DERS Türk siyaset düşüncesinin teşekkül devri Geçmişte olan geleceği bildirir Selçuklunun potansiyel osmanlı da da geçerli Bir kere olan bir defa daha olabilir (ibni Haldun) Batının Tük düşüncesine karşı teyakkuzda olmasının nedeni Bir fikir hangi aşamaları katederse etsin geriye doğru bakarak ileri doğru akar X Veya XV Asırdaki siyaset bugünden farklı, farklılığı anlamak için Mukayese ve muhasebe gerekli Siyaset ne olacak demek Türk ne olacak anlamında Bu soruya cevap veren mütefekkirler politik hayata entelektüel bir boyut katarlar Türklerin hakim olduğu iklime metafizik bir çehre, manevi bir iklim katarlar Alimler siyaset vasıtasıyla düşüncelerini uygulama zemini bulurlar Nizamül Mülk ün, Fatih in Yavuz un yaptığını, Gazali, Hocazade, Kemal Paşazade, İbni Sina düşünce vasıtasıyla yaparlar Siyasiler mekanı mütefekkirler zamanı fethederler Mimar Sinan ın süleymaniyeyi inşa etmesi ile, yahya kemal in süleymaniyede bayram sabahını yazması da başlı başına bir siyasettir Siyaset dünyayı tanzim etme sanatıdır ve bunun çeşitli kademeleri vardır Bu bütün dünyada geçerlidir Hem bilen, hem eyleyen, hem fetheden, hem inşa eden filozof kral olur Türk filozofları Eflatun ve Aristo dan da İlham almışlardır Eflatun un düşünceleri Farabi de bir Türkistan dervişi gibidir Siyasetnameler bir idealizasyon olduğu kadar bir realizasyondur Müellifler kitaptan geldikleri kadar hayattan da gelirler Hayattan düşünceye gitmek kadar düşünceden hayata gitmek de aynı derece önemlidir Siyaset teori ve pratiğin bağ kurulabileceği alanlardan birisidir Düşünceyi fiil haline getirmenin yoldur siyaset 1
Türk filozoflarının Siyasetnameleri yazdığı dönemler fetihlerin olduğu dönemler Dışarıda kılıca yüklenilirken içerde kalem ihmal edilmemiştir Yusuf Has Hacip memleket kılıçla fethedilir, kalemle muhafaza edilir derken hakimiyet kurma ve onu pekiştirme ilişkisi TÜRK DEVLET GELENEĞİNDE SİYASET DÜŞÜNCESİNİ KURAN MEKANİZMA Hakimiyet ve itaattir Orhun Abidelerinden bu yana hakimiyeti beyler Tanrı dan alırlar Siyasi hakimiyetin meşruiyeti ve kaynağı buradadır Devlet ile ilahi irade arasında bir yansıma ilişkisi kurulur Türk filozofları zerreden kürreye devletçidir Türk siyaset düşüncesinin yörüngesini oluşturan unsurlardan kavramlar Cihad: orhun abidelerinde de her an teyakkuzda olunması salık verilir İslamda da cihad anlayışı oldukça ön plandadır Cihad saadet ve adalet içindir Adalet Bütün faziletlerin bir arada bulunmasıdır Adalet her şeyin yerli yerince olmasıdır Tasavvufdur: zihniyet dünyası ve sosyal dünyaya kalp dünyasının hükümdarları mutasavvıflar yön vermişlerdir Siyaset ruhları terbiye etmenin bir vasıtası olduğuna göre alemi fethedecek kişinin öncelikle kendsini fethetmesi,, Benliği üzerinde hakimiyet kurması Nefsini ıslah etmesi TÜRK İSLAM DÜŞÜNCESİNDE DEVLET KAVRAMI 2
Eski türklerde il olarak ifade ediliyor Orhun abidelerinde il devlet anlamında Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe senin ilini, töreni kim bozabilir' İl zamanla anlam genişlemesine uğramış ülke bölge anlamlarında da kullanılmış İçel, kocaelli Rumeli, Paşaeli Devlet, devl kelimesinden geliyor hareket ettirmek, çekip çevirmek anlamında Kur anda bugünkü anlamda bir devlet kelimesi geçmiyor, devlet modeli önermiyor Ancak Kur an iktidar ve onunla ilişkili, hüküm, ümmet, itaat vb konusu ile ilgileniyor Kur an insan hayatının bütün normatif alanları ile ilgileniyor Allah size, emanetleri ehline vermenizi ve insanlar arasında hükmettiğiniz zaman adaletle hükmetmenizi emrediyor Allah, bununla size ne güzel öğüt veriyor Şüphesiz ki Allah her şeyi hakkıyla işiten, hakkıyla görendir Nisa 58 Ey iman edenler! Adaleti ayakta tutan ve kendiniz, ana-babanız ve yakın akrabanız aleyhine de olsa, yalnız Allah için şahitlik eden kimseler olunuz Zira zengin de olsa, fakir de olsa, Allah ikisine de (sizden) daha yakındır Nefsinizin arzusuna uyarak adaletten uzaklaşmayın Eğer (şahitlik ederken) dilinizi eğer, bükerseniz veya çekinirseniz, şüphesiz Allah yaptıklarınızdan haberdardır Nisa 135 De ki: "Rabbim bana adaleti emretti Her mescidde yüzünüzü O'na doğrultun ve dini yalnız kendisine has kılarak O'na yalvarın İlkin sizi yarattığı gibi yine O'na döneceksiniz Araf 29 3
Eğer bir kavmin, sözleşmeye aykırı bir hainlik yapmasından korkarsan, savaştan önce aynı şekilde antlaşmayı bozduğunu kendilerine bildir Çünkü Allah hainleri sevmez Enfal 58 Şüphesiz ki Allah, size adaleti, iyilik yapmayı ve yakınlara bakmayı emreder; hayasızlıktan, fenalıktan ve azgınlıktan nehyeder Öğüt almanız için size böyle öğüt verir Nahl 90 Eğer müminlerden iki grup birbirleriyle vuruşurlarsa aralarını düzeltin Şayet biri ötekine saldırırsa, Allah'ın buyruğuna dönünceye kadar saldıran tarafla savaşın Eğer dönerse aralarını adaletle düzeltin ve (her işte) adaletli davranın Şüphesiz ki Allah, adil davrananları sever Hucurat 9 Allah sizi, din hakkında sizinle savaşmayan ve sizi yurtlarınızdan çıkarmayan kimselere iyilik etmekten, onlara adaletli davranmaktan men etmez Çünkü Allah adalet yapanları sever MÜMTEHINE SURESI 8 Hz Peygamber (SAV) bir nübüvvet bir riyaset yönü var, beşeri bir yön Hz Peygamber veda hutbesinde dahi devlet başkanı belirlenmesinden bahsetmiyor Zamanın koşullarına bırakıldığı anlaşılıyor Türk tarihinde egemenlik bölünemez bir olgudur Cem sultan ın devleti paylaşma teklifine II Beyazıd devlet öyle yüzü örtülü tertemiz bir gelindir ki, iki damadın talebine tahammül göstermez 4
Daha sonra sıkça Arus-ı saltanat taksim kabul etmez Kemalpaşazâde bir kıtasında bu hadiseyi şu şekilde belirtir Çü şah baştır memleket ona ten Yaramaz iki başlı olmak beden İslamda devlet başkanı yetkilerini Allahın rızası doğrultusunda kullanmak zorunda 5