BĐNA YAŞAM DÖNGÜSÜNDE BIM BĐNA BĐLGĐ MODELLEME (BIM) PROJE VE YAPIM YÖNETĐMĐ Y.LĐSANS PROGRAMI Đ.T.Ü. FEN BĐLĐMLERĐ ENSTĐTÜSÜ ĐTÜ MĐMARLIK FAKÜLTESĐ 2013-14 BAHAR DÖNEMĐ 1
ÇOK DĐSĐPLĐNLĐ BĐR EYLEM OLARAK PROJE SÜRECĐ Proje süreci katılımcıları Yapı eylemlerinin işbirliksel doğası Đyi bir iletişim ve etkin bilgi değişimi ihtiyacı 39 adet proje süreci katılımcıları (Kaynak: Kirk and Spreckelmeyer) Katılımcılar arasında bilgi tipi, çalışma şekli, beklenti ve öncelik farklılıkları 2
PROJE ĐLETĐŞĐMĐNDE GELENEKSEL BDT Temsil ortamları: bağımsız ve birbirine bağlı olmayan, dolayısıyla güncellenmesi güç olabilecek 2B planlar, kesitler, görünüşler ve kesitler Çoğu zaman 3B model mevcut değildir. Sadece grafik (geometrik) bilgiye yer verir. Bilgi değişimi için tüm sektör tarafından kabul edilmiş standart eksikliği Mevcut sorunlar: Dönüşüm hataları Veri fazlalığı Koordinasyon zorlukları Yerleşik standartlarla BDT verisi değişimi Proje tamamlama süresinde aksamalar ve ilave maliyet
BIM TABANLI ĐŞBĐRLĐĞĐ 4
TÜMLEŞĐK PROJE TESLĐMĐ Proje katılımcıları arasında bilgi değişimi (bilgi hizmetkarlığı) Uzun süreli ortaklık yaklaşımı Güvenle birlikte çalışma KAVRAMSAL TASARIM TASARIM VE PROJELENDĐRME ĐMALAT ÇĐZĐMLERĐ YAPIM BAKIM/TESĐS YÖNETĐMĐ 5
BIM VERĐ MODELĐ-GÖRÜNÜMLER Đlgili görevler için nesnenlere atanmış anlamlı veri düzenleridir. Verinin gereken temsil ve hesap için ilgili formatta çözülebildiği/açılabildiği veri katmanlarıdır. Bir nesne çok disiplinli görünümler içerebilir ve farklı meslek grubundan katılımcıların veri girdidi ve çıktısı alabildiği çok disipilinli merkezi bir veri deposu olarak davranabilir.. Eastman ın Ürün modelindeki görünümler 6
BIM VERĐ MODELĐ-GÖRÜNÜMLER Mimari Model Yapısal Elemanlar Modeli Yük Taşıan Yapısal Elemanlar Modeli Makine Modeli (MEP) MEP: Mekanik, Elektrik ve Sıhhi Tesisat 7
BĐNA YAŞAM DÖNGÜSÜ Yapılabilirlik (fizibilite) ve planlama evresi Tasarım evresi Yapım evresi Bakım/Tesis yönetimi evresi Yıkım ve yeniden kullanım evresi 8
YAPILABĐLĐRLĐK VE PLANLAMA EVRESĐ Đş geliştirme/planlama modelleri - Erken yapılabilirlik analizi (mimari, yapısal ve mekanik) - Ön maliyet analizi (basit metraj, mahal hesaplamaları) - 3B görsel malzemelerle pazarlama - Veri tipi genellikle alfanumeriktir ve hesap (excel) tablolarında saklanır Mekan ihtiyaçları tablosu, bütçe, tahmini yapım maliyeti Yapılandırılmış verininin BIM e aktarımı
Tasarım Modelleri - Kavramsal tasarımın ardından oluşturulur - Mühendislerden elde edilen proje bilgisi de dahil edilerek mimarlar tarafından yapılır. TASARIM EVRESĐ - Temel, bina/yapısal bileşenler (duvar, kolon, döşeme vs.) ve mekanik donatıları içine alır. - Tasarım kararlarını desteklemek için basit simülasyonlar kullanılabilir.
Performansal Tasarım ve Simülasyonları 1-bina biçimi, malzeme seçimi, yapım yöntemleri ve zaman ilişkin kararları sınamak 2-gerçek yapım faaliyeti öncesi zaman ve paradan tasarruf edebilmek IFC veya BIM dosya tipleri kullanarak BIM verisini 3. parti yazılımlara aktarmak Yappısal Analiz Đklimlendirme Analizi Işık Analizi Akustik Analiz Çakışma tesbiti TASARIM EVRESĐ
TASARIM EVRESĐ SĐMÜLASYONLAR YAPISAL ANALĐZ BIM yazılımından gelen bina modeliden yapısal analiz yazılımı yardımıyla Yapısal model oluşturulur. Yapısal model üzeriende eleman ve bölgesel düzeyde çalışmalar yapılabilir ve tavsiyeler alınabilir. Mühendis yazılımdan gelen hesaplamalar doğrultusunda taşıyıcı boyutları ve konumları ile ilgili kararlarını kesinleştirir. Bu veri ışığında BIM bina modeli güncellenir. Graphisoft ArchiCAD ve ETABS yazılımı arasında IFC veri değişimi
TASARIM EVRESĐ SĐMÜLASYONLAR ĐKLĐMLENDĐRME ANALĐZĐ Đklimlendirme (HVAC) ile ilgili ihtiyaçlardır (Isıtma, Havalandırma, Klimatizasyon). Konut dışı projelerde iklimlendirme binanın toplam maliyetinin %24 ünü oluşturur. Mekansal geometrik veri ve iklimlendirme donatısı BIM modelinden alınır. EnergyPlus yazılımına aktarmak üzere IFC veriyi dönüştürmek Bu yazılımlar binanın iklimlendirme ihtiyaçları hakkında öneride bulunurlar. Bunun dışında yazılımlar binaların ekolojik ayak izi gibi özellikleri de entegre etmişlerdir.
TASARIM EVRESĐ SĐMÜLASYONLAR IŞIK ANALĐZĐ Mekanların doğal/gün ışığı ve yapay ışık ihtiyaçlarını hesaplamak ve belirli bir coğrafyada yer alan yapı kütlelelerinin günün farklı zamanlarında birbiri üzerinde bıraktığı güneş-gölge etkilerini hesaplamak için kullanılırlar. Mimari mekanların tüm bölgelerindeki gün ışığı ihtiyaçlarını hesaplayabilir. Yazılım sayısal veriyle desteklenen renk kodlu görseller üretir. Dışarıda binalar, arazi topografyası, bina yönlendirilmesi gibi etmenler dikkate alınabilir.
TASARIM EVRESĐ SĐMÜLASYONLAR AKUSTĐK ANALĐZ Tasarlanan mekanların akustik başarısını sınamak için kullanılır. 3B geometriyi gemetrik biçimi ve yüzeyleri için sçilen malzemelere göre değenlendirir. Sayısal ve akustik veri üretir ve simülasyonlar yapabilir. Acoustical analysis with the Odeon software
TASARIM EVRESĐ SĐMÜLASYONLAR ÇAKIŞMA TESBĐTĐ Mimari, yapısal ve mekanik projelerin üst üste getirilerek çakışan elemanların tespit edilmesidir. Kullanılan yazılımlar çakışan elemanların tesbitini hem grafik hem tablolarla görüntüler. Proje katılımcılar çakışan elemanları daha belirgin yapan anotasyonlar (redlining) ve yorumlar ekleyebilirler. Mekanik sistem çakışma tesbiti
ĐNŞAAT EVRESĐ Yapım Yönetimi Virtual Constructor Amaçlar: Proje katılımcıları arasında iyi bir iletişim ve etkin veri değişimi sağlamak Đnşa öncesi 3B model/simülasyon yardımıyla çakışan elemanların tebiti Olası ilave yapım giderlerini ortadan kaldırma veya azaltma Yapımda ortaya çıkabilecek zaman kaybını azaltmak Đş gücü ve Đş makinalarının programını belirlemek 3B üzerine inşa edilen 4B modelleri zaman faktörünü içine alır. Geometrik veriler zaman çizelgesi aralıkları ile eşleştirilir. Model ve proje gant çizelgesini birbirine bağlayan bir animasyon Bilgisayar destekli üretim teknikleri ile özel ve karmaşık geometrili yapı elemanlarının şantiyede veya önceden üretilmesi mümkün hale gelmiştir. Böylece tasarımdan yapıma tüm süreçler sayısal ortamda, kontrollü bir şekilde gerçekleşebilmektedir.
BAKIM ve TESĐS YÖNETĐMĐ EVRESĐ BIM modeli bakım amaçlı kullanılarak yapının faydalı ömrü uzatılabilir. BIM modelinden yararlanan bazı uygulamalar: 1. Đklimlendirme ve elektrik sisteminin yenilenmesi 2. Bina için bir güvenlik sistemi kurulumu 3. Afet ve acil durum için bina tahliye planı geliştirilmesi
BAKIM ve TESĐS YÖNETĐMĐ EVRESĐ TESĐS YÖNETĐMĐ BIM modelinin tesis yönetiminde gereksinimi ve potansiyel talipleri BIM verisini Tesis yönetimi yazılımına entegre etmek ArchiFM Tesis Yönetimi Yazılımı BIM modeli Tesis yönetimi modelini güncel tutmak Kiralama, bakım, personel yönetimi vb. Bu modelden gerçekleştirmek
BAKIM ve TESĐS YÖNETĐMĐ EVRESĐ BIM VAKA ÇALIŞMASI. TAV HOLDING Dünyada havalimanı işletmeciliği yapan en önemli üç firmadan birisi Yıllık olarak 370,000 uçuş ve 41 milyon yolcuya hizmet veriyorlar. Vaka çalışması Đstanbul Atatürk havalimanında gerçekleştirdikleri iç hatlar terminalindeki proje renovasyonu içeriyor. Proje 60,000 m2 alanda 70 milyon dolarlık yatırımla gerçekleşmiştir. Istanbul Ataturk Havalimanı
BAKIM ve TESĐS YÖNETĐMĐ EVRESĐ BIM VAKA ÇALIŞMASI. TAV HOLDING Terminal yapısının yüzü tamamen modernize edilmiştir. Proje birkaç uluslararası proje almıştır. Proje TAV ın mimari birimi tarafından hazırlanmıştır. Proje Revit yazılımında modellenmiştir. Bir BIM modelini kullanmak tesis yönetiminde ön maliyet hesapları yapmalarını kolaylaştırmıştır. Terminalin 3B BIM Modeli BIM firmaya, binanın sonraki kullanımını içine alan daha etkin projelendirme, verilen bütünleşik çalışması ve kolay güncellenebilmesi imkanlarını sağlamıştır.
BAKIM ve TESĐS YÖNETĐMĐ EVRESĐ BIM VAKA ÇALIŞMASI. TAV HOLDING Şirket BIM modelini şirketin Web üzerinden çalışan TAV Earth yazılımıyla bağlamıştır. BIM ile binanın mahaller üzerinden koordine edilmesi sağlanmıştır.. 3D mahal bilgisi aynı zamanda geçişte hassas hesaplanması zor olan iklimlendirme ile ilgili olarak kesin hesaplamlar yapılmasını sağlamıştır. Check-in adaları fotoğraf ve çizimleri
YIKIM VEYA YENĐDEN KULLANIM EVRESĐ Başlangıçta kullanım şekli için artık gereksinim olmayan veya mekansal/fiziksel koşulları buna uygun olmayan yapılar için farklı senoryalar için de BIM modeli kullanılabilir. Onarım Yeni uyarlanan kullanımlar (işlevselmekansal dönüştürüm) Performans geliştirimi Yıkım ve geri dönüşüm