Soru ve Cevaplarla Yeni Vergi Barışı Rehberi Mayıs 2013 kpmg.com.tr kpmgvergi.com
Önsöz Değerli Okuyucular, Türkiye de ilk defa uygulaması 2008 yılında tanıtılan ve kamuoyunda Varlık Barışı olarak bilinen 5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun, 22 Kasım 2008 tarihli ve 27062 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmış ve aynı tarihte yürürlüğe girmişti. Söz konusu Kanun kapsamında bildirim veya beyana konu olan varlıklar; para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar olarak belirlenmişti. 2008 yılında yürürlüğe konulan Varlık Barışı uygulaması 22 Kasım 2008 ve 2 Mart 2009 tarihleri arasında planlanmış, ancak uygulama daha sonra 31.12.2009 tarihine kadar uzatılmıştır. İlk defa uygulanan Varlık Barışı sonucunda; 26 milyar 949 milyon 937 bin lirası yurt dışından, 20 milyar 352 milyon 608 bin lirası da yurt içinden olmak üzere toplam 47 milyar 302 milyon 545 bin liralık kaynak beyanı sağlanmış ve bu beyanlar üzerinden 1 milyar 556 milyon 629 bin lira vergi tahakkuk ettirilmişti. Bu defa Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 21 Mayıs 2013 tarihinde kabul edilen 6486 sayılı Kanun ile İkinci Varlık Barışı uygulaması 29 Mayıs 2013 tarih ve 28661 sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Yeni Varlık Barışı düzenlemeleri rehberimizde sorular ve bu sorulara cevaplarla analiz edilmiştir. Diğer taraftan söz konusu Kanun uygulaması ile ilgili olarak Yurt Dışındaki Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Genel Tebliğ (Seri No.1) 11.06.2013 tarih ve 28674 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. İlgilenenlere faydalı olmasını dileriz. Saygılarımızla, Abdulkadir KAHRAMAN Vergi Bölüm Başkanı KPMG Türkiye 1
1) Yeni Varlık Barışı Kanunu Kapsamında Hangi Varlıklar Beyan Edilebilecektir? Gerçek veya Tüzel Kişilerce 15.04.2013 tarihi itibariyle sahip olunan ve yurt dışında bulunan aşağıdaki varlıklar kapsama girmektedir. Para, Altın, Menkul Kıymetler, Diğer Sermaye Piyasası Araçları, Varlığı kanaat verici bir belge ile ispat edilen taşınmazlar. 2) Yeni Varlık Barışı Kanunu Kapsamındaki Yurt Dışındaki Varlıklar Ne Zamana Kadar ve Nereye Beyan Edilebilecektir? Gerçek ve tüzel kişilerce sahip olunan varlıkların 31.10.2013 tarihine kadar Türk Lirası cinsinden rayiç bedelle aşağıdaki kurumlara beyan edilmesi gerekmektedir. Bankalar, Aracı kurumlar, Vergi Daireleri 3) Banka ve Aracı Kurum İfadeleri Ne Anlama Gelmektedir? Banka: 5411 sayılı Bankacılık Kanununun 3 üncü maddesinde tanımlanan; i. Mevduat bankaları: 5411 Sayılı Kanuna göre kendi nam ve hesabına mevduat kabul etmek ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubelerini, 2
ii. Katılım bankaları: 5411 Sayılı Kanuna göre özel cari ve katılma hesapları yoluyla fon toplamak ve kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubelerini, iii. Kalkınma ve yatırım bankaları: Bu Kanun a göre mevduat veya katılım fonu kabul etme dışında; kredi kullandırmak esas olmak üzere faaliyet gösteren ve/veya özel kanunlarla kendilerine verilen görevleri yerine getiren kuruluşlar ile yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye'deki şubelerini ifade etmektedir. Aracı kurumlar : 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu na göre faaliyette bulunan kurumları ifade etmektedir. Bu kurumlar aynı Kanun un 3 üncü maddesi ve 37 nci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen aşağıdaki yatırım hizmet ve faaliyetlerini münhasıran gerçekleştirmek üzere Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yetkilendirilen yatırım kuruluşlarını ifade etmektedir. 3
Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin alınması ve iletilmesi, Sermaye piyasası araçlarıyla ilgili emirlerin müşteri adına ve hesabına veya kendi adına ve müşteri hesabına gerçekleştirilmesi, Sermaye piyasası araçlarının kendi hesabından alım ve satımı, Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunularak satışa aracılık edilmesi, Sermaye piyasası araçlarının halka arzında yüklenimde bulunmaksızın satışa aracılık edilmesi. 4) Vergi Usul Kanunu na (VUK) Göre Defter Tutan Mükellefler Kayıtlarını Ne Zamana Kadar Tamamlayacaklar? VUK a göre defter tutan mükellefler tarafından bu kapsamda beyan edilen varlıkların, takip eden ay sonuna kadar defterlerine kaydedilmesi gerekmektedir. Örneğin; 31 Mayıs 2013 tarihinde beyan edilen değerlerin, 30 Haziran 2013 tarihine kadar ilgili mükellefin defterlerine kaydedilmesi gerekmektedir. 5) Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler İçin Beyan Edilen Varlıklar Nasıl Kayıtlara Alınacaktır? Beyan edilen varlıkların Türk Lirası rayiç bedelleri ile ertesi ayın son gününe kadar defterlere kaydedilmesinin yanı sıra; bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin yasal defterlerine bu Kanun uyarınca kaydettikleri varlıklar için pasifte özel bir fon hesabı açmaları gerekmektedir. Söz konusu fon hesabı, sermeyenin bir unsuru olarak kabul edilecektir. 6) Söz konusu Fon İşletmeden Çekilebilirse Vergiye Tabi midir? Evet. Bu fon sermayeye ilave dışında işletmeden çekilirse vergiye tabi tutulacaktır. 4
7) Söz konusu Fon; Şirketin Tasfiye, Birleşme veya Devir Olması Halinde Vergilenecek midir? Hayır. Fon hesabında tutulan bu tutarlar, işletmenin tasfiye edilmesi halinde vergilendirilmeyeceği gibi Gelir Vergisi Kanunu nun 81 inci maddesi ile Kurumlar Vergisi Kanunu nun 19 ve 20 nci maddeleri uyarınca gerçekleşecek devir ve bölünme hallerinde de vergilendirilmeyecektir. 8) Serbest Meslek Erbabı veya İşletme Hesabı Esasına Göre Defter Tutan Mükellefler Beyan Ettikleri Varlıkları Defterlerine Kaydetmek Zorunda mıdır? Evet. Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin, söz konusu varlıkları defterlerinde ayrıca göstermeleri gerekmektedir. Defterlere kaydedilen söz konusu varlıklar dönem kazancının tespitinde gelir unsuru olarak dikkate alınmayacaktır. 9) Varlık Barışı Kapsamında Deftere Kaydedilen Bu Varlıklar Dönem Kazancının Tespitinde Gelir Olarak Dikkate Alınacak mıdır? Hayır. Gelir veya kurumlar vergisi mükelleflerince yukarıda yapılan açıklamalara göre yasal defterlere kaydedilen bu varlıklar, dönem kazancının tespitinde gelir unsuru olarak dikkate alınmayacaktır. 10) Varlıklara İlişkin Kanaat Verici Belge Ne Anlama Gelmektedir? Kanaat verici belge tabiri, aşağıda belirtilenleri ifade etmektedir: Devlet tarafından veya devlet güvencesinde tutulan kayıt ve sicilleri Banka, banker, aracı kurumlar ve benzeri mali kurumlar, posta idaresi, noter gibi kurum ve kuruluşların kayıt ve belgeleri Vergi Usul Kanunu nun ikinci kitabının üçüncü kısmında yer alan belgeler ve muadili belgeler (fatura vb belgeler) Bilgi değişiminde bulunulan yabancı ülkelerde yetkili makamlardan alınarak mahallindeki Türk elçilik ya da konsoloslukları, yoksa mahallindeki Türk menfaatini koruyan ülkenin aynı nitelikteki temsilcileri tarafından tasdik olunan belgeleri. 5
11) Devlet Tarafından veya Devlet Güvencesinde Tutulan Kayıt ve Siciller Nelerdir? Söz konusu kayıt ve siciller; tapu kayıtları, diğer siciller ve yasal yükümlülükler nedeniyle verilen beyannameleri ifade etmektedir. Örneğin; bulunduğu ülkenin tapu siciline veya tapu sicili niteliğindeki diğer sicillere 15.4.2013 tarihi itibarıyla gerçek veya tüzel kişiler adına kayıtlı taşınmazların, başka herhangi bir işleme gerek olmaksızın bu tarih itibarıyla gerçek veya tüzel kişilerce sahip olunduğu kabul edilecektir. 12) Diğer Kanaat Verici Belgeler Nelerdir? Maddede geçen diğer kanaat verici belge tabirinden ayrıca aşağıda belirtilenler anlaşılacaktır. Ayrıca bu belgelerin tasdik zorunluluğu bulunmamaktadır. Bankalar ile bankerlerin yaptıkları işlemlerle ilgili kayıtlar ve düzenledikleri belgeler, Aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, sigorta şirketleri ve benzeri mali kurumların kayıtları ve düzenledikleri belgeler, Posta idaresi nezdindeki çek hesabı ve düzenlenen diğer belgeler, Noter gibi kurum ve kuruluşların düzenledikleri senetler ve sözleşmeler ile diğer kayıt ve belgeler, Defter tutan mükelleflerin kayıtları ile bu kayıtlarda yer alan ve Vergi Usul Kanununun ikinci kitabının üçüncü kısmında belirtilen belgeler ile muadili belgeler, Şirketlerin ortaklık ve kooperatiflerin üyelik kayıtları. 13) Varlıkların Yurt Dışında Bulunduğunun İspatı Gerekir mi? Evet. Kanaat verici kayıt ve belgelerle gerçek veya tüzel kişilerce sahip olunan varlıklar arasında illiyet bağının kurulması ve 15.4.2013 tarihi itibarıyla, Taşınmazların yurt dışındaki varlığının, Diğer varlıkların ise yurt dışında bulunduğunun ispatı zorunludur. 6
Aksi durumda bildirildiği veya beyan edildiği hâlde, 15.4.2013 tarihi itibarıyla yurt dışında bulunduğu kanaat verici belge ile tevsik edilemeyen para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar dolayısıyla vergi incelemesi halinde tarh edilen vergi vadesinde ödenmiş olsa bile hesaplanan vergiden mahsup edilerek tarhiyat yapılması hükmünden yararlanmak mümkün olmaz. 14) Kanaat Verici Belgelerin Saklanması Gerekir mi? Evet. Gerçek veya tüzel kişilerce varlık barışı kapsamında beyan edilen varlıklara ilişkin kanaat verici belgelerin gerektiğinde vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz edilmek üzere zaman aşımı süresince (5 Yıl) saklanması gerekmektedir. 15) Varlık Barışı Kapsamındaki Taşınmaz İfadesinden Ne Anlaşılmalıdır? Taşınmaz ifadesinden aşağıda belirtilenler anlaşılmalıdır: Arazi, Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler, Tapu siciline ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar. 7
16) Beyan Edilen Varlıklar Üzerinden Hangi Oranda? Ve Ne Zaman Vergi Ödenecektir? Önceki uygulamada olduğu gibi vergi dairelerine beyan edilen değerler üzerinden %2 oranında vergi tarh edilerek izleyen ayın sonuna kadar ödenmelidir. 17) Türkiye de İkametgâhı Bulunmayanlar Tarafından Beyannameler Hangi Vergi Dairelerine Verilebilecektir? Türkiye'de ikametgâhı bulunmayanların, varlık barışı kapsamında yurt dışında bulunan varlıklarına ilişkin beyannamelerini aşağıdaki Vergi Dairesi Müdürlüklerine vermeleri ve tahakkuk eden vergilerini aynı vergi dairelerine ödemeleri mümkündür. Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı, Başkent Vergi Dairesi Müdürlüğü İstanbul Vergi Dairesi Başkanlığı Beyoğlu Vergi Dairesi Müdürlüğü İzmir Vergi Dairesi Başkanlığı Konak Vergi Dairesi Müdürlüğü 18) Banka ve Aracı Kurumların Varlık Barışı Kapsamında Aldıkları Bildirimlere İlişkin Vergi Ödeme Sorumluluğu Bulunmakta mıdır? Banka veya aracı kurumların, kendilerine bildirilen varlıklara ilişkin olarak varlıkların bildirim değerleri üzerinden %2 oranında hesapladıkları vergiye ilişkin beyannameyi, ilgili Tebliğ in 4 No.lu ekinde yer alan beyanname ile aylık olarak vergi sorumlusu sıfatıyla bildirimi izleyen ayın on beşinci günü akşamına kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı oldukları vergi dairelerine; 340 ve 346 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda vermeleri gerekmektedir. Tahakkuk eden vergiler ise aynı sürede ödenecektir. 19) Varlık Barışı Kapsamında Ödenen Vergiler Gider Yazılabilir mi? HAYIR. Varlık Barışı Kanunu kapsamında ödenen vergi, hiçbir suretle gider yazılamaz ve başka bir vergiden mahsup edilemez. 8
20) Varlık Barışı Kanunu nun Beyan Edenler Açısından Avantajı Nedir? Bildirilen veya beyan edilen varlıklar nedeniyle hiçbir suretle vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılamaz. Ancak, diğer nedenlerle bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten, yani 29 Mayıs 2013 tarihinden sonra, başlayan 01/01/2013 tarihinden önceki dönemlere ilişkin vergi incelemeleri ile takdir komisyonu kararları uyarınca gelir, kurumlar ve katma değer vergisi yönünden tespit edilen matrah farkından, bu madde kapsamında beyan edilen tutarlar, bu tutarlara diğer bir anlatımla varlık barışı nedeniyle beyan edilen tutarlara ilişkin tarh edilen verginin vadesinde ödenmesi koşuluyla mahsup edilerek tarhiyat yapılır. İndirimi reddedilen katma değer vergisine ilişkin mahsup edilecek matrah tutarı, indirimi reddedilen vergiye esas teşkil eden bedeldir. Öyle ki, indirimi reddedilen vergiye ilişkin bedelin tespit edilememesi hâlinde mahsup edilecek matrah tutarı, %18 katma değer vergisi oranı dikkate alınarak hesaplanır. 21) 29.05.2013 Tarihinden Önce 01.01.2013 Tarihinden Önceki Dönemlere İlişkin Başlayan Vergi İncelemeleri Mahsup İmkânından Yararlanabilir mi? Hayır. 01.01.2013 tarihinden önceki dönemlerle ilgili olarak maddenin yürürlük tarihi olan 29.05.2013 tarihinden önce başlayan vergi incelemeleri veya takdire sevk işlemleri ile 01.01.2013 tarihinden sonraki dönemlere ilişkin yapılacak vergi incelemeleri veya takdir işlemleri nedeniyle yapılacak tarhiyatlar açısından GVK geçici 85 inci maddesinin beşinci fıkrasında öngörülen mahsup hükmünün uygulanması mümkün değildir. 22) Mükellef Nezdinde Vergi İncelemesine Başlandığı Nasıl Tespit Edilecektir? Mükellefler nezdinde vergi incelemesine başlanıldığı hususunun; Bir tutanağa bağlanması, Vergi incelemesi yapılmak üzere mükellefin yazı ile davet edilmesi, Kanuni defter ve belgeleri isteme yazısının tebliğ edilmiş olması, Matrah tesisine yönelik tutanak düzenlenmesi, Kanuni defter ve belgelerin incelenmek üzere vergi incelemesine yetkili olanlara ibraz edilmiş olması durumunda, vergi incelemesine başlandığı kabul edilecektir. 9
23) Takdir Komisyonu Kararınca Tarhiyatlarda Hangi Tarih Esas Alınacaktır.? Takdir komisyonu kararları uyarınca yapılacak tarhiyatlarda ise takdire sevk tarihi esas alınmak suretiyle mahsup imkânından yararlanılıp yararlanılamayacağı tayin edilecektir. Ancak, maddenin yayımı tarihinden önce başlayan vergi incelemelerinin neticelendirilmeyip, incelemeye alınan dönemler için mükelleflerin takdir komisyonuna sevk edilmesi halinde incelemeye başlama tarihi esas alınacaktır. Öte yandan, mahsup uygulamasında verginin ödenme şartı dikkate ayrıca alınacaktır. 24) Usulsüzlük Cezaları Varlık Barışı Kapsamındaki Mahsup İmkânından Faydalanabilir mi? Hayır. Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezaları da mahsup uygulaması kapsamında değildir. 25) Diğer Vergiler ve Haksız İadeden Kaynaklanan Tarhiyatlar Varlık Barışı Kapsamında Mahsup İmkânından Faydalanabilir mi? Hayır. Haksız iadeden kaynaklanan tarhiyatlar ile gelir, kurumlar ve katma değer vergisi dışındaki diğer vergilere yönelik yapılacak inceleme ve tarhiyatlar, mahsup uygulaması kapsamında değerlendirilmeyecektir. 10
26) Varlık Barışı Nedeniyle Beyan Edilen Değerler Üzerinden Tahakkuk Eden Verginin Ödenmemesi Halinde Nasıl Bir Sonuç Doğar? Mükellefler mahsup imkânından yararlanamaz. Ayrıca; bu kapsamda tahakkuk eden verginin vadesinde ödenmemesi veya bu maddede yer alan diğer şartların yerine getirilememesi nedeniyle mahsup imkânından yararlanılamaması, vergi aslının gecikme zammı ile birlikte 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun uyarınca takip ve tahsiline engel teşkil etmez. Tahsil edilmiş olan vergiler ret ve iade edilemez. 27) Varlık Barışı Kanunu Kapsamında Beyan Edilen ve Aktife Alınan Amortismana Tabi İktisadi Kıymetler Üzerinden Amortisman Ayırmak Mümkün müdür? Hayır. Kanun da belirtildiği üzere, bildirim ve beyana konu edilen varlıklarla ilgili olarak 213 sayılı Kanun un amortismanlara ilişkin hükümleri uygulanamamaktadır. 28) Varlık Barışı Kanunu Kapsamında Beyan Edilen Varlıkların Daha Sonra Satışından Zarar Edildiğinde Bu Zarar İndirim Konusu Yapılabilir mi? Hayır. Bu varlıkların elden çıkarılmasından doğan zararlar, gelir veya kurumlar vergisi uygulaması bakımından gider veya indirim olarak kabul edilmemektedir. 29) Varlık Barışı Kanunu Kapsamında Beyan Edildiği Halde Kanaat Verici Bir Belge İspat Edilemez ise Ne olur? Her şeyden önce bildirildiği veya beyan edildiği hâlde, 15.04.2013 tarihi itibarıyla yurt dışında bulunduğu kanaat verici belge ile tevsik edilemeyen para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları ile taşınmazlar dolayısıyla vergi incelemesine ilişkin haklardan beyan eden gerçek veya tüzel kişi yararlanamaz. Ayrıca, beyan üzerine tahakkuk eden vergini ödenme zorunluluğu devam eder. 30) Beyan Edilen Varlıklar Ne Zamana Kadar Türkiye ye Getirilmelidir? Taşınmazlar dışında beyan edilen varlıklardan para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının bildirim veya beyanın yapıldığı tarihi takip eden ay sonuna kadar Türkiye ye getirilmesi şarttır; ya da Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi gerekmektedir. 11
Bildirim veya beyanın yapıldığı tarihi takip eden ay sonuna kadar Türkiye ye getirilmeyen veya Türkiye deki banka ya da aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmeyen para, döviz, altın, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları dolayısıyla vergi incelemesine ilişkin haklardan yararlanılamaz. 31) Banka veya Aracı Kurumlar Bildirimleri Kabul Etmeyebilir mi? Evet. Banka veya aracı kurumlara bildirimi yapılan varlıklara ilişkin bildirim değeri üzerinden %2 oranında hesaplanan tutarın ödenmemesi durumunda, banka veya aracı kurumların söz konusu bildirimi alma zorunluluğu yoktur. Bunun dışında banka ve aracı kurumlar bildirimleri kabul etmek zorundadır. 32) 29.05.2013 Tarihinden Sonra Ancak Bildirimden Önce Türkiye ye Getirilen ya da Transfer Edilen Varlıklar İçin Varlık Barışından Yararlanmak Mümkün müdür? Evet. Maddenin yürürlüğe girdiği tarihten (29.05.2013) sonra yani, bildirim veya beyandan önce Türkiye'ye getirilen ya da Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılan bir hesaba transfer edilen varlıklara ilişkin olarak maddede öngörülen sürede bildirim veya beyanda bulunulması ve diğer şartların da yerine getirilmesi kaydıyla madde hükümlerinden yararlanılabilecektir. Bu şekilde, bildirim veya beyandan önce yurt dışından Türkiye'ye getirilen varlıkların daha sonraki bir tarihte beyan edilmesi sırasında, Tebliğin 3.3 bölümünde açıklandığı üzere varlıkların bildirim veya beyan tarihindeki değerleri esas alınacaktır. Bu koşulların gerçekleşmemesi halinde, maddenin beşinci fıkrası hükmünden (vergi incelemesine ilişkin haklar) yararlanılması mümkün değildir. Bu nedenle, söz konusu varlıkların 15.04.2013 tarihi itibarıyla yurt dışında bulunduğunun, bu varlıklara yurt dışında sahip olunduğunun ve ilgili (kambiyo, gümrük, yabancı sermaye gibi) mevzuat çerçevesinde Türkiye'ye getirildiğinin kanaat verici belgelerle ispat yükümlülüğü mükelleflere ait olacaktır. 12
33) Varlıkların Başka Bir Varlığa Dönüşmesi Halinde Nasıl Hareket Edilmelidir? 15.04.2013 tarihi itibariyle varlık barışı kapsamına giren varlıkların, bu tarihten 31.10.2013 tarihine kadar yine kapsama giren başka tür varlıklara dönüşmesi halinde, en son varlığın bildirim veya beyana konu edilerek Türkiye ye transfer edilmesi mümkündür. 34) Varlık Barışı Kanunu Kapsamında Birden Fazla Bildirim veya Beyanname Vermek Mümkün müdür? Evet. Genel olarak varlık barışı kanunu kapsamında tek bildirimde bulunulması esastır. Ancak, maddenin uygulamasında bildirim veya beyanın yapıldığı her ay farklı bir vergilendirme dönemi olarak kabul edildiğinden birden fazla bildirim veya beyanda bulunulması mümkündür. 35) Varlık Barışı Kapsamında Bildirim veya Beyan Süresi Bitiminden Sonra Düzeltme Yapılabilir mi? Hayır, Varlık Barışı Kanunu kapsamında bildirim ve beyan süresi sona erdikten sonra bildirim veya beyanlara ilişkin düzeltme yapılamaz. Bu çerçevede, 31.07.2013 tarihine kadar yapılan bildirim veya beyanların bu tarihten sonra düzeltilmesi mümkün olmayacak; ancak bu tarihten önceki beyanların düzeltilmesi mümkün olabilecektir. 13
36) Varlık Barışı Kapsamında Bildirim veya Beyan Süresi Bitmeden Düzeltme Yapılabilir mi? Evet. Aynı Ay İçerisinde Düzeltme: Bir bildirim veya beyanda bulunulduktan sonra aynı ay içerisinde, yapılan hataların düzeltilmesi amacıyla ya da bildirime veya beyana konu edilen varlıkları azaltıcı ya da artırıcı yeni bir bildirim veya beyanda bulunulmak istenmesi halinde, ilk bildirim veya beyanın düzeltilmesi gerekmektedir. Banka ve aracı kurumlara yapılan bildirimlerde, düzeltmenin ilgili banka ve aracı kurum tarafından yapılması gereklidir. Örnek: Mayıs ayında 200.000 TL karşılığı döviz beyanında bulunan bir gerçek kişinin, aynı ay içerisinde beyan ettiği tutarı 150.000 TL ye düşürmek ya da 250.000 TL ye çıkarmak istemesi halinde ilk beyanına ilişkin düzeltme beyannamesi vermesi gerekir. Bankaya veya aracı kuruma bildirimde bulunulmuş olması halinde ise banka veya aracı kuruma verilen ilk bildirimin düzeltileceği tabiidir. Sonraki Aylarda Hata veya Varlık Azaltıcı Düzeltme: Bildirim veya beyanda bulunulduktan sonraki aylarda, yapılan hataların düzeltilmesi amacıyla ya da bildirime veya beyana konu edilen varlıkları azaltıcı bir bildirim veya beyanda bulunulmak istenilmesi halinde de önceki bildirim veya beyanın düzeltilmesi gerekmektedir. Bu durumda, banka ve aracı kurumlarca ilgili Tebliğ in 4 No.lu ekinde yer alan beyanname ile vergi dairesine bildirilen varlıklara ilişkin düzeltme talebinin banka ve aracı kurum aracılığıyla yapılması esastır. Örnek: Mayıs ayında 200.000 TL karşılığı döviz beyanında bulunan bir gerçek kişinin, Haziran veya Temmuz ayı içerisinde, beyan ettiği tutarı 150.000 TL ye düşürmek istemesi halinde, Mayıs ayındaki beyanına ilişkin düzeltme beyannamesi vermesi gerekecektir. Yine Banka ve aracı kurumlarca ilgili Tebliğ in 4 No.lu ekinde yer alan beyanname ile vergi dairesine bildirilen varlıklara ilişkin düzeltme talebi ise banka veya aracı kurumlar aracılığıyla yapılacaktır. 14
Sonraki Aylarda Varlık Arttırıcı Düzeltme: Bildirim veya beyanda bulunulduktan sonraki aylarda, bildirime veya beyana konu edilen varlıkları artırıcı bir bildirim veya beyanda bulunulmak istenmesi halinde ise önceki bildirim veya beyanın düzeltilmesi söz konusu olmayacak, ilave olarak bildirilmek veya beyan edilmek istenilen varlıklar için yeni bir bildirim veya beyan yapılacaktır. Örnek: Mayıs ayında 200.000 TL karşılığı döviz beyanında bulunan bir gerçek kişinin, Haziran veya Temmuz ayı içerisinde, beyan ettiği tutarı 350.000 TL ye çıkarmak istemesi halinde ise, Haziran veya Temmuz ayına ilişkin 150.000 TL lik yeni bir bildirim veya beyanname vermesi gerekecektir. Yeni verilen bildirim veya beyannameler önceki bildirim veya beyanname ile ilişkilendirilmeyeceğinden, sadece ilave olarak beyan edilecek tutarın bildirilmesine veya beyan edilmesine dikkat edilecektir. 37) Düzeltme Kapsamı Dışında Verilen Bildirimler Nasıl Değerlendirilecektir? Düzeltme kapsamı dışında verilen tüm bildirim veya beyannameler yeni bir bildirim veya beyan olarak kabul edilecek ve önceki bildirim veya beyanla ilişkilendirilmeyecektir. 38) Varlık Barışı Kanunu nda Belirtilen Sürelerin Uzatılması Mümkün müdür? Evet. Bu kapsamda yer alan bildirim ve beyan sürelerini izleyen üçüncü ayın sonuna kadar uzatmaya Bakanlar Kurulu yetkili kılınmıştır. Diğer bir deyişle Bakanlar Kurulu, bildirim ve beyan sürelerini 30.08.2013 tarihine kadar uzatabilir. 39) Varlık Barışı Kanunu Kapsamında Bildirim veya Beyanlar Nasıl Yapılacaktır? Varlık Barışı Kanunu kapsamındaki bildirim 29.05.2013-31.10.2013 tarihleri arasında ve 31.10.2013 tarihi akşamına kadar yapılabilecektir. 15
Bildirimler, Türk Lirası Cinsinden varlıkların rayiç bedelleri dikkate alınarak yapılacaktır. Bildirimler, Tebliğ in 1 No.lu ekinde yer alan form ile bankalara veya yine Tebliğ in 2 No.lu ekinde yer alan beyanname ile gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairelerine yapılabilecektir. Bildirimler, ayrıca 340 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği nde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda da verilebilecektir. Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarının Tebliğ in 3 No.lu ekinde yer alan formla aracı kurumlara da bildirilmesi mümkündür. 40) Yıllık Beyanlarını Elektronik Beyanname ile Bildiren Mükellefler Varlık Barışı Kapsamında Kağıt Ortamında Beyanname verebilirler mi? Hayır. Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerini elektronik ortamda vermek zorunda olan mükellefler, Tebliğ in 2 No.lu ekinde yer alan beyannamelerini de 340 ve 346 sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğlerinde belirtilen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda vermek zorundadırlar. 16
41) Banka veya Aracı Kurumlara Bildirimde Bulunulması Halinde Ayrıca Vergi Dairesine de Beyanname Vermek Gerekir mi? Hayır. Gerçek veya tüzel kişilerin, yurt dışında sahip oldukları bu türden varlıklarını Tebliğ ekinde yer alan formlar ile banka veya aracı kurumlara bildirmeleri halinde, bu bildirimlere ilave olarak vergi dairelerine de beyanda bulunmalarına gerek yoktur. 42) Bankaların Yapacakları İşlemler Nelerdir? Bildirimin Alınması Gerçek veya tüzel kişiler yurtdışında 15.04.2013 tarihi itibarıyla sahip olunan varlıkları, iki nüsha olarak hazırlayacakları Tebliğ in 1 No.lu ekinde yer alan form ile bankalara bildirebileceklerdir. Formun bir nüshası, ilgili banka tarafından varsa bildirim nedeniyle açılan hesaba ilişkin bilgiler yazılıp tasdik edildikten sonra düzenlenen banka dekontlarıyla birlikte ilgilisine geri verilecektir. Yurtdışındaki Varlıkların Türkiye ye Transferi Bankalar, bildirim tarihini takip eden ayın sonuna kadar Türkiye'ye getirilen veya bu sürede Türkiye'de bulunan bankalardaki bir hesaba transfer edilen para, altın, döviz, menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarını ilgili müşterileri adına açacakları hesaplara kaydedeceklerdir. 43) Aracı Kurumların Yapacakları İşlemler Nelerdir? Aracı Kurumlara, gerçek veya tüzel kişilerce yurt dışında sahip olunan menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçlarıyla ilgili bildirim, Tebliğ in 3 No.lu ekinde yer alan formdan iki nüsha olarak yapılabilecektir. Formun bir nüshası, ilgili aracı kurum yetkilisi tarafından açılan hesaba ilişkin bilgiler yazılıp tasdik edildikten sonra düzenlenen işlem sonuç formları ile birlikte ilgili kişiye geri verilecektir. Bildirilen menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları bu kurumlarda açılacak hesaplara kaydedilecek ve müşterilerin portföylerine dahil edilecektir. 17
44) Bildirimlerin Bizzat Yapılması Şart mıdır? Hayır. Gerçek veya tüzel kişilerce varlık barışı kanunu kapsamındaki yapılacak bildirimlerin yetkili kılınmış vekilleri veya kanuni temsilcileri tarafından da yapılabilmesi mümkündür. Bildirimin gerçek veya tüzel kişinin vekili ya da kanuni temsilcisi tarafından yapılması halinde, bankalar veya aracı kurumlarca söz konusu vekil veya kanuni temsilcinin yetkili olup olmadığı hususunun kontrol edilmesi gerekmektedir. 45) Banka veya Aracı Kurum, Kendilerine Yapılan Varlıklara İlişkin İlave Bir Belge Arayacak mıdır? Hayır. İlgili madde kapsamında bildirilen varlıklara ilişkin olarak banka veya aracı kurumlar tarafından Tebliğ in ekinde belirtilenler haricinde herhangi bir belge istenmesine gerek bulunmamaktadır. 46) Şirket Ortakları, Kanuni Temsilcileri veya Vekilleri Adına Görünen Varlıklar Şirket Adına Beyan Edilebilecek midir? 18
Evet. Şirketlerin kanuni temsilcileri, ortakları ya da şirket veya şirketin ortakları adına madde kapsamına giren varlıkları, 15/04/2013 tarihinden önce yetkili kuruluşlarca düzenlenen bir vekalet veya temsil sözleşmesine istinaden tasarruf etmeye yetkili olanların, bu tarih itibarıyla sahip oldukları ve yurt dışında bulunan varlıklarının, Tebliğ de yapılan açıklamalar çerçevesinde şirket adına bildirim veya beyana konu edilerek Türkiye'ye getirilmesi veya Türkiye'deki banka veya aracı kurumlarda açılacak bir hesaba transfer edilmesi halinde, bu varlıklara ilişkin olarak şirketin madde hükümlerinden yararlanabilmesi mümkündür. Şirket veya şirket ortaklarına ait olduğu halde yukarıda belirtilenler dışındaki kişilerce tasarruf edilen varlıkların madde hükümleri çerçevesinde şirket adına bildirim veya beyana konu edilebilmesi ve maddenin beşinci fıkrası hükmünden (vergi incelemesine yönelik haklardan) yararlanılabilmesi için bildirim veya beyan dışındaki nedenlerle inceleme veya takdir komisyonu kararına istinaden yapılacak tarhiyatlar esnasında söz konusu varlıkların şirket veya şirket ortaklarına ait olduğunun izah edilmesi gerekmektedir. Bu açıklamalar gerçek kişilerin yurt dışında başkaları adına görünen varlıkları için de geçerlidir. 47) Yurtdışı Varlıkların Beyanında Hangi Değer Esas Alınacaktır? Yurt dışında bulunan varlıkların, vergi dairelerine beyan edilmesi ile banka veya aracı kurumlara bildirilmesinde ya da yasal defterlere kaydedilmesinde, bu varlıkların rayiç bedelinin Türk Lirası karşılığı esas alınacaktır. Rayiç bedel, söz konusu varlıkların sahiplerince bildirim veya beyan tarihi itibarıyla belirlenen alım-satım bedeli olup, bu bedelin gerçek durumu yansıtması gerekmektedir. Döviz ve döviz cinsinden varlıklarda, T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru dikkate alınarak Türk Lirası karşılığı bildirim ve beyana konu edilecektir. 48)Türkiye deki Yabancılar Varlık Barışı Kapsamında mıdır? Kanun mükelleflik kavramından hareket ettiği için ve mükelleflik işe mukimlik esasına bağlı olarak belirlendiğinden; Türkiye de mükellef olan yabancı kişi ve kurumlar da bu ihtiyarı olan bu düzenlemeden yararlanabilir. 19
Bunun için Türkiye de mukim olduktan sonraki varlıkları bu kapsama girecektir. Bu varlıkları beyan edebilirler. Tekrar belirtmek gerekirse; bu düzenlemeden yararlanmak kişilerin isteğine bırakılmıştır. Diğer bir anlatımla, tasarı ile yurtdışında varlığı olan herkese bir beyan zorunluluğu getirilmemekte; varlık barışından yararlanmak kişilerin takdirine bırakılmaktadır. 49) Bildirilen veya Beyan Edilen Varlıklar Ne Zamana Kadar Yasal Kayıtlara İntikal Ettirilecektir? Bildirilen veya beyan edilen varlıklar, Vergi Usul Kanunu uyarınca defter tutan mükelleflerce, banka veya aracı kurumlara bildirildiği ya da vergi dairelerine beyan edildiği tarih itibarıyla belirlenen Türk Lirası karşılığı rayiç bedelleriyle, bildirim ve beyan tarihini takip eden ay sonuna kadar yasal defterlere kaydedilecektir. 50) Diğer Ülkeler Benzeri Uygulamalar Yapıyor mu? Her ülke kendi mukimleri ile ilgili bu ve benzeri çalışmaları yapmaktadır. Globalleşme ile sermaye hareketleri daha fazla hızlanmış ve vergi cennetleri daha fazla dikkat çekmeye başlamıştır. Bu tür yasal düzenlemeler ile hükümetler kendi mukimleri için beyaz sayfa açma girişimlerini sunarak hem kendi vatandaşları ile ilgili varlıkları kayıt almak, hem de gelir elde etmeyi amaçlıyorlar. İngiltere, Arjantin, Fransa, Yunanistan, Avustralya, İsrail, Meksika, Hollanda, Portekiz, İtalya, Güney Afrika ve ABD de vatandaşlarının büyük oranda vergi cennetlerinde bulunan varlıklarını ülkeye geri getirmeleri için varlık barışına benzeyen özel düzenlemeler uygulamaya koymuşlardır. Bu düzenlemelerin her birinin amacı aynı olmakla birlikte yöntemleri farklılıklar göstermektedir. 51) Varlık Barışı Uygulamasının Türkiye Ekonomisine Katkısı Ne Olacak? Örneğin Cari Açığın Azalmasına Katkısı vs. Var mıdır? Yeni Varlık Barışı ile daha önce olduğu gibi Türkiye ye sermaye girişleri beklenmektedir. Bu uygulama, hem işletmelerin sermaye yapısının güçlenmesinin sağlanması hem de yatırımların finansmanı için yeni bir kaynak yaratılması adına önemli sonuçlar sağlayabilir. Bütçe açığı ve kamu finansmanı için ek kaynak yaratabilir. 20
52) İş Dünyasına Ne Gibi Bir Getirisi Olacaktır? İş dünyası, çeşitli gerekçelerle yurtdışında tuttuğu kaynakları, varlık barışı sayesinde %2 gibi çok düşük bir vergi ödeyerek ülkeye sokma ve bu yolla sermaye yapısını güçlendirme fırsatını yakalamış olacaktır. Ayrıca Türkiye deki projelerin finansmanı için öz kaynak da yaratılmış olacaktır. 53) Türkiye nin Vergi Cenneti Olarak Tabir Edilen Ülkeler ile Bilgi Değişimine İlişkin Anlaşmalar İmzalaması nın Varlık Barışı Kapsamında Türkiye ye Getirilecek Varlıklara Olumlu Bir Etkisi Olur mu? 2009 yılında G-20 Ülkeleri nin aldığı kararları ile vergi konularında şeffaflık önemli bir hale gelmiş; bunu takiben OECD bünyesinde Global Forum oluşturulmuş ve yine AB nin vergi konularında idari yardımlaşma konusundaki girişimleri sonucunda vergi konularında ülkelerin artık vergi avantajı sağlayan yerler olmaktan çıkmaları konusunda bugüne kadar sıkı bir takibe geçilmiştir. Bu kapsamda Türkiye de vergi cenneti olarak kabul edilen ülkeler ile bilgi değişim anlaşmaları yapmaya başlamıştır. Bugüne kadar. Jersey, Bermuda, Guernsey ve Isle of Man ile anlaşma imzalanmış olup, diğer ada ülkeler ile de görüşmeler devam ettirilmektedir. Bu nedenle artık vergi kaçırma amaçlı bu bölgelerin kullanımı son derece zor hale getirilmektedir. Dolayısıyla yeni çıkarılan vergi barışı ile bugüne kadar kayıtlara alınamayan bu gelirlerin veya gelir kaynaklarının kayıtlı ortamlara taşınmasına önemli etkisi olacağı kesindir. 21
Ayrıca mükellefler de bu uygulamayı bir fırsat bilmesi ileride karşılaşılabilecek olumsuz sonuçları şimdiden önleme açısından önem arz etmektedir. 54) GVK Geçici 85 inci Maddesiyle Yurt Dışı Kazançlara İlişkin İstisna Kimleri Kapsamaktadır? Madde ile yurt dışından elde edilen bazı kazançlar, gelir veya kurumlar vergisinden istisna edilmektedir. İstisna uygulamasından Türkiye'de tam mükellef olarak vergilendirilen gelir veya kurumlar vergisi mükellefleri (serbest bölgelerde faaliyet gösteren mükellefler dahil), bu kazançlarını Türkiye'ye transfer etmeleri şartıyla yararlanabileceklerdir. 55) Söz Konusu İstisna Hangi Kazançları Kapsamaktadır? İstisna kapsamına aşağıda belirtilen kazançlar girmektedir: Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumlara ilişkin iştirak hisselerinin yurt dışında satışından doğan kazançlar, Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumlardan elde edilen iştirak kazançları, Yurt dışında bulunan işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla elde edilen ticari kazançlar. 31.10.2013 tarihine kadar (bu tarih dahil) elde edilen bu kazançlar ile kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan ve 31.12.2013 tarihine kadar (bu tarih dahil) elde edilen kazançlar da istisna kapsamındadır. 56) İstisnanın Uygulanması İçin Ana Şart Nedir? Madde kapsamına giren ve yurt dışından elde edilen kazançlara ilişkin istisna uygulamasından yararlanılabilmesi için; yurt dışı iştirak kazancı, yurt dışı iştirak hissesi satış kazancı, yurt dışı şube kazancı ile kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan kazancın 31.12.2013 tarihine kadar, Türkiye'ye transfer edilmiş olması gerekmektedir. 22
Ayrıca, bu kazançların ilgili mevzuat çerçevesinde Türkiye'ye getirildiği, mükelleflerce kanaat verici belgelerle ispat edilmelidir. 57) Söz Konusu İstisna Kazançların Beyanı Nasıl Olacaktır? Maddenin yürürlüğe girdiği 29.05.2013 tarihinden itibaren 31.10.2013 tarihine kadar elde edilen ve 31.12.2013 tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilen; Yurt dışı iştirak kazançları, Yurt dışı iştirak hisselerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar ile Yurt dışı şube kazançları, Yurt dışında bulunan işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla elde edilen şube kazançları (maddenin yürürlüğe girdiği 29.05.2013 tarihinden itibaren 31.10.2013 tarihine kadar elde edilen kısmı geçici vergi dönemleri itibarıyla geçici vergi beyanına konu edilmiş olsa dahi 31.12.2013 tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilmek şartıyla) Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan kurumların, maddenin yürürlüğe girdiği tarihten sonra 31.12.2013 tarihine kadar gerçekleşen tasfiyelerinden doğan ve 31.12.2013 tarihine kadar Türkiye'ye transfer edilen kazançları 2013 yılına ilişkin 2014 yılında verilecek yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamelerinde gelire veya kurum kazancına dahil edilmek ve beyannamelerin ilgili satırında gösterilmek suretiyle vergiden istisna edilebilecektir. 58) Maddenin Yürürlük Tarihinden Önce Elde Edilmesine Rağmen Kayıtlara İntikal Ettirilmeyen ve Beyan Dışı Bırakılan Kazançlar İstisna Hükmünden Yararlanabilir mi? Hayır. Maddenin yürürlük tarihi olan 29.05.2013 tarihinden önce elde edildiği halde kayıtlara intikal ettirilmeyen ve beyan dışı bırakılan iştirak kazançları, iştirak hisselerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançların, yurt dışı şube kazançları ile bu tarihten önce elde edilen yurt dışı tasfiye kazançları ile ilgili olarak bu istisna hükmünden yararlanması mümkün bulunmamaktadır. Ancak, söz konusu kazançların varlık barışı kapsamında Türkiye'ye getirilme imkanı bulunmaktadır. 23
İletişim: Abdulkadir Kahraman Vergi Bölüm Başkanı, Şirket Ortağı T: +90 216 681 90 04 F: +90 216 681 90 90 E: akahraman@kpmg.com Timur Çakmak Vergi, Şirket Ortağı T: +90 216 681 91 51 F: +90 216 681 90 90 E: tcakmak@kpmg.com KPMG İstanbul Kavacık Rüzgarlı Bahçe Mah. Kavak Sok. No:29 Beykoz 34805 İSTANBUL T: +90 216 681 90 00 F: +90 216 681 90 90 Bu dökümanda yer alan bilgiler genel içeriklidir ve herhangi bir gerçek veya tüzel kişinin özel durumuna hitap etmemektedir. Sürekli güncel ve doğru bilgi sunumuna özen gösterilmesine karşın bu bilgiler her zaman her durumda doğru olmayabilir. Hiç kimse özel durumuna uygun bir uzman görüşü almaksızın, bu dökümanda yer alan bilgilere dayanarak hareket etmemelidir. KPMG International Cooperative bir İsviçre kuruluşudur. KPMG bağımsız şirketler ağının üye firmaları KPMG International Cooperative e bağlıdır. KPMG International Cooperative müşterilerine herhangi bir hizmet sunmamaktadır. Hiç bir üye firmanın KPMG International Cooperative e veya bir başka üye firmayı üçüncü şahıslar ile karşı karşıya getirecek zorlayıcı yada bağlayıcı hiçbir yetkisi yoktur. 2013 Yetkin Yeminli Mali Müşavirlik A.Ş., KPMG International Cooperative in üyesi bir Türk şirketidir. KPMG adı ve KPMG logosu KPMG International Cooperative in tescilli ticari markalarıdır. Türkiye de basılmıştır. kpmg.com.tr kpmgvergi.com