TOPRAKTEPE-BEYŞEHİR (KONYA) KROMİTLERİNİN YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MANYETİK AYIRMA İLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

Benzer belgeler
YEŞİLDAĞ (BEYŞEHİR-KONYA) KROMİT CEVHERİNİN FLOTASYON İLE ZENGİNLEŞTİRİLME OLANAKLARININ ARAŞTIRILMASI

KROM ZENGİNLEŞTİRME TESİSLERİ ARTIKLARININ YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MAN YETİ KAYIRMA İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Bingöl (Yedisu), Diyarbakır (Hani ve Ergani) ve Elazığ (Alacakaya) Kromlarının Zenginleştirilmesi

DÜŞÜK TENÖRLÜ KROM CEVHERLERİNİN ZENGİNLEŞTİRİLMESİNİN ARAŞTIRILMASI 1. Investigation of low grade chrome ores enrichment*

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt: 12 Sayı: 2 sh Mayıs 2010

Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi

İNCE BOYUTLU KROM CEVHERLERİNİN MULTI-GRAVITY SEPERATOR İLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ ARAŞTIRMALARI

ADANA BİLİM VE TEKNOLOJİ ÜNİVERSİTESİ MADEN VE CEVHER HAZIRLAMA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER VE KÖMÜR HAZIRLAMA LABORATUVARI CİHAZ KATALOĞU

SINIR TENORUNUN EKONOMİK BAKIR MİKTARI TAHMİN HASTASINA ETKİSİ

VE TEKNİK 5.K0NGRESİ 14-18/2/1977. dsi salonu/ankara

SİVAS BÖLGESİNE AİT DEMİR CEVHERİNİ KURU MANYETİK AYIRMA İLE ZENGİNLEŞTİRME ÇALIŞMALARI VE UYGUN TESİS TASARIMI

Konsantre Cevher Analizleri / Ore Grade Analysis

Kabaran Yataklı Ayırıcı ile Farklı Minerallerin Zenginleştirilmesi Beneficiation Studies of Different Minerals by Using Teetered Bed Separator

KALSİNE KOLEMANİT ARTIKLARININ SARSINTILI MASA İLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

DENEY FİYAT LİSTESİ. MDN.KMY.0001 Kimyasal analiz boyutuna numune hazırlama ( 100 mikron)

UFALANMA FARKLILIĞINDAN YARARLANILARAK YOZGAT AYRIDAM LİNYİTİNİN ZENGİNLEŞTİRİLEBİLİRLİĞİNİN İNCELENMESİ

KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ LABORATUAR FÖYÜ

DİVRİĞİ MADENLERİ TOZ DEMİR CEVHERLERİNİN ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

ELAZIĞ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

HEKİMHAN-KARAKUZ DEMİR CEVHERİNDEN KONSANTRE ÜRETİMİ

BİNGÖL VE BİTLİS APATİTLİ MANYETİT CEVHERLERİNDEN DEMİR VE FOSTATIN KAZANILMASI

SELÇUK ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

III VE IV.GRUP MADENLER 2017 YILI OCAK BAŞI SATIŞ FİYATLARI A. IV-B GRUBU MADENLER

Soylu Endüstriyel Mineraller A.Ş.'nin Pomza Zenginleştirme Tesisindeki Jig Performanslarının Değerlendirilmesi

2. Endüstriyel Hammaddeler Sempozyumu, Ekim 1997 izmir Türkiye

Türkoğlu-Şekeroba (Kahramanmaraş, Türkiye) Baritlerinin Flotasyon ile Zenginleştirilmesi

FARKLI KÖMÜRLERİN ÇENELİ KIRICIDA KIRILMASI SONUCU OLUŞAN ÖZGÜL YÜZEY ALANI ÜZERİNE BİR DENEYSEL ÇALIŞMA

BURSA-ULUDAĞ SKARN ve MANYETİTLİ SELİT CEVHERLERİNİN LABORATUVAR ve TESİS PİLOT ÇAPTA MANYETİK SEPERASYONU OPTİMAL KOŞULLARININ SAPTANMASI

ÇANKIRI İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

MERMER TOZ ATIKLARININ DERZ DOLGU MALZEMESİ (FUGA) ÜRETİMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

GEDİKLER (EŞME, UŞAK) BENTONİTİNDEN DEMİRİN UZAKLAŞTIRILMASI

Teknoloji: Elde bulunan mevcut maddelerden yararlanarak istenilen ürünün elde edilmesi

Başer Maden Sanayinin İnce Barit Artıklarının Flotasyon ile Zenginleştirilmesi

BURSA - ORHANELİ - YEŞİLLER SİYENİTLERİNİN LABORATUVAR ÖLÇEKLİ ZENGİNLEŞTİRME ÇALIŞMALARI

EMET BOR İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ HİSARCIK BARAJ ATIKLARININ DEĞERLENDİRİLEBİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

Kolemanit Artığının Mekanik Aşındırma ve Isı ile Dağıtma Yöntemleri ile Zenginleştirilmesi

KIZILDAĞ (AKSEKİ-ANTALYA) KROMİTLERİNİN JEOLOJİK VE JEOKİMYASAL ÖZELLİKLERİ

Şelit Cevherinin Fiziksel ve Manyetik Alınganlık Özelliklerinden Yararlanılarak Zenginleştirilmesine Yönelik Deneysel Çalışma

BİTLİS İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

Spekülarit Cevherinin Kalite Özelliklerinin İyileştirilmesi

Prof. Dr. Hayrünnisa DİNÇER ATEŞOK

İNÖNÜ ÜNİVERSİTESİ MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVARI l ELEK ANALİZİ DENEYİ

NEFELİNLİ SİYENİT Sodyum & Potasyum Feldspat B & S YATIRIM A.Ş. KIRŞEHİR NEFELİN İŞLETMELERİ

HHO HÜCRESİNİN PERFORMANSININ DENEYSEL OLARAK İNCELENMESİ. Konya, Türkiye,

322 Cevher Hazırlama Laboratuarı II Yoğunluk Farkına göre Zenginleştirme FALCON KONSANTRATÖR ile ZENGİNLEŞTİRME

M 2. Doğan, Y. Kaytaz, G. Önal, ve K.T. Perek I T.Ü. Maden Fakültesi, istanbul

Merzifon Yöresi Linyit Kömür Ocakları Taban Damar Kömürünün Yıkanabilirlik Özelliğinin Araştırılması

SOMA BURUYAR ŞİRKETİNİN AGIR-ORTAM TAMBURU VE SİKLONUNDA KÖMÜR YIKAMA PERFORMANS ÇALIŞMASI

Yeni Bir Feldspat Kaynağı: Trakit

ÖZET: Bu çalışmada Bilecik-Sarmaşık kumunun döküm kumu olarak kullanılma olanakları araştırılmıştır. Deneylerde kullanılan numune %89.

Dokuz Eylül Üniversitesi Müh. Fak Maden Müh. Bölümü Bornova-İzmir

ANTALYA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

K.T.Ü. MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ANABİLİM DALI CEVHER HAZIRLAMA LABORATUVAR DERSİ DENEY FÖYLERİ

YALAZI/BALIKESİR TALK CEVHERİNİN ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

1975 yılında kurulan firmamız Hoffman ve Tunel fırınlarının mekanik aksamları pişirme ekipmanları imalatı ile toprak sanayide hizmete başlamıştır.

EMET KONSANTRATÖR ATIK BARAJINDAKİ ARSENİK VE KOLEMANİTLERİ SEÇİMLİ OLARAK KAZANMA İMKANLARI

MUĞLA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

T.C. SÜLEYMAN DEMĠREL ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK MĠMARLIK FAKÜLTESĠ MADEN MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ FLOTASYON KONSANTRELERĠNDE SU KAZANIMI BĠTĠRME PROJESĠ

Beyşehir Baritlerinin Flotasyonla Zenginleştirme Olanaklarının Araştırılması

TOKAT İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ÖZET. yüzdelerinin arttırılıp, kağıt ve boya sektöründe kullanılabileceği, beyazlık değerlerinin ise uygun olduğu görülmüştür.

BARTIN ÜNİVERSİTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME LABORATUVARI-I DERSİ OKSİTLİ BAKIR CEVHERİNİN LİÇİ DENEYİ DENEYİN AMACI: Uygun

ESKiŞEHiR-MiHALIÇÇIK LiNYiTiNiN YlKANABiLME ÖZELLiKLERiNiN ARAŞTIRILMASI ÖZET

DECEMBER KOZAĞAÇ (MUĞLA) BEYAZ MERMERİNİN FİZİKOMEKANİK VE SÜREKSİZLİK ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

KİREÇ FABRİKASI BACA TOZUNDAN YANMAMIŞ KARBONUN FLOTASYON İLE GERİ KAZANIMI* Recovery Unburned Carbon From Lıme Kıln Plant Dusts By Flotatıon

KROM CEVHERİNİN KURU VE YAŞ ÖĞÜTME KİNETİĞİ VE PÜLP YOĞUNLUĞUNUN ETKİSİ

ZEOLİTİN ÇİMENTO ÜRETİMİNDE KULLANIM OLANAKLARI

CBAE-05 numaralı sondaj 51.60mile 53.50m arasında 1.90m kalınlığında %1.45 Sb ve 48.10m ile m arasında 3.50m kalınlığında 0.

ATIK MANYEZİT CEVHERİNİN ZENGİNLEŞTİRİLMESİ: KARAKTERİZASYON, ÖZELLİKLER VE MANYETİK AYIRICI UYGULAMASI. Necmettin ERDOĞAN

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

DEPRESSION OF LEAD USING SODIUM METABISULPHITE IN SELECTIVE FLOTATION OF LEAD AND COPPER

AN INVESTIGATION OF WASHABILITY CHARACTERISRICS OF LIGNITES FROM YENİÇUBUK-GEMEREK DISTRICTS BY MGS

ARALIK DECEMBER. KOYULHİSAR Pb-Cu-Zn CEVHERİNİN SEÇİMLİ FLOTASYONLA ZENGİNLEŞTİRİLMESİNDE OPTİMUM KOŞULLARIN BELİRLENMESİ

DENİZLİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

MADEN MÜHENDİSLİĞİ ANABİLİM DALI

Remove of Color Minerals from Malatya (Orduzu)-Turkey Feldspar Ores by Magnetic Separation

BOLKARDAĞ MADENİNE AİT ALTIN-GÜMÜŞ-KURŞUN CEVHERİNİ ZENGİNLEŞTİRME OLANAKLARI

Olivin: Türkiye'de Tanınmayan Çok Amaçlı Kullanımı Olan Bir Hammadde Ve Ülkemiz Olivin Potansiyeline Bir Örnek-Kızıldağ (Akseki-Antalya) Olivin Yatağı

KIRKA BORAKS İŞLETMESİNDEKİ ARTIK KİLLERİN SERAMİK ENDÜSTRİSİNDE KULLANILABİLİRLİĞİNİN ARAŞTIRILMASI

KIRKLARELİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

MULTİ GRAVİTE CİHAZLARININ KROM CEVHERİ ZENGİNLEŞTİRMESİNDEKİ ETKİLERİNİN ARAŞTIRILMASI

AGREGALAR Çimento Araştırma ve Uygulama Merkezi

Türkiye 16. Madencilik Kongresi / 16 th Mining Congress of Turkey, 1999, ISBN

KÜKÜRT DİOKSİT GAZI İLE ÜLEKSİT TEN BORİK ASİT ÜRETİMİ

Potansiyel. Alan Verileri İle. Hammadde Arama. Endüstriyel. Makale

Özgül Ağırlık Farkı veya Gravite ile Zenginleştirme

FAALİYETTE BULUNDUĞU İŞLETMELER

KOLEMANİT FLOTASYON KONSANTRELERİNİN BRİKETLEME YOLUYLE AGLOMERASYONU. M.Hayri ERTEN. Orta Doğu Teknik Üniversitesi

ELEK ANALİZİ meş (mesh) numarası

KAHRAMANMARAŞ SEMPOZYUMU 1177 KAHRAMANMARAŞ DOLAYINDAKİ OFİYOLİTİK KAYAÇLARIN JEOLOJİK AÇIDAN ÖNEMİ VE KROM İÇERİKLERİ

ÇİNKUR TESİSLERİNDE ELDE EDİLEN LİC ARTIKLARININ ZENGİNLEŞTİRİLMESİ

SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ KİMYA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ KMM 302 KİMYA MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI-I ÖĞÜTME ELEME DENEYİ

KAYSERİ İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

ADANA İLİ MADEN VE ENERJİ KAYNAKLARI

LİNYİT KÖMÜRÜ ARA ÜRÜNÜNÜN FLOTASYON İLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİNİN ARAŞTIRILMASI * Investigation Of Processing of Lignite Middlings By Flotation

GAZİANTEP KİLLERİNİN DİSPERSİBİLİTE ÖZELLİĞİNİN BELİRLENMESİ

2. MİKRO İNCELEME ( PETROGRAFİK-POLARİZAN MİKROSKOP İNCELEMESİ)

MADEN MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ 0321 CEVHER HAZIRLAMA LAB. I SERBESTLEŞME TANE BOYU SAPTANMASI DENEYİ

ISPARTA KİLLERİNDEN TUĞLA ÜRETİMİ

ÇEVRESEL TEST HİZMETLERİ 2.ENVIRONMENTAL TESTS

Transkript:

S.Ü. Müh.-Mim. Fak. Derg., c.19, s.2, 2004 J. Fac.Eng.Arch. Selcuk Univ., v.19, n.2, 2004 TOPRAKTEPE-BEYŞEHİR (KONYA) KROMİTLERİNİN YÜKSEK ALAN ŞİDDETLİ YAŞ MANYETİK AYIRMA İLE ZENGİNLEŞTİRİLMESİ Tevfik AĞAÇAYAK, Veysel ZEDEF, Salih AYDOĞAN S.Ü. Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Maden Müh. Bölümü, KONYA Makalenin Geliş Tarihi: 16.09.2004 ÖZET: Bu çalışmada, ADO Madencilik A.Ş. tarafından işletilmiş ve daha sonra terkedilmiş olan Topraktepe-Beyşehir (Konya) kromitlerinin Boxmag Rapid LHWL tipi yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırıcı ile optimum koşullarda zenginleştirilebilme olanakları araştırılmıştır. Manyetik ayırma deneyleri, -0.106+0.075 mm, -0.075+0.053 mm, -0.053+0.038, -0.038+0.000 mm boyutlarında 2 gramlık numuneler ile yapılmıştır. Her bir boyut için ayrı ayrı akım şiddetinin ve voltaj değerlerinin Cr2O3 tenörüne ve verimine etkisi incelenmiştir. Deneylerde dört ayrı fraksiyon aralığında 5, 10, 20 amperlik akım şiddeti ve,, 185 volt değerleri test edilmiştir. Yapılan deney sonuçlarına göre, 20 amper akım şiddetinde en iyi sonuçların alındığını görülmüştür. Bu sonuçlara göre, -0.106+0.075 mm fraksiyonunda 20 amper akım şiddetiyle % 69.37 ağırlık oranında, % 86.67 verim ile % 51.06 Cr2O3 tenörlü konsantre, - 0.075+0.053 mm fraksiyonunda 20 amper akım şiddetiyle % 77.32 ağırlık oranında, % 86.55 verim ile % 51.74 Cr2O3 tenörlü konsantre, -0.053+0.038 mm fraksiyonunda 20 amper akım şiddetiyle % 47.18 ağırlık oranında, %.14 verim ile %.13 Cr2O3 tenörlü konsantre, -0.038 +0.000 mm fraksiyonunda 20 amper akım şiddetiyle % 39.75 ağırlık oranında, % 69.74 verim ile % 49.79 Cr2O3 tenörlü konsantre, elde edilmiştir. Anahtar kelimeler: Kromit, zenginleştirme, yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma, Topraktepe kromitleri Enrichment of Topraktepe-Beysehir (Konya) Chromites by High Intensity Wet Magnetic Separation ABSTRACT: In this work, optimum enriching possibilities of Topraktepe-Beysehir (Konya) chromites from abondoned mine (mined by ADO Mining Inc.) were searched. Enriching method employed. In this research study was high intensity wet magnetic separation (Boxmag Rapid LHWL type). Magnetic separation tests were carried out by using 2 g samples of 0.106+0.075 mm, -0.075+0.053 mm, - 0.053+0.038 mm, -0.038 mm particle fractions. Effects of current intensity applied through magnetic separator to Cr2O3 grade and recovery for each particle size were researched in detail. In the tests, current intensity of 5, 10, 20 amperes and voltages of,, 185 volt were applied to selected four particle fractions. According to test results, it was observed that the best results were obtained by using 20 ampere of current intensity. As a result of tests, it was showed that concentrates could be produced with a Cr2O3 grade of 51.06 %, recovery of 86.67 %, weight of 69.37 % in -0.106+0.075 mm particle fraction, Cr2O3 grade of 51.74 %, recovery of 86.55 %, weight of 77.32 % in -0.075+0.053 mm particle fraction, Cr2O3 grade of.13 %, recovery of.14 %, weight of 57.18 % in -0.053 +0.038 mm particle fraction, Cr2O3 grade of 49.79 %, recovery of 69.74 %, weight of 39.75 % in -0.038 mm particle fraction using 20 ampere current intensity in all tests. Key words: Chromites, enrichment, high intensity wet magnetic separation, Topraktepe chromites.

82 T. AĞAÇAYAK, V. ZEDEF, S. AYDOĞAN GİRİŞ Kromit yataklarının içerisinde bulunabileceği ultramafik kayaçlar geniş alanlar kaplamaktadır. Ultramafik kayaçlar ofiyolit topluluğuna ait kayaçlar olup Alp orojen kuşağı boyunca yerleşmişlerdir (DPT, 2001). Türkiye deki kromit yataklarının en önemli özelliği podiform tipi olmaları ve tenörlerinin yüksek olmasıdır. Podiform tipi kromit yataklarının en önemli özelliği, bu cevherleşme zonlarının birkaç milyon tondan fazla rezerve sahip olmamalarıdır. Ülkemizde kromit yatakları genellikle % 55 Cr2O3 içermesi halinde işletilmekte ve bu cevherlerin hemen hemen tamamı doğrudan tüvenan olarak satılmaktadır. Topraktepe deki krom cevheri, yaklaşık % 55 Cr2O3 tenörü ile 1991 yılına kadar ADO Madencilik tarafından işletilmiştir. Üretilen kromit tenörü, bu tenörün altına düştüğü için ( < % Cr2O3) Ekim-1991 de madende çalışmalar durdurulmuştur. İlgili maden ocağı üzerinde yaptığımız araştırmalar çerçevesinde, madendeki krom cevheri kırma, eleme ve yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma yöntemleri ile zenginleştirilerek kromit tenörünün kolaylıkla yükseltilebileceği saptanmıştır. Manyetik ayırmada verimin yüksek olabilmesi için, cevherin birbirine yakın boyutlarda sınıflandırılmış olması gereklidir (Sundar ve diğ., 1983). Bu sonuç göz önünde bulundurularak madenden alınan krom cevheri örnekleri birbirine yakın boyutlarda sınıflandırılmıştır. Cevherin ince taneli öğütülmesi gerekli olduğu zaman yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırıcılar tercih edilmektedir. Cevher (-0.200 mm) iri taneli olarak serbestleşiyorsa duruma göre kuru manyetik ayırma uygun olabilmektedir (Çilingir, 19). Bunlar göz önünde bulundurularak, yapmış olduğumuz deneylerde yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırıcı kullanıldığı için - 0.106 mm tane boyutunun altındaki mineral tane fraksiyonlarının kullanılması uygun görülmüştür. Bu çalışmanın amacı, terk edilmiş kromit yataklarının Boxmag Rapid LHWL tipi yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırıcı ile ekonomik olarak zenginleştirilebileceğini ortaya koymaktır. JEOLOJİK OLUŞUM VE YERİ Topraktepe kromit yatağı Konya sınırları içinde, Göller Bölgesinde, Beyşehir-Yeşildağ karayolunun 25. kilometresinde yolun sol tarafında, Beyşehir gölünün güneybatı ucunda yer almaktadır (Şekil 1). Şekil 1. Topraktepe-Beyşehir (Konya) kromit yatağı yer bulduru haritası (Zedef ve diğ., 1994). Figure 1. Map of Topraktepe-Beyşehir (Konya) chromite deposite (Zedef et al. 1994). Yeşildağ ultramafik kayaçlarında, harzburjit ve dunit geçiş zonları arasına kromit içeren cevherleşmeler yerleşmiştir (Zedef ve diğ. 1994). Yeşildağ ultramafikleri arasına yerleşmiş olan kromit cevherleri; dolomit, az miktarda harjburjit ve özellikle dunit içeren Çamlık grubunun üyesi olarak sınıflandırılabilir (Şen, 1996). Yataklanma yaklaşık olarak 6 km 2 lik bir yüzey alanına sahip olan ultramafiklerinin merkezi kesiminde oluşmuştur. Kromit yatağı yaklaşık 0 m eninde 300 m boyunda ve m derinliğinde bir boyuta sahiptir (Zedef ve diğ. 1994). MALZEME ve YÖNTEM Bu çalışmada, Topraktepe-Beyşehir Kromit yatağından yaklaşık 0 kg cevher numunesi getirilmiştir. Cevher numunesinin tamamı karıştırılarak homojen dağılımı sağlanmıştır. Homojen dağılımı sağlanan Topraktepe kromit cevherinin en iri boyutlu 75- mm olup, konileme-dörtleme yolu ile numune miktarı yaklaşık 1 kg a indirilmiştir. Hazırlanan cevher numunesinin tane boyutu laboratuar tipi

Topraktepe-Beyşehir (Konya) Kromitlerinin Yüksek Alan Şiddetli Yaş Manyetik Ayırma İle Zenginleştirilmesi 83 çeneli kırıcı ile 10 mm nin altına indirilmiştir. Cevher numunesi önceden belirlenen farklı elek serilerinden geçirilerek, her tane boyutu fraksiyon aralığının kimyasal analizleri yapılmıştır (Çizelge 1). Kimyasal analizler Selçuklu Krom Magnezit A.Ş. nin laboratuarında ıslak analiz metodu (titrasyon) ile yapılmıştır. Deneyler için -0.106+0.075 mm, -0.075+0.053 mm, -0.053+0.038 mm, -0.038+0.000 mm boyutları kullanılmıştır. Yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma deneyleri, 2 gramlık numuneler hazırlanarak dört ayrı fraksiyon aralığında 5, 10,20 amperlik akım şiddeti uygulanarak yapılmıştır. Numunelerin tane boyutu dağılımları ise Şekil 2 de gösterilmiştir. DENEYSEL ÇALIŞMALAR ve BULGULAR Yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma testlerine tabi tutulan 4 ayrı fraksiyonun deney sonuçları Çizelge 2-5 de verilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre Şekil 3-6 da akım şiddetinin (IA ) konsantre tenörüne ve konsantre verimine etkisi gösterilmiştir (Ağaçayak, 2004). Yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma testleri 4 ayrı tane boyutunda, 3 farklı akım şiddeti ve voltaj değerlerinde gerçekleştirilmiştir. Buna göre en iyi sonuçlar 20 amper akım şiddeti ve 185 volt voltaj değerlerinde elde edilmiştir. Sonuç olarak bütün fraksiyonlarda voltaj ve akım şiddeti değerleri arttıkça konsantre verimi de artmaktadır. Kümülatif Elek Altı, %.0 10.0 1.0 0.1 10 0 00 Tane boyutu, µm Şekil 2. Topraktepe-Beyşehir kromitlerinin kümülatif elek altı eğrisi. Figure 2. Cumulative undersize-percentage curve of Topraktepe-Beysehir chromites. Çizelge 2 den görüldüğü gibi, incelenen - 0.106+0.075 mm fraksiyonunda % 46.22 lik besleme cevherinden yüksek verimle, yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma ile satılabilir kromit konsantresi (% 51.74) elde edilmesi mümkün olmaktadır. Çizelge 3 den görüldüğü gibi incelenen - 0.075+0.053 mm fraksiyonunda kromit tenörü %.87 lik besleme cevherinden yüksek verimle, yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma ile satılabilir kromit konsantresi (% 52.07) elde edilmesi mümkün olmaktadır. Çizelge 1. Topraktepe-Beyşehir kromitlerinin tane boyutlarına göre kimyasal analiz sonuçları. Table 1. Chemical composition of Topraktepe-Beysehir chromite ores in different particle sizes. Tane Boyutu (mm) Miktar (g) Miktar Cr2O3 MgO SiO2 Al2O3 Fe2O3 CaO At.Zy. -10+7 390 26. 47.53 18.73 6.49 7.26 15.58 0.69 3.72-7+4.75 120 8.57 47.9 18.77 6.01 8.64 15.42 0.7 2.56-4.75+3.35 194 12.92 47.81 17.56 6.15 9.18 15.48 0.82 3.00-3.35+2 201 13.38 48.54 15.83 5.67 13.25 13.18 0.76 2.77-2+1 158 10.53.35 16.25 8.28 9.03 15.81 1.00 2.31-1+0.5 12200 8.10 48.3 14.29 5.94 12.24 15.54 0.81 2.88-0.5+0.3 6.97 46.51 18.95 7.1 6.96 16.3 0.73 3.45-0.3+0.212 5 3.39 47.55 17.42 7.83 9.18 15.23 0.76 2.03-0.212+0.106 67 4.48 48.35 17.48 6.25 9.24 15.28 0.81 2.59-0.106+0.075 20 1.66 46.22 19.4 8.17 6.87 14.79 0.95 3. -0.075+0.053 20 1.86.87 17.46 10.3 9.22 15.27 0.79 6.09-0.053+0.038 1 0.73 39.33 17.44 15.1 9.20 15.24 0.77 2.92-0.038 13 0. 28.38 17.48 17.5 9.24 15.28 0.82 11.30 Toplam 15.00 - - - - - - - Ortalama - - 47.68 17.45 6.78 9.21 15.25 0.78 2.85

84 T. AĞAÇAYAK, V. ZEDEF, S. AYDOĞAN Çizelge 2. -0.106+0.075 mm boyutundaki yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma test sonuçları. Table 2. High intensity wet magnetic separation test results at -0.106+0.075 mm particle fraction. Voltaj (V) (Volt) Akım Şiddeti ( IA) (Amper) 5 10 185 20 Ürünler Miktar Cr2O3 Verim Konsantre 14.97 53.24 17.24 Artık 85.03 44.49 82.76 Besleme.00 46.22.00 Konsantre 64.96 49.95.20 Artık 35.04 39.31 29. Besleme.00 46.22.00 Konsantre 77.32 51.74 86.55 Artık 22.68 27.41 13.45 Besleme.00 46.22.00 Çizelge 3. -0.075 +0.053 mm boyutundaki yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma test sonuçları. Table 3. High intensity wet magnetic separation test results at -0.075+0.053 mm particle fraction. Voltaj (V) (Volt) Akım Şiddeti ( IA) (Amper) Ürünler Miktar Cr2O3 Verim 5 10 185 20 Konsantre 12.73 52.07 16.22 Artık 87.27 39.24 83.78 Besleme.00.87.00 Konsantre 53.27 53.25 69.41 Artık 46.73 26.75 30.59 Besleme.00.87.00 Konsantre 69.37 51.06 86.67 Artık 30.63 17.79 13.33 Besleme.00.87.00 Çizelge 4. -0.053+0.038 mm boyutundaki yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma test sonuçları. Table 4. High intensity wet magnetic separation test results at -0.053+0,038 mm particle fraction. Voltaj (V) (Volt) Akım Şiddeti ( IA) (Amper) Ürünler Miktar Cr2O3 Verim 5 10 185 20 Konsantre 7.08.29 9.05 Artık 92.92 38..95 Besleme.00 39.33.00 Konsantre 33. 47..82 Artık 66.20 35.16 59.18 Besleme.00 39.33.00 Konsantre 47.18.13.14 Artık 52.82 29.68 39.86 Besleme.00 39.33,00 Çizelge 4 den görüldüğü gibi incelenen - 0.053+0.038 mm fraksiyonunda kromit tenörü % 39.33 lük besleme cevherinden yüksek verimle, yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma ile satılabilir kromit konsantresi (%.13) elde edilmesi mümkün olmaktadır. Çizelge 5 den görüldüğü gibi incelenen - 0.038 mm fraksiyonunda kromit tenörü % 28.38 lik besleme cevherinden yüksek verimle, yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma ile satılabilir kromit konsantresi (% 49.79) elde edilmesi mümkün olmaktadır.

Topraktepe-Beyşehir (Konya) Kromitlerinin Yüksek Alan Şiddetli Yaş Manyetik Ayırma İle Zenginleştirilmesi 85 Çizelge 5. -0.038 +0,000 mm boyutundaki yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma test sonuçları. Table 5. High intensity wet magnetic separation test results at -0.038+0,000 mm particle fraction. Voltaj (V) (Volt) Akım Şiddeti (IA) (Amper) 5 10 185 20 Ürünler Miktar Cr2O3 Verim Konsantre 7.01 39.07 9.65 Artık 92.99 27.57.35 Besleme.00 28.38.00 Konsantre 15..46 27.56 Artık 84. 24.33 72.44 Besleme.00 28.38.00 Konsantre 39.75 49.79 69.74 Artık.25 14.25 30.26 Besleme.00 28.38.00 Şekil 3 de görüldüğü gibi, 5 amperlik akım şiddetinde, % 46.22 lik besleme cevherinden, % 17.24 lük verim ile % 53.24 lük Cr2O3 konsantresi, 10 amperlik akım şiddetinde, %.20 lik verim ile % 49.95 lik Cr2O3 konsantresi, 20 amperlik akım şiddetinde, % 86.55 lik verim ile % 51.74 lük Cr2O3 konsantresi elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre; akım şiddeti arttıkça konsantre verim yüzdesi artmakta konsantrenin tenör değerleri farklı olarak değişmektedir. Şekil 4 de görüldüğü gibi, 5 amperlik akım şiddetinde, %.87 lik besleme cevherinden, % 16.22 lik verim ile % 52.07 lik Cr2O3 konsantresi, 10 amperlik akım şiddetinde, % 69.41 lik verim ile % 53.25 lik Cr2O3 konsantresi, 20 amperlik akım şiddetinde, % 86.67 lik verim ile % 51.06 lık Cr2O3 konsantresi elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre; akım şiddeti arttıkça konsantre verim yüzdesi artmakta konsantrenin tenör değerleri farklı olarak değişmektedir. % Verim 110 30 10 0 5 10 15 20 25 Akım Şiddeti (Amper) % Verim % Cr2O3 30 % Cr 2 O 3 Şekil 3. Manyetik ayırma ile -0.106+0,075 mm fraksiyonunda yapılan deneylerdeki akım şiddetinin tenöre ve verime etkisi. Figure 3. The effect of current intensity to grade and recovery at -0.106+0.075 mm particle fraction by magnetic separation. % Verim 110 30 10 0 10 20 30 Akım Şiddeti (Amper) % Verim % Cr2O3 % Cr 2 O 3 Şekil 4. Manyetik ayırma ile -0.075+0.053 mm fraksiyonunda yapılan deneylerdeki akım şiddetinin tenöre ve verime etkisi. Figure 4. The effect of current intensity to grade and recovery at -0.075+0.053 mm particle fraction by magnetic separation. Şekil 5 de görüldüğü gibi, 5 amperlik akım şiddetinde, % 39.33 lük besleme cevherinden, % 9.05 lik verim ile %.29 lık Cr2O3 konsantresi, 10 amperlik akım şiddetinde, %.82 lik verim ile % 47. lik Cr2O3 konsantresi, 20 amperlik akım şiddetinde, %.14 lük verim ile %.13 lük Cr2O3 konsantresi elde edilmiştir. Bu sonuçlara göre; akım şiddeti arttıkça konsantre verim yüzdesi artmakta konsantrenin tenör değerleri farklı olarak değişmektedir. Şekil 6 da görüldüğü gibi, 5 amperlik akım şiddetinde, % 28.38 lik besleme cevherinden, % 9.65 lik verim ile % 39.07 lik Cr2O3 konsantresi, 10 amperlik akım şiddetinde, % 27.56 lık verim ile %.46 lık Cr2O3 konsantresi, 20 amperlik akım şiddetinde, % 69.74 lük verim ile % 49.79 luk Cr2O3 konsantresi elde edilmiştir. Bu

86 T. AĞAÇAYAK, V. ZEDEF, S. AYDOĞAN sonuçlara göre; akım şiddeti arttıkça konsantre verim yüzdesi artmakta konsantrenin tenör değerleri farklı olarak değişmektedir. % Verim 20 0 0 10 20 30 Akım Şiddeti (Amper) % Verim % Cr2O3 % Cr 2 O 3 Şekil 5. Manyetik ayırma ile -0,053+0.038 mm fraksiyonunda yapılan deneylerdeki akım şiddetinin tenöre ve verime etkisi. Figure 5. The effect of current intensity to grade and recovery at -0.053+0.038 mm particle fraction by magnetic separation. % Verim 20 0 0 5 10 15 20 25 Akım Şiddeti (Amper) % Verim % Cr2O3 Şekil 6. Manyetik ayırma ile -0.038 mm fraksiyonunda yapılan deneylerdeki akım şiddetinin tenöre ve verime etkisi. Figure 6. The effect of current intensity to grade and recovery at -0.038 mm particle fraction by magnetic separation. SONUÇLAR Bu çalışmada, Topraktepe-Beyşehir (Konya) kromitlerinin Boxmag Rapid LHWL tipi yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırıcı ile zenginleştirme olanakları araştırılmıştır. Deneylerde kullanılan kromit numunesi ortalama % 47.68 Cr2O3 içermektedir. Deneyler için -0.106+0.075 mm, -0.075+0.053 mm, - 0.053+0.038 mm, -0.038+0.000 mm boyutları kullanılmıştır. Yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma deneyleri, 2 gramlık numuneler 20 0 % Cr 2 O 3 hazırlanarak dört ayrı fraksiyon aralığında 5, 10, 20 amperlik akım şiddeti uygulanarak yapılmıştır. Her fraksiyon için konsantre ve artık olmak üzere 2 ayrı ürün elde edilmiştir. Deney sonuçlarından; -0.106+0.075 mm fraksiyonunda, % 46.22 Cr2O3 tenörlü besleme cevherinden, 5 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, % 17.24 verimle, % 53.24 Cr2O3 tenörlü, 10 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, %.20 verimle, % 49.95 Cr2O3 tenörlü, 20 amper akım şiddetinde ve 185 volt voltaj değerinde, % 86.55 verimle, % 51.74 Cr2O3 tenörlü, -0.075+0.053 mm fraksiyonunda, %.87 Cr2O3 tenörlü besleme cevherinden, 5 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, % 16.22 verimle, % 52.07 Cr2O3 tenörlü, 10 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, % 69.41 verimle, % 53.25 Cr2O3 tenörlü, 20 amper akım şiddetinde ve 185 volt voltaj değerinde, % 86.67 verimle, % 51.06 Cr2O3 tenörlü, -0.053+0.038 mm fraksiyonunda, % 39.33 Cr2O3 tenörlü besleme cevherinden, 5 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, % 9.05 verimle, %.29 Cr2O3 tenörlü, 10 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, %,82 verimle, % 47. Cr2O3 tenörlü, 20 amper akım şiddetinde ve 185 volt voltaj değerinde, %.14 verimle, %.13 Cr2O3 tenörlü, -0.038+0.000 mm fraksiyonunda, % 28.38 Cr2O3 tenörlü besleme cevherinden, 5 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, % 9.65 verimle, % 39.07 Cr2O3 tenörlü, 10 amper akım şiddetinde ve volt voltaj değerinde, % 27.56 verimle, %.46 Cr2O3 tenörlü, 20 amper akım şiddetinde ve 185 volt voltaj değerinde, % 69.74 verimle, % 49.79 Cr2O3 tenörlü, kromit konsantreleri üretilmiştir. Manyetik ayırma ile yapılan deneyler sonucunda, incelenen 4 fraksiyonda kromit cevherleri yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma ile zenginleştirilebilme özelliği göstermiştir. En iyi sonuç, -0.075+0.053 mm fraksiyonunda 20 amper manyetik alan şiddetinde ve 185 volt voltaj değerinde alınmıştır. Deneylerden elde edilen verilere göre, akım şiddetinin ve voltajın arttırılması halinde konsantre veriminin arttığı, konsantre tenörünün ise farklı olarak değiştiği gözlenmiştir (Çizelge 2-3-4-5). Sonuç olarak, terk edilmiş kromit yataklarının Boxmag Rapid LHWL tipi

Topraktepe-Beyşehir (Konya) Kromitlerinin Yüksek Alan Şiddetli Yaş Manyetik Ayırma İle Zenginleştirilmesi 87 yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırıcı ile ekonomik olarak yüksek tenörlerde işletilmelerinin mümkün olduğu ortaya konulmuştur. Yüksek alan şiddetli yaş manyetik ayırma ile yapılan deneyler sonucunda elde edilen ürünlerin gravite yöntemlerinin biri veya flotasyon yöntemi ile kombinasyon oluşturarak daha yüksek verimli konsantreler üretilmesinin olup olmayacağı ileride yapılacak çalışmalarla ortaya konabilir. KAYNAKLAR Ağaçayak, T., 2004, Topraktepe (Yeşildağ-Beyşehir-Konya) Kromitlerinin Zenginleştirme Yöntemlerinin Araştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, s. Çilingir, Y., 19, Metalik Cevherler ve Zenginleştirme Yöntemleri, Cilt-1, D.E.Ü. Müh.-Mim. Fak. Yayını, İzmir, 3.1-3.19 s. DPT., 2001, Madencilik Özel İhtisas Komisyonu, Kromit Alt Komisyon Raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, Devlet Planlama Teşkilatı, Ankara. Şen, O., 1996, Üzümlü (Beyşehir güneyi-konya) ve Bademli (Akseki kuzeyi-antalya) arasında kalan Toroslar ın stratigrafisi ve tektonik özellikleri. Doktora Tezi, Selçuk Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya, 186 s. Sundar-Murti, N.S., Shah, K., Gadgeel, V.L. and Seshadri, V., 1993, Effect of Lime Addition on Rate of Reduction of Chromite by Graphite, Trans. Inst. Min. Metall. (Sect. C: Mineral Process. Extr. Metal.) 92 p. Zedef, V., Öncel, M. S., Arslan, M., Döyen, A. ve Söğüt, A. R., 1994, Alpin Tipi Kromit Yataklarına Jeokimyasal Açıdan Farklı Bir Örnek; Yeşildağ (Beyşehir-Konya) Kromit Yatağı, Selçuk Üniv. Müh. Mim. Fak. Derg., Konya, 9, 1, 28 35.

88 T. AĞAÇAYAK, V. ZEDEF, S. AYDOĞAN