HABER BÜLTENİ xx.09.2014 Sayı 5 Konya Sanayi Odası (KSO) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi Anketi, Türkiye nin, yerel düzeyde imalat sanayideki eğilimleri ölçen ilk gösterge oldu. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ile Konya da imalat sanayide faaliyet gösteren firmaların nabzı tutulacak ve imalat sanayideki gelişmeler izlenecek. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ile Konya daki imalat sanayinin Türkiye geneli ve Avrupa Birliği üye ülkeleri ile karşılaştırılması mümkün hale gelmiştir. Konya nın imalat sanayi 6 aydır gözlem altında: Konya Sanayi Odası (KSO) ve Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV) işbirliğinde gerçekleştirilen Konya İmalat Sanayi Anketi kapsamında Konya nın merkez ilçeleri olan Karatay, Meram ve Selçuklu da imalat sanayide faaliyet gösteren firmalara uygulanmaktadır. İmalat sanayinin tüm alt sektörlerinde faaliyet gösteren 300 firma ile her ay yüz yüze anketler yapılmaktadır. Bu kapsamda firmalar ile 6. dönem görüşmeler Ağustos ayında yapılmıştır. İmalat Sanayi Güven Endeksi sonuçları her ayın 2. iş günü Konya Sanayi Odası internet sayfasında kamuoyuna açıklanacaktır. İmalat sanayi güven endeksi nasıl hesaplanıyor: İmalat Sanayi Güven Endeksi; ankette yer alan Şu andaki toplam siparişleriniz için ne söyleyebilirsiniz?, Şu andaki mevcut stok düzeyiniz için ne söyleyebilirsiniz? ve Önümüzdeki 3 ayda üretiminizin ne yönde değişeceğini düşünüyorsunuz? sorularına verilen yanıtların balanslarının ortalaması alınarak hesaplanmaktadır. Balans değeri, sorulara olumlu cevap verenler ile olumsuz cevap verenlerin farkı alınarak hesaplanmaktadır. www.kso.org.tr 1
Mevcut siparişler ve üretim beklentisi Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi ni artırdı: Temmuz 2014 te -7,2 puan değerini alan Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi, Ağustos 2014 te 13,5 puan yükselerek 6,3 puan değerini almıştır. Türkiye genelini temsil eden imalat sanayi güven endeksi Ağustos 2014 te bir önceki aya göre 1 puan düşerek 2,5 puan değerini almıştır. AB-28 imalat sanayi güven endeksi de bir önceki aya göre 1 puan yükselerek -3,5 puan değerini almıştır. İmalat Sanayi Güven Endeksi, geçen aya göre Konya da ve AB-28 de yükselirken, Türkiye de düşmüştür. Konya imalat sanayi, Ağustos 2014 te Türkiye genelinden ve AB-28 den daha iyi bir performans göstermiştir. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi nin geçen aya göre yükselmesinde mevcut siparişlerin normal seviyenin üstüne çıkması ve önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentilerindeki artış etkili olmuştur. Şekil-1. İmalat Sanayi Güven Endeksi karşılaştırılması* (Ağustos 2013 Ağustos 2014) 25 20 15 10 5 0-5 -10 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 *Mevsimsellikten arındırılmamış seriler Tablo-1. Konya İmalat Sanayi Güven Endeksi* % Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık 2014 --- --- 19,6 20,2 20,4 22,4-7,2 6,3 www.kso.org.tr 2
Her 4 sanayiciden 1 i Konya imalat sanayide genel gidişat geçen aya göre daha iyi olduğunu söylüyor: Konya imalat sanayinin yüzde 26,3 ü, bir ay öncesine göre imalat sanayideki genel gidişatın daha iyi olduğunu düşünmektedir. Daha kötü olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 9 olurken, aynı olduğunu düşünenlerin oranı yüzde 64,7 düzeyindedir. İmalat sanayideki genel gidişata bakılınca Konya nın son 1 ayda Türkiye geneline göre daha iyi durumda olduğu görülmüştür. Konya da imalat sanayide faaliyet gösteren her 4 sanayiciden 1 i imalat sanayide genel gidişatın geçen aya göre daha iyi olduğunu düşünüyor. Şekil-2. Geçtiğimiz aya göre imalat sanayide genel gidişat*(%arttı %azaldı) (Ağustos 2013 Ağustos 2014) 50 40 30 20 10 0-10 -20-30 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) Konya da faaliyet gösteren sanayicilerin yüzde 84 ü önümüzdeki 3 ayda kısa vadeli Türk Lirası kredi faiz oranının artmasını bekliyor. www.kso.org.tr 3
Ağustos ayının lideri dayanıklı tüketim malları sektörü oldu: Ağustos ayında Konya da imalat sanayiye alt sektörler itibariyle bakıldığında dayanıklı tüketim malları sektörü en iyi performansı gösteren sektör olmuştur. Bu sektörü yatırım malları sektörü takip etmiştir. Bu 2 sektör endeks değerinin üzerinde değerler almıştır. Tüketim malları, madencilik ve taş ocakçılığı hariç ara malları ve gıda ve içecek hariç dayanıksız tüketim malları sektörleri ise endeks değerinden daha düşük değerler almıştır. Alt sektör arasında en düşük değer alan ve tek negatif değer alan sektör gıda ve içecek sanayi sektörü olmuştur. Şekil-3. Alt Sektör Bazında İmalat Sanayi Güven Endeksi (Ağustos 2014) Dayanıklı tüketim malları 19,0 Yatırım malları 7,8 Tüketim malları Ara malları (Madencilik ve taş ocakçılığı hariç) Dayanıksız tüketim malları (Gıda ve içecek hariç) Dayanıksız tüketim malları Gıda ve içecek sanayi -1,2 2,2 5,4 5,2 5,1 Endeks Değeri -5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 www.kso.org.tr 4
Konya imalat sanayide geçtiğimiz 3 aya göre üretim arttı: Ağustos 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 22,3 ü geçtiğimiz 3 aya göre üretimin arttığını ifade ederken, yüzde 51,7 si önümüzdeki 3 ayda üretimlerinin artacağını belirtmiştir. Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 99,3 ü mevcut stok düzeyinin sezon için normal olduğunu ifade etmiştir. Şekil-4. Konya da üretim ve stok durumu (%) (Ağustos 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre üretim 22,3 40,3 37,3 Önümüzdeki 3 ayda üretim 51,7 47,3 1,0 Şu andaki mevcut stok düzeyi 0,3 99,3 0,3 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Normalin üzerinde/artacak Aynı kaldı/normal/aynı kalacak Azaldı/Normalin altında/azalacak Geçtiğimiz 3 aya göre üretim geçen aya göre artmıştır. Ağustos 2014 te geçtiğimiz 3 aya göre üretim Konya da, Türkiye den ve AB-28 den daha düşük değer almıştır. Şekil-5. Geçtiğimiz 3 aya göre üretim durumu*(%arttı %azaldı) (Ağustos 2013 Ağustos 2014) 30 20 10 0-10 -20-30 -40-50 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 www.kso.org.tr 5
Konya imalat sanayide gelecek 3 aydaki üretim beklentisi arttı: Önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentisi de geçen aya göre yükselmiştir. Konya da önümüzdeki 3 aydaki üretim beklentisi Türkiye den ve AB-28 den daha iyi bir değer almıştır. Konya imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 51,7 si önümüzde 3 ayda üretimlerinin artacağını beklemektedir. Şekil-6. Önümüzdeki 3 aya göre üretim beklentisi* (%artacak %azalacak) (Ağustos 2013 Ağustos 2014) 70 60 50 40 30 20 10 0-10 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 Konya da kapasite kullanım oranı arttı: Temmuz 2014 te Konya da kapasite kullanım oranı yüzde 51,7 iken, Ağustos 2014 te bir önceki aya göre 0,9 puan yükselerek yüzde 52,6 olmuştur. Kapasite kullanım oranı Türkiye de ise geçen aya göre 0,2 puan düşerek yüzde 74,7 olmuştur. www.kso.org.tr 6
Konya imalat sanayide ihracat siparişleri, iç piyasa siparişlerinin gerisinde kaldı: Ağustos 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 22,7 si geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişlerin arttığını ifade ederken, yüzde 55 i önümüzdeki 3 ayda toplam siparişlerin artacağını belirtmiştir. Konyalı üreticilerin yüzde 1,3 ü şu anki siparişlerin normalin üzerinde olduğunu belirtirken, yüzde 65,7 si normal seviyede olduğunu, yüzde 33 ü de normalin altında olduğunu belirtmiştir. Önceki aylarda da olduğu gibi Konyalı üreticilerin gelecek dönem siparişlerden umudunun geçtiğimiz dönemdeki sipariş artışlarından daha fazla olduğu görülmektedir. Siparişlere iç piyasa ve ihracat detayında bakıldığında hem geçtiğimiz 3 aya ilişkin iç piyasa sipariş durumunun hem de önümüzdeki 3 aya ilişkin iç piyasa sipariş beklentisinin ihracat siparişlerinden daha fazla olduğu görülmektedir. Şekil-7. Konya da sipariş durumu (%) (Ağustos 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre iç piyasa siparişleri 22,7 41,0 36,3 Geçtiğimiz 3 aya göre ihracat siparişleri 13,1 34,4 52,5 Geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişler 23,0 39,0 38,0 Şu andaki toplam iç piyasa siparişleri 1,3 65,0 33,7 Şu andaki toplam ihracat siparişleri 4,8 35,5 59,7 Şu andaki toplam siparişler 1,3 65,7 33,0 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa siparişleri 52,7 46,3 1,0 Önümüzdeki 3 ayda ihracat siparişleri 41,0 59,0 0,0 Önümüzdeki 3 ayda toplam siparişler 55,0 44,0 1,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Normalin üzerinde/artacak Aynı kaldı/normal/aynı kalacak Azaldı/Normalin altında/azalacak www.kso.org.tr 7
Konyalı üreticilerin yüzde 66 sı mevcut siparişlerin normal seviyede olduğunu düşünüyor: Konya imalat sanayide şu andaki toplam sipariş miktarında geçen aya göre artış yaşanmıştır. Konya da şu andaki toplam sipariş miktarı, Türkiye den ve AB-28 den daha kötü bir değer almıştır. Şekil-8. Şu andaki toplam sipariş düzeyi* (%normalin üzerinde %normalin altında) (Ağustos 2013 Ağustos 2014) 0-10 -20-30 -40-50 -60-70 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 www.kso.org.tr 8
Konya imalat sanayide istihdam beklentisi düşüyor: Ağustos 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 8 i önümüzdeki 3 ayda istihdamını artıracağını ifade ederken, yüzde 99 u önümüzdeki 3 ayda sabit sermaye yatırım harcamalarının artacağını belirtmiştir. Önümüzde 12 aya ilişkin yatırım planlamasında geçen aya göre artış görülmüştür. Şekil-9. Konya da istihdam ve yatırım (%) (Ağustos 2014) Önümüzdeki 3 ayda firmanın istihdam düzeyi 8,0 92,0 0,0 Önümüzdeki 12 ayda, sabit sermaye yatırım harcaması 99,0 1,0 0,0 Artacak Aynı kalacak Azalacak 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Önümüzdeki döneme ilişkin istihdam beklentisinde Mayıs 2014 ten bu yana düşüş gerçekleşmektedir. Ağustos 2014 te de bu düşüş devam etmiştir. Konya imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 92 si önümüzdeki 3 ayda istihdam düzeylerinin değişmeyeceğini düşünüyor. Önümüzdeki 3 aya ilişkin istihdam beklentisi Konya da, AB-28 den daha yüksek, Türkiye genelinden daha düşük bir değer almıştır. Şekil-10. Önümüzdeki 3 aydaki istihdam beklentisi* (%artacak %azalacak) (Ağustos 2013 Ağustos 2014) 60 50 40 30 20 10 0-10 -20 Konya (Konya SO) Türkiye (TCMB) AB-28 www.kso.org.tr 9
Konya imalat sanayinin neredeyse tamamında ortalama birim maliyet artmış: Ağustos 2014 te Konya da imalat sanayide faaliyet gösterenlerin yüzde 99 u geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyetin arttığını ifade ederken, yüzde 98,7 si önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyetlerinin artacağını beklediğini ifade etmiştir. Konyalı üreticilerin yüzde 3,7 si ise önümüzdeki 3 ayda satış fiyatlarının artacağını ifade etmiştir. Geçen aya göre önümüzdeki 3 ayda maliyetlerin artacağını düşünenler artarken fiyatların aynı kalacağını düşünenler artmıştır. Bu durum bu dönemde de Konya imalat sanayide faaliyet gösteren firmaların artan maliyetleri fiyatlara yansıtmayacaklarını göstermektedir. Şekil-11. Konya da maliyet ve satış fiyatı (%) (Ağustos 2014) Geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyet 99,0 1,0 0,0 Önümüzde 3 ayda ortalama birim maliyet 98,7 1,3 0,0 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa satış fiyatları 3,7 96,3 0,0 Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatları 4,7 95,3 0,0 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Arttı/Artacak Aynı kaldı/aynı kalacak Azaldı/Azalacak www.kso.org.tr 10
Konya imalat sanayide gelecek dönem beklentileri Türkiye ve AB nin üzerinde: Konya imalat sanayi güven endeksi sorular bazında incelendiğinde önümüzdeki 3 aydaki istihdam beklentisi, önümüzdeki 3 aydaki iç piyasa satış fiyatı beklentisi ve imalat sanayideki genel gidişat dışındaki tüm göstergeler geçen aya göre artmıştır. Konya, gelecek dönem beklentilerinde Türkiye ve AB-28 den daha yüksek değerler alırken, mevcut durumlarda daha düşük değerler almıştır. Tablo-2 1. İmalat Sanayi Güven Endeksi Göstergeleri balans değerleri (Ağustos 2014) Balans değerleri (Olumlu Olumsuz) Bir önceki aya göre değişim (Konya) Konya (Endeks) Türkiye (Endeks) AB-28 (Endeks) Geçtiğimiz 3 aya göre üretim 31,3-15,0 12,4 4,6 Önümüzdeki 3 ayda üretim 20,0 50,7 20,6 7,4 Şu andaki mevcut stok düzeyi 2-9,0 0,0-2,2-6,2 Geçtiğimiz 3 aya göre iç piyasa siparişleri 31,7-13,7 6,3 Geçtiğimiz 3 aya göre ihracat siparişleri 18,6-39,3 4,3 Geçtiğimiz 3 aya göre toplam siparişler 30,0-15,0 10,8 Şu andaki mevcut iç piyasa siparişleri 19,7-32,3-12,3 Şu andaki toplam ihracat siparişleri 7,7-54,8-11,5-13,4 Şu andaki toplam siparişler 29,7-31,7-10,8-11,8 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa siparişleri 20,0 51,7 21,9 Önümüzdeki 3 ayda ihracat siparişleri 9,9 41,0 18,9 Önümüzdeki 3 ayda toplam siparişler 20,7 54,0 24,3 Önümüzdeki 3 ayda firmanızın istihdam düzeyi -8,0 8,0 10,7-3,6 Önümüzdeki 12 ayda, sabit sermaye yatırım harcamanız 2,3 99,0 4,1 Geçtiğimiz 3 aya göre ortalama birim maliyet 3,0 99,0 25,3 Önümüzdeki 3 ayda ortalama birim maliyet 2,7 98,7 24,8 Önümüzdeki 3 ayda iç piyasa satış fiyatları -0,3 3,7 14,6 Önümüzdeki 3 ayda satış fiyatları 0,3 4,7 12,7-1,4 İmalat sanayideki 1 ay öncesine göre genel gidişat -4,3 17,3 2,4 1 Tablolardaki (-) değerler negatif beklentilerin pozitif beklentilerden fazla olduğunu ifade etmektedir. 2 Stok düzeyinde pozitif değer stok düzeyinin normalin altında olduğunu ifade etmektedir. www.kso.org.tr 11
AB de imalat sanayi güven endeksi Euro Bölgesi nden daha iyi performans gösterdi: AB-28 ülkeleri ve Türkiye nin İmalat Sanayi Güven Endeksi değerlerine bakıldığında Malta nın geçen yıla göre en fazla artış yaşanan ülke olduğu görülmüştür. Malta yı, Hırvatistan, Yunanistan, Güney Kıbrıs ve Slovakya takip etmiştir. Geçen yıla göre en fazla düşüş Litvanya, Fransa ve Danimarka da yaşanmıştır. AB-28 İmalat Sanayi Güven Endeksi, geçen yıla göre Euro Bölgesi ne ve Türkiye ye oranla daha iyi performans sergilemiştir. Tablo-3. AB-28 Ülkeleri ve Türkiye nin İmalat Sanayi Güven Endeksi karşılaştırmaları (Ağustos 2013 e göre) Ülkeler/ (Puan) Ağustos 2013 e göre İmalat Sanayi Güven Endeksi ndeki Değişim Malta 15,1 Hırvatistan 12,4 Yunanistan 11,3 Güney Kıbrıs Rum Yönetimi 10,1 Slovakya 10,0 Bulgaristan 9,1 İsveç 9,0 Çek Cumhuriyet 6,9 Slovenya 6,2 İspanya 5,8 Finlandiya 5,6 İngiltere 5,2 Lüksemburg 5,0 Portekiz 5,0 Polonya 2,9 Avusturya 2,8 Macaristan 2,8 Romanya 2,6 Hollanda 1,1 AB-28 1,1 İtalya 1,1 Türkiye 0,4 Estonya 0,1 Euro Bölgesi-18-0,2 Belçika -0,5 Letonya -1,9 Almanya -2,7 Danimarka -3,9 Fransa -3,9 Litvanya -8,7 www.kso.org.tr 12