BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ

BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ TEMEL BİLGİ TEKNOLOJİSİ KULLANIMI Öğr. Gör. GÜLTEKİN BÜYÜKŞENGÜR HAFTA 1 SAPANCA Meslek Yüksekokulu

BİLGİ TEKNOLOJİLERİNE GİRİŞ BİLGİSAYARIN TANIMI BİLGİSAYAR VE BİLGİSAYAR TEKNOLOJİLERİNİN TARİHİ BİLGİSAYARIN ÇALIŞMA MANTIĞI BİLGİSAYAR TÜRLERİ BİLGİSAYARIN TEMEL BİLEŞENLERİ YAZILIM DONANIM MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ (MİKROİŞLEMCİ - CPU) ANAKART (MAINBOARD) BELLEK BİRİMLERİ DEPOLAMA BİRİMLERİ GİRİŞ ÇIKIŞ BİRİMİ 2

Bilgisayar, kısa, uzun veya karmaşık aritmetik hesapları kısa sürede ve hatasız yapabilen, belirlenmiş mantıksal bağlantılara dayalı karar verebilen, kullanıcı tarafından giriş birimleri aracılığıyla girilen ve işlenen her türlü veriyi ve bilgiyi düzenlemeye, depolamaya ve istenildiğinde çıkış birimleri aracılığıyla çıktı olarak kullanıcılara sunabilen elektronik bir aygıttır. Verilen bu tanım ışığında bilgisayarın özellikleri için şunlar söylenebilir: 1- Bilgisayar aritmetik ve mantıksal işlemleri hatasız bir şekilde yapabilir. Hatalı sonuç kullanıcı kaynaklıdır, çünkü bilgisayar düşünmez sadece verilen komutlara göre hareket eder. 2- Bilgisayar, insanın çok uzun sürelerde yapabileceği karmaşık hesap ve işlemleri çok kısa sürede yapabilir. 3- Bilgisayar yapılan işlemleri ve girilen verileri saklayabilir. İstenildiğinde de bu verileri bir çıkış birimi yardımıyla kullanıcıya sunabilir. 3

1. KUŞAK VAKUM TÜPLERİ (1942-1956) ENIAC gibi ilk elektronik bilgisayarlar vakumlu tüp olarak bilinen teknolojiye dayanmaktadır. Bu kuşakta yazılım diye bir şey yoktu. Teknolojinin çoğu donanıma dayanıyordu. PASCAL, LEIBNIZ HESAP MAKİNESİ IBM, HARVARD MARK, ENIAC, EDVAC ve UNIVAC (İŞLEMCİLERİ VAKUM TÜPLERDEN OLUŞMAKDA, VERİLER MANYETİK TEYPLERE KAYDEDİLMEKTEDİR.) 4

2. KUŞAK TRANSİSTÖRLERİN GELİŞMESİ (1956-1963) İkinci kuşak bilgisayarlarda vakum tüplerinin yerine yarı iletken materyallerden yapılan transistörler kullanılmıştır. Bu kuşak yazılım kavramını ortaya çıkarmıştır. 5

3. KUŞAK ENTEGRE DEVRELER (1964-1971) Bu kuşakda transistörlerden yonga (chip) adı verilen entegre devrelere geçilmiştir. Yongalar içinde elektronik devreleri içeren küçük kare parçalardır. Genellikle silikondan ve ileri teknoloji kullanılarak üretilmektedirler. 6

4. KUŞAK MİKROİŞLEMCİLER (1972-) Dördüncü kuşak olan mikroişlemciler ile bilgisayarlar bugünkü halini almıştır ve her geçen gün bilgisayarların hızı, yapabildikleri işlem sayısı ve depolayabildikleri hacim sürekli artmaktadır. Disk, CD ve DVD gibi harici veri depolama kaynaklarının kullanıldığı bu kuşakta bilgisayarların kullanımı iş hayatında ve kişisel bazda yaygınlaşmıştır. Ağ teknolojileri ile birbirine bağlanan bilgisayarlar ile bugünkü bilgisayar çağı gelişmiştir. 7

Bilgisayarlar girilen veriyi işlemek üzere tasarlanmışlardır. Hesap makinesi de bir bilgisayar tanımı içine girebilir. Günümüzde bilgisayar denince akla ilk gelen ise çevre birimleri ile bütünleşik, karmaşık işlemleri çok kısa bir süre içinde gerçekleştiren dizüstü veya masaüstünde kullanılan bilgisayarlardır. Bu türdeki bilgisayarlar, bir işlemci, rasgele erişim belleği (RAM), hafıza birimleri, bilgisayar ağı birimleri, yazıcı, CD ve/veya DVD sürücüleri, monitör, ses ve ekran kartları, klavye, fare gibi birimlerden oluşmaktadır. Doğal olarak bir bilgisayar sistemi oldukça karmaşık bir yapıdadır. Tüm bu birimler elektriksel akımı gösteren I/O çalışma mantığı ile çalışmaktadır. I/O çalışması, bilgisayardaki içindeki ve harici olan birimlerin üzerinde bulunan bir devreden ya da transistörden akımın geçip geçmemesi durumunu gösterir. I konumu elektrik devresinin kapalı olması yani elektrik akımının geçtiği, O konumu ise elektrik devresinin açık olması ile elektrik akımının geçmediği durumu temsil etmektedir. Aşağıda basit bir bilgisayar devresinin açık ve kapalı olması durumlarına göre ampulde gözlenen sonuç gösterilmektedir. 8

KİŞİSEL BİLGİSAYARLAR PERSONAL COMPUTER Belirli bir anda sadece 1 kişi tarafından kullanılan bilgisayarlardır. Kişisel bilgisayarlarda kullanılan ilk tür, bir masa ya da sabit bir yerde duran sürekli taşınması gerekmeyen, uzun süre mevcut yerinde tutulan ve adını buradan alan masa üstü bilgisayarlardır. Bu bilgisayarlar, diğer kişisel bilgisayar olan dizüstüne göre boyutları açısından büyük ve ağırlardır ve yüksek güç harcarlar, fakat maliyet açısından dizüstü ve diğer tüm bilgisayarlara göre daha düşük bir maliyete sahiptirler. Bu tip bilgisayarlar klavye, fare, yazıcı, DVD/CD sürücü ve ekran birimleri ile birlikte kullanılmaktadır. 9

SÜPER BİLGİSAYARLAR Çok sayıda paralel işlemcilerin birlikte bulunduğu süper bilgisayarlar, saniyede trilyonlarca işlemi hızlı yapabilecek kapasiteye sahiptir. Yüksek sayıda veri içeren ve bu verilerin birbirleri arasındaki büyük sayılardaki işlemleri gerçekleştirmede, nükleer enerji araştırmalarında, animasyon tarzı çalışmalarda kullanılır. Süper bilgisayarlar, çok hızlı işlem ve hesaplama gücüne ihtiyaç duyan günümüzde adı çokça duyulan CERN deneyi gibi deneylerde, güvenlik teşkilatlarında (FBI, CIA, Pentagon, NATO), yüksek yoğunlukta ziyaretçisi olan internet siteleri (gmail, google, amazon, ebay, facebook vb.) gibi kurumlarda ve yerlerde gereken işlemleri ve süreçleri yapmak üzere tasarlanan bilgisayarlardır. 10

SUNUCU / SERVER BİLGİSAYARLAR Sunucu bilgisayarlar, bir ağa bağlı bilgisayarların ağ üzerinden işlem yapmalarını sağlayan bilgisayarlardır. Donanımsal olarak sunucuların, sorunsuz çalışmak üzere inşa edilmiş, güvenilir, çoklu kullanıcıya hizmet eden, güç kaynakları ile kesintisiz elektrik akışının sağlandığı bilgisayar sistemleri olduğu söylenebilir. E-posta hizmeti sağlamak, bir şirket veritabanının kullanıcılara paylaştırılması, bilgilerin saklanması ve bilgilerin dağıtılması gibi işlemler bu bilgisayarlar tarafından yapılmaktadır. 11

Temel bir bilgisayar sisteminin oluşabilmesi için yazılım, donanım ve kullanıcı gereklidir. Kullanıcı başka bir bilgisayar olabileceği gibi insan da olabilir. Kullanıcı, örneğin fareyle tuşa basma ve klavyeyle yazmak gibi eylemler ile bilgisayarın işlem yapabilmesi için gerekli giriş verilerini sağlayarak başlangıç koşullarını sağlar. Bilgisayar donanımı kontrol eden ve işletim sistemi adı verilen sistem yazılımı ile işlem yapar. İşletim sistemi ile ilgili detaylı bilgi için kitabın üçüncü bölümüne bakılabilir. Bu kısımda temel bileşenlerden yazılım ve donanım ana hatlarıyla ele alınmaktadır. 12

Yazılım Bir bilgisayar için gerekli olan yazılımların başında işletim sistemi yer alır. İşletim sistemi, bilgisayar donanımının yönetimini sağlayarak uygulama programlarının çalışabilmesi ve kullanıcının bilgisayarı kullanabilmesi için gerekli ortamı oluşturur. Kullanıcılar bilgisayarı, işletim sisteminin sağladığı olanaklar ve çeşitli uygulama programları vasıtasıyla kullanır. İşletim sistemi olanaklarına örnek olarak; ofis programlarından kelime işlemci programı ile oluşturulmuş bir dokümanın sabit diske kaydedilmesi, yazıcıdan bir çıktı alınması ve bilgisayara taşınabilir bir bellek takılması gibi işlemler sıralanabilir. Uygulama programlarına ise çok sayıda örnek verilebilir. Uygulama programları amaca yönelik olarak geliştirilmiştir ve bugün sayıları ancak milyonlarla ifade edilebilir. Kelime işlemci (örnek Microsoft Word), hesap tablosu (örnek Microsoft Excel), sunum (örnek Microsoft PowerPoint), veritabanı (örnek Microsoft Access) gibi ofis programları, resim görüntüleme ve işleme (Microsoft Paint), ses/video işleme ve yürütme (Adobe Premiere), vektörel çizim programları (AutoCAD, FreeHand) ve web tarayıcılar (Internet Explorer, Google Chrome, Mozilla Firefox vb.) gibi örnekleri sayılabilecek daha yüzlerce farklı kategori altında çok sayıda uygulama programı mevcuttur. Kullanıcılar bu uygulama programlarıyla internette gezinip, müzik dinleyebilir ya da rapor hazırlayıp, animasyon geliştirebilir. Tüm bu işlemlerin yürütülme aşamalarında temel yazılım olan işletim sistemi arka planda çalışır durumdadır ve düşük seviyede (kullanıcının bilmesine ve müdahale etmesine gerek olmayacak şekilde) bilgisayar donanımı ile gerekli iletişimi kurup uygulamaların etkin ve doğru çalışması için gerekli organizasyonu yapar. 13

Donanım Donanım, bilgisayarın fiziksel yapısını oluşturan tüm elektronik ve mekanik birimleri olarak ifade edilmektedir. Bilgisayar donanımı, merkezi işlem birimi (CPU), ana bellek (memory), giriş - çıkış birimleri ve depolama birimlerinden oluşur. Bu bileşenlerden depolama birimleri bilgisayar sisteminin işleyişi için temel gereksinimlerden değildir ancak kalıcı veri saklamak bilgisayar kullanımının temel amaçlarından olduğundan depolama birimlerine pratikte ihtiyaç vardır. Donanım aygıtları bu kısımda aşağıda sıralana kategoriler altında ele alınarak, temel özellikleri ve işlevleri hakkında bilgi verilecektir. Ana Kart İşlemci Bellek Depolama Birimleri Giriş/Çıkış Birimleri 14

Masaüstünde bilgisayar simgesine farenin sağ tuşu ile tıklanır ve açılan menüden özellikler seçilir. 29

İşletim sistemi yazılımların en başında gelir. Resimde işletim sistemi özellikleri bulunmaktadır. İşlemci ile ilgili özellikler görülmektedir. 30

Yazılımların listesini görüntülemek Bilgisayara yüklü olan, kurduğumuz ya da donanımların çalışması için kurulan programlar burada bulunmaktadır. 31

Donanımların listesini görüntülemek Bilgisayara bağlı tüm donanım bileşenleri buradan görüntülenebilir. 32

IP ve MAC adreslerinin öğrenilmesi Başlat --> CMD --> IPCONFIG ALL/ 33