VARLIK BARIŞI TUTARININ ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI VE UYGULAMADA BİLİNMESİ GEREKLİ PÜF NOKTALAR. Dr. Mustafa ALPASLAN

Transkript

1 VARLIK BARIŞI TUTARININ ÖDENMEMESİNİN SONUÇLARI VE UYGULAMADA BİLİNMESİ GEREKLİ PÜF NOKTALAR Dr. Mustafa ALPASLAN SMMM Eda KAYA Denetçi 5811 sayılı yasa ile ilgili müracaat süresi tarihinde son bulacaktır. Eğer ikinci bir uzatma yapılmadığı takdirde yasa ile ilgili müracaat sürelerinin tarihine kadar yapılması gereklidir. Bilindiği gibi bu yasa gerek yurtiçi ve gerekse yurtdışı bir kısım varlıkların beyan edilmesini ve bu suretle tekrar bunların işletmelere kazandırılmasını amaçlamaktadır sayılı yasa hükümleri için beyanların yapılması ile beraber bununla ilgili tahakkuk fişinde yer alan 4024 kodlu YRTİ tutarlarının, kodu ile beraber vadesinde ödenmesi zorunludur. Vadesinde ödenmezse ne olur? İşte tartışma konusu olay 5811 sayılı yasaya göre Türkiye de sahip olunan varlıklar 4024 ana vergi kodu olarak vadesinde ödenmesi gerekmektedir. Bir görüşe göre, vadesinde ödenmeyen varlık barışı beyanlarının inceleme konusu yapılabileceği ve dolayısıyla yasa hükümlerinin ihlal edileceği iddiası ile talep bozulur şeklinde görüşler ileri sürülmektedir. Varlık barışı ile ilgili yapılan beyanların vadelerinde ödenmesi esastır. Bu tutarların vadesinden sonra idare tarafından gecikme zamlı olarak tahsil edileceği açıktır. Ancak, burada 5811 sayılı yasanın getirdiği bir avantaj vergi incelemelerinde arttırılan matrahların dikkate alınıp alınmayacağı yani inceleme neticesinde bu beyanların mahsubunun yapılıp yapılmayacağı konusu önem taşımaktadır. Kanımızca, beyan edilen varlık barışı tutarlarının ödenip ödenmemesinin esasen mahsupla ilgili bir önemi bulunmamaktadır. Başka bir ifade ile, idare beyan edilen ve arttırılan matrahlar üzerinden tahakkuk eden vergiyi ileride gecikme zamlı olarak tahsil edeceği gerçeği bilindiğinden dolayı ileride herhangi bir inceleme sırasında arttırılan tutarlar mahsup edilmelidir. Maliye Bakanlığı tarafından düzenlenen 5811 sayılı kanunda 5917 sayılı kanunla yapılan değişikliklerin uygulama rehberinin 10. sayfasında yer alan açıklamalar dikkate alındığında bu şekilde hesaplanan vergi, tarhiyatın yapıldığı ayı izleyen ayın sonuna kadar

2 ödenecektir. Şeklinde açıklamada bulunulmuştur. Bu hükümden yola çıkıldığı takdirde vadesinden sonra yapılan ödemelerle ilgili herhangi bir açıklamaya yer verilmemektedir. Hükmün tersinden okunması halinde talebin bozulacağına dair bir belirleme bulunmamaktadır. Başka bir ifade ile, tahakkuk eden verginin vadesinde yatırılmaması halinde 5811 sayılı yasa ile getirilen avantajlar korunmuş olacaktır. Diğer taraftan, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerde varlık barışı: Beyan yapıldıktan sonra bankada şirket adına nakit yatırılacak, beyanı takip eden ayın sonuna kadar %5 i olan tutar ödenecek. Pasifte Özel Fon hesabında takip edilecek. 6 ay içinde sermayeye ilave edilecektir. Doktor, mühendis, avukat gibi serbest meslek erbabında ve işletme defteri tutanlarda ise: Bankaya yatırılan tutardan izleyen ay sonuna kadar %5 i oranında vergi ödenecek. Sadece deftere kayıt yapılacaktır. Diğer taraftan, 5811 sayılı kanunla sadece Matrah Farkından faydalandırılıyordu sayılı kanunla KDV ve Muhtasar da ilave edilmiştir. Ancak, KDV ve muhtasar yönüyle de faydalanmak için ikinci bir beyanda bulunulması gerekmektedir. Ortaklar cari hesabının varlık barışı ile ilgili durumuna gelince; Ortaklara borçlar hesabındaki borç tutarı kadar bankaya işletme adına para yatırılacak, beyanname vergi dairesine verilecek, % 5 oranında vergisi süresinde ödenip, 6 ay içinde sermayeye eklenecektir. Varlık barışı ile ilgili yapılan işlemlerin muhasebesel durumu ise aşağıdaki konulara dikkat edilmesi gerekmektedir: 1. Beyan edilen vergiler, diğer vergilerden mahsup edilemez, gider yazılamaz, gelir unsuru olarak dikkate alınamaz. 2. Hesaplanan vergiler 6183 sayılı kanuna göre tecil ve taksitlendirme konusu yapılamaz, süresinde ödenmesi zorunludur. Ödenmeyen tutarlar bilahare gecikme zamlı olarak tahsil edilecektir. 3. Taşınmazlar üzerinden amortisman ayrılamaz, Doğan zarar indirim konusu yapılamaz, fakat oluşabilecek kardan dolayı vergi ödenecektir. 4. KDV ve Muhtasar vergilerinden oluşacak tarhiyattan yararlanmak için 5917 sayılı kanunla yeni bir beyanda bulunması gerekmektedir.

3 5. Şirket ortaklarının taşınmaz malının 5811 sayılı yasadan faydalanması için rayiç bedel tespit edilerek buna göre beyanda bulunması gerekmektedir sayılı kanunla beyandan vazgeçilince, beyan iptal edilemez. Vergi ödenemezse 6183 sayılı kanun kapsamında vergi takip edilir sayılı kanunla beyan edilen taşınmaz düzeltme yapılmak suretiyle beyannameden çıkartılamaz. Beyan konusu değiştirilemez. Mükellef beyanına bağlıdır. 8. Gayrimenkuller dışındaki banka hesabına yatırmakla beraber yasal sürede beyanda bulunmayan mükellefin kanuni hükümlerinden yararlanması mümkün değildir. 9. Varlık barışı beyandan önce banka veya aracı kuruma para yatırdığında beyan süresinin sonuna kadar beyanı yapılmalıdır. 10. Diğer taraftan, tarihinde beyanda bulunulmuş ve fakat oluşan vergiyi de ödemişse sermayeye ekleme işlemi de yapılmamışsa bu defa 5917 sayılı kanunla yapılan değişiklik sonrası vergiler mahsup edilemez. 11. Bankaya yatırılan paradan oluşacak getirisi de sadece anapara beyan edilecektir. 12. Bankaya yatırılacak paraların kısım kısım yatırılması mümkündür. Fakat aynı para olduğunun saptanması durumunda tek parçasından faydalanılabilecektir. 13. Banka hesabındaki mevcut para, şirket adına yatırılacak, ortak hesabındaki para şirket adına beyan edilemez. 14. İleri vadeli olan müşteri çekleri veya senetleri Varlık Barışı için beyan yapılamaz. 15. Vergi cennetlerinden Türkiye ye yapılacak varlık barışı beyanları da beyan edilemez. 16. Kooperatif hisseleri kanun kapsamında beyan edilemez. 17. Şirket ortağının babası adına kayıtlı taşınmazı, ortağa da ait olduğunun ispatlanması gerekir tarihinden önce başlayan vergi incelemesi sonucu yapılan tarhiyatı dava konusu yapan mükellefler faydalanamaz. 19. Tasfiyesi devam eden sermaye şirketleri 5811 den faydalanabilir. Tasfiyesi biten şirketlerde ise yine 5811 sayılı yasadan faydalanmak mümkün olacaktır. 20. Tasfiye döneminden önceki dönemler için kanuni temsilciler, tasfiye döneminden sonraki dönemler için ise, tasfiye memurları varlık barışı beyanında bulunabilecektir. 21. İşini terk eden mükellefler 2004 ila 2007 yılları arasındaki faaliyetleri için beyanda bulunarak varlık barışından faydalanabilirler. Adi ortaklığın ortağı gelir vergisi mükellefi olduğundan dolayı her bir ortak gelir vergisi beyanı için varlık barışından

4 faydalanabilir. Adi ortaklık yönünden ise, muhtasar ve KDV beyanlarını ortak adi ortaklık hesap numarasından varlık barışından beyanda bulunabilirler. 22. Şirketler açısından nevi değişikliği varsa veya AŞ den Ltd. ye dönüşüm durumunda da son şirket varlık barışı beyanında bulunabilir. 23. Limited şirketten hisse devri yaparak ayrılan kişi veya kişiler de ayrıca 5811 sayılı yasadan faydalanarak bulundukları dönemlerle ilgili varlık barışından istifade edebilirler. 24. Koda düşen şirketler sahte fatura kullanımı nedeniyle Kod 5/2 ile ilgili mal ve hizmet alımı nedeniyle koddan çıkmak için 5811 sayılı yasadan faydalanabilirler. Bu konuda ödemelerin banka çeki veya banka havalesi ile ödenmesi durumunda koddan çıkması ve varlık barışından faydalanması mümkündür. 25. Sahte fatura düzenleyenler yönünden ise, bunların 5811 sayılı yasadan yararlansalar bile özel esaslardan çıkması ancak haklarında olumlu rapor bulunması halinde ancak özel esaslardan genel esaslara geçebilir. Sahte fatura düzenleyenlerin koddan çıkmaları tartışmalıdır. Bu konu üzerinde ileriki yazılarımızda ayrıntılı olarak durulacaktır. 26. Matrah farkından ve KDV den ayrı ayrı beyanname vermek durumu mükelleflerin inisiyatifindedir. Haksız iadeler nedeniyle beyanda bulunması halinde 5811 sayılı kanun kapsamında olmayıp, iade alınmışsa bu iadeler 5811 sayılı kanun kapsamına girmemektedir. Diğer taraftan, haksız KDV indirimleri ile ilgili olarak 5811 sayılı yasadan faydalanabilecektir. VUK nun 359. madde hükmüne göre, kaçakçılık suçları ile ilgili adli yargıya intikal eden olaylar konusunda 5811 sayılı yasa açıkça kurtarıcı bir durum getirmemektedir. 27. Yurtdışındaki gayrimenkulleri rayiç bedeli ile değerleyip TL karşılığı bulunup buna göre 5811 sayılı yasaya göre beyanı yapılabilir. 28. Ortaklar cari hesapları mizanda görülen değer esas alınarak 5811 sayılı yasaya göre beyanı yapılabilir sayılı yasaya göre, tarihinden önce başlayan vergi incelemeleri ile ilgili olarak varlık barışından yararlanılamaz. Yine, aynı şekilde tarihinden önce başlayan incelemeler de kapsam dışındadır. Ayrıca, den önceki dönemlere ilişkin incelemeler de kapsam dışındadır. 30. Haksız yere alınan vergi iadeleri de 5811 sayılı yasadan yararlanamaz.

5