İŞ VAXININ CƏMLƏNMİŞ UÇOTU

İŞ VAXININ CƏMLƏNMİŞ UÇOTU

I. İş vaxtının cəmlənmiş uçotu/ümumi məlumat İş vaxtının cəmlənmiş uçotu - işin və/və ya istehsalatın xüsusiyyətlərindən asılı olaraq qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş iş vaxtı normasına gündəlik, həftəlik deyil, daha uzun qeydiyyat (uçot) dövrü kimi aylıq, rüblük, yarım illik və ya illik olaraq riayət olunmasını nəzərdə tutan iş saatlarının uçotu formasıdır. Cəmlənmiş uçotun tətbiqi zamanı AR Əmək Məcəlləsinin bir sıra maddələrinə nəzərə alımalıdır: Gündəlik işin (növbənin) müddətinin 12 saatdan, qeydiyyat (uçot) dövrünün 1 ildən çox olmayaraq müəyyən edilməsi (AR ƏM. m. 96.1); İşçinin növbə ərzində nahar və istirahət fasiləsinin təmini (AR ƏM. m. 103.1-103.3); İş növbələri arasındakı gündəlik istirahət vaxtının 12 saatdan az olmaması və növbələrarası istirahət günlərinin qrafik üzrə tənzimi (AR ƏM. m. 103.4, 104.2); Gündəlik iş vaxtının ən azı yarısı gecə vaxtına düşdükdə, iş vaxtının gecə vaxtına düşən hissəsinin 1 saat qısaldılması (AR ƏM. m. 97.2); İş vaxtından artıq iş və digər iş günü hesab olunmayan günlərdə işə cəlb edilmə halları (AR ƏM. m. 99-101, 107, 164-165 m); Gecə vaxtı və çoxnövbəli iş rejiminə görə haqqın ödənilməsi (ƏM. m. 166); İşçinin xəstəlik, məzuniyyət və.s. müddətlərinə düşən iş saatlarının uçot dövrü üzrə nəzərə alınması. İş qrafikinin qurulması zamanı istehsalat təqvimi üzrə uçot dövrü kimi seçilmiş dövrə düşən iş saatlarının həcminin aşılmamasına diqqət yetirilməlidir. Bu zaman işçinin çalışdığı əmək şəraitindən və istehsalatın xüsusiyyətindən asılı olaraq qısaldılmış iş vaxtının tətbiq edilib-edilməməsi məsələsi müəyyən edilməlidir.

II. İş vaxtının cəmlənmiş uçotu zamanı tənzimləmələr 1. İş vaxtından artıq işə cəlbetmə və onun ödənilməsi İş vaxtından artıq işə cəlb etmə işəgötürən tərəfindən əsaslandırılmış olmalı və iş vaxtından artıq işlərin qanunvericiliklə yol verilən son həddinə diqqət yetirilməlidir. Bir qayda olaraq iş vaxtından artıq iş saatlarına görə ödəmələr uçot dövrünün (ay, rüb, il və s.) sonunda ödənilir. İşçi rüblük cəmlənmiş uçot əsasında növbəli iş üsulu (14/14-12 saat) ilə işləyir. Faktiki işləyib İstehsalat norması Yanvar 168 s. Yanvar 151 s. Fevral 144 s. Fevral 160 s. Mart 132 s. Yekun: 444 saat Mart 127 s. Yekun: 438 saat İşçiyə uçot dövrünün yekununa alınan 6 saat iş vaxtından artıq işə görə ödəniş AR ƏM-nin 165-ci maddəsinə görə saatlıq tarif (vəzifə) maaşının ikiqat məbləğində ödənilir. Hesab etsək ki, saatlıq tarif maaşı 5 AZN-dir, bu halda aylıq əmək haqqı ilə yanaşı əlavə olaraq ödənilir: (5AZN x 6 saat x 2) = 60 AZN

2. İş günü hesab edilməyən bayram, səsvermə, istirahət və ümumxalq hüzn günü iş və onun ödənilməsi AR ƏM-nin 107, 109, 164-cü maddələri ilə tənzimlənir. İş vaxtından artıq iş saatlarının ödənilməsindən fərqli olaraq, bir qayda olaraq qeyd olunan əsaslar üzrə ödəniş müvafiq ayın əmək haqqına əlavə edilməklə birlikdə hesablanır. 1. Hesab edək ki, işçi 14/14 növbəli iş rejim əsasında gündəlik 12 saat olmaqla işləyir. Əgər işçinin 14 iş günü 01.03.2015-14.03.2015-ci tarixlərinə düşərsə bu zaman ödəniş aşağıdakı kimi olacaqdır: [01.03.2015-08.03.2015] = 8 gün x 12 saat = 96 saat 5 AZN x 12 x 1 gün = 60 AZN 2. Əgər hesab etsək ki, 14 iş günü 12.03.2015-25.03.2015-ci tarixələrinə təsadüf edir, bu halda: [12.03.2015-24.03.2014] = 13 gün x 12 saat = 156 saat 5 AZN x 2 x 12 = 120 AZN 120AZN x 5 gün = 600 AZN I halda - işçinin iş növbəsinin bir günü 8 Mart bayramına təsadüf etdiyindən və bu zaman faktiki iş saatlarının cəmi mart ayının iş vaxtı normasını aşmadığından, işçi, maaşdan əlavə gündəlik tarif maaşından aşağı olmamaqla; II halda - faktiki iş saatları mart ayının iş vaxtı normasını aşdığı üçün işçiyə Novruz bayramına düşən günlərə görə gündəlik tarif maaşının ikiqat məbləğində əlavə əmək haqqı veriləcəkdir.

3. Axşam və gecə vaxtına düşən saatların ödənişi AR ƏM-nin 166-cı maddəsi, AR NK-nin «Gecə vaxtı yerinə yetirilən iş, habelə çoxnövbəli iş rejiminə görə əmək haqqı həddinin müəyyən edilməsi barədə» 74 -li Qərarı və AR ƏƏSMN-nin 9-1 -li Qərarı ilə təsdiq olunmuş İzahatı. Gecə vaxtı yerinə yetirilən işin hər saatına görə işçiyə onun saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 %. Çoxnövbəli iş rejiminin axşam növbəsində işin hər saatına görə işçinin saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 %, gecə növbəsində isə 40 % həddində əlavə haqq müəyyən edilir. Çoxnövbəli iş rejimi - mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından, idarə tabeçiliyindən asılı olmayaraq müəssisə, idarə və təşkilatlarda (fasiləsiz iş axını olan istehsalatlar da daxil olmaqla) gün ərzində iki və daha çox növbədə təşkil olunmuş, növbə müddəti Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinin 89-cu maddəsinə uyğun olaraq 40 saatlıq iş həftəsində (nahar fasiləsi nəzərə alınmadan) 8 saatdan çox olmayan iş rejimi başa düşülür. İş vaxtının ən azı yarısı gecə vaxtına (axşam saat 22-dən səhər saat 6-ya qədər) düşən iş növbəsi gecə növbəsi hesab edilir. İş növbəsinin başlanma və qurtarma saatlarından asılı olmayaraq gecə növbəsindən əvvəlki iş növbəsi axşam növbəsi hesab edilir. Qanunvericiliyin tələblərinə uyğun olaraq təşkil olunan digər iş rejimləri (iş gününün hissələrə bölünməsi və s.) çoxnövbəli və ya iki növbəli iş rejimlərinə aid edilmirlər. Belə iş rejimlərində çalışan işçilərə gecə vaxtına düşən iş vaxtının hər saatına görə saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 % həddində əlavə haqq verilir.

NÜMUNƏLƏR: İşçi 3 növbəli iş rejimi üzrə çalışır. Aylıq əmək haqqı 1500 AZN. II növbə: (Yanvar 2015) 1500/151 s. = 10 AZN (saatlıq tarif maaşı) (10 AZN x 20% x 8 saat x 19 iş günü) = 304 AZN III növbə: (Fevral 2015) 1500/160 s. = 9 AZN (saatlıq tarif maaşı) (9 AZN x 40% x 8 saat x 20 iş günü) = 576 AZN 09:00 17:00 I növbə İş gündüz vaxtı icra edildiyindən heç bir əlavə ödəniş edilmir. İş rejimi 17:00 01:00 II növbə Ödəniş Bütün müddət üçün 20% 01:00 09:00 III növbə Bütün müddət üçün 40 % İşçi, iş rejimi 14/14-12 saat olmaqla iş vaxtının cəmlənmiş uçot əsasında işləyir və hesab edək ki, saatlıq tarif maaşı 5 AZN-dir. 3 saata görə (19:00-22:00) (5 AZN x 20% x 3 saat x 14 iş günü) = 42 AZN 8 saata görə (22:00-06:00) (5 AZN x 40% x 8 saat x 14 iş günü) = 224 AZN 42 AZN + 224 AZN = 266 AZN işçinin aylıq əmək haqqına əlavə olaraq ödənilir. İş rejimi 07:00-dan 19:00-dək 19:00-dan 07:00-dək İş gündüz vaxtı icra edildiyindən heç bir əlavə ödəniş edilmir. Ödəniş 19:00-22:00-dək = 20% (axşam saatları) 22:00-06:00-dək = 40% (gecə saatları) 06:00-07:00-dək = ödəniş edilmir

TƏKLİF OLUNUR: AR ƏƏSMN-nin 9-1 -li Qərarı ilə təsdiq olunmuş «Gecə vaxtı yerinə yetirilən işə və çoxnövbəli iş rejiminə görə əmək haqqının ödənilməsi barədə» İzahatın: 6-cı bəndinin 1-ci cümləsinə düzəliş edilməklə çoxnövbəli və ya iki növbəli iş rejimlərinə aid edilməyən digər mümkün iş rejimlərinin dairəsi ətraflı müəyyən edilsin. Aşağıdakı məzmunda 6-1 bəndi əlavə edilə bilər: 6-1. Növbə əsasında təşkil olunmuş, lakin növbə müddəti 8 saatdan artıq olan iş rejimində çalışan işçilərə gecə vaxtına düşən iş vaxtının hər saatına görə saatlıq tarif (vəzifə) maaşının 20 faizi həddində əlavə haqq verilir. Bu zaman başlama və qurtarma saatlarından asılı olmayaraq bilavasitə gecə növbəsindən əvvəlki iş növbəsi gündüz növbəsi hesab edilir və axşam növbəsi istisna olunur.

III. Ezamiyyət AR Əmək Məcəlləsinin 179-cu maddəsi, «İşçilərin Ezamiyyə Qaydaları»nın təsdiqinə dair AR Maliyyə Nazirliyinin Q-01 saylı və «Ezamiyyə xərclərinin normaları» haqqında AR NK-nin 14 -li Qərarları. Ezamiyyətdə olduğu vaxt, o cümlədən yolda olduğu vaxt üçün ezam olunan işçinin əsas iş yeri (vəzifəsi) və orta əmək haqqı saxlanılır. Təşkilat rəhbərinin tapşırığı ilə işçinin ezamiyyətə getdiyi və ezamiyyətdən qayıtdığı gün (günlər) istirahət və ya iş günü hesab edilməyən bayram gününə (günlərinə) düşərsə, həmin gün (günlər) üçün işçiyə əmək qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada əlavə əmək haqqı və ya əlavə istirahət günü (günləri) verilir. Ezam olunan işçilərə ezam olunduqları təşkilatların iş vaxtının rejimi və istirahət vaxtı tətbiq edilir. Daimi işi yolda keçən və gediş - gəliş xarakteri daşıyan, növbə (vaxta) metodu ilə işləyən və çöl şəraitində çalışan (gündəlik iş vaxtı başa çatdıqdan sonra öz daimi yaşayış yerinə qayıtmaq imkanı olmayan) işçilərin xidməti gedişi ezamiyyət sayılmır. Daimi iş vaxtı yolda keçən və gediş-gəliş xarakteri daşıyan, növbə (vaxta) metodu ilə işləyən və çöl şəraitində çalışan (gündəlik iş vaxtı başa çatdıqdan sonra öz daimi yaşayış yerinə qayıtmaq imkanı olmayan) müəssisə, idarə və təşkilatların işçilərinə ezamiyyə xərcləri əvəzinə hər gün üçün 10,0 manat əlavə vəsait verilir.

IV. İşçinin əlavə təhsili (təlimi) və həmin müddətin ödənilməsi. AR ƏM-nin 7.4-7.5-ci maddələrinə əsasən işçinin əlavə təhsilə (təlimə) cəlb edilməsi halında işçi ilə müqavilə bağlanıla və əlavə təhsil (təlim) bağlı şərtlər həmin müqavilə və ya əmək müqaviləsində müəyyən edilə bilər. İşçi iş vaxtında (növbəsində) təlimə cəlb olunması halında iş yeri və orta əmək haqqı saxlanılır. İşçinin təlimə getdiyi və eləcə də təlimdən qayıtdığı gün (günlər) onun istirahət və ya iş günü hesab edilməyən bayram gününə (günlərinə) təsadüf edərsə, bu halda həmin günlərə görə əmək qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş qaydada işçiyə əlavə əmək haqqı və ya əlavə istirahət günü (günləri) verilir. Əgər işçi təlimdə olduğu dövrə düşən istirahət günlərindən təlimə cəlb olunmadan istifadə edirsə, işəgötürən istirahət günlərinə görə ödəniş etməyə məcbur deyildir. Lakin işəgötürən təlim dövrünə düşən istirahət günləri üçün də ödəniş etmək istəyərsə, bu konkret bir məbləğ şəklində təlim müqaviləsində nəzərdə müəyyən oluna bilər.

TƏKLİF OLUNUR: İşçinin əlavə təhsili(təlimi) ilə bağlı AR Əmək Məcəlləsinə işçinin təlimi və əlavə təhsilə cəlb edilməsi və bu zaman onun ödənişi məsələlərinin tənzimi ilə bağlı ayrıca norma daxil edilsin; və Bu zaman işçiyə ezamiyyə xərclərinin ödənilməsinin AR Maliyyə Nazirliyinin «İşçilərin Ezamiyyə Qaydaları» və AR NK-nin Qərarı ilə təsdiq olunmuş «Ezamiyyə xərclərinin normaları» ilə müəyyən olunmuş qaydada və məbləğdə həyata keçiriləcəyi öz əksini tapsın. Ezamiyyələrlə bağlı *** AR Maliyyə Nazirliyinin «İşçilərin Ezamiyyə Qaydaları»-da dəyişiklik edilməklə dəqiq olaraq müəyyən edilsin: İş vaxtının cəmlənmiş uçotu əsasında daimi işi yolda keçən və gediş - gəliş xarakteri daşıyan növbə (vaxta) metodu ilə işləyən və çöl şəraitində çalışan (gündəlik iş vaxtı başa çatdıqdan sonra öz daimi yaşayış yerinə qayıtmaq imkanı olmayan) işçilərin respublika hüdudundan kənara gedişinin ezamiyyə olması; və Bu zaman işçiyə ezam olunduğu təşkilatın iş rejimi və istirahət vaxtının tətbiqi xüsusiyyətləri, iş vaxtının hesablanması və ezamiyyət dövrünə düşən və işçinin işlədiyi qeyri-iş günü olan günlərin ödənişi qaydası.

Bakı Konsaltinq Qrup (BACG) 2011-ci ildə yaradılmaqla Azərbaycan Respublikasında fəaliyyət göstərən yerli və beynəlxalq müştərilərə hüquqi və layihə idarəetməsi sahəsində məsləhət xidmətləri göstərən hüquq şirkətidir. Bizim xidmətlərimizin dairəsinə aşağıdakılar daxildir: Hüququn müxtəlif sahələri üzrə məsləhətlərin verilməsi Əmək və miqrasiya hüququ Tikinti və icazələr Vergi və insan resursları üzrə məsləhətlər Müqavilələrin hazırlanması və hüquqi ekspertizası Ölkədaxili logistika və mühəndis dəstəyi Məhkəmə işləri Tel/faks: (+99412) 497 89 65/66 E-mail: info@bacg.az Azərbaycan, Bakı, AZ 1065, Cəfər Cabbarlı küç. 44 Kaspian Plaza I, 14-cü mərtəbə www.bacg.az Əlaqəli şəxs: Ağamoğlanov Kamran (055) 255-68-98 agamoghlanov_kamran@bacg.az