T.C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI 2003-2011 DESTEK BİZDEN, ÜRETİM SİZDEN BURSA
Türk tarımını kalkındırmadan Türkiye yi kalkındıramayız Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan
Ekolojik denge ve küresel gıda sorunları için şimdi tarım zamanı Mehmet Mehdi EKER Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanı
Bursa tarımında yapısal değişim ve dönüşüm çalışmaları
Tarım BÜYÜDÜ... Türkiye Son 8 yılın 7 sinde büyüyerek ekonominin tampon ve Türkiye nin lokomotif sektörü olan Tarım Sektörü, 75 Milyon insanımızın ve 30 Milyon turistin gıda ihtiyacını karşılamış, 1.525 ürün ile 184 ülkeye 15,3 Milyar dolarlık ihracat gerçekleştirmiştir. 7
Çiftçinin yüzü güldü
Çiftçi borçları silindi Bursa da Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri nden aldıkları kredileri ödeyemeyen 14.344 çiftçimizin, 15,2 Milyon TL yi bulan borçları silindi. 9
Kefalet kanunu ile çiftçi mağduriyeti sona erdi 2007 yılında çıkarılan Kanun ile müteselsil kefalet yüzünden hacizle karşı karşıya olan çiftçilerimizin mağduriyeti giderildi. 10
Tarımsal kredi kullanımı arttı 2002 yılında %59 olan tarımsal kredi faiz oranları, sulama ve hayvancılık faaliyetlerinde sıfır a (faizsiz), diğer tarımsal faaliyetlerde % 5 e düşürüldü. T.C. Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatifleri tarafından 2003 yılında çiftçilere 32,2 Milyon TL kredi kullandırılmış iken, 2011 yılında bu miktar 858 Milyon TL ye yükseldi. Bu dönemde, Bursa çiftçisine kullandırılan kredi miktarı 26,6 kat arttı. 11
Bursa da tarımsal destekler
Tarımda İlk ler Dönemi Başlatıldı. İlk kez Tarım Havzaları Üretim ve Destekleme Modeli başlatıldı(2010). Devlet destekli tarım sigortası uygulamaları başlatıldı (2006). 174 ALO GIDA HATTI kuruldu (2009). Tarım arazilerinin Bölünemez Parsel Büyüklüğü belirlenerek fiili toplulaştırma yapılması sağlandı(2007). Kırsal kalkınma yatırımları desteklendi (2005). Damızlık süt sığırcılığı, büyükbaş hayvan yetiştiriciliği, küçükbaş hayvan yetiştiriciliğine % 60 indirimli faiz uygulaması başlatıldı(2006). Büyükbaş Besi Hayvancılığında sıfır faizli işletme kredisi, büyükbaş besi, süt ve küçükbaş hayvancılık yatırımlarında % 50-60 oranlarında indirimli faizli kredi uygulaması başlatıldı(2010). 13
Basınçlı sulama sistemi yatırımlarına, % 50 hibe ve sıfır faizli 5 yıl vadeli kredi uygulamaları başlatıldı (2006-2007). Sünede havadan ilaçlamaya son verildi tamamen yerden ilaçlamaya geçildi ve sünede biyolojik mücadele başlatıldı (2006). Meyve bahçelerinin yenilenmesi çalışmalarına destek verildi(2005). Sertifikalı tohumluk ve fidan kullanan üreticilere destek verildi(2005). Gübre desteği nakit olarak doğrudan çiftçilere verildi (2005). Toprak analizi için ilave destek uygulaması başlatıldı (2005). Ürün konseyleri kuruldu(2009). Akredite veteriner hekimlik uygulaması başlatıldı (2006). Yerli hayvan genetik kaynakları halk elinde koruma altına alındı (2005). Sertifikalı tohum üreticilerine destek verilmeye başlandı (2008). Su ürünleri üretimine destek verilmeye başlandı(2005). Küçükbaş hayvancılığına destek verildi (2006). Sertifikalı Tarım Danışmanlığı Uygulaması başlatıldı (2009). Tarımsal İşletme Kayıt Sistemi oluşturuldu (2010). Çiftlik Muhasebe Veri Ağı sistemi oluşturuldu (2008). İyi tarım ve örtü-altı iyi tarım uygulamalarına destek verildi(2009). Anaç sığır ve manda desteklemesi uygulaması başlatıldı.(2008) Hayvan başı destek ödemesi başlatıldı(2008). Hububata prim desteği verildi (2005). Çiftçilerimize mazot desteği verildi (2003). Tarımsal kalkınma kooperatiflerine faizsiz kredi verildi (2003). Arıcılık destekleme kapsamına alındı (2003). Organik tarım için ilave destek uygulaması başlatıldı (2005). Organik Tarım Bilgi Sistemi kuruldu(2005). Gıda Güvenliği Bilgi Sistemi kuruldu(2007). Bitki koruma ürünleri için Bayilik Sınav Sistemi getirildi (2007). Üreticilere tarım danışmanı istihdamı için destek verildi (2009). 14
Çiğ sütün süt tozu olarak değerlendirilmesine destek verildi (2009). Koyun ve keçi sütüne sığır sütünden farklı olmak üzere destekleme verildi (2009). Ulusal süt kayıt sistemi ve damızlık koyun keçi kayıt sistemi kuruldu (2009). Süt fiyat düzenlemesi desteği verildi (2009). Buzağı desteği verildi(2003) Reçeteli zirai ilaç satışı uygulamasına geçildi(2009). Don zararına destek verildi (2010). Et ve Yumurta Tavukçuluğuna % 50 kanatlı sektörüne ise % 60 faiz indirimli biyogüvenlik kredisi uygulandı (2010). Aşı desteği verildi(2005). Alo Ofis Ürün Alım Hattı kuruldu (2005). Yağlı tohumlardan aspire prim desteği verildi (2006). İpekböcekçiliği Bakanlığımız bünyesinde destekleme kapsamına alındı (2006). Tiftik üretimi desteği verildi(2006). Baklagiller prim desteği kapsamına alındı (2008). Arıcılık Kayıt Sistemi (AKS) ile tüm veriler kayıt altına alınmaya başlandı (2008). İşletme başına tarımsal yayım ve danışmanlık desteği verildi(2009). Fark ödeme desteklerinin havza bazlı yapılmasına başlandı(2010). Tritikale prim desteği kapsamına alındı (2010). Web Tarım TV yayına başladı (2010). İlk kez büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliğinde faizsiz, 7 yıl vadeli kredi uygulaması başlatıldı (2010). İlk kez büyükbaş hayvan besiciliğinde faizsiz, 2 yıl vadeli kredi uygulaması başlatıldı (2010). 15
Mazot desteği başlatıldı Bursa da çiftçilerimize, bu dönemde 41,9 Milyon TL mazot desteği sağlandı. 16
Kimyevi gübre desteği doğrudan çiftçimize ödendi Kimyevi gübre desteği doğrudan çiftçimize verildi, gübre fiyatlarındaki artıştan üreticimizin olumsuz etkilenmesi önlendi. Bursa çiftçisine, bu dönemde toplam 35 Milyon TL gübre desteği sağlandı. 17
İşimiz destek, amacımız daha çok üretmek Bursa da 2002 yılında toplam 28,5 Milyon TL tarımsal destek verilmiş iken, 2011 yılında 90,3 Milyon TL destek verildi. Bu dönemde toplam 533,9 Milyon TL tarımsal destek verildi. 2002-2011 döneminde, Bursa da toplam tarımsal desteklemeler 3,2 kat arttı. 18
Prim destekleri arttı Bursa da 2002 yılında 209 Bin TL prim desteği verilmiş iken, 2011 yılında 13,5 Milyon TL destek verildi. 2003 2011 yıllarında, çiftçilerimize toplam 69,9 Milyon TL prim desteği verildi 2002-2011 döneminde çiftçimize ödenen prim miktarı 64,6 kat arttı. 19
Hayvancılığa özel önem verildi Bursa da 2002 yılında 2,2 Milyon TL hayvancılık desteği verilmiş iken, 2011 yılında 47,4 Milyon TL destek verildi. 2003 2011 yıllarında, çiftçilerimize toplam 200,9 Milyon TL hayvancılık desteği verildi. 2002-2011 döneminde hayvancılık desteği miktarı 21,5 kat arttı. 20
Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerine tam destek, bereketli gelecek Bursa da 1999-2002 döneminde 3 adet kooperatif projesine 1,3 Milyon TL kredi desteği sağlanmış iken, 2003-2011 döneminde 35 adet kooperatif projesine 35 Milyon TL destek sağlandı. Bu projeler ile 1.277 aile desteklendi. Kooperatiflere verilen kredi desteği 26,9 kat arttı. 21
Kuraklığa ve dona karşı nakdi destek verildi 2090 sayılı Kanun kapsamında 2010 yılında meydana gelen don afetinden zarar gören Bursa ilimizde çiftçilerimize dekar başına 150 TL destek verildi ve Ziraat Bankası ile Tarım Kredi Kooperatiflerine olan çiftçi kredi borçları 1 yıl süreyle ertelendi. Ayrıca, 2010 yılında don zararı gören 3.515 çiftçiye yaklaşık 9,3 Milyon TL yardım yapıldı. 22
Ürünler işlendi, kazanç çoğaldı Kırsal kalkınma hamlesi başlatıldı. Tarım-sanayi entegrasyonunu sağlayan %50 hibe destekli Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı 2006 yılında başladı Böylece tarımsal ürünlerin işlenmesi, paketlenmesi, ambalajlanması, depolanması ve makineekipman alımı gibi ekonomik yatırımlar desteklendi 1.497 adet makine-ekipman alımı için 9,2 Milyon TL hibe desteği verildi. 2006-2011 döneminde 12,3 Milyon TL tutarında 65 proje tamamlanarak, 945 kişiye istihdam sağlandı. 23
Cumhuriyet tarihinde bir ilk; tarım sigortası Doğal afetlerden etkilenen üreticilerin mağduriyetlerini gidermek üzere 70 yıllık bir rüya olan Tarım Sigortası uygulamaları 2006 yılında başlatıldı. Bugüne kadar, Türkiye genelinde 1 Milyon 826 Bin, Bursa da 57.181 poliçe kesildi ve poliçe bedelinin % 50 si hibe olarak karşılandı. 24
Veteriner hekim ve mühendisler çiftçimizin yanında Türkiye de 7.500, Bursa da ise 108 tarım danışmanı göreve başlatıldı. Tarım danışmanı sayısı 2012 yılında alınacaklarla birlikte Türkiye de 10.000 e, Bursa da ise 134 e yükselecektir. İlk kez performansa dayalı sözleşme yenileme esası bu personel için uygulandı. Tarım danışmanlarının büyük bir kısmı kadroya geçirildi. 25
Suni tohumlama çalışmaları Özel veteriner hekim uygulamasıyla suni tohumlama çalışmaları hız kazandı. Bursa da, 2002 yılında 40.487 adet suni tohumlama yapılıyor iken, 2011 yılında 74.406 adede ulaştı. 2003 2011 yıllarında 549.494 adet suni tohumlama yapıldı. Suni tohumlama sayısı % 83 arttı. 26
Hayvan hastalıklarıyla daha etkili mücadele... Hayvan hastalıklarıyla mücadele için önemli projeler hayata geçirildi. 2010 yılında ŞAP aşılama kampanyası ile Bursa'da hayvan varlığının % 98'i aşılandı. 2003-2011 döneminde toplam 13,3 Milyon hayvan aşılandı. 2003-2011 döneminde 530 Bin büyükbaş hayvan kayıt altına alındı. 27
Güvenilir gıda, sağlıklı yaşam... 174 alo gıda hattı Halk sağlığını korumak ve güvenli gıda tüketimini sağlamak üzere gıda üretim ve satış yerlerinde denetimler arttırıldı. Bursa daki gıda denetçisi sayısı, 2002 yılında 24 iken, 2011 yılı sonu itibariyle 118'e çıkartıldı. Gıda denetimi sayısı ise, 2002 yılında 614 adet iken, 2011 yılında 4.790 adede çıkarıldı. 2009 "GIDA YILI" ilan edildi. 174 ALO GIDA HATTI hizmete açıldı. 28
Süne mücadelesi Havadan ilaçlamayı kaldırarak, uygulamaya konulan etkin tedbirler neticesinde Ülke genelinde ilaç kullanımını 901 tondan 104 tona emgili dane oranını da % 3,8 den %0,73 e düşürüldü. Sünenin neden olduğu kalite kayıpları azaltıldı. Daha önceki yıllarda paçal yapılmak üzere kaliteli buğday ithalatı yapılırken bu ihtiyaç ortadan kaldırıldı. Sünede biyolojik çalışma başlatıldı. Bu çerçevede ağaç dikimi, faydalı böcek üretimi ile keklik üretim ve salımı çalışmaları yapıldı. 29
Mera ıslahında dev adım... Mera ıslah çalışmalarına büyük önem verildi. Sağlanan destekler ve yapılan ıslah çalışmaları ile yem bitkileri üretim alanlarında önemli artışlar sağlanarak kaliteli kaba yem ihtiyacının % 75 i karşılanır hale geldi. Bursa da, 31 proje kapsamında 35.112 da alanda mera ıslahı yapıldı. 30
Çiftçi eğitim ve yayım çalışmaları Bursa da 2003-2011 döneminde, 2.022 adet çiftçi eğitim kursu açıldı. Böylece 55.186 çiftçi eğitildi, 109.485 adet kitap-broşür çiftçileri bilgilendirmek amacıyla dağıtıldı. 31
AB müktesebatına uyum çalışmaları kapsamında, Çiftlik Muhasebe Veri Ağı (ÇMVA) sistemi Adana, Bursa, Erzurum, Giresun, İzmir, Konya, Nevşehir, Şanlıurfa, Tekirdağ olmak üzere dokuz ilde kurulmuştur. 2011 yılında Samsun, Malatya ve İstanbul illeri de sisteme dahil edilmiştir. Çiftçilerimizin sisteme katılımlarının teşvik edilmesi amacıyla 2008 yılında işletme başına 150 TL, 2009, 2010 ve 2011yıllarında ise işletme başına 300 TL destekleme ödemesi yapıldı. 32 ÇMVA çalışmaları... Bursa da 2011 yılında sisteme kayıtlı 46 işletmeye 13.800 TL katılım desteği ödendi.
TİGEM faaliyetleri Tarım İşletmelerinden, sertifikalı 9.273 ton sertifikalı hububat ve 125 ton yem bitkileri tohumlukları ile üstün vasıflı 1.308 baş damızlık sığır ve 1.818 baş damızlık koyun arz edildi. Çiftçilerin sertifikalı tohumluk kullanımının yaygınlaştırılması ve tohumluğa kolay ulaşımının sağlanması amacıyla İl geneline 7 adet TİGEM bayiliği kuruldu. Bayi Otomasyon Sistemine geçildi. Üstün vasıflı atların özelliklerini korumak ve yaşatmak amacıyla ülkemizde ilk olan 900.000 payetlik sperma dondurma laboratuarı kuruldu. Ülkemizin gen kaynaklarından olan Safkan Arap Atı ile Kangal Köpeklerinin yetiştiriciliği geliştirilerek sürdürülmektedir. 33
Sertifikalı tohumluk Üretimde bolluk Sertifikalı tohum kullanımına 2005 yılında ilk kez destek verilmeye başlandı. Bursa da sertifikalı tohumluk kullanan çiftçilerimize 2005-2011 döneminde toplam 1,2 Milyon TL destekleme yapıldı. 34
TMO alımları Toprak Mahsulleri Ofisi, Bursa da son 9 yılda 24.617 ton hububat alımı yaptı ve karşılığında çiftçilere 8 Milyon TL ödedi. 35
Özel İdare kaynaklı projeler 2003-2011 döneminde Özel İdare kaynaklarından 63 adet proje desteklenerek 9,3 Milyon TL kaynak kullanıldı, 4,1 Milyon adet fide-fidan ve 1 Milyon ton tohum dağıtıldı. 36
Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu kuruldu 2007 2013 döneminde AB tarafından kırsal kalkınmanın desteklenmesi için ülkemize 874 Milyon Avro hibe sağlanacaktır. Bu rakama 292 Milyon Avroluk ulusal katkı eklendiğinde toplam kamu katkısı olarak 1 Milyar 166 Milyon Avro kırsal alanların kalkındırılmasına hibe destek olarak kullandırılacaktır. IPARD Programı kapsamında; et, süt, meyve-sebze, su ürünleri sektörlerinde ve kırsal kalkınma faaliyetlerinin çeşitlendirilmesi kapsamında, AB kaynaklı kırsal kalkınma desteklerinden çiftçilerimizin yararlanması sağlanacaktır. Kurumun Bursa İl Koordinatörlüğü kuruluş çalışmaları başlatıldı. Kurum ile Bursa da; süt üretimine yönelik yatırım faaliyetleri, süt ve süt ürünleri işlenmesi pazarlanması, meyve ve sebzelerin işlenmesi ve pazarlanması ile üretici gruplarının kurulmasına hibe desteği verilecektir. 37
38 Diğer çalışmalar... Toprak-yaprak ve su analiz laboratuarı kuruldu. Kütahya, Balıkesir, Manisa, Çanakkale, Bursa illerinde; Ülkesel Merinos Geliştirme Projesi kapsamında, Marmara Hayvancılık Araştırma Enstitüsü bünyesinde koyun sayısı 2.500 e çıkarıldı. Bursa siyah inciri koruma ve geliştirme amacıyla, 14 üreticimize sertifika, logo ve mavi bayrak verildi. Ayrıca, 2010 yılının ilde incir yılı ilan edilmesi ile üreticilere yönelik olarak eğitimler ve ürünlerin izlenmesine bağlı olarak etaphon kullanımının önlenmesi yönünde çalışmalar yürütüldü. İpekböcekçiliği ile ilgili olarak 2010 yılında Bursa da 16 köyde 55 aile, 160 kutu ipekböceği yumurtasını besleyerek 4.342 kg yaş koza elde etti. 2011 yılından itibaren Armut Psillidi mücadelesinde Amitraz kullanımı yasaklandı.
Bursa da artış gösteren bazı ürünler Dane Mısır Üretimi; 2002 yılında 36.690 ton iken, 2010 yılında 148.678 ton ulaştı. Son 8 yıldaki artış % 305. Kiraz Üretimi; 2002 yılında 6.472 ton iken 2010 yılında 20.148 tona ulaştı. Son 8 yıldaki artış % 211. Armut Üretimi; 2002 yılında 67.539 ton iken 2010 yılında 105.283 tona ulaştı. Son 8 yıldaki artış % 56. 39
Türk Tarım Sektörü, 75 milyon insanımızın ve 30 milyon turistin gıda ihtiyacını karşılıyor. 1.525 ürün ile 184 ülkeye 15,3 milyar dolarlık ihracat gerçekleştiriyor.