Basıncı Kalbin kasılma ( Büyük Tansiyon) ve gevşeme ( Küçük Tansiyon) anında damar duvarına yaptığı basınçtır. Kalbin kanı pompalama gücünü gösterir. Normal kan basıncı değeri: Büyük tansiyon için 100-140mm/ Hg, Küçük tansiyon için 50-90 mm/ Hg dir

Vücutta nabız alınabilen bölgeler nelerdir? Şah damarı (Adem elmasının hemen her iki yanında boynu her iki yana yatıran kas huzmelerinin hemen önünden) Kol damarı (Kolun iç yüzü, dirsek çukurunun üstünden)

Hasta / yaralıların dolaşımını değerlendirirken: Çocuk ve yetişkinlerde şah damarından Bebeklerde kol atardamarından nabız alınır.

Hasta / yaralının değerlendirilmesiyle : Hastalık yada yaralanmanın derecesini İlkyardımcı olarak öncelikle yapılması gerekenleri Yapılacak ilkyardım yöntemlerini Güvenli bir müdahale sağlarız.

Hasta / yaralının ilk değerlendirilmesi aşamaları : Hasta / yaralıya ilk olarak sözlü uyaran ile hafifçe omzuna dokunarak iyi misiniz? diye sorularak bilinç durumu değerlendirmelidir. Bilinç durumunun değerlendirilmesi daha sonraki aşamalar için çok önemlidir. Buna göre hasta/yaralının ilk değerlendirilme aşamaları şu sıradadır :

A. Havayolu açıklığının değerlendirilmesi: Özellikle bilinç kaybı olan hasta / yaralının dili geri kaçarak dil kökü ile solunum yolu tıkanabilir. Kusmuk, yabancı cisimlerle solunum yolunun tıkanabilir Hava yolunun açıklığı havanın akciğerlere ulaşabilmesi için şarttır

Hava yolu açıklığını sağlamak için hasta / yaralı baş, boyun, gövde ekseni düz ve yere paralel olacak şekilde yatırılmalıdır. Bilinç kaybı olan hasta / yaralılarda bir el (sol ) ile dudaklar birbirinden ayrılır ve ağız içi önce gözle daha sonra diğer elin ( sağ)işaret parmağı yandan ağız içine sokularak bir çengel gibi kullanılarak diğer yandan çıkartılmak suretiyle kontrol edilmeli, ardından yabancı cisim varsa bir bez aracılığı ile çıkarılmalıdır.

Bebeklerde sadece gözle görünen cisimler iki parmak kullanarak çıkartılır, asla tek parmakla çıkartma yapmamak gerekir. Aksi takdirde bebeklerin yutaklarının erişkinlere nazaran daha düz olmasından dolayı yabancı cisim daha derine itilebilir.

Daha sonra bir el hasta/yaralının alnına konarak, diğer elin 2-3 parmağı ile çene altından tutularak Çene kemiğinin alt kenarı yere dik olacak şekilde baş geriye itilir. Baş-Çene pozisyonu verilir. Bu işlemler sırasında sert hareketlerden kaçınılmalıdır.

Bebeklerde bu pozisyon çok dikkatli yapılmalıdır. Çünkü yutaklarının düzlüğü ve solunum yollarının esnekliğinden dolayı erişkinler kadar geriye itmek onların solunum yollarını dil kökü basısı ile kapatmamıza neden olur. Çoğu zaman ikiye yada üçe katlanmış bir havluyu omuzlarının altına koymak solunum yolunu rahatlıkla açmamıza yeter.

B. Solunumun değerlendirilmesi: İlkyardımcı, başını hasta/yaralının göğsüne bakacak şekilde yan çevirerek yanağını hasta/yaralının ağzına yaklaştırır, Bak-Dinle-Hisset yöntemi ile solunum yapıp yapmadığını 5 saniye süre ile değerlendirir.

Solunum hareketini gözler. ( Göğüs kafesinin solunum ile inip kalkmasını) Solunum sesini dinler. Yanağında hasta/yaralının nefesini sıcaklığını hissetmeye çalışır. Solunum yoksa derhal yapay solunuma başlanır.

C. Dolaşımın değerlendirilmesi: Soluk alıp vermeyen kişinin dolaşımınında durduğu kabul edilerek derhal dış kalp masajına başlanır.

İlk değerlendirme sonucu hasta/yaralının bilinci kapalı fakat solunum ve nabzı varsa derhal koma pozisyonuna getirerek diğer yaralılar değerlendirilir.

KOMA POZİSYONU

Tıbbi yardım (112 ) gelinceye kadar bu pozisyonda tutulur. 3-5 dakika ara ile solunum ve nabız kontrol edilir. 20 dakikada bir pozisyon yönü değiştirilir.

Hasta/yaralının ikinci değerlendirmesi nasıl olmalıdır? İlk muayene ile hasta/yaralının yaşam belirtilerinin varlığı güvence altına alındıktan sonra ilkyardımcı ikinci muayene aşamasına geçerek baştan aşağı muayene yapar. İkinci değerlendirme aşamaları şunlardır :

Görüşerek bilgi edinme: Kendini tanıtır, Hasta/yaralının ismini öğrenir ve adıyla hitap eder, Hoşgörülü ve nazik davranarak güven sağlar, Hasta/yaralının endişelerini gidererek rahatlatır, Olayın gelişimi ve oluşumu, koşulları, kişisel özgeçmişleri, sonuç olarak ne yedikleri, kullanılan ilaçlar ve alerjinin varlığı sorularak öğrenilir.

Baştan aşağı kontrol yapılır: Bilinç düzeyi, anlama, algılama ( basit ve hastanın anlayabileceği türden sorular sorarak) Solunum sayısı, ritmi, derinliği ( dakikadaki solunum sayısı, solunum aralıklarının düzeni, yüzeysel derinleşmiş solunum ) Nabız sayısı, ritmi, şiddeti ( dakikadaki nabız sayısı, nabız atımlarındaki düzen, zayıf damarı dolduran şiddette ) Vücut veya cilt ısısı, nemi, rengi ( vücut ısısında artma - düşme, ciltte ıslaklık, deride kızarıklık solukluk morarma )

Baş Saç, saçlı deri, baş ve yüzde yaralanma, morluk olup olmadığı, kulak yada burundan sıvı ( açık sarı şeffaf ) yada kan gelip gelmediği değerlendirilir, ağız içi kontrol edilir, dişler sayılır, diş protezi varsa solunum yolunu tıkamaması için çıkartılır.

Boyun: Ağrı, hassasiyet, şişlik, şekil bozukluğu araştırılır. Aksi ispat edilinceye kadar boyun zedelenmesi ( boyun omurlarında kırık olabileceği akıldan hiç çıkartılmamalı, baş boyun kontrolü yapılırken olabildiğine dikkatli ve ihtimam gösterilmeli ) ihtimali göz ardı edilmemelidir.

Göğüs kafesi: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu yada morarma olup olmadığı, hafif baskı ile ağrı oluşup oluşmadığı, kanama olup olmadığı değerlendirilmelidir. Göğüs kafesi genişlemesinin normal olup olmadığı araştırılmalıdır. Göğüs muayenesinde eller arkaya kaydırılarak hasta/yaralının sırtı da kontrol edilmelidir. ( Sırt kontrol edilirken olabildiğince ihtimam gösterilmeli. Kırılmış bir kaburganın dalağa, karaciğere yada akciğere batma olasılığı akıldan çıkartılmamalıdır. )

Karın boşluğu: Saplanmış cisim, açık yara, şekil bozukluğu, şişlik, morarma, ağrı yada duyarlılık olup olmadığı ve karnın yumuşaklığı değerlendirilmelidir. Eller bel tarafına kaydırılarak muayene edilmeli, ardından kalça kemiklerinde de aynı araştırma yapılarak kırık yada yara olup olmadığı araştırılmalıdır. ( Karın bölgesindeki yabancı cisim ile yaralanmalarda yabancı cisim olabildiğince oynatılmamalıdır. Yabancı cismin olası ikinci bir yaralanmaya sebep olmasına izin verilmemelidir.)

Kol ve bacaklar: Kuvvet, his kaybı varlığı, ağrı, şişlik, şekil bozukluğu, işlev kaybı ve kırık olup olmadığı, nabız noktalarından nabız alınıp alınmadığı değerlendirilmelidir. İkinci değerlendirmeden sonra mevcut duruma göre yapılacak müdahale yöntemi seçilir.