Makro Ekonomi Haftalık Gelişmeler Nazlıcan ŞAHAN Analist - Makro Ekonomi +90 212 403 41 71 nazlican.sahan@vakifyatirim.com.tr Mehmet Emin ZÜMRÜT Direktör Bu Haftanın Ekonomi Gündemi Bu hafta 4Ç17 büyüme verileri gündemde olacak 2016 yılının üçüncü çeyreğindeki daralmadan sonra 2017 de beklentilerin üzerinde bir toparlanma gösteren ekonomi, 3Ç17 de %11,06 büyüme gerçekleştirdi. Üçüncü çeyrekteki güçlü büyümede, Kredi Garanti Fonu ve vergi indirimleri kaynaklı olarak özel tüketimdeki artış ve 3Ç16 daki baz etkisinin katkılarını gördük. Perşembe günü açıklanacak dördüncü çeyrek büyüme verilerinde, Kredi Garanti Fonu teşviğinin ve vergi indirimlerinin sona ermiş olmasıyla birlikte iç talepten gelecek katkının üçüncü çeyreğe göre azalacağını düşünüyoruz. Üçüncü çeyrekte görülen baz etkisinin de ortadan kalktığını göz önünde bulundurarak dördüncü çeyrekte bir önceki çeyreğe göre daha düşük bir büyüme bekliyoruz. Ancak öncü veriler dördüncü çeyrekte de ekonomik büyümenin güçlü seyrettiğini gösteriyor. Sanayi üretimi ve imalat sanayi kapasite kullanım oranı dördüncü çeyrekte de yükselişini sürdürdü. Bu nedenlerle, ilk üç çeyrekte sırasıyla %5,3, %5,4 ve %11,1 büyüyen ekonominin 2017 yılı ortalama büyümesinin %7-7,5 aralığında gerçekleşmesini bekliyoruz. Dış ticaret dengesi verileri de yakından takip edilecek Bu hafta Cuma günü, şubat ayına ilişkin dış ticaret istatistikleri açıklanacak. Ocak ayında 9,07 mlr $ olarak gerçekleşen dış ticaret açığında yıllık bazda %108,8 oranında yüksek bir artış görümüştük ki bu yükselen ithalat oranı ve onun içindeki altın ithalatından kaynaklanmıştı. İhracatta göz ardı edilemeyecek bir artış görsek de özellikle ithal ara malı bağımlılığı, artan ihracatla birlikte ithalatın da artışını beraberinde getirmektedir. Önümüzdeki dönemde altın ithalatında normalleşme ve ithalat bağımlılığını azaltmaya yönelik politikalar ile dış ticaret açığında düşüş görebileceğimizi düşünüyoruz. Açıklanacak verilerde, altın ithalatı ve ihracatın ithalatı karşılama oranını yakından izleyeceğiz. Tarih TSİ Dönem Veri Önceki 27 Mar. 10:00 Mar. Ekonomi Güven Endeksi 104,9 27 Mar. 10:00 4Ç17 GSYH Yıllık % 11,06% 30 Mar. 10:00 Şub. Dış Ticaret Dengesi -9,21 30 Mar. 11:00 Şub. Yabancı Ziyaretçi Sayısı 30,8 Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma arka sayfada yer alan çekince bildirimi ile bir bütündür. Sayfa 1 / 7
Geçtiğimiz Haftanın Özeti Tüketici güven endeksi mart ayında geriledi Sektörel güven endeksleri mart ayında geriledi Reel Kesim Güven Endeksi mart ayında artış gösterdi Kapasite kullanım oranı mart ayında değişim göstermedi 2017 yılında işsizlik oranı %10,9 seviyesinde gerçekleşti Yurt içinde güven endeksleri açıklandı Geçtiğimiz hafta yurt içinde tüketici güven endeksi, sektörel güven endeksi ve reel kesim güven endeksi açıklandı. Tüketici güveni ve sektörel güven endekslerinde gerileme görülürken reel kesim güveninde artış gördük. Güven endekslerinde ocak ayında gördüğümüz güçlü yükseliş ardından iki aydır görülen düşüşün küresel piyasalardaki belirsizliklerin yurt içine olan etkilerinden kaynaklandığını düşünüyoruz. Yurt dışından gelen veri ve açıklamalara oldukça hassas olan piyasa hareketleri ve TL deki değer kaybı, hem tüketicinin hem de üreticinin beklentileri üzerinde olumsuz etki yaratıyor. Önümüzdeki dönemde, gelişmiş ülkelerde artan korumacı politikaların ve jeopolitik belirsizliklerin beklentilerdeki bozulmayı derinleştirebileceğini düşünüyoruz. FED toplantısından sürpriz çıkmadı FED geçtiğimiz hafta Çarşamba günü faiz toplantısında, politika faizini beklentiler doğrultusunda 25 bps artırarak 1,50-1,75 aralığına yükseltti. Son dönemde ABD den gelen olumlu makroekonomik veriler doğrultusunda piyasalar 2018 yılı içinde 3 faiz artışını fiyatlamış ve 4 faiz artışı olabileceği ihtimalini değerlendiriyordu. Toplantıda 2018 ve 2019 büyüme oranları yukarı yönde revize edilirken 2018 yılı kalanı için 2 faiz artırımı tahmini yenilendi. Dördüncü faiz artırımının 2018 de gerçekleşeceği endişesini taşıyan piyasalar yapılan açıklamalarla bir miktar rahatladı. Ticaret savaşı endişeleri geri döndü ABD Başkanı Trump ın çelik ve alüminyuma getirilen ek gümrük vergilerinden sonra Çin e yönelik ek gümrük uygulayacağını açıklaması ve geçtiğimiz hafta Perşembe günü kanunun yürürlüğe girmesiyle piyasalar tekrar ticaret savaşları endişesine kapıldı. Çin in ek gümrük vergilerine karşılık vereceği açıklamalarının ardından küresel risk iştahında düşüş görüldü. Dolar endeksinde tüm gelişmiş ülke para birimlerine karşı değer kaybı gözlenirken, yurt dışı hisse senedi piyasalarında güçlü düşüşler görüldü. Korku endeksi olarak bilinen VIX, tekrar eşik seviyesi olan 20 nin üzerine çıktı. Risk iştahının düşmesiyle BIST tarafında da satışlar gördük. Dolar/TL de 4,0360 ile tüm zamanların en yüksek seviyesi görüldü. Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma arka sayfada yer alan çekince bildirimi ile bir bütündür Sayfa 2 / 7
Tüketici güven endeksi mart ayında geriledi TÜİK ve TCMB işbirliği ile açıklanan verilere göre tüketici güven endeksi mart ayında bir önceki aya göre %1,3 oranında azalarak 71,30 seviyesinde gerçekleşti. Genel ekonomik durum beklentisi mart ayında bir önceki aya göre %1,7 oranında azalarak 95,1 seviyesine düştü. 2018 Mart ayında gelecek 12 aylık dönemde işsiz sayısında düşüş bekleyenlerin sayısında gerileme görüldü. Tasarruf etme ihtimali olan tüketicilerin bir önceki aya göre artmasıyla birlikte tasarruf etme ihtimali endeksi şubat ayındaki 25,7 seviyesinden %1,2 oranında artarak 26 seviyesine yükseldi. Yorum: 2018 Şubat ayında küresel piyasalardaki yüksek volatilitenin mart ayında da devam ettiğini ve ABD de artan korumacı politikalarla birlikte piyasalardaki belirsizliklerin arttığını görüyoruz. Bu gelişmelere paralel olarak TL de değer kaybı ve yurt içi piyasalarda da oynaklığın artması dikkat çekiyor. Tüketici güven endeksi de, bir önceki yılın ocak, şubat ve mart aylarının ortalaması üzerinde seyretmesine rağmen ocak ayındaki güçlü artışın ardından gerilemesini sürdürüyor. Mevcut şartların devamının TL üzerindeki baskıyı artırması halinde tüketici güveninde önümüzdeki dönemde de gerileme görebileceğimizi düşünüyoruz. Tüketici Güven Endeksi 76,0 72,0 68,0 64,0 60,0 Kaynak: TÜİK, Vakıf Yatırım Araştırma ve Strateji Sektörel güven endeksleri mart ayında geriledi TÜİK tarafından açıklanan mevsim etkilerinden arındırılmış verilere göre, mart ayında hizmet sektörü güven endeksi %1,6 oranında azalarak 99,1 e, perakende ticaret sektörü güven endeksi %1,9 oranında azalarak 102,6 ya ve inşaat sektörü güven endeksi %5,9 oranında azalarak 78,9 a geriledi. Hizmet sektörü güven endeksindeki gerileme son üç aylık dönemde iş durumunun iyileştiğini ve hizmetlere olan talebin arttığını değerlendiren girişim yöneticisi sayısının azalmasından kaynaklandı. İnşaat sektöründe bir önceki aya göre; alınan kayıtlı siparişlerin mevcut düzeyi ve toplam çalışan sayısı beklentisi endeksleri sırasıyla %2,1 ve %8,6 azaldı. İnşaat sektörü güven endeksindeki sert düşüşte konut satışlarında görülen gerilemenin etkilerini görebiliyoruz. 2018 e güçlü başlayan güven endekslerinin şubat ayında başlayan düşüşü mart ayında da devam etti. Mart ayında hizmet ve inşaat sektörü iyimserlik sınırı olan 100 seviyesi altına inerken perakende ticaret sektörü düşüş göstermesine rağmen sınır seviyenin üzerinde kaldı. Kur yönlü gelişmelere hassas olan güven endekslerindeki gerilemede mart ayında TL de görülen değer kaybına ek olarak küresel piyasalarda devam eden dalgalanma ve belirsizliklerin etkili olduğunu düşünüyoruz. Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma arka sayfada yer alan çekince bildirimi ile bir bütündür Sayfa 3 / 7
Reel Kesim Güven Endeksi mart ayında artış gösterdi 2018 Mart ayında reel kesim güven endeksi, bir önceki aya göre puan 1,1 artarak 111,9 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsellikten arındırılmış reel kesim güven endeksi ise bir önceki aya göre 1,3 puan azalarak 109,5 oldu. TCMB nin açıkladığı verilere göre, içinde bulunduğu sanayi dalındaki genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla daha iyimser olduğunu belirtenlerin oranı %9,8 den %9 a gerilerken, aynı kaldığını belirtenlerin oranı %80,4 ten %82 ye yükselmiş, daha kötümser olduğunu belirtenlerin oranı ise %9,8 den %9 seviyesine düşmüştür. Gelecek on iki aylık dönem sonu itibarıyla yıllık ÜFE beklentisi bir önceki aya göre 0,2 puan artarak %11,5 seviyesinde gerçekleşmiştir. Bağlantılı olarak gelecek 3 aydaki birim maliyet artış beklentilerinin yükselmesiyle satış fiyatı artış beklentilerinin de güçlenmesi dikkat çekmektedir. Kapasite kullanım oranı mart ayında değişim göstermedi TCMB nin açıkladığı verilere göre 2018 Mart ayı imalat sanayi genelinde kapasite kullanım oranı (KKO), bir önceki aya göre değişim göstermeyerek %77,8 seviyesinde gerçekleşti. Mevsimsel etkilerden arındırılmış kapasite kullanım oranı ise bir önceki aya göre 0,3 puan artarak %79,1 seviyesine yükseldi. Mal gruplarına göre kapasite kullanım oranları incelendiğinde, gıda ve içecekler, dayanıksız tüketim malları, dayanıklı tüketim malları ve yatırım mallarında artış görülürken, ara mallarda azalış gözlenmektedir. 2017 Aralık ayından bu yana düşüş eğiliminde olan kapasite kullanım oranı mart ayında yatay seyretmiştir. Mevsimsellikten arındırılmış veri ise sınırlı bir artış kaydetmiştir. 2018 yılının ilk çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre gerileme görülen kapasite kullanım oranı bir önceki yılın aynı çeyreğindeki %76,8 seviyesinden %77,9 seviyesine yükselmiştir. Kapasite Kullanım Oranı 81,0 80,0 79,0 78,0 77,0 76,0 75,0 KKO KKO - Mevsimsellikten Arındırılmış Kaynak:TCMB, Vakıf Yatırım Araştırma ve Strateji 2017 yılında işsizlik oranı %10,9 seviyesinde gerçekleşti TÜİK tarafından açıklanan verilere göre 2017 yılında işsizlik oranı bir önceki yıla göre değişmeyerek %10,9 seviyesinde gerçekleşti. 2017 yılında istihdam edilenlerin sayısı bir önceki yıla göre 984 bin kişi artarak 28 milyon 189 bin kişi oldu. Aynı dönemde istihdam oranı 0,8 puan artış ile %47,1 olurken iş gücüne katılım oranı da 0,8 puan artarak %52,8 olarak gerçekleşti. Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma arka sayfada yer alan çekince bildirimi ile bir bütündür Sayfa 4 / 7
İş Gücü İstatistikleri 2016-2017 2016 2017 15+ Yaştaki Nufüs İş Gücü (bin kişi) 30 535 31 643 İşsiz Sayısı (bin kişi) 3 330 3 454 İstihdam Oranı % 46,3 47,1 İş Gücüne Katılım Oranı % 52,0 52,8 Tarım Dışı İşsizlik Oranı % 13,0 13,0 İşsizlik Oranı % 10,9 10,9 Genç Nüfus (15-24 Yaş) İş Gücü (bin kişi) 5 025 5 146 İşsiz Sayısı (bin kişi) 985 1 069 İstihdam Oranı 34,1 34,3 İş Gücüne Katılım Oranı 42,4 43,3 İşsizlik Oranı 19,6 20,8 Kaynak:TUİK, Vakıf Yatırım Araştırma ve Strateji 2017 yılında tarım dışı işsizlik oranı bir önceki yıla göre değişmeyerek %13 seviyesinde tahmin edildi. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı aynı dönemde 1,2 puanlık artışla %20,8 e yükseldi. İstihdam oranı erkeklerde 0,5 puanlık artışla %65,6 kadınlarda ise 0,9 puanlık artışla %28,9 olarak gerçekleşti. Yorum: Ekonomik büyümenin beklentilerin üzerinde gerçekleştiği 2017 yılında işsizlik oranı bir önceki yıla göre değişim göstermedi. İstihdam oranı ve iş gücüne katılım oranında bir miktar artış görülmüş olmasına rağmen 2017 de ekonomideki güçlü toparlanmanın etkilerini iş gücü piyasasında göremedik. Veriler arasında, genç nüfusta işsizlik oranındaki 1,2 puanlık artış dikkat çekiyor. Genç nüfusta ne eğitimde ne istihdamda olanların oranında da 2016 yılına göre bir değişim gözlenmiyor. Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma arka sayfada yer alan çekince bildirimi ile bir bütündür Sayfa 5 / 7
Türkiye Temel Makroekonomik Göstergeler 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Ekonomik Büyüme Ocak Şubat GSYH (mlr TL) 1.160 1.394 1.569 1.809 2.044 2.338 2.608 GSYH (mlr $) 772 832 873 950 934 859 863 GSYH (Büyüme %) 8,5 11,1 4,8 8,5 5,2 6,1 3,2 GSYH (Kişi Başına $) 10.476 11.141 11.553 12.395 12.022 10.915 10.817 Enflasyon TÜFE (yıllık % değişim) 6,4 10,45 6,16 7,40 8,17 8,81 8,53 11,92 10,35 10,26 Çekirdek Enflasyon(C Endeksi yıllık %) 2,99 8,12 5,81 7,08 8,73 9,51 7,48 12,3 12,18 11,94 Yİ-ÜFE (yıllık % değişim) 8,87 13,33 2,45 6,97 6,36 5,71 9,94 15,47 12,14 13,71 Kurlar USD (dönem ortalaması) 1,50 1,67 1,79 1,90 2,19 2,72 3,02 3,65 3,77 3,78 EURO (dönem ortalaması) 1,99 2,32 2,30 2,53 2,91 3,02 3,34 4,12 4,59 4,67 TCMB Ağırlıklı Ortalama Fonlama Maliyeti 9,04 5,55 7,1 8,51 8,81 8,31 12,75 12,75 12,75 İşsizlik Oranı % 11,15 9,16 8,43 9,05 9,96 10,3 10,91 10,97 10,92 Tüketici Güven Endeksi 73,68 79,61 75,63 76,04 72,53 66,28 69,48 68,6 72,33 72,25 Ödemeler Dengesi İhracat - mlr $ 113 134 152 152 158 144 143 157 12 İthalat - mlr$ 185 240 236 252 242 207 199 234 22 İhracat / İthalat % 61,4 59,0 64,5 60,3 65,1 69,4 71,8 67,2 57,9 Dış Ticaret Dengesi (mlr $) -71,7-105,9-84,1-99,9-84,6-63,4-56,1-76,8-9,1 Cari Denge / GSYH (%) -5,78-8,94-5,49-6,70-4,67-3,74-3,78-4,63 Bütçe Verileri Bütçe Dengesi (mlr TL) -40-17.7-29.4-18.5-23.3-23.5-29.9-47.3 1.6 Bütçe Açığı / GSYH (%) 3,46 1,28 1,87 1,02 1,14 1,01 1,15 1,56 Faiz Dışı Bütçe Dengesi (mlr TL) 8.2 24.4 19 31.4 26.5 29.4 20.3 9.3 7.7 Faiz Dışı Denge / GYSH (%) 0,71 1,75 1,21 1,74 1,30 1,26 0,78 0,31 Devlet Borçlanma Gereği Borçlanma Gereği (mlr TL) 32 4.6 14.6 11.6 10.6 2.4 35.1 74.2 Borçlanma Gereği / GSYH (%) 2,84 0,33 0,93 0,64 0,52 0,10 1,35 2,45 Kaynak: TCMB EVDS, TÜİK, IMF, Maliye Bakanlığı Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. tarafından hazırlanmıştır Bu çalışma arka sayfada yer alan çekince bildirimi ile bir bütündür Sayfa 6 / 7
www.vakifyatirim.com.tr www.vkyanaliz.com Vakıf Yatırım Araştırma ve Strateji Sezai ŞAKLAROĞLU Genel Müdür Yardımcısı - Hisse Senedi Strateji, SGMK Mehmet Emin ZÜMRÜT Direktör - Hisse Senedi Strateji, SGMK Selahattin AYDIN SELAHATTIN.AYDIN@vakifyatirim.com.tr Müdür Yardımcısı Teknik Strateji, Çimento, Cam Mehtap İLBİ MEHTAP.ILBI@vakifyatirim.com.tr Tuğba SAYGIN TUGBA.SAYGIN@vakifyatirim.com.tr Serap KAYA SERAP.KAYA@vakifyatirim.com.tr Nazlıcan ŞAHAN NAZLICAN.SAHAN@vakifyatirim.com.tr Müdür Yardımcısı Kıdemli Analist Kıdemli Analist Analist Enerji, Telekomünikasyon, Havacılık, Taahhüt, Küçük ve Orta Ölçekli Şirketler Bankacılık, Sigortacılık, GYO Otomotiv, Beyaz Eşya, Demir Çelik, Perakende, Gıda-İçecek Makro Ekonomi, Strateji, SGMK Akat Mah. Ebulula Mardin Cad. No:18 Park Maya Sitesi F-2/A Blok Beşiktaş 34335 ISTANBUL +90 212 352 35 77 Burada yer alan yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Yatırım danışmanlığı hizmeti; aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri, yatırım ve kalkınma bankaları ile müşteri arasında imzalanacak yatırım danışmanlığı sözleşmesi çerçevesinde ve yetkili kuruluşlar tarafından kişilerin risk ve getiri tercihleri dikkate alınarak kişiye özel sunulmaktadır. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler ise genel niteliktedir. Burada yer alan yorum ve tavsiyeler, mali durumunuz ile risk ve getiri tercihlerinize uygun olmayabilir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanılarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir. Gerek bu yayındaki, gerekse bu yayında kullanılan kaynaklardaki hata ve eksikliklerden ve bu yayındaki bilgilerin kullanılması sonucunda yatırımcıların ve/veya ilgili kişilerin uğrayabilecekleri doğrudan ve/veya dolaylı zararlardan, kâr yoksunluğundan, manevi Vakıf Yatırım zararlardan Menkul Değerler ve A.Ş. her tarafından ne şekil hazırlanmıştır ve surette olursa olsun Bu üçüncü çalışma arka kişilerin sayfada yer uğrayabileceği alan çekince bildirimi her ile bir bütündür. türlü zararlardan Sayfa dolayı 7 / 7 Vakıf Yatırım Menkul Değerler A.Ş. sorumlu tutulamaz.