İşyerİ Açma \1 BELEDİYE VE İL ÖZEL İDARELERİNDE İŞ YERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATLARI Yetkili İdareler Başvuru ve Belgeler İşyerlerinin Denetimi Alınan Vergi ve Harçlar Uygulanabilecek Cezalar Kapatma ve Ruhsat İptali
2/ İşyerİ Açma T.C. Marmara Belediyeler Birliği Yayını: 2013 Yayın No: 77 Kitabın Adı: Belediye ve İl Özel İdarelerinde İş Yeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Yazar: Enver Salihoğlu Tüm yayın hakları Marmara Belediyeler Birliği ne aittir. Kaynak gösterilerek alıntı yapılabilir; izinsiz çoğaltılamaz, basılamaz. ISBN: 978-605-63650-6-5 Baskı Yeri ve Tarihi : İstanbul, 2013 Kapak ve İç Tasarım : Özhan Yurtseven Baskı ve Cilt : 1. Baskı - 1000 Adet Basım : MARMARA BELEDİYELER BİRLİĞİ Ragıp Gümüşpala Cad. No.10 Eminönü 34134 Fatih - İstanbul Tel: +90 212 514 10 00 (PBX) Faks: +90 212 520 85 58 http://www.marmara.gov.tr
İşyerİ AçmA \3 BELEDİYE VE İL ÖZEL İDARELERİNDE İŞ YERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATLARI Yetkili İdareler Başvuru ve Belgeler İşyerlerinin Denetimi Alınan Vergi ve Harçlar Uygulanabilecek Cezalar Kapatma ve Ruhsat İptali Enver Salihoğlu
4/ İşyerİ AçmA
İşyerİ Açma \5 SUNUŞ Yeni kamu yönetimi anlayışıyla birlikte bütün kamu kurumları gibi yerel yönetimler de dönüşüm ve gelişim sürecine girmiştir. Yerel yönetimler lehine gelişen bu durum, hizmetlerin daha verimli, şeffaf, hesap verebilir ve hızlı olmasını sağlamıştır. Zaman zaman merkez-yerel arasındaki görev, yetki ve sorumluluk paylaşımındaki değişiklikler, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde farklılıklara sebep olmaktadır. Bu çerçevede ruhsat işlemlerine ilişkin bir takım yetkiler kurumlar arasında el değiştirmiş olsa da bu gün büyük oranda yerel yönetimler marifetiyle yürütülmektedir. İş yeri açma ve çalışma ruhsatı konusu da iş yerlerinin belirli bir düzene bağlanması açısından belediyelerimiz ve halkımız için oldukça ciddi bir husustur. Birlik olarak 2010 yılında işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin bir çalıştay düzenlemiş ve bu çalıştay neticesinde hazırlanan rapor İçişleri Bakanlığına sunulmuştur. Yerel yönetimlerin görev alanı içerisinde bulunmakla birlikte beraberinde birçok çözüme muhtaç konunun da bulunduğu ruhsat işlemlerine ilişkin bu kitap da adeta bir rehber niteliğine haizdir. Şeffaflık, saydamlık ve hesap verebilirlik ilkeleri doğrultusunda geniş katılımlı bir yönetişim anlayışıyla belediye başkanları olarak halka hizmet yetiştirmenin heyecanı ve kıvancını yaşayan bizler, işyeri açma ve çalışma ruhsatları işlemlerini yürütmekle de mükellefiz. Bu mükellefiyetlik, belediyelerimizin işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin iş ve işlemlerinde, güncel, doğru ve şeffaf bir şekilde yürütülmesini sağlamayı gerektirmektedir. Bu kapsamda uzun zamandan beri kendisinden gerek eğitimci olarak, gerek yazdığı makaleler ve gerekse kitapları ile faydalandığımız Merkez Valisi Sayın Enver Salihoğlu tarafından hazırlanan ve yetkili idarelerin görevlilerine olduğu kadar ruhsat sahiplerine de rehberlik etmesini amaçlayan Belediye ve İl Özel İdarelerinde İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları isimli eserimizin hayırlara vesile olmasını niyaz ediyor, belediyelerimizin istifadesine sunuyoruz. Recep Altepe Birlik Başkanı Bursa Büyükşehir Belediye Başkanı
6/ İşyerİ AçmA
İşyerİ Açma \7 ÖNSÖZ İş yerlerinin açılması çalışma hayatının ilk adımıdır. İş yerlerinin belirli bir düzene bağlanması ve kaydı kamu düzenini ilgilendirir. Bu da iş yeri açma ve çalışma ruhsatı ile sağlanır. Demokratik ülkelerde bu yetki genel olarak yerel yönetimlere verilmişken ülkemizde yerel yönetimlerin bu konudaki yetkileri oldukça sınırlı kalmıştı. Her iş yeri için farklı koşullar belirlenmesi doğru olmakla birlikte farklı kamu kurumlarının yetkilendirilmesi yersiz bürokrasiye ve zaman kaybına yol açıyordu. Bunun önüne geçilmesi için 1987 yılında çıkarılan 3572 sayılı Kanun bu konuda genel ve ortak hükümler getirmiş, iş ve işlemlerin basitleştirilmesi sağlanmış, fakat yerel yönetimlere fazla yetki verilmemişti. Daha sonra bu konudaki yetkilerin yerel yönetimlere devri ile ilgili çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.2004 yılında yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu, 2005 yılında yürürlüğe giren 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu ile iş yeri açma ve çalışma ruhsatı düzenleme konusunda yetkiler büyük ölçüde yerel yönetimlere devredilmiştir. Ancak, birçok konuda olduğu gibi işyeri açma ve çalışma ruhsatları ile konusunda da yerel yönetimlere devredilen bu yetkilerin bir kısmı daha sonra çıkarılan mevzuatla Merkezi Yönetim kuruluşlarına aktarılmıştır. Şüphesiz yetişmiş personel ve teknik donanım yetersizliği nedeniyle küçük belediyelerin bu konularda hataları olabilir. Bu eksikliklerin diğer yerel yönetimler ve gerektiğinde Merkezi Yönetimin desteğiyle giderilerek bu konudaki son karar ve yetkiler yerel yönetimlere bırakılmalıdır. Bu çalışma, iş yeri açma ve çalışma ruhsatları ile ilgili olarak belediye personeline verilen derslerin genişletilmiş biçimidir. Bilimsellik iddiası yoktur. Kaynakça kullanılmamış, tamamen özgün ve uygulamaya yönelik olarak hazırlanmıştır. Kitabın yetkili idarelerin görevlilerine olduğu kadar ruhsat sahiplerine de rehberlik etmesi amaçlanmıştır. Konu tarih ve sayıları verilen İçişleri Bakanlığının genelge ve görüşleri, yayınlanmış ve yayınlanmamış idari yargı kararları ile zenginleştirilmiş, gerekli yerlerde kişisel yorumlara yer verilmiştir.
8/ İşyerİ Açma Kitabın hacmini genişletmemek için kolay ulaşılan mevzuat metinleri eklenmemiş, yargı kararları konunun açıklanmasını sağlayacak biçimde özetlenmiştir. Bu çalışma esnasında eleştirileri ve katkılarından dolayı Mülkiye Başmüfettişi Adnan Gürsoy a, yargı kararlarına ulaşmamı sağlayan Danıştay üyesi Selami Demirkol a, kitabın basımını yapan Marmara Belediyeler Birliği Başkanı Recep Altepe ye teşekkür ediyorum. Yararlı olması dileğiyle. 01.03.2013 Enver SALİHOĞLU
İşyerİ Açma \9 İçindekiler SUNUŞ...5 ÖNSÖZ...7 I. GİRİŞ...15 A. İşyeri:...15 B. Ruhsat:...16 C. Yetkili idare:...17 a. Tanımı...17 b. Kapsamı:...17 c. Ruhsatın onayı ve imzalanması:...18 ç. Belgeler:...18 II. RUHSAT ÇEŞİTLERİ:...21 A. Sıhhi iş işyerlerinin ruhsatları:...21 a. Sıhhi iş yerinin tanımı ve kapsamı:...21 b. Başvuru:...22 B. Gayrisıhhi işyerlerinin ruhsatları:...25 a. Gayrisıhhi işyerinin tanımı ve kapsamı:...25 b. Başvuru:...26 c. Madencilik faaliyeti işyerlerine ilişkin özel düzenlemeler:...27 ç. İnceleme:...29 d. Sağlık koruma bandı:...32 e. ÇED raporu:...32 f. Deneme izni:...33 g. Açma izni ve beyanın doğrulanması:...34 ğ. İkinci ve üçüncü sınıf gayrisıhhi işyerleri:...35 h. Diğer hususlar:...36 C. Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatları :...37 a. Umuma açık istirahat ve eğlence yerinin tanımı ve kapsamı:...37 b. Başvuru için gerekli belgeler:...38 c. İçkili yer bölgesinin belirlenmesi:...38 ç. İçkili yerlerle ilgili dikkat edilecek hususlar:...45 d. İnternet kafeler:...47 e. Kitaplık kurulması:...49 Ç. Gezici iş yerlerinin ruhsatları:...50 a. Genel olarak gezici işyerleri:...50 b. Pazar yerleri:...52 D. Geçici işyeri açma ruhsatları:...53
10/ İşyerİ Açma III. İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATI VERME YETKİSİ BELEDİYEYE VEYA İL ÖZEL İDARESİNE AİT OLMAYAN YERLER...55 A. Genel olarak istisnalar:...55 B. 3572 sayılı Kanun da yer alan istisnalar:...57 C. Organize sanayi bölgesi içindeki işletmeler:...59 a. Organize sanayi bölgelerine:...59 b. Tarıma dayalı organize sanayi bölgelerine:...59 Ç. Serbest bölgelerdeki işyerleri:...60 D. Hayvancılıkla ilgili yerler:...60 a. Hayvan satış yerleri:...60 b. Hayvan hastaneleri:...61 c. Hayvanat bahçeleri:...62 E. Özel hastaneler:...63 F. Sivil ulaşıma açık havaalanları ile bunların bünyesinde bulunan her türlü tesisler:...63 G. Patlayıcı madde üretim ve satış yerleri:...65 Ğ. Özel öğrenci yurtları:...65 H. Bankalar:...66 I. Özel öğretim kurumları:...67 İ. Yüzer Otel, Yüzer Lokanta veya Benzeri Tesisler;...68 J. Seçim büroları:...71 K. Turizm tesisleri:...71 a. Deniz turizmi tesisleri:...71 b. Turizm alan ve merkezleri:...71 L. Bazı yatırımlara ilişkin işyerleri:...72 M. Dernek lokalleri:...73 N. Kurumların lokalleri:...74 O. Eczaneler:...75 Ö. Reklam ajansları:...75 P. Su ürünleri üretim yerleri:...76 R. Kıyı tesisleri:...76 S. Madencilik faaliyetlerine ilişkin tesisler:...77 Ş. Büyükşehir belediyesi tarafından yapılan veya işletilen alanlardaki işyerleri;...78 T. Yük ve yolcu terminalleri, kapalı ya da açık otoparklar:...79 U. Özel hal ve mezbahalar:...79 Ü. Birinci sınıf gayrisıhhi müesseseler:...79 V. Genelevler:...80 Y. Semt pazarları ve üretici pazarları:...81 Z. Okul kantinleri:...82
İşyerİ Açma \11 IV. YETKİLİ İDARELERİN İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATI VERİLEN YERLERDE DİKKAT EDECEĞİ DİĞER HUSUSLAR...85 A. İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili hususlar:...85 B. Mülkiyetle ilgili hususlar:...86 C.İmarla ilgili hususlar:...88 a.yapı ruhsatı ve yapı kullanma izni olmayan yapılarda durum:...89 b. Özel yapı şekli gerektiren işyerleri:...90 c. Engellilerle ilgili düzenlemeler:...92 ç. 6360 sayılı Kanun un geçici 1. maddesinde sayılan yerler:...93 Ç. Emniyet ve asayiş durumu:...94 a. Genel asayiş yönünden:...94 b. Trafik güvenliği önünden:...94 c. Kimlik bildirme:...94 D. Bazı yerlere yakınlık durumu:...95 a. Eğitim kurumlarına:...95 b. Meskun yerlere:...98 c. Hükümet binaları ve mabetlere:...99 ç. Karayolu kenarı, otogar ve otobüs terminallerine:...100 E. Çevre ile ilgili hususlar:...100 a. Lisanslar:...100 b. Atıklar:...100 c. Sağlık koruma bandı:...101 F. Yangın ve patlayıcılara karşı önlemleri:...101 a. Patlayıcı kullanılması:...101 b. Yangından koruma tedbirleri:...103 G. Yabancıların açacağı işyerleri:...103 Ğ. Birden fazla faaliyet konusu bulunan işyerleri:...104 H. Ruhsat verilen işyerlerinden alınacak vergi ve harçlar:...105 a. İşyeri Açma İzin Harcı:...106 b. Tatil Günlerinde Çalışma Ruhsat Harcı:...110 c. İlan ve Reklam Vergisi:...113 ç. Çevre Temizlik Vergisi:...115 d. Eğlence Vergisi:...115 e. Ölçü ve Tartı Aletleri Muayene ve Denetleme Harcı:...115 f. İşyerlerinden ruhsat hizmeti karşılığı ücret alınması:...116 g. Vergi ve harçlarla ilgili uzlaşma:...117 I. Diğer hususlar:...118 a. Ustalık belgesi:...118 b. Sicil tasdiknamesi ve oda üyelik belgesi:...119 c. Fiyat tarifeleri:...120 ç. İşyerine asılacak levhalar:...124 d. Açılma ve kapanma saatleri:...125 e. Canlı müzik yapılan yerler:...127 İ. İşyerinin devri veya nakli halinde ruhsatın durumu:...130 a. İşyerinin devri:...130 b. İş yerinin faaliyet konusunun değiştirilmesi:...131 c. İş yerinin miras yolu ile intikali:...132 ç. Binada tadilat yapılması:...133
12/ İşyerİ Açma d. İşyerinin taşınması:...133 J. İşyerinde çalışan personel:...135 a. Mesul müdür:...135 c. Diğer personel:...137 ç. Personelle ilgili bildirim:...139 V. İŞYERLERİNİN DENETİMİ...143 A. Açılma Şartları Yönünden:...143 a. Beyanın doğruluğunun teyidi:...143 b. Gayrisıhhi işyerlerinin denetimi:...143 B. Faaliyet esnasında:...144 a. Turizm belgeli yerlerin denetimi:...144 b. Diğer işyerlerinin denetimi:...144 c. Çalışanlar yönünden yapılan denetim:...145 ç. Genel güvenlik yönünden denetim:...146 d. Gürültü kirliliği yönünden denetim:...147 e. Genel sağlık, iş ve işçi sağlığı ile ilgili denetimler:...149 f. İnternet kafelerin denetimi:...150 g. Spor tesislerinin denetimi:...151 ğ. Gıda işyerlerinin denetimi:...151 h. Hal ve pazar yerlerinin denetimi:...152 ı. İşyerlerinin fiyat tarifelerinin denetimi:...153 i. Ölçü ve tartı aletlerin denetimi:...154 VI. İŞ YERLERİNİN FAALİYETTEN MEN EDİLMESİ VE İŞYERİ AÇMA VE ÇALIŞMA RUHSATININ İPTALİ:...155 A. 3572 sayılı Kanun a ve Yönetmelik e göre:...155 a. Sıhhi işyerleri:...155 b. Gayrisıhhi işyerleri:...156 c. Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri:...157 B. 5302 sayılı Kanun a göre:...159 C. 4207 sayılı Kanun a göre:...159 Ç. 2559 sayılı Kanun a göre:...160 a. Geçici süreli faaliyetten men:...160 b. Geçici faaliyetten men süresinin kısaltılması:...161 c. Ruhsatın iptali:...162 D. 5651 sayılı Kanun a göre:...162 E. 5957 sayılı Kanun a göre:...163 F. 3308 sayılı Kanun a göre:...165 G. Kapatma kararı ve uygulanması:...165 a. Kararı verecek merci:...165 b. Tebliğ:...166 c. Uygulama:...169 Ğ. İşin durdurulması:...170
İşyerİ Açma \13 VII. İŞYERLERİNE VERİLEBİLECEK İDARİ PARA CEZALARI...173 A. 1608 sayılı Kanun a göre:...174 B. 394 sayılı Kanun a göre:...175 C. 1072 sayılı Kanun a göre:...175 Ç. 1593 sayılı Kanun a göre:...175 a. Belediyenin görevleri kapsamında:...175 b. Diğer eylemler:...176 D. 1774 sayılı Kanun a göre:...176 E. 2559 sayılı Kanun a göre:...176 F. 2872 sayılı Kanun a göre:...177 G. 3257 sayılı Kanun a göre:...178 Ğ. 3308 sayılı Kanun a göre:...178 H. 3516 sayılı Kanun a göre:...179 I. 4077 sayılı Kanun a göre:...179 İ. 4207 sayılı Kanun a göre:...179 J. 4250 sayılı Kanun a göre:...180 K. 4733 sayılı Kanun a göre:...181 L. 4817 sayılı Kanun a göre:...183 M. 4857 sayılı Kanun a göre:...183 N. 4925 sayılı Kanun a göre:...184 O. 5174 sayılı Kanun a göre:...184 Ö. 5302 sayılı Kanun a göre:...185 P. 5326 sayılı Kanun a göre:...186 R. 5393 sayılı Kanun a göre:...186 S. 5442 sayılı Kanun a göre:...187 Ş. 5957 sayılı Kanun a göre:...187 T. 5510 sayılı Kanun a göre:...188 U. 5651 sayılı Kanun a göre:...189 Ü. 6301 sayılı Kanun a göre:...189 V. 6331 sayılı Kanun a göre:...190 Y. İdari para cezalarında usul ve itiraz:...190 a. Usul:...190 b. Yetkili merci:...191 c. Tebliğ:...192 ç. Tahsilat:...193 d. Zaman aşımı:...193 e. İdari para cezalarına karşı başvuru:...195
14/ İşyerİ AçmA
İşyerİ Açma \15 I. GİRİŞ A. İşyeri: Türk Dil Kurumunun yayınladığı Türkçe Sözlük te iş yeri: Bir görevin yapıldığı yer, İşçinin bir sözleşmeye göre çalıştığı yer olarak açıklanmıştır. 4857 sayılı İş Kanunu nun 2. maddesinde iş yeri İşverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen yerler (işyerine bağlı yerler) ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve meslekî eğitim ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçlar da işyerinden sayılır. İşyeri, işyerine bağlı yerler, eklentiler ve araçlar ile oluşturulan iş organizasyonu kapsamında bir bütündür biçiminde tanımlanmıştır. 6331 sayılı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Kanunu nun 3. maddesinde ise İşyeri: Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyonu, olarak açıklanmıştır. 2821 sayılı Sendikalar Kanunu nu 2. maddesinin 8. fıkrasında da İşyeri: İşin yapıldığı yere denilir ifadesi yer almıştır. Kimlik Bildirme Kanununun Uygulanması İle İlgili Yönetmelik in 3. maddesine göre iş yeri her türlü ticarethane, tüccar yazıhanesi, ocak veya şantiye fabrika ve imalathane ve atölye, depo, antrepo, ardiye, mağaza ve dükkân, banka ve banker dairesi, ikraz ve istikraz müessesesi, imtiyazlı ve imtiyazsız anonim, kooperatif, limitet, komandit ve kollektif
16/ İşyerİ Açma şirket gibi çalışma konusu mal veya para ticareti olan, dolayısı ile belirli yerinde para veya mal bulunduran veya hizmet arz eden ve amacı doğrultusunda maddi iş yapan özel veya kamu kuruluşlarını ifade eder. Mevzuattaki bu açıklamalara rağmen işyerinin tanımında tereddütler ortaya çıkmaktadır. Danıştay Sekizinci Dairesi 04.06.2012 tarihli ve E.2009/4635, K.2012 /4210 sayılı kararında kooperatif irtibat bürosunu dükkân benzeri işyeri saymış, reklam ajansını ise 3572 sayılı Kanun kapsamında işyeri olarak değerlendirmemiştir. 3572 sayılı İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname nin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun da ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Yönetmelik te işyerinin tanımı yapılmamıştır. Yönetmelik te sıhhi iş yeri, gayrisıhhi iş yeri ve umuma açık istirahat ve eğlence yerinin ayrı ayrı tanımları yapılmıştır. B. Ruhsat: Ruhsat sözcüğü dilimize Arapçadan girmiş olup; izin, müsaade, izin belgesi anlamlarına gelmektedir. İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik in 3. maddesinde ise, işyeri açma ve çalışma ruhsatı Yetkili idareler tarafından bu Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinin açılıp faaliyet göstermesi için verilen izni, ifade eder, Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği nin 4. maddesinde de r) İşyeri açma ve çalışma ruhsatı: Yetkili idareler tarafından maden üretim faaliyetleri ve/veya bu faaliyetlere dayalı olarak üretim yapılan tesislerin açılıp faaliyet göstermesi için verilen izni, ifade eder biçiminde açıklanmıştır. Ruhsat yetkili idarenin verdiği izni gösteren yazılı bir belgedir. Belirli bir şekle bağlı olması gerekmez. Ancak ruhsat Yönetmelik eki Örnek: 5 te yer alan bilgileri içerecek şekilde düzenlenir.
İşyerİ Açma \17 C. Yetkili idare: a. Tanımı İş yeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin iş ve işlemleri yapma ve ruhsatları düzenleme yetkisi olan idarelere yetkili idare denir. Yetkili idare bazı istisnalar dışında başka bir kurum ya da kuruluşun iznini almadan işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenler. b. Kapsamı: b.1. İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik in 3. maddesinde yetkili idare: Belediye sınırları ve mücavir alanlar dışı ile kanunlarda münhasıran il özel idaresine yetki verilen hususlarda il özel idaresini, büyükşehir belediyesi ve mücavir alanlar içinde büyükşehir belediyesinin yetkili olduğu alanlarda büyükşehir belediyesini, bunların dışında kalan hususlarda büyükşehir ilçe belediyesini, diğer belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde belediyeyi, organize sanayi bölgelerinden de organize sanayi bölgesi tüzel kişiliğini ifade eder. biçiminde tanımlanmıştır. b.2. 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu nun 4. maddesine göre organize sanayi bölgelerinde yetkili idare bölge yönetimidir. b.3. Özel kanunlarda belirlenmiş işyeri açma ve çalışma ruhsatlarında ilgili kuruluş yetkili idaredir. b.4. 3213 sayılı Kanun a ve Madencilik Faaliyetleri İzin Yönetmeliği ne göre, maden üretim faaliyetleri ile bu faaliyetlere dayalı ruhsat sahasındaki tesisler için işyeri açma ve çalışma ruhsatına ilişkin yetki ve görevler, 5686 sayılı Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu na göre verilen jeotermal kaynaklar ve doğal mineralli sular ruhsatına ilişkin yetki ve görevlerde il özel idarelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı illerde yetkili idare valiliktir. b.5. 5393 sayılı Kanun un 15. maddesinin 1. fıkrasının (c) ve (l) bentleri ile 80. maddesi, 3572 Sayılı İşyeri Açma Ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Kanunun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulüne Dair Kanun un 3. maddesi, 5216 sayı-
18/ İşyerİ Açma lı Büyükşehir Belediyesi Kanunu nu 7. maddesi, 5302 sayılı İl Özel idaresi Kanunu nun 6. maddesi ve 10.08.2005 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına Dair Yönetmelik uyarınca iş yeri açma ve çalışma ruhsatları yetkili idarelerce verilir. c. Ruhsatın onayı ve imzalanması: İş yeri açma ve çalışma ruhsatları yetkili idarenin en üst amiri tarafından onaylanır ve imzalanır. Yönetmelik in 8. maddesinin 2. fıkrasında İşyeri ruhsatları yetkili idarelerin en üst amiri veya görevlendireceği yetkili tarafından bu Yönetmelikte öngörülen sürede imzalanır; denilmiştir. Yetkili idareler bakımında üst amirler: c.1. 5393 sayılı Belediye Kanunu nun 37. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendine göre üst amir belediyelerde belediye başkanıdır. Başkan bu yetkisini aynı Kanun un 42. maddesine göre yöneticilik sıfatı bulunan belediye görevlilerine devredebilir. Bunlar, belediye başkan yardımcıları ve birim müdürleri. Büyükşehir belediyelerinde, genel sekreter, genel sekreter yardımcıları, daire başkanları ve müdürlerdir. c.2. 5302 sayılı Kanun un 30. maddesine göre, il özel idaresinde en üst amir validir. Vali bu yetkisini aynı Kanun un 32. maddesine göre, vali yardımcılarına ve yönetici konumunda bulunan genel sekreter, genel sekreter yardımcısı, daire başkanı veya birim müdürlerine devredebilir. c.3. Organize sanayi bölgelerinde bölge başkanıdır. Başkan bu yetkisini bölge müdürüne devredebilir. c.4. Madencilik faaliyetlerine ilişkin ruhsatlarda valilik adına en üst amir validir. Vali bu yetkisini vali yardımcılarına ve ilgili il müdürüne devredebilir. ç. Belgeler: İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik e 12.03.2012 tarih ve 2012/2958 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile eklenen Ek-1. maddede işyeri açma ve çalışma ruhsatı düzenlenmesi sırasında istenen bazı belgelerin yetkili idare görevlileri tarafından ilgili birimlerden temin edilmesi öngörülmüştür. Buna göre:
İşyerİ Açma \19 ç.1. Sıhhî ve gayrisıhhî işyerleri ile umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin ruhsatlandırılması sırasında başvuru sahibi tarafından mevzuat gereği istenen herhangi bir belgenin aslının getirilmesi hâlinde, bu belgenin sureti, aslına uygunluğu kontrol edildikten sonra yetkili idarece görevlendirilen personel tarafından isim ve unvan yazılarak tasdik edilir. Başvuru sahiplerinden ayrıca belgelerin asıllarını veya noter onaylı suretlerini yetkili idareye teslim etmeleri istenemez. ç.2. Yetkili idare, kendi kayıtlarında bulunan ve değişmediği başvuru sahibince beyan edilen bilgi ve belgeleri başvuru sahiplerinden talep edemez. ç.3. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma başvurusunda bulunan gerçek kişilerin kimlik bilgilerinin doğruluğunun tespitinde başvuru formunda beyan etmiş oldukları Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları esas alınır. Yetkili idare başvuru sahibinin kimlik bilgilerine Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden erişir. Başvuru sahiplerinden, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası beyanı dışında kimlik bilgilerinin teyidi için nüfus cüzdanı sureti, nüfus kayıt örneği, ikametgâh ilmühaberi, fotoğraf veya kimlik bilgilerine ilişkin başkaca bir belge talep edilemez. ç.4. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma başvurusunda bulunanların vergi mükellefiyet kaydı bilgileri başvuru formunda beyan etmiş oldukları vergi numaraları ve bağlı bulundukları vergi dairesi adı esas alınarak e-vergi levhası sorgulamasıyla teyit edilir. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma başvuruları sırasında başvuru sahiplerinden vergi levhası sureti veya vergi mükellefiyetine ilişkin başkaca bir belge talep edilemez.
20/ İşyerİ AçmA
İşyerİ Açma \21 II. RUHSAT ÇEŞİTLERİ: 3572 sayılı Kanun ve İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik kapsamında yetkili idarece verilen işyeri açma ve çalışma ruhsatları üç grupta toplanır. A. Sıhhi iş işyerlerinin ruhsatları: a. Sıhhi iş yerinin tanımı ve kapsamı: İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik in 4. maddesine göre Sıhhî müessese: Gayrisıhhî müesseseler dışında kalan her türlü işyerini ifade eder. Sıhhi işyerlerinin nereler olduğu ve bunlarda aranacak vasıflar Yönetmelik e Ek-I sayılı cetvelde gösterilmiştir. Bu cetvelde işyerlerinin taşıması gereken asgari ortak şartlar sayılmış, ayrıca her işyerinin kendi çalışma şartlarına göre taşıması gereken özellikler sıralanmıştır. Buna göre: 1- İşyeri amaca uygun bir şekilde tasarlanmış, temiz ve aydınlık olacaktır. 2- İşyerinin havalandırma tertibatı bulunacak; ısıtma ve havalandırma soba, kalorifer veya klima sistemlerinden uygun olanı ile yapılacaktır. 3- Tek ruhsatla açılan ve birden fazla faaliyet alanı bulunan işyerlerinde her faaliyet dalı için ilgili bölümlerde öngörülen şartlar ayrıca aranacaktır. 4- On kişiden fazla çalışanı bulunan müstakil işyerlerinde dinlenme yeri, kıyafet değiştirme kabini, bay ve bayan için ayrı tuvalet bulunacaktır. Ancak birden fazla işyerinin bulunduğu iş hanı, iş merkezi, pasaj, gar, terminal gibi yerlerde ortak kullanıma ayrılmış yeter sayıda lavabo ve tuvalet varsa, buralarda açılan işyerleri için ayrıca tuvalet ve lavabo şartı aranmaz. 5- İşyerinde üretilen çöp ve benzeri atıkların toplanması ve muhafazası için gerekli tedbirler alınacak ve atık suyun uygun bir şekilde tahliye edilmesini sağlayacak bağlantı bulunacaktır.
22/ İşyerİ Açma 6- Yiyecek ve içecek satılan, depolanan ve servisi yapılan işyerlerinde, yiyeceklerin hazırlandığı bölümlerin tabanları, duvarları ve yiyeceğin temas ettiği yüzeyler seramik, mermer, paslanmaz çelik gibi kolay temizlenebilir, yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir; tavanlar buğulanmayı, küflenmeyi, pislik birikmesini önleyecek; kapılar, kolay temizlenebilir ve gerektiğinde dezenfekte edilebilir nitelikte olacaktır. Yiyecek hazırlama ve pişirme bölümünde oluşan buhar, koku, duman ve benzeri kirleticileri tahliye edecek baca sistemi kurulacaktır. Bardak ve tabaklar cam veya porselen; kaşık, çatal ve bıçak paslanmaz çelikten olacaktır. 7- İtfaiye raporu alması gerekmeyen işyerlerinde çalışanların ve müşterilerin güvenliğini sağlamak amacıyla yangına karşı önlemler alınacaktır. 8- Umuma açık istirahat ve eğlence yerleriyle, kişilerin yoğun olarak giriş-çıkış yaptığı diğer işyerlerinde giriş ve çıkışlar ayrı kapıdan olacak ve yangına karşı ayrıca tahliye çıkışı bulunacak, yangın çıkışları ışıklı tabela ile gösterilecektir. 9- Umuma açık istirahat, eğlence ve konaklama yerleriyle lokantalarda ve pastanelerde şehir şebekesine bağlı su bulunacak, sigara içilen ve içilmeyen bölümler duvar veya camla ayrılacaktır. 10- Umuma açık istirahat ve eğlence yerleri, konaklama yerleri, düğün salonları, lokantalar ve benzeri işyerlerinde bulunan tuvaletlerin zeminleri ve duvarları mermer, seramik ve mozaik gibi kolay temizlenebilir, yıkanabilir ve dezenfekte edilebilir malzemelerle kaplı olacaktır. Tuvalet ile mutfak yan yana olmayacaktır şeklinde ortak şartlar düzenlenmiştir. b. Başvuru: b.1. Sıhhi işyeri açma ve çalışma ruhsatı için başvuru Yönetmelik eki (Örnek: 1) Sıhhi İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatı Başvuru/Beyan Formu doldurularak dorudan yetkili idareye yapılır. Yukarıda açıklandığı gibi İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmelik e 12.03.2012 tarih ve 2012/2958 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile eklenen Ek Madde-1 e göre, idarece temin edilecek belgeler başvuru sahibinden istenmez.
İşyerİ Açma \23 c.2. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma başvurusunda bulunan gerçek kişilerin kimlik bilgilerinin doğruluğunun tespitinde başvuru formunda beyan etmiş oldukları Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaraları esas alınır. Yetkili idare başvuru sahibinin kimlik bilgilerine Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden erişir. Başvuru sahiplerinden, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası beyanı dışında kimlik bilgilerinin teyidi için nüfus cüzdanı sureti, nüfus kayıt örneği, ikametgâh ilmühaberi, fotoğraf veya kimlik bilgilerine ilişkin başkaca bir belge talep edilemez. c.3. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma başvurusunda bulunan ticaret siciline kayıtlı gerçek ve tüzel kişilerin ticaret sicil kayıtları hususunda başvuru formunda beyan etmiş oldukları ticaret sicil numaraları ve kayıtlı oldukları ticaret sicili müdürlüğünün adı esas alınır. İşyeri açma ve çalışma ruhsatı alma başvuruları sırasında başvuru sahiplerinden ticaret odası kayıt belgesi veya ticaret sicil gazetesi talep edilemez. Başvuru sahibinin ticaret sicil gazetesi bilgileri Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi Müdürlüğünün kurumsal internet sayfası üzerinden yapılacak ticaret sicil gazetesi sorgulaması ile teyit edilir. Ancak, başvuru sahibinin ticaret sicil kayıtları 1.10.2003 tarihinden önce Ticaret Sicil Gazetesinde yayımlanmış ise başvuru sahibinden Ticaret Sicil Gazetesi talep edilir. c.4. Başvuru sahibinin mülk sahibi olması ve tapu kayıtlarına idare tarafından erişilmesinin mümkün olduğu durumlarda, başvuru sahiplerinden tapu sureti alınmaz; yalnızca beyan ile tapu kayıtlarına ulaşılması için gerekli bilgiler alınır. Mülkiyet beyanının doğruluğu yetkili idarelerce Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi (TAKBİS) üzerinden teyit edilir. c.5. Başvuru sahiplerinden başvuru sırasında ruhsat harçlarının yatırıldığına dair makbuzlar istenmez; beyan esas alınır. Harçların yatırıldığına dair beyanın doğruluğu yetkili idarece kendi kayıtlarından teyit edilir. c.6. Yetkili idare tarafından verilen ve daha önce verilmiş olan işyeri açma ve çalışma ruhsatlarına ilişkin bilgiler elektronik ortamda kayıt altına alınır ve gerektiğinde diğer kamu kurum ve kuruluşlarıyla elektronik ortamda paylaşılmak üzere hazır hâle getirilir.
24/ İşyerİ Açma Başvuru sahiplerinin işyeri açma ve çalışma ruhsatı başvuru işlemleri sırasında istenen yapı kullanma izin belgesi bilgilerine Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden erişim için gerekli bilgiler başvuru sahiplerinden talep edilir. Yetkili idare, başvuru sahiplerine ait yapı kullanma izin belgesi bilgilerine Kimlik Paylaşım Sistemi üzerinden erişememesi durumunda yapı kullanma izin belgesinin suretleri veya kurumca onaylı suretlerini başvuru sahiplerinden talep edebilir. ifadeleri yer almıştır. Bu düzenleme karşısında yetkili idarece e-devlet kayıtları üzerinden temini mümkün bilgi ve belgelerin istenmesi mümkün değildir. c.7. Yönetmelik in 19.maddesi uyarınca, yetkili idare, ilgilinin beyanının doğruluğunu bir ay içinde araştırmak zorundadır. Eksik varsa 15 gün ek süre verilir. Bu süre içinde eksiklik giderilmezse ruhsat iptal edilir ve işyeri kapatılır. İçişleri Bakanlığının 29.8.2005 tarihli ve B050MAH0650002/8541-82253 (300-318) sayılı görüşünde de: ruhsat almak için başvuru yapmış, ancak işyerini yönetmeliğe uygun hale getirmeye veya eksik evraklarını tamamlamaya çalışan başvuru sahibinin, eksikliklerini giderinceye kadar geçecek süre içinde işyerinin kapatılıp kapatılmayacağı sorulmaktadır. 10.8.2005 tarihli Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren İşyeri Açma ve Çalışma Ruhsatlarına İlişkin Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde Yetkili idarelerden usulüne uygun olarak işyeri açma ve çalışma ruhsatı alınmadan işyeri açılamaz ve çalıştırılamaz. İşyeri açmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, işyerlerini bu Yönetmeliğe uygun olarak tanzim ettikten sonra Örnek 1 ve 2 de yer alan durumlarına uygun formu doldurarak yetkili idareye başvurur. Bu Yönetmeliğe göre yapılacak her türlü ruhsat başvurusunda, müracaat sahibine başvuruyu kabul eden görevlinin adı, soyadı ve unvanı ile başvurunun yapıldığı tarih ve saati gösteren Örnek 6 da yer alan alındı belgesi verilir. Ayrıca, başvuru ve beyan formu ile ekli evrakın verilmesi sırasında başvuruyu kabul eden görevli tarafından yapılacak ön incelemede tespit edilen noksanlıklar, müracaat sahibine verilen alındı belgesinde gösterilir. Bu Yönetmelikte belirtilen ruhsatlandırmaya ilişkin süreler eksik belgelerin yetkili idareye verilmesi ile başlar.